Textos de epicuro em grego antigo original.

Prévia do material em texto

E P I C V R E A
EDIDIT HERMANNVS VSENER
LIPSIAE
IN AEDIBVS B G TEVBNERI
A MDCCCLXXXVII
FRANCISCO • BVECHELERO
SODALI • AMICO • CONLEGAE
HERMANNVS • VSENKR
D • D • L • M
A • D • 111 ID • MART • A - CI3IDCCCLXXXI
AVRVM • HERCLANENSI • QVI • SCIS • CARBONE • PAUARE
PISONIS • flOMITEM QVl DARE • DICTA KACIS
HOC • TIBI • QVODCVMQVEST • MERITOQ • LVBENSQ • SACRAVI
QVOD • MONVMENl VM • ESSET • SVAVE • SODiU.lClI
OLIil • DVMETVM EST • EPICVRI • FLORIDVS • IIORTVS
VILLAQVE • CVMSTATVIS • DESPOLIATA lACET
HERCVLE • MAIVS • ONVS • SVDIT • HAEC • PVRGARE • RVBKTA
AC • TENEBRAS • SIQVIS • PELLERE • LVCE • VELIT
ME • SQVALLENTIS • AGELLI • ORAM • IVVAT • AOf ECTASSE
ET • LAXASSE • ADITVS • TV • MODO • COEPTA • PROBES
Tibi, mi Buechelere, quod olim haec Epicurea utut
sunt manibus emissa inscripsi, non id solura fateor mihi
consilium fuisse, ut amicitiae quinque tunc lustris firmatae
aliquod publice extaret monumentum, sed etiam ut in ha-
renam, in qua egregia uirtutis specimina non semei edi-
disti, cui haud scio an nemo nunc magis quam tu idoneus
sit, quasi gladiatorem spectatum te reducerem. tardius uota
solui quam uellem. quod quibus rerum et casuum inpedi-
mentis euenerit, neque tu nescis neque alionim interest
scire. nunc ueniam dabis, cum libaim prirao festinatum,
deinde amplius quattuor annorum quasi obliuione quadara
omissiun tandem aliquando absolutum manibus tuis trado.
quera uellem dignum esse noraine tuo.
Epicuro ut operam darera, non philosophiae Epicureae
me admiratio commouit, sed ut accidit homini grammatico,
librorum a Laertio Diogene seruatorum obscuritas el diffi-
cultas. quos cum iterum iterumque desperatos de raanibus
posuissera, ecce Maximilianus Bonnetus ante hos doccm
annos Hermanni Dielsii rogatu codices I.aertii Parisienses
perscrutatus speciraen eorum adhibitis simul libris Italicis
epistulae Epicuri priraae lectionem proposuit in musei Rhe-
nani t. XXXII (1877) p. 583 sqq. quod auxiliura dum ego
quantum lucis libro obscuro adferat experior, rairatus si-
raul et laetatus locis non paucis uidi interpolationis labe
abstersa sententiara sanam et genuina scriptoris uerba eni-
tescere. igitur intellegendi scriptoris et emendandi spes iara
non eludebatur. quid multa? fata Irahunt. quodcumque
adgredieris. non possis parteni recte administrare nisi to-
tum amplexus. et hoc totum ut susciperem, copia raihi
facta est officiosa araicorura liberalitate, C. Wachsmvthii
VT PRAEFATIO
qui codiciim Italicorura olira ab ipso diiigentissime coiila-
tofum lectionem uteudam mihi impertiit, et ?vl. BoNNETl
qui pcr decimum Laertii librum codices Uuos I^ari.sienses
quH soiet cnra mca caussa non 'rogaius excusserut. ause-
runl praesidia GvSTAVVS Mf.ynckivs aliique codice I.auren-
tiano antiquissimo conlalo; rirmaruht, ul^icumque dubitatio
mihi subnata erat, rETRV.s Corssenvs codice Borbonico,
alii aiiis denuo inspoctis.
A Hbris Laertii Diogenis cum omne hoc studium
pcndeat, etiam praefanti nunc mihi proficiscendam est ^.
eorum pro fidc ac probitate duo facile ger.era distinguun-
tur, non illa anti(juitus propagata sed mcdio demum aeuo
ex eodem fonte aiterum diligentius, alterum neglegentius
deriuata: id quod uetustissimorum utriusque ordinis te-
stium (R et F) mirus saepe uel in minutiis consensus docet.
ac praestantioris generis, ut codicem Vaticanum gr. 1.302
s. xni missum faciamus quippe inde a 1. YL GG rautum,
duo exempla adhibenda ermit
B Borbonicum gr. 25^ bybliothecae publicae Neapo-
b"tanae membvariareum saeculi XII, a C. ^^'achsrauthio con-
latum, a P. Corsseno locis non paucL> rclectum. accu-
rate de eo Eriviuus Rohde rettulit in Nietzschii program-
mate Basiliensi a. 1870 Beitrage ziir quelhnkunde und
kritik des Laertius Diog. p. 17 sq.
P eius quasi gemellus cst codex P ar isiensis 1759 char-
taceus, antca numeris 921. 1014. 3130 notatus, olira, quod
f. 2f>V subscribitur manu diuersa a Bonneto extricatum, Miu-
dvvou ToO 'Ap"fupoiiOu\ou, a lano Lascari e Graecia ad-
uectus, cum Nicolai Rodulphi cardinalis libris bybliothecan
regiae sub Hcnrico R^ inlatus ; de quo uide quae M. Bou-
uetus narrauit mus. Rhen. t. XXXII p. 578 sq. scriplus
saeculo XIV ineunte litteraturae genero conpendiis inpe-
1 codicurn LafcTiiajicruin specimen iam Ingr. By^valerus piopo-
suii in Heraciili reiiquiis p. 55 sqq.. plenius in uila Aristotelis ele-
fjantissime seorsxim eclita Oxonii a. 1879; retlulit de eis postM. Bon-
nelura nius. Rhen. XXXTI ]\ 578 sqq. C. Wachsinnthius in Corpusculo
poesis epicae graecac luJibundae fasc. x p. 51—54.
DE EXEMPLIS LAERTII VU
dito postea manum correctricem expertus est, quae textum
ad exemplar alterius generis refingeret non solum corri-
gendo sed etiam radendo, ut quid prima raanus dederit
nunc saepenumero aut plane incertum sit aut ualde dubium.
qua re peropportune accidit quod in eadem bybliotheca al-
ter codex adseruatur
Parisiensis gr. 1758, olim Fonteblandensis regis Q
Francisci I ac numeris deinceps 920. 1008. 3131 notatus,
chartaceus (Q), quem ex illo codice P, antequam a correc-
tore retractatus esset ^, descriptum esse Bonnetus uerissime
perspexit. is quoque saeculo XIV adscribitur, a Bonneto (mus.
Rhen, XXXTV p. 487) saeculo XV exeunti, rectius ineunti uin-
dicabitur. qui cum neque ita correctus sit ut pristina lectio
dispici nequeat et praeter conpendia scribendi male intel-
lecta codicis P lectionem primariam egregia cum fide siue
stuporem mauis dicere reddat, hoc iam subsidio licet du-
piicem ex codice P fructum capere. ut simul alterum prae-
stantioris generis exemplum (P^) ex lectione non corrccta Pi
et codice Q fidenter instauretur et alterius generis exem-
plum non spernendum (P^) ex lectione correcta repetatur. P^
sed codcx P cum tam male habitus sit, facile intellegitur,
quam sit difficile eius testimonium cum puluisculo exhau-
rire; quod fieri nequit nisi ceterorum librorum lectione probe
cognita et adhibita. quattuor in eo manus, qui sillogra-
phorum in eo reliquias Wachsmuthii gratia excussit, Guri-
dermannus distinxit, etiam plures qui nuper totum codicem
1 iam tunc cum Q describeretur, P multum lectitatus et cor-
rectus, etiam male habitus erat. schedae continentes commissura usu
detrita non raro solutae erant, itaque opus fuerat, cum codex denuo
ligaretur, charta adglutinata schedas solutas iterum coniungi. qua re
accidit ut uerba aut uerborum partes charta obducta tegerentur.
damnum postea corrector ita reparauit ut quae iam non apparerent
in charta illa adglutinata adscriberet. sed antequam hoc factum est,
ex eo codex Q descriptus est. itaque hunc librarium fugerunt quae
sub charta latebant, ut p. 24, 5 et 7 tOuv 35, 6 altera pars uocis
a«Jv[TO)Liov, aliis locis fenestram, cum scriberet, relictam post ipse
modo feliciter expleuit ut 27, 19 du[eipou 29, 12 Tr\eiou<; 29, 1
7
vo[|u(2eiv, modo infeliciter ut 24, 6 vo|iilZo|iev cum deberet vc(iiOTeov.
Vm PRAEFATIO
JBerolini qua opus erat sollicitudine contulit Hennannus
Diels. de qua re, etsi quibusdam locis habeo cur dubitem,
non meum est iudicare. sed Dielsius meus qnoniam in
Epicureis cum hac editione conlatis quidquid inuenit siue
corrigendum siue addendum beneuole mecum communicauit,
piaculum committerem, si librum sine hac dote emitterem,
praesertim cum culpam meam ita expurgem. nam cum
Bonnetus codices Parisinos cum editione Cobeti, Wachs-
muthius Italicos -cum Tanchnitiana contulisset eademque
ego uterer, intentissimam curam fugere poterant talia ma-
xime quae ex Bonneti silentio coUigenda essent; id quoque
accidit ut breuitatis nimis studiosus minus quam oportuit
accurate referrem. cuius neglegentiae nemo est cuius ue-
niam inpensius expetam quam Bonnetus, cuius unica fide
ac dih"gentia debebant haec mea digniora esse. haec igitur
Dielsius scribit addenda aut corrigenda esse:
in epistula i p. S, 14 toooOtov P^ (del. t6) ut f p. 4, 5 6irXa P
ut corr F G te t6] to tc ut uidetur pl p. 5, 4 |nrj9^v ex ^rjbev
corr P^ H €It' otou P emendatum manu prima 14 OTrepindTiuv
rl
ex OTripi-ia tujvcorr P^ p. (j, 2 TOiou sic P ov adscripsit P^
p. 8, 16 ivhoTlpU) circumpunxit P^ 3 bi P cum reliquis : b' Q
p. 9, B rroppuJTdToi] noppiu toutiu Q 10 ^(JireboaTaTfjoov marg
P2 16 dTt6poiai Pl p. 10, 10 6riTToe(ev) P: tc sscr P2 p. 12, 18
iTpoi3paXX6|ueva] irp^^ 8 PaXX6|a* (una littera erasa) P irpoc; 8 puX-
\0M€ torr Pi [uitium eo loco inde natum quod TtpoPaXX. cum super-
scripto oc, correctum esset, o seruatum est tamquam relatiuum]
p. 13, 6 [66]£uv cum rasura trium litterarum Pl 14 biacfiu2;ovT[o<;]
cum ras. Pl p. 14, 7 fj t6 P2 f| t6 P^ cum FQ p. IH, 12 iL0.iv
cum litura accentus (ex O&aciv?) P^ p. 17, 9 ditTOM£V sine accentu
I'' p. 10, 1 compendium illud in marg. syllabis jl i. e. y*ov expli-
cauit P^ 90pai P (i post erasum), Q 3 toooOto P^ ut Q to-
OoOtov (sic to(Jo0t6) P2 4 dvTiK6^Jli eraso sup;a primam litteram
accentu [igitur fuit (5vTiK6ii»r|] P 5 4t^p* terminationis ac, conpen-
dio supra rasuram posito P^ 7 delendum 'dOpoiaMa P^*: a ita scrip-
tnm ut simul terminatio Ot(v) indicetur 8 dvTiK^TTTUJOiv sed ut U)
cx o correxisse uideatur P^ 14 dOTi Q ut F 18 TTveOjuaTi P^
ex TtveO|na Ti p. 21, 9 auTd<; ex auTiitv corr P^ IG OTpOTTU-
[Xiu]TdTUJV cum ras. iam P^ p. 23, 2 irpou rrdpxovTO Q 9 ^auT
i. c. ^aUTOO P 18 dibiov sic sine acc. primitus scriptum in dibioiv
DE LAERTII CODICE PARISINO IX
corr Pi aut P2 p. 24, 5 TUJv non om P^ sed cliarta superducta ab-
didit librario Q 9 qpuaeuu^] eo conpendio scriptum, quod omnes
casus significare solet, P p. 25, 17 Tiuv ante Touuvbc circunipunxit
p2 p. 27, 13 €ia(p^povTaq (certo conpendio) P p. 28, 1 8 q)i» ara-
biguo compendio P ei<; supra scr p2 p. 29, 1 post tcutI erasum
uidetur 5 p. 30, 5 bbi tiujc, P^: sane \ in litura, sed etiam primitus
i fuisse uidetur ut u. 7 o6i ttuj? clare exstat in P 7 eibujfiev P^:
eibo.uev P^ 15 dXX' dX6fU> sic P manu prima 16 conpendium
e
uocis irOfTdffei non satis accurate expressum, non e suprascr (quod
esset ircpi) sed conpendium litterarum apa p. 31, 14 Kol expunxit
P2 p. 32, 4 Txva jaavoriiaaTi P: ex i prima rj fecit prosodiamque
adpinxit P*
in epistula ii p. 35, 7 |Hvri|iioveu[ri<;] cum ras. (ex oi?) P'
9 ibc, F'-. o^ P^ a6T[a] cum ras. (d supra t scr.) P2 p, 36, 13
KaTo] KaT' Q p. 37, 2 i^ P^ f^ P^ 5 ^Ti[i] tci cum ras. (fort. cx
eireiTO nara accentura articulo m. II dedit) P3 18 6paiu) P^Q*
dpaiu) P^Q2 20 oO P^ oi» P^ Xuo^^vou ex XOoinev oO corr P2
p. 38, 1 9a(alv) ex q)r|(oiv) corr P^ p. 39, 1 i^ t6* P 5 Ka6'
aiiTOv Q KaS' (sscr t eadern manu) oOt^v P^ KaT* auT6 P^ [uitium
operarum oniisi corrigere] 19 ^KttT^pouq Q cum BP p. 40, 7 ei-
TaTf] Q ei extremo uersu sed eadem raanu, dein nouo uersu Ta xr\
P p. 41,8 a 6uvaTd P2 ut Q 15 fiXXoT' dXXiu; PQ 10 0eu)-
poivTO sic scripsit P ut QH errare facile potuerint p. 42, 9 OUTKpi-
oei(; sed sscr u et i mutato in rj restiluit auTKupr)aei<; P^, nunc u
macula tegitur 14 i^ Trepi TU)V |aeTeu)pu)v PQ p. 43, 13 i]^i-
Tvjoic, in marg P- p. 44, 1 ttoioii; PQ itoiok; P^ ( ai Ttuv] aO-
TU)V Q 9 buvavTOi etiam P2 10 Kal 6i' dtpor; P' sed Kai cir-
cumpunctum, etiam bi' expunxit P2 11 tivu)v ex tivoi; corr P^
IG Kal KaTaprjSeii; ex Kal KOTappJiHeic P^ p. 45, 2 KpuOTaXoeibn
etiam Q p. 47, 14 beappunvat Q p. 48, 3 ^iHTTepiXaiau/ ambigue
Pl ei adscripsit p2 8 bidbooiv] 6id punctis deleuit P- p. 49, 10
biaqpoptjjv PQ bia^popuiv P- ou)a|ueTpiuj(; P2 cum f 15 exouoav
pi ui BQ exouoa* P^ p. 50, 8 ouv» obov ex ouvujftov (?) corr P*
19 TTdoaPi ut B TTOod P- p. 51, 3 i\] \\ PQ ut B p. 52, 14
t[uj] ex t6 corr P^ ut B p. 53, 6 )xiv deleuit p2 p. 55, 5 2ti
Te PQ
in epistula III p. 59, 8 tu) |li6V ex t6 ^ev corr P^ vedZ»r) ex
vtdtiov P p. ()0, H TrpodTTTUJV haud dubie pi o supra scr P'^
11 ^Tr[d]YovTai P^ ^TreiTOVTai P* p. 61, 11 ^tc m^v — 6t6 be P^
corr P- p. ()2, 9 Keval ex Kaival corr pi 12 aiJT6 P^ outu) P^
16 Trdvra eiiam Q p, 63, 16 t6v TrdXiv P^ Tou|aTTaXiv P-Q
X PRAEFATIO
22 TroXuxeXeT P- n\. Q iroXuT^Xeiav P^ et in marg P2 23 ivbemv
iii rasur.\ ut uiJetur P^ p. (14, 20 lEn^ P^ p. (io, 1 ^Trei Tiva sine
o/
atcentu P^ acoentus addidit P2 'd ^iriXeXofia^ i. e. -|aevo<; sscr ou
ut -jn^vou fieret Pi v adscripto -^^vov uoluit P^ 7 drf^Xiuv ro-
oabe. sine acc. P a.'ffe\(i}VTO(; m margPi; 6^^^Xovto<; . 8. bi corr p2
1." fi* prosodiam in litura corr P'- 14 UTroYpd(q)€l) cum com-
pcuflio, (tuod ut explicaretur in mg iroYpdtpei (initio desccto) addidil
P^ 17 df5e*Paiov (e» ex ai?) corr Pi p. liH, 5 iip6i; auTOV scrip-
tum erat, e imte a inscruit P* 7 &iaTapax6[ri0ri] cum rasura (ex
*r)ai?) P- ^iir<^n] ^^ 2[n..rii corr P2
in senlentiis p. 71, 8 post TOiJc; una litlera erasa in P 11 dv-
GptuTToeibTic; pi p. 72, 1 t)! f^ P 3 fj] ?| PiQ rj P2 p. 73, 13
d0iujudTOU<; (non eua(.u|jdTou<;) yP P'^ P- ^l» 1 t^ Ti (uon ri) P^
13 11 P-: n V^ 11 dOipd(Xeia) cum conpcudio P «* (uJ??) supra
scr P2 ir» post (puaeuji; unn littera erasa in P p. 75, 17 iu eTi
rasurac ue.stiyia supra i conspiciuntur et f fortasse postea additum
(correciumnc ex Ti?) P^ 20 eXXirrouaa P^ ui BQ p. 7(i, 17 eK-
Xeiiiiei<; fort. ex dKXimJen; corr P^ p. 77, S d?)idxuT0v P ut QH
14 tTToiria P sed e suprascriptum etiam ev sijjnificat p. IH, 11
dXXa* siuc accentu P 19 Ux; ttotov Q : iu<; otov sine rasura P
20 TroiKiXXouaa^ ex. TroiKiXou<; d<: corr pi 22 aT€fpd(vou<;) an
(viuv) propler compendium non liquct P^ oi)<; supra scr P- p. 70. ()
dTTo P ut BO Yp diTo in marg P- Otro corr P^ 14 xi^^P"'*' "^ marg
Pl adiecit lo ei ad dTropfav addidisse P'-"' uidctur, sed locus de-
Iritus est p. 80, 1 !u[€Ta]TriTTTTi P^ (non p2) 4 Ktvui<; fuit ctiam
in P, maiusculam e ex minuscula fecit P- 11 &tKaio Te* primum
scripsissc uidetur P biKUia OTe P^ (post tc littera eras.i) p. Hl, 1 sq.
toOto XuaiTeXri eraso supra r) acccntu P toOt' ^XuaiTeXei P^
in loco de libris Epicuri p. .S.i, 5 ev TroXuYpa^iaK; P 13 [\]Z.
cum rasura P^
in teslamente p. 1(15, 3 Ti|U0Kpa P Ti|Li0KpdT0UC Q 1(i'i, 3
Tif.iiuv ex ujauDv corr P^ in marg ujauiv iterauit P- UiS, 5 eXSf) Q
11 viKiav ex viKiriv corr P*
iii uita Epicuri potui Dielsii correctioncs plagulis inserere piae-
tcr has: p. .S(!l, avaYVOVTiaou primitus P sed prima manus dva-
YvovTaaaou correxit 3(57, 3 dYai)udpTOU P sed «i in e correxit
ct X supra t posuil. ut fieret dYe.tidpxou P^ 3(ir>, 4 f|V b^ TroXuai-
vo<; Q ;)70, IM \\\l cum rasura pi 372, 2 TrepiTTTUiaiv ex Trepi-
UToaiv corr P^.
DE EXEMPLIS LAERTII XI
eiusdera P altcrum apographon^ est Laurentianus II
plutei LXIX codex 35 (H) raembranaceus a Wachsrauthio
et Valcntino Roseo pauHo liberalius saeculo XIV, a Ban-
dinio adeo duodecimo adscriptus, conlatus diligenlissime a
C. Wachsmuthio. quem hbrum non mirum quod antequam
codices Parisicnses innotuissent pluris quam par erat ae-
stimauimus, ut fecit Nietzschius 1. s. p. 17. constat enira
oum ex Hbro P retractato, hoc est aliquanto post Q tem-
pore descrif)tura esse. coramixtam igitur ex utroque libro-
rum genere lcctionem exhibct. qui ut ad lectiones codicis
P inuestigandas utih's crit, ita postquam de eius fonte
constat, ad Laertium restituendum nulio iam erit usu. cruit
olira ex eo V. Roseus Herraae t. I p. 370 sq. integram ui-
tarum Laertianarura tabulam Stoicorum successione insig-
nera: haec quoque etiamnunc in fonte P extat"-
ad idem Hbrorum genus referendos (hios noui cotiices
A rxmdelianum 531 saecuh XV et Venetum in byblio-
theca s. Marci gr. 394 membranaceura saeculi profecto
1 Laureiitianum hunc ex ipso P iluxisse uno saltem, ut stem
promisso, cxemplo docebo: p. 42, 5 a|i^aiv breuissime in P sic scri-
bitur ut bolae litterae ojl adscribantur liaeola pcr akeram traducta,
supra ponatur e ct uota iv terminationis : hoc neque Q intelle:-:it
qui ot^e rcddil neque II qui Tt^: at in huius (H) marfjlne siue homo
doctior siue secundis curis librarius ueram lectionem aptoiv adpo-
suit. iam Wachsmuthius mus. Rhen. xxix p. :]i\) codicem II ex
libro eo imde .Salmasius indicem iiitarum Laertianarum nouerat. h. e.
ut nunc constat, ex P fluxisse optime diuinauerat.
iJ in P haec tabula f. 1 pessimc habito muUisque locis lacero
ac perforato legitur cf. Bonnetus1. s. p. 580. ex cuius apographo
saltem indicem Stoicorum hoc loco propono:
tv Tuj Z lr]vyuv. KXeuv0{ri<;). xpu^^i^TTrfoq). 2:riv(ujv) TapaeiK;-
b[i]oT^v(ri<;). dTtoXX6b(u(po^). ^or^Qoc,. [x\y]oapxihr\c,
p-iv^aaa-idpac,. veaTiup. Paai\ei6ii<;.
bdpbavoc,. dvTiTraTpo(q). ripaKXcibiic
Gwaix[i]vr]c,. v:ava\Tioc,. KdTUiv. -rtoaeibluj^vuoc;).
dt1[ii]v6[b](u)po)<;. dGriv66u)(po<;) d\\o(c). uvTirraTpo^c). dpi-
o(g. KopvoOT(o<;)
unde fontem in Stoicis Laertio scriptorem aeui Neronei aut Flauiani
fuisse nerao non uidct.
XII PRAEFATIO
non XIV cui adsignatur : illius iectionem postquara Thomas
Galtjus opera desultoria excerpsit in calce exempli Wet-
steniani t. II p. 557 sqq. editam, accurata nuper specimina
Ingr. Bywaterus dedit in uitis Heracliti et Aristotelis. Mar-
cianmn ex propagine codicis P esse tum eo consta^ quod
tabulara uitarum in P seruatam continet tum quod extremo
uolumine p, 81, 6 sq. non solum cum. PQH vjq rrpo^ <Te
beov in textu sed etiam iu margine discrepantem lectionem
Yp 6jc, iXeov exhibet (item yP P') ; Nuernbergerus autem
quod gloriatur se huius quoque codicis lectionem afferre,
memoria eum fallere uidetur so!o Marciano 393 usum.
Alterius ordinis signifer est codex Laurentianus
F plutei LXIX 13 (F) membranaceus saeculi XII, formae prope
maximae. conplectitur schedis CLXIV et Laertium et (inde
a f. 137') Cleomedem. nonnullae schedae recentiore manu
saeculi XV in membrana suppletae, in Cleomede f. 161— 164,
in Laertio folium nescio quotum pertinens a 1. Ill 38 UJ^
q)opTiK6v usque ad 48 eH epmtriffetu^ Kai dnTOKpi^aeuj^:
sed quae schedis f. 8—20 nouiciis insunt Laert. I 65 e|Li]
rrobujv TTeiaKTTpdtuj .... II 17 xevecnv thv toO, non mi-
nus in F quam in ipso archetypo defuisse certo indicio^
liquet. Cobetus, qui totum codicem excussit ut in quo ma-
xime niteretur, schedas inesse rescriptas uidit, in quibus
latere Plutarchi moralium particulas saeculo X litteratura
grandi et elegante scriptas, uelut in ea pagina quae inci-
pit Laert. VI 47 a uerbis Trpo? t6 KaTaiTiuj^evov sola ocu-
lorum ope non pauca dispexit Plutarchi de curiositate p.
518*^—519". sed de hoc codice quod licuit accuratius re-
ferre, id totum Cobeto uiro summo gratus debeo, qui adu-
lescenti olim schedas suas Laertianas utendas beneuole
1 quippe folio 21 non iam nouicio sic continuatur f. 7 uclus
TTobibv TreicvmTpdTU) iTriO^aeai Tupavv{6» .... TeXcuTUJv b^ l^apTU-
pa^r\v ddpoq irXfiSiv. ti^iv (hoc inidum paginae usque ad ^jiapTupd-
|Lir|v iam superuacaneum expunxit librarius recentior qui suppleuerat),
unde apparet quaecumque inde a 1. i (if) ^iaapTUpd^Tiv] 'Q iraTpi^
usque ad ii 17 -f^vtaiv tj^v toO [depo^ irXfiEiv leguntur, ab ipso
exemplari afuisse.
DE EXEMPLIS LAERTII XIII
commisit^. libros Epicuri conlatos debeo G. Meynckio,
testaraentum H. Vitellio, uitam Ludouico Martens Elber-
feldensi et Ferd. Duemmlero. de lectione dubitantem cer-
tiorem nou numquam Vitellius fecit.
ceterum codex F quando quidem neglegentius est
scriptus quam ex quo solo teste lectio alterius classis re-
peli possit, praesertim cum librarius eruditionis minime
curiosus ex testimoniis multa (in libro X tamcn pauca-)
omiserit, circumspicienda sunt alia exempla eiusdem gene-
ris non ex F orta. et ego quidem acquieui in eo quod
in promptu erat, editione Basiliensi ab Hieronymo
Frobenio a, MDXXXIII euolgata (f), qui expressum esse f
codicem Matthaei Aurigalli professoris Vitebergensis, re-
centem eum quidem, ut nemo non uidet, et uitiosissimum,
sed uitiis codici F propriis fere inmunem, in praefatione
testatur. quo cum accederet manus correctrix codicis Pa-
risiensis (P^), satis prouisum erat. quamquam non nego,
aliis codicibus accuratius exploratis ficri posse ut codici F
supplementum non minus utilc accedat quam quale codex
P (Q) est Borbonici. at qui hucusque innotuerunt ex hoc
genere, eos operae pretium non est excuti: Can tab rigien-
sem dico collegii Trinifatis n. 442, cuius aliquot lectiones
a Th. Galeo enotatae in editionis Wetstenianae t. IT p. 557
sqq. memorantur, Venetum Marcianum n. 893 charta-
ceum a Carolo Nuernbergero tam neglegenter conlatum
quam editioni decimi libri Laert. (Norimb. 1791) adhibitum',
Monacensem gr. 159 bombycinum s. XIV mancum a L.
1 uide Analecta Theophraslea (a. 1858) p. 2.
2 ucmpe p. 36G, I.t iv XPO^v^KoTc; (quod tamen omittitur etiain
Jn f) 367, G q)Tiaiv "Ep^iiTriroq, plura 3(j8, 3— 5, denique § 118 seniel,
119 ter, 130 bis titulos IJbrornm.
3 Morellius bibl. manuscr. i p. 259 eumque secutus Nuernber-
gerus (in pracf.) quod ambos codices Marcianos 'eiusdem familiae'
esse dicunt, manife.^tus est error. nonnuUa Marciano '.VSA cum f solo
communia sunt ut p. 8, H r,f\v oraissum 9, 20 oOv, itcm Cantal>rigiensi
ut H4, 17 lacuna codicum FF (ei; d»v iutercidit) inserto uq)' ou male
expleta.
XIV PRAEFATIO
Spengelio in H, G. Huebneri usum accurate conlatumi; qui
cum proxima cum F cognatione societur non ex eo propa-
gatus, licet neglegentissime scriptus fortasse non plane ab-
iciendus est : ego eura non admisi, quonium decimus in eo
liber non ultra §61 (p. 18, 20) ducitur.
sunt etiam codices mixti simul et interpolati, ex quo
numero ego unum noui a C. Wachsmuthio conlatum Lau-
G rentiannm LXIX 28 (G) chartaceum saeculi ut aiunt XIV^,
Wachsmuthius addidit Borbonicum 252 chartaceum olim
lani Parrhasii, saeculo XV exeunte a lohanne Rhoso Cre-
tensi scriptum, illi (G) 'tam similem ut nequeat credi non
ex eo fluxisse' ^. ilhim adhibui epistuiae primae et testa-
mento, ut esset unde hoc genus iudicari possct. eiusdem
generis codicem etiam Ambrosius Trauersarius Camal-
dulensis uersione sua expressisse uidetur * cuius olim imme-
1 de codice Monacensi cf. Spengelius in additamento editionis
Huebnerianae t. il p. 813. eius in libris v prioribus lectio edita est
in einsdem edilionis appendice critica t. u p. «jlS sqq., decimum li-
brum quae attinet in ipsa adnotatione inuenitur.
2 tribus codicibus Florentinis iam indicatis FHG nescio quar-
tum quendam addendum esse dicam an negem. Menagius ad ep.
II 105 (p. 48, 2) adnotauit 'Kpdbaoiv scriptum est in codice Floren-
tino\ ad III 124 (60,19) ' fiueipov scriptum est in Florentinis mem-
branis': aliter et F et H illos locos exhibere constat; ne ex G qui-
dem, quem mea caussa H. Vitellius euoluit, testimonia Menagiana
repeti potuere, qui KpabaOTOV illic, hic fiTropov habet cum ceteris
Tetiam Ambrosio qui hoc ambiguum uertit, illud sine dubio ex con-
iectura agitationem).
3 uide Corpusc. poes. ep. gr. lud, 1, 53 sq.
4 de Ambrosii uersione a. 1431 absoluta (exstat apographon
m. febr, 1432 perfectum) cf, Mehus iu Ambr, Trauersarii Epistt. 1.
1
p. cccxcu sq. de eius exemplo ut iudicare ipse possis, specimina non-
nulla lectionis adponam addita codicum idcm testantium auctoiitate,
unde liquebit neque codicem G neque H, etiamsi cum utroque non
raro consentit, posse solum adhibitum esse ab Ambrosio : p. 3,
TTapeoKetjaaa iva F2p2Hf 13 Kal ouvexux; G 14 t6 toooOtov
omisit cum G 4, 8 koI KOTd GHBPQ 10 TTapeYTW*!' "^o G
11 ^Tfu^T^^^ov TU» FH'- [dvTaXaviZov tu» G] G, 5 ^otI oJt^aTO
fi^v FP^Hf 8 6v] 8 ut BGf 7, 22 al 6^0101] sijniles [dT0|aoi Ff
DE F.XEMTLIS ET EDITORIBVS LAERTIT XV
ritura pretium erat, risi potius etiam alterum quendam in-
spexisse ccnsendus est.
Editores post Basileensem etiam si codicibus uteba»itur,
tamen recte uti nesciuerunt. Henricus Stephanus, qui s
textum editionis principis multifariam correxit exemplo a.
1570 emisso (s), in libros nequissimos inciderat Marcianum
393^ et Laureutianum G ucl eius gemclkim. optimi libri
praesto fucrunt lohanni Sambuco Pannonio, praeter Ve-
netuni Vaticanus et BcrbonicusS, nnde in marginibus uer-
mg P-] S, 1 a-rtepiXriTrToi BGIT 9, 1 r] TPCfaun-i 6i*i (piuv^i] aOTrj
b' r\ (pvjvf] FP-Hf haec autem itox 10 t\XTioh\Zov FHf
S5, 5 Kapvedbri*;] xal Kapveubii»; cuir. P^H G auToC] auTov
ut Ff 359, 2 Tov bfjMOV B^f fu^o ?, x«Pf n.TTioq H ChagelHus
OiXoibujv B^FP^l' ;JGO, J tujv ocfjnoTUJV Kui YpttMMCCfiKiuv iinus
H ^rammaticos — ac soJ>histas.361, 2 aOTOV BPPIf .^62, 1
'irui6eiav FT mg P2 2 liOKftpioi ipsuYeTe cetcris omis?i.s cum F^f
4 eurppavToic; FP^Hf 8 oijvqyiuyi^v BFf K! XeY€iv Kai dvTi-
Ypttqpeiv BPQH 368, .t X^y^iv TOUTa • iiYaYGv FHf C ^oi] jni^
FHf 11 Ypacptct 6ii)a6KpiTov Fp2f [non H] Koi 4v KiJU|.iai^ kuI
Tpci.u,uaTa feibdrJKeiv H 3(i5, 2) EupuXoxov] edpiifeoKov BFP^H
Eurydctum .'WT, 1 anrio centesi?nae se-piiinae olynipiadis (om. et
beOTepov et cum Ff (\Y.o<5Tf\<, Kai) 3 '.AYe.udpxou H-f .368, 3
KUTu irdvTa P^H 7 dKaTdirXriKTOc; Ff intrepidus 10 irpoaTro-
Gav(SvTO(; FfpS 12 oikhov Bs fainiliarem 371, <5 Toivuv] Tivi f
quodam, iam salis est.
1 Stephanus ipsc in {iruefp.lione Maxirai Tyrii (a. \ly.U editi)
ad Arnoldum Arlenium data p. 3 ' eius (Diogenis L.) qunm cditio-
nem Germanicara' inquit 'cun; anliquo exemplari Bessarionis a me
ex Veneta bibliotheca deprompto quam potueram diligentissime con-
tulissem*; ex actis bybliotliecae Marcianae codice 393 illum a. 1555
usum esse Morellius bibl. mscr. i p. 258 docuit. sed non lioc solura
uiro egregio subsidium fuissc multae eius lectiones produnt a delc-
riore genere alienae et cum priore, non numquam cum G solo con-
sonantes cf p. 4, 10. G, 6 cet.
2 titulus libri parum cogniti esl 'Laertii Diogenis de uita
et moribus philosophorum libri x. Plus quam mille in locis
restitati et emendati ex fide dignis uetustis exemplaribus Graecis, ut
inde Graecum exemplum etiam possit restitui; opera loannis
Sambuci Tirnauiensis Pannonii. Cum indice locupletissimo. Ant-
uerpiae, ex officina Christophori Plantiui cId id lxa'I. cum priuile-
XVI PRAEFATIO
sionis latinae a. 1566 editae permulta editionis principis
uitia emendauit et omissa suppleuit; sed ut ferebat eius
saeculum, constaiiter illis uti nec uoluit nec potuit; ne eum
quidem quem poterat fructum utilissima eius opera his stu-
diis attulit, cum ante Schneiderum Saxonem tantum non
obliuione sepulta iaceret, ne Stephano quidem cognita *. si-
milis et indoles et fortuna fuit editionis et uersionis a Tho-
ma Aldobrandino curatae et post eius mortem a Petro
cardinale Aldobrandino Romae a. 1594^ euolgatae; usus et
ille codice Borbonico quaedam ex coniectura scite corre-
xit ; fit quoque ut emendatior lectio in uersione lateat. ce-
teri iam libros aut nuUos consuluerunt aut deterrimum quem-
que, in quem incidissent, nisi quod in commentario docUssimo
Menagius codices Parisienses et Florentinos hic illic ad-
sciuit. nostra demum memoria Cobetus Wachsmuthius Bon-
gio'. in praef. p. 5 'aliquot exemplaribus graecis uetustissimis illis
cum interpretatione coUatis atqu i etiam eruditis obseruationihus Ful-
uii Vrsini Romani' adiutum se fuisse dicit: memorat plerumque v(e-
terem) c(odicem), Venetum p. 289 ibidemque Vaticanum ; promit idem
lectiones soli B proprias uelut p. 362, 2 biapajiev (Samb. p. 407)
20,10 irapaOKeudaai (S. p. 427) 49,17 Xeiov (S. p.441) 50, 17
65uTOv{ujv (ibid.) 324, 15 ^KireTrXT)piuv (S. p. 445) infra p. xxxi 60
'<}uidam codex bTi|Li6KpiTO^* (S. p 450). Schneiderus Saxo in Epicuri
physicis et meteorologicis (Lipsiae 1813) primus adhibuit cf. praef.
p. XVIII.
1 sufficit adposuisse ep. ii 107 p. 49, 6 d7roT»iKO|itdviuv: deerat
hoc uoc. in editione principe, restituit Sambucus emendatum p. 441
'adde graeco ex u. c. dTroTT)KO)idvuJV ', quid Stephanus? suppleuit is
quoque sed corruptum (p. 420 med.) dwoKOfi^UJV.
2 de Thomae patrui opera Petrus Aldobrandiuus haec ad lec-
torem praefatur 'qui grauibus negociis distentus, cum uiris doctrinae
studio deditis prodesse aggressus esset, impoituna morte praereptus
non pauca a se inchoata perficere non potuit. in quibus hanc Laertii
translationem triginta abhinc annis eoque amplius reliquit, a'ccurata
uetuslorum manuscr. codicum collatione plurimis in iocis emendatam
et. multis adnotationibus illustratam. quae licet ab ipsomet auctorc
suprema manu perpoliri ac limari nequiuerint, uisum est tamen fore
opportunum, si eo modo quo olim relicta fuerunt non integra (nam
in decimum quidem librum milla reperta scholla suut) edereiitur".
DE EDITORIBVS LAERTII XV 11
netus genuinos lectionis fontes monstrauerunt : restitutuin
ex illis exeraplum nondum prodiit. igitur ad hunc usque
diem Laertii Diogenis lectio omni fundamento caret. quod
cum in nr.no eius libro non aegre feratur, nullus tameu
tam miserc habitus est quam decimus neque quicquam in
hoc quara libelli Epicurei. his enim grauissima idem inflixit
uolnera, quem merito dixeris sospitatorem Epicuri, Petrus
Gassendus decimo libro Laertii cura uersione edito et
animaduersionibus copiosis inlustrato (Lugduni 1649). qui
ut erat physices Epicureae multo quara sermonis graeci pe-
ritior, etiamsi haud pauca multo cum acumine recte intel-
lexit, taraen ea temeritate in aerba Epicuri grassatus est,
ut cJi non purgare sed fingere ipse uideatur. hunc suo
more imitatus Marcus Meibomius uir graece non doc-
tus ea re etiam perniciosior Epicuro editor exstitit, quod
Laertii Diogenis exemplar ab illo correctum splendore, ele-
gantia, commentarii Menagiani utilitate ita omnibus paene
ad hunc usque diem coramendabatur, ut summa eius esset
auctoritas. nempe hinc pendent uel inuiti quotquot post
eum Laertium aut Epicurea ediderunt. unus Schneiderus
Saxo poterat et Meibomii temeritatem peruidere et lucem
Epicureis reddere, nisi lectionis memoria illi ex turbidis
riuulis haurienda fuisset. quo nixus Huebnerus quam-
quam haud ita raro ad librorum fidem lectionem redtixit,
adeo sibi non constat, ut obscuriora quaeque fuco Mei-
bomiano oblinere quam non intellegere malit. ab Huebnero
in Epicureis uel C. G. Cobetus pendet, nisi ubi correcti-
onem aut codex F aut obseruatio sermonis suppeditauit.
haec cum fata sint Laertii Diogenis, non potuit fieri quin
uirorum uel acutissimorum coniecturae, Lachmanni Mad-
uigi aliorum saepe ad irritum caderent. quas etiamsi stu-
diose perquisiui et examinaui, ut aut meliora edocerer aut
3uum cuique redderem, tamen coniecturas non probabiles,
quarum inde a Gassendo nubes conflata est, ad adnotalionem
aut numquam aut rarissime admisi, et optiraorum uirorum
nominibus hoc me debere ratus et publicae utilitati melius
consulturum librorum testimoniis accurate conpositis quam
XViri PRAEFATIO
conlecta uanarum opinionum sarcina inutili. mihi si pro-
uinciam felicius administrare conligit, de qua re penes alios
iudicium est, id omne araicis qui instrumento critico me
instruxerunt deberi Jaetus gratusque fateor. studui certe
cautus esse maluique aliis relinquere emendanda quam non
intellecta t§mere temptando corrumpere. nunc cum librum
manibus emitto, sentio me hominem et inconstantem fuisse.
et ea quidem, quae meliora interim dies docuit, fas est eos
qui his utentur non ignorare.
ep. I 41 p. 7, 6—9 Epicurus infinitum esse uninersum
acuta breuique argumentatione demonstrat. in qua assump-
tionem omitti eo aegrius feras quod conclusioni deest sub-
iectum. nimia haec nec licita est breuitas. quam non ex-
cusaturus eram, si fr. 297 ex libris Tcepi cpuffeujc ductum,
quo integra proponitur eadem argumentatio, paullo atten-
tius examinassera. quo facto — adhibuerat autem iam Gas-
sendus p. 196 — non dubito quiu post uerba t6 5e aKpOV
TTap' CTepov Tl GeujpeiTai homoeoteleuton effecerit ut as-
sumptio intercideret haec dXXct |nr]V t6 Trav ou nap' eTepov
Ti GeuipeiTai (Cicero 1. s. at quod omne est, id non cer7ittur
ex alio extrinsecus) : sic etiam conclusio, cum continuetur
subiectum assumptionis, recte adnectitur: oxgTe OUK ?X0V
ctKpov (sc. t6 TTav) Trepa? ouk hfji\.
ibid. 59 p. 17, 16 jiiKpov Ti )li6vov )naKpdv ^KpdXXov-
Te^: tempus etsi tolerari potest, tamen credo Epicurum
iKpaXovTe? scripsisse.
ibid. 71 p. 24, 6 oube Yap toOto biavoTiTeov non
recte tradi Bernaysius in coramentario Lucretiano l 449
(opusc. t. II p. 49) optime intellexit idemque correxit bia-
voriTOV, ut saepius dbiavoriTOV Epicurus dixit, cf. Philo-
demus de rhet. IV 2 c. 44, 8 ei |iri biavoriT6v dpa ktX.
ep. II 96 p. 42, 7 defectum solis iuuaeque Ep. fieri
posse putat kot' eTTmpoa6eTTicrivdXXwv tivujv, y\ '{x\c, x\
oupavoO f| Tiv6^ lTe'pou toioutou. insanam ibi esse caeli
mentionem nemo non uidet. sed Woltjoms quod proposuit
n *P1? ^ (T€Xr|Vr|5 ea caussa inprobabilc, quod et solis et
lunae defectum eadem opera scriptor explicare studet. quid
EMENDANTVR VERBA EPICVRI XIX
Epicurus dixerit sero intellexi ex Lucretio, qui V 753—67
negat esse cur terra raaxime lunae, luna soli officiat, aliud
facere id non posse pixtetur corpus, quod cassuin lalatur lu-
mine semper, Anaxagorae Ep. hanc coniecturam debet cf.
Hippolytus 8, t» p. 562, 15 D. etvai b' UTroKdTU) tuiv acTTpujv
f]Xioi) (tc) Koi creXnvri^ aiujuaTd Tiva au|iTrepi(p€p6)Lieva fi|lTv
ddpaTa, Anaxagorae facem Anaximenes praetulerat qui
Aetio II 13, 10 p. 342, 17 teste statuit Ye^J^br) (JiJU)LiaTa cru|i-
7r€pi(pep6|Li€va toutok; dopaTa^ igitur scribendum f| yH?
\ dopdTOU Tivo? eTepou toioutou. socordia librarii post-
quam oupavou dedit pro dopdTOU, reliquum erat ut ter-
tium f| interpolaretur. an latet in eo fmiv?
ibid. 97 p. 42, 14 aTracTa x\ Tttiv ^eT€U)pu)v amoXo-
Yia inde a Stephano editur, cum Frobenius atracra irepi T&v
exhibuerit. cura neque ex Borbonico neque ex Laurentiano
H neqiie ex Laurentiano F quicquam adnotatum uiderem,
deceptum me fugit uerum f| irepi Tiuv |uieT. et a Cobeto
restitutum (sine dubio ex F) et in codicibus PQ inesse,
quorum testimonium cx Bonneti silcntio repetendura erat.
cf. ep. I 78 p. 28, 15 Tfjv UTrep tujv KupiujTdTUDV aiTiav et
huius 116 p. 55, 7 Td^ irepi tiIjv KaTd inepo? aiTiaq, item
aiTioXoTeTv uirep jLieTeujpujv ep. I 80 (29, 20) et 82 (31, 8).
eandem culpam doleo admissam mihi esse 116 p. 55, 5 Iti
be KpiTTipiuJV Ktti TraGuJV, eo minus excusandam, quod cum
Iti Te particulae non raro et in hac epistula (p. 41, 2.8.
42, 9. 44, 9) et in genuinis libellis (ep. i p. 17, 16. 29, 2.
30, 3 sent. p. 73, 15. 74, 1) iungantur, particularum Iti b^
certum exemplum in Epicuri reliquiis noui nuilum^; ac
p. 55, 7 CTi T€ Stephanum secuti omnes ediderant, donec
in exemplum Tauchnitianum, quo et Wachsmuthius et ego
usi sumus, nescio qua neglegentia €Ti be inuasit. Hbri om-
1 alia testinionia infra p. 384 (6 a, y) et 385 (7 b) inuenies.
2 semel exslare uidetur Ixi &' in reliquiis libri •rrcpi qpuaeoj*;
incerti a Gomperzio conpositis Wiener stud. t. 1 p. 29 u. 24, sed
legitur illud in fragmento ante Gomperzium non cognito (in VH'^
t. X col. xui et XIV eius uoluminis non editae sunt), et legitur ante
lacunani, licebit igitur dubitare.
b*
XX FRAEFATIO
nes quotquot haec uerba seruarunt uidentur ^Ti T€ prac-
bere, nisi quod t^ P Bonneto teste, ^k F.
ibid, 99 p. 44, 4 quoniam libri tradunt TTapct TnXyjffei^
d^pog TrveujJCiTUJV (Juviuffeiq, caueram ne uitium ob-
litterarem particula f^ interpolata. sed dubito rectene alte-
rum alterius glossema esse iudicauerim. scriptum fuisse
nunc puto TTveu^dTUJV (TuvuJCTei cf. Lucretius VI 462 sq,
cum consistuni nubila, primum . . . ienuia, uenti poriantes
cogunt ad summa cacumina montis: hic demum fit uti turba
maiore cooria et condensa queant apparere et Aetius III 4, 5
p. 371'' 23 D. Koi 7rveO|ia ^hi dTtoTeXeiv TrapujcJav Tot
v^(pri.
ibid. 103 p. 46, 15 libris BPQ male credulus eatenus
fidem habui ut re non satis explorata in eorum lectione
xai KaTOi pfiHiv acquiescerem. at eis quae antecedunt KttTd
TrXeiova^; irveuiLidTUJV auXXoTd^; koi KaTeiXriCTiv iaxupdv T€
^KTCupwcriv prima fulminis explicandi ratio minime absoluta
est, adici oportet quomodo ignis ille ex nube prorumpat.
id quod fieri manifestura est his quae subiciuntur Kai KO-
TdppnHiv |Li€'pou? . . . . mXricriv veqptJuv. cf. Lucretius VI
281 sqq.
ibid. 105 p. 48, 4 loci raihi desperati nuper H. Diel-
sius medelam hanc proposuit eK Tou tti7TT€IV €i<yuj (ei?
iibri) ^bdqpri ei? «VTpoeibetq TOTrou? Tfj^ tH?» longe sane
facillimam et fortasse ueram.
epistulae iii 124 uerba p. 60, 10 IvBev a\ ^ii-^MS^ox
pXdpai T€ ToTq KaKoT? ^k 0€uiv ^irdTOVTai Ka\ ibcp^Xemi
<^ToT? df«BoTg) tamdiu oportuit suspecta esse, quamdiu u.
fvGev ad proximum nomen ai toiv ttoXXujv utt^p 9€U)V dTTO-
<pd0€ic referebatur. quo ego quoque errore tenebar, donec
Epicuri sententiam mihi fr. 385 aperuit. cuius quasi com-
mentarium exhibent Lucretiana haec VI 68 sq.
quae nisi respuis ex animo longeque reviitlis
d:s indigna putare alienaque pacis eorum,
70 delibata deum per te tibi numina sancta
saepe oberunt, non quo uiolari summa deum uis
possit ut ex ira poenas pttere inbibat acris,
EMENDANTVR VERBA EPICVRI XXI
sed quia lute libi placida cum pace quietoi
consiiiues magnos irarum uoluere Jlucius,
75 nec deluhra deum placido cum peciore adibis
nec de corpore quae sancio simulacra feruntur
in mentes hoviinum diuinac nuniia formae,
suscipere haec animi iranquilla pace ualebis.
inde uidere licei qualis iam uiia sequalur
eodemque facit Philodemi aduersus Stoi :os concertatio tt.
etia. p. 86, 13 Gomp. M€Td be TaOr' enibeiKTeov (scil. Phi-
lodemus probaturus est) auTOijq 6ti ^Xdpric koi xaKUJV ou
(pocTiv aiTiou? eivai toi(; dvOpuuTTOi<j toui; Geou^;, (6) boHd-
CovTaq dTiexeaBai tujv d[biK]o[Tr]paYr|M"^u^[v e]vioi q)aaiv'
fiiLiei^ be Kai TauT' (mala) evioi<; eE auTtuv (ex dis) Xe-
Yojiiev rrapaKoXoueeiv Kai tujv dY«6iuv to ).ie'YicrTa.
itaque hoc Ep. dicere uohu"t: de dis boni bene, mali male
sentiunt. ut cuiusque ingenium bene raoratum est ac pa-
ratum ad suscipienda deorum simulacra, ita beatitudine
illine expletur; mali cum sint animo illis siraulacris susci-
piendis obstructo, falsis suis opinionibus in mala oimiia ab-
ripimitur ut uitae omnes rationes disturbent. haec sententia
taraquam corollariura proximo enuntiato uuoXrm^ei? ^jeubeT^
(eicTiv) ai tuuv rroXXuuv UTTip Beujv dTtocpdaei^ adhibetur
simulque quod illic inest contrario: igitur ex diuersis ho-
minum de dis opinionibus fit ut malis mala, bonis bona ex
dis adfluant. itaque sana omnia sunt, distinguendum erat
ante u. evSev maiore positura
ibid. 130 p. 63, 23 OTav aTrav t6 dXYoOv kot' tv-
beiav eSaipeGrj: conicio Epicurum non &7Tav sed dTroE
scripsisse ut p. 62, 17 oTav h\ aTraH toOto Trepi fiud^ Ye-
VHTai et qui locus illi plane gemellus est, sent. XVIII eirei-
bdv STTaS t6 KaT' evbeiav dXYoOv 45aipe6iQ.
sent. XXR' p. 77, 1 ujctt' dvfjpriKUJ? iTp Trdcrav 6.^-
<picypr|Tr|Criv dedi ex coniectura, cum libri ui^ TeTTipriKU»^
corrupte scribant: uera lectio fortasse propius a codicum
memoria aberat quam illa coniectura, quid enim impedit
quominus Epicurum concedamus fortius uerbum ujOt' i^yy
pntcui^ IcTt) elegisse?
XXn PRAEFATIO
Redeo ad Laertium Diogenein. qui cum hos libellos
unus seruauerit, quaeritur utrum ipse Epicuri amore incen-
sus salubri consilio pro dogmatum delectu exili uerba ma-
gistri posuerit an iuxta cum ceteris rebus plurimis hos quo-
que ab auctore traditos acceperit. operae pretium est hoc
scire ut de scriptore recte iudicetur rerum grauissimarum
auctore saepe unico. etsi quidquid inuentum erit, nego eo
facere posse ut certae Laertius sectae uindicetur siue Epi-
cureae siue, quod Wachsmuthio nuper placuit, empiricae:
nisi forte qui Epicureum Zenoue ct aequalibus posteriorem
nouit nuHum, Epicureorura scholis saeculo II exeunte eru-
ditus esse, aut qui inter empiricos Menodotum Theudamque
medicos memorat, Sarapionem ^ et Glauciam tacei, medicus
sectae empiricae esse potuit.
multum nostra memoria de Laertii fontibus disputatum
est. nunc postquam inter somniantes uigilantissiraus exstitit
uir ot acutissimus Vdalricus Wilamowitzius, qui non conpi-
latorum nominibus inuestigandis sed explorandis rebus re-
rumque auctoribus opus esse clamaret, desierunt, spero,
Demetrium Dioclem Fauorinum stupentibus nobis uenditare.
illi et quotquot Laertiura siue misellum conpilatorem siue,
ut Roethius Heideibergensis solebat humaniter, asinum ger-
manura dictitarunt, nimio eum honore affecerunt, qui, ut
uno uerbo dicam, nc scripsit quidem sed scribenda librariis
commisit. breuiter obseruationem indicaui nequc litterarum
antiquarum historiae inutilem et Laertio recte interpretando,emendando, in testimonium adhibendo necessariam. quae
etsi Wilamowitzium ut par erat rainime latuit ^ pluribus
caussis hoc mihi loco tractanda et, quod codicum indiciis
non ambiguis futurum spero, ad liquidum perducenda est.
in omni disciplinarum genere constat olim commenta-
rios illos, qui discentibus aut cito sciendi cupidis scripti
erant, a doctis possessoribus tamquam suos habitos et curo
1 an IX 116 in nomine Zapirrifeuiv latet Zapairiiuv?
2 oide eius librum de Antigono Carystio {PhUalogische unter-
suchungen t. iv Berol. 1881) p. 324 sq, adn.
DE LAERTII SCRIPTIONE XXIII
pro utilitate augerentur deminuerentur mutarentur, etiam
sub nouo titulo ut nouos iterum iterumque edi solitos esse ^.
neque defuere inauis gloriolae captatores qui libros, quos
eodem iure et nullius et omnium esse dixeris, facili opera
pro suis ederent. nouimus Galeni TertuUiani aliorum de
surreptis et publicatis commentariis querimonias: qui si sine
scriptoris lima utut erant officinae librariorum tradebantur,
quid existimas fieri potuisse? euenit quod necessarium erat,
ut eo ordii e qui ''brariis placeret adscripta margiui in com-
mentarium inferrentur, necessaria et utilia cum alienis et
oliosis miscerentur, turbae inexplicabiles nascerentur. id
quod cum pridem mihi in excerptis de Verri Flacci ad
Gaium et Luciurn Caesares orthographia primo Victorini
de re metrica libello insertis ^ et in capitibus a Galeno per-
sonato m fronte epitomae Plutarcheae conlocatis obseruare
uisus esseio, mox in Laertio Diogene certissimis signis in-
tellectum est. quae ne in ultima tantum operis parte in-
ueniri credas, uno saltem exemplo aliunde sump>lo cauebo.
In uita Platonis locus est III 5 sq., cuiuS fsalebras Groen
van Prinsterer prosopogr. Plat. p. 225 et Theoph. Roeperus
Philol. I p. 654 sq. cum sensissent, emendando toHere fru-
stra studuerunt. quo exemplo optime intellegas cauendum
1 haec omnia Galenus etiam uiuus expertus est, cf. de libris
suis prooem. t. xix p. 9 K. TroXueifeux; ^\u)|5)i<JavTo itoWol Tol^
k\io\q ^ijJXioK;, aXXoi kct' fiXXa tuiv devuiv dvaTivttiaKovTei; Uji;
T6ia |u€Td ToO TU |.iev dcpaipetv, to bi irpo JTiG^vat, Td bi
OnaXXdTTeiv. quod qui fieri potuerit ipse ib. p. 10 enarrat.
2 in Marii Victorini capite l 4 uideo multa quibus ordo rerum
turbatur, ex remissiore genere scribendi satis explicari, quo ita usum
esse Verriiun apparet tamquam cum Caesaribus familiariter conloque-
retur, aliena, prout res ferret, admiscentem : uelut praecepta de VIY
nocalibus quibus locus de N littera intermmpitur 72 GLy\ p. 19,22
uel obseruationes de pertermine 42 p. 14, 21 et de priuilegio 83 p. 21, 18.
talia igitur excerptoris culpa est quod nunc nexu soluta sunt. sed
sunt ctiam quae nisi primitus margini adscripta fuisse sumas, non
intellegas: uide quae de ellum uoce comicorum inter litterarum hi-
storiam docentur 90 p. 2o, 17.
XXIV PRAEFATIO
esse ne emendando indoles operis Laertiani mutetur uel
ixidicia originis oblitterentur. accuratius enim rimanti raani-
festum fit non semel sed pluriens eadem illa et editorum et
librariorum neglegentia ordinem rerum turbatum esse. in-
spice locum qualis legitur in libris et qualem tibi propono
separato pristino textu et additamentis
:
Kal Ypa^P^xn^; ^111-
HcXilOnvai. Koi Troi-
rmaxa Ypanmi, TrpA-
Tov ju^v bi6upd|it-
^ovc,, eTteiTa Kci ju^-
\r\ Kal TpaT'4''^ii^<^-
[i-in] ^Keira |.ifv-
TOi u^XXmv ufaivi-
€io8ai Tpa^iiJbiqt Tcpo
ToO AiovumaKoO
GfcdTpou.IujKpdTOUc;
dKoOoaq KaT^qpXeSe
Td •ironfmaTa elTriOv
''H^aiOTe Ttp6-
|UoX' dibe, TTXd-
TtUV VI» Tl <J£lO
XOTiZet.
ToOvTeOGev bi\ fi-
Yovui^, qpaoiv, etKo-
OIV ^TT] blHKOUOe
ZuiKpdTouq • ^Keivou
b' dneXe6vToq [iv»»]
Y£v6^evo<; 6ktuj Kai
eiKOOiv ^Tiuv, KaOd
<pr\a\v ' Epn6ftu>po(;,
el<; (Aifapa itp6(;
EoKXeibnv ouv Kol
uiXXot<; Tiol Iu)Kpa-
'aKoi^ iinexiOpiioev.
ktX.
:• iaxv6q>u)v6(; tc, cpa-
oiv, f\v, uk; Ktti Ti}i6-
Oc6<; (f>r\aiv 6 'A8riva»o^
dv Tui TTepl p(u)v.
II XeT^Tai b' 6ti Zvj-
KpdTii^ ovap elfee ku-
Kvou veoTT6v Iv toi<;
Y^vaoiv exeiv, fiv koI
ir^Tipaxpfma irT€pO(f«ur|-
oavra dvaiTTfivai r\bv
KXd-fHavTa, Koi fie9' r\-
liepav TTXdTujva auTu*
ouOTf^vai TOV bi ToO-
Tov eiTTeiv elvai tov
opviv.
m ^q)iXoo6<i)eib)iTTr)v
dpxiiv ^v 'AKaf>rjuei<y,
elTU iv TU) Kriirui tiI»
Ttepl t6v KoXujv6v, iJj(;
(prjoiv 'AXe£avbpo(; tv
iSliaboxal^ liv'l-
IV» ((piXoootpiTjv
br\ Tnv dpxriv) Ka6'
'HpdKXeiTOV
iv^ ttpooeixe Kpa-
TuXuj Te Tif) 'Hpa-
KXeiTeii|j Kui 'Ep^io-
T^vei T»ij Td TTapiae-
vifeou (piXoooqjoOv-
Ti. eiteiTa
DE LAERTII SCRIPTIONE XXV
Non necesse esi demonstretur additamentis duobus
prioribus, etsi secundum ad Socratis disciplinam pertinet^,
locum nullum fuisse in primario contextu, nec umquam ab
eo scriptore inseri potuisse qui saltem speciem narrationis
continuae affectaret, sed neglegenter ut fit margini adscripta
neglegentius a librariis inserta esse. nam tertium addita-
mentum, quod eadem opera cum illis intrusum est, ipsa
sede arguitur; pertinet enim ad § 7 eTTaveXSibv be ei^
'Aerjvas bidxpipev ev 'AKabimeia ktX., quae uerba qui
scripserat, non distinguebat ipsara Academiam ab hortulo
Platonis (cf. 20 KriTTibiov t6 ev 'AKabrmeia). Quarto supple-
mento cum spatii nou satis uacaret, misere discerptum est ; ,
diuersam originem uel dissonans memoria § 8 euincit j^i-
Eiv Te dTTQiricraTO tuiv tc 'HpaKXeiTeiujv Xoyujv Kai TTuOa-
YOpiKU)V Kai Zu)KpaTiKUJV ; iusserat autem qui margini ad-
scripsit interponi inter locum de poeticis studiis et de So-
crate, cuius rei indicium primum uocabulum eiiuntiati eius
quod sequi debebat eTteiTa iterauit, quod tam religiose quam
inepte librarii seruarunt : sed etiam si consilium editoris
librarii perspexissent et secuti essent, nemo non uidet illa
sententia inculcata nihilo minus futuium fuisse ut narratio-
nis ordo planus ot genuinus pessime dirumperetur. haec
autem quattuor additamenta quis credat ab uno eadem
opera adscripta esse? quae si pedetemptim alia ab aliis
adiecta esse consentaneum est, uetus opino' emergit de
uitis scriptis dogmatis philosophorum liber a pluribus iden-
tidem retractatus et auctus.
Non minus aperta in Ubro decimo illius incuriae appa-
rent uestigia. uide quo modo ultimum Epicuri ad Idome*
1 primura ex TJmothei de «itis libro desumptum, unde plura
in Laertio de forma et habitu philosophorum petita suni cf. iv 4
VII 1; aeque postmodo inserta quae de Aristotele feruntur v 1, ubi
primitus continuabantur uerba oOto<; x^riaiuuTaTO^ Ttuv TIXutudvo^
^oeiiTOJv aniaTi) [bi] TTXdTiuvoi; tTi irepiovTo^; ktX., neque minus
qnae de Speusippo legnntur iv 4.
XXVI PRAEFATIO
neum epistolion inserlum sit § 22 i\bx] be xeXeuTuJv fpafpei
TTpo? 'IboiLievea Tr|vbe eTTicTToXiiV Tfiv ^OKapiav .... Traibujv
MriTpobuupou. Ktti bieGeTo \xkv iLbe. iiiaGriTa^ be e(Jxe
ktX. concedimus ultimas litteras testamento perinde sub-
ici ac praemitti potuisse : clausulam Kai bieGcTO iiiev iLbe
oportuit ab ipso testamento non diuclli iiiterpositis alienis.
igitur epistolion additamentum editoris, siue margini ad-
scriptum siue in charta singulari consignatum, cum post
illam clausulam conlocandum esset, oijerae praeposuerunt.
Vide porro § 10 sq. rrpo^; loix; cpiXou?— di Kai TtavTaxoSev
Tcpoq auTov dqpiKvoijVTo Kai auvepiouv auTUJ ev tuj kiittuj,
KaGd cpriai koi 'ATToXXobtupo*;, |! ov kui oYboriKOVTa javujv TTpi-
acrBar AiokXti^; be ev Trj TpiTr) rY\q 'Embpo\xf\q cpriaiv
!|
euTeXecTTaTa Kai XiTOTaTa biaiTU)|ievor kotuXt] foOv, cpri-
alv, oivibiou npKOUVTO ktX. sic ex libronim tide restitu-
endum erat, nisi forte ipsum Laertium emendandum cen-
sebimus, sed Imnc locum qui corrigebant, facile uideas
corrupisse. intellegemus simul et patienter feremus supi-
nam editoris antiqui neglegentiam, qui de pretio horti ad-
notatiunculam margini adspersit, quomodo cum ceteris uer-
bis quadraret, non curauit. Sic § 6 KOi ^fiv Kai TijaoKpd-
Triq ev toT^ eTTrfpaqpo|aevoi(; EucppavToi^
i|
6 MiiTpobuupou
Hev dbeXqpo^, )iaer|Tri<; be auToO tti? crxoXfiq eKqpoiTficTag H
q>r\(y\ bic,auTOV Tfi^ r\\jiipa<; ^iaeiv dTto Tpucpfjq ipse uer-
borum ordo, quem editores concinnitatis in hoc scriptore
male studiosi immutauerunt, arguit locum de Timocrate
contextui antiquioris libri a nouo editore interpositum esse.
neque aliter de § 23 e(JX6 be Kai tov Trpoeiprifievov eiKaiov
Tiva dbeXqpov toO MriTpobujpou Ti^OKpdTriv iudicandum
est. sagaciter Kuehiiius ToO MriTpobiupou glossema esse con-
iecit: quod si recte coniceret, potius ^OX^ b^ 6 MriTpobujpo?
interpolatum exspectares. immo idem qui iilud § 6 de Ti-
mocrate, hoc quoque margini adscripsit, et referri is qui-
dem ad uerba § 22 ^aGriTdq b^ ecTxe TToXXouq (pjpicurus)
ktX. uoluit, nou tamen certae sedi destinauit.
grauiora indicia occurrunt, cum ad Epicuri libellos per-
ueneris. neque umquam quemquam attentius legentem fugit
DE LAERTII SCRIPTIONE XXVII
intermixta uerbis Epicuri esse scholia, nunc primum ab
illis separata et quo decebat, in adnotationem ablegata.
quae cum ineptissirae inculcata sint, ut non numquam uel
mediam sententiam interrumpant (ut p. 6, 5. 15. 8, 2.
21, 14), apparet contra consilium siue scriptoris siue edi-
toris inlata esse. sequitur ergo, ut editor exempla illorum
librorum non recognita, uix inspecta librarios transscribere
iusserit iussumque illi ea fide qua debuerunt executi sint,
non obliti marginum. ceterum scholia illa adscripsit horao
satis eruditus et in lectione ampliorum Epicuri operum
probe uersatus. quem nondum codicibus et pergamena
sed uoluminibus et charta usum essc fidera facit quod ad
locos eiusdem epistulae posteriores lectorem hac formula
remittit (pr{a\v dvboTepiu (p. 8, 12. 16. 19).
grauissima et apertissima signa in eis partibus prostant,
quibus epistula III raoralis circumdatur. quas, ne quid
huic uolumini desit quod in Laertii libro X legitur, primum
continuas ^ proponam (}uales secujidura codicura testimonia
traduntur:
TTepl bi TU)V ptuiTiKUJv, Kai Situk; xpil fo |u^v i^fxac, aipeiaeo!, 117
Tci b' dKq)euY6iv, oiirwol YPO<P6»- TTp6Tepov bi bi^XOuj|.itv d rt
aOTi^) boKcl irtpi toO ooq)oO kuI toI? dir' afiToO. pxdpac; tE dvOpiO-
nujv f\ bia iLttaot; f\ bia (p96vov i\ biu KaTaq^povrjoiv YiveaOai, iliv
Tdv aoq>6v XoYiomiJ irepiTiveoOai. dXXd Kci t6v d-rraE Yev6|a€vov .5
aoq>dv |Lir)K^Tt Tf|v ivavTiav Xa^pdveiv 6id9eaiv nr\bk irXdTTeiv 4k6v-
1 aipeta9at to 6' (bi B) €Kq)e6Yeiv BPQH: ^Kq^eOYeiv rd 6'
alp6ia9ai Ff || 2 bi om BPlQ 1 d t^ B corr Pi, Q | exspectes d au-
Ttb Te II 3 TOi(;l iroiei H || 4 iliv prosodiam addidit corr P || 5 Xo-
•fiaf.i[Ou] cum litura (fort, ex — 6v) B j TrapaTiveaOai Q conpendio
codicis P male intellecto || 6 TrXdTTeiv (sed ei ex corr B*) libri cum
f. cf. fr. 231
1 Singula tantum non omnia in fragmentis dispersa inueniun-
tur locis in indice foutium significatis. Dielsius Hc quoque quae es
codice P enotauerat mihi inpertiit simulque de B ex Bywateri conla-
lione nonnuUas adnotationes meas correxit.
XXVni PRAEFATIO
To. li&Qeai ^a\Xov ava%eQf\aeaBai. oOk fiv ^pTrobioat npd<; ttiv ao-
«pmv. oi)bi niyv iK wdon»; oiO|uaTO^ eSeiuc; aoqpov fiveaQai dv oOb'
118 ^v TravTl ^9vei. kQv OTpePXujBrj &' 6 0096^, elvai ai)x6v eiiba{|Liova.
10 ^6vov Te x&piv ?£eiv t6v aoq)6v, xal i-ni (piKoic, koI irapoOoi Kal
dnoOoiv 6|Jo{uj<; 6id Te X6tou « * 6Te ju^vtoi OTpepXoOToi, IvGa koi
ILiutei Kai oi|utjutf.i. TuvaiKi t€ oO mTnoeoea» t6v C096V fj oi v6-
l^oi d-TraTopeOouoiv. <i)(; cpr]ai AioTevTi<; ^v Tr| dmT0|Liri x(uv 'Er»i-
Koupou i'i9iKUJv boTMdTUJV. o06^ KoXdoeiv oiKeTO^;, dXerioetv (i^vToi
15 Kal ouYTvoJMriv tivI ^Hetv tujv aTtou6a{ujv. dpaoerjaeaeai tov aoq>6v
ou feoKCi aOTOi^. o06^ Taq)fi<; qppovTieiv. oO&t eeoTreiuTiTov e(v«i tov
^pioTa, lijq AioT^v»i<; ^VTUJ**. oOb^ ^riTopeOaeiv koXiIx; ouvouolrjV
5e cpaoiv ovfioai jnev oOb^TtoTC, UTaTrriT^v 5e ei \iy] kuI eJJXaipt.
119 Kal fjrjv Kal faiJir\aeiv xai TeKvoTioinaeiv tov ao<p6v, uk; 'Eir^KOUpu!;
20 fcv Tui<; AiaTTopiaiq Koi tv Tai<; TTepi <pOceuj<;, KaTr< nepioraotv he
KOTe piou faiir^aexv. Koi btaTpanriaeoeai Ttvai;. oObe pqv inpiioeiv
7 Trdeeaii brcuissimo conponflio -irde supra posito e P, Oi ad-
didit ccvrector
]
ndAXov] fort. |.iirjv | oOkuv B | feiintobGjaai B || 8 uv]
dXX' B
I
oObev TtitVTi B^ || 'J eeei B I b' supra uersum B^: om P^
(anlecedit rpepXui* cum 611 scr supra ui) || 10 fHeiv BP-QHf ?Eiv P^:
^Xeiv F 1 Kui fcTri B, in rasura corr P^, HFf: del. H- om Q et primitus
forl. P TdTTl ut «idctur corr P2 || 11 dTtoOai B | X6tou. OTe] 6bou-
XOTe B^ 6b' oOx Sxe B- cboO x' Stc Q oboO . oTe P (spiritum in
oTt add P2) 6bo0. OTe f 6boO. OTi F, H ] pevTot] \xiv Ti<; f 1| 12 jxO-
Ze\ BPiQ: pOEet FP-f |Li[0]Eei cum litura H | oi|uujZei B: oi|HD()*ei P
oiiuuLjEei FP2QHf ! f\ p2QHf: f| B fj pi 01 F || l;} cplri]at F cum 15-
tura
II
14 bo+JTMaTiiJV ex boTil-idTUJv corr P | oObe] ouTe libri. iinde
ToO<; Te oiKeTa<; KoXdaeiv Casaubonus coniecit | ^Xerioeiv BPQH;
eXfcfiaoi Ff j| 15 Tiuv OTroubaiiuv Ff: tov OTioubaiov BPQH || 16
qjpovTiei • voO be Q |1 17 uj<; . . . KaXuj<; oni F j lij^ {BH?)f: liic, 6 PQ j
fev Tii» BPQH itt marginc XeiTiei adnotat B: <pria{v f ^v Ttu ift qiil-
oiv Aldobrandinus
j
jbriTOpeOaeiv P-Hf; ^riTopeOeiv BP^Q | Ouvou-
aietv bi B auvoOoiv if^be Q auvouai«*5^ P^ auvoua(rj b^ Fl^^H^f
temiinationcm a<; super X] addidit H'^: auvouoirt bi Mcnagius. c(.
adn. p. 118, li) |j 18 q)aal B ] ovnaatj tlivriae libri solita negloKenlia |
bi om B
I u>'i Koi FP^Hf : jiri BPiQ | ^pXauJev f H 1\> lij^ . . . 20 tpu-
oei.u<; om F |1 20 KUTa bi TtoTe TrepiaTaoiv H ||' 21 piou 0111 H* in
mg supplet H-^ | btaTpaTrriaeoeai Tivd^; P. cf. adn. p. 83o, 8 | TtipM-
oeiv libri nisi quod Tripr|atv P^: Xriptfioetv cum CFHermanno zeil-
schr f. d. alterthumsw . 1834 p. 111 Cobetus
LAERTIVS DIOG. x 117—121 XXIX
iv |u^6i3 <pr|0lv 6 'E7r{Koupo^ 4v tiJj luiiiroodp. oi)bk noXiTcOtfeTm,
\i)i iv T^ trpiOTr) TTepl piiwv o\)bk Topavv€U(J€iv ou6^ KUvieTv, wc,
€v T^{ 5euT^p<!t TTfpi p(u)V o06t TTTiuxetxTeiv. dXXd Kal inipuJOeJ^;
tA^ 6v)jej<; KOTaEioi airciv toO p(ou, iix; iv ttI aOTfl (pii\au Kai 25
XuirnoeaOai bi tov oo<p6v, tu<; Aioy^vh^ iv t^ i tu)v ^•jnX^KTiuv.
Kol bvK&aeaQai. koI auYTPOMMCiTa KaTaXe{tp€iv ou traviixupietv bL 120
Kal KTr^aeiu^; trpovonO€oeai kcI toO m^XXovto^. (piXafpriaeiv. TOxrj tc
(ivTiT<iE€aBai, <p(Xriv Y^p ouft^va KTr)a€06ai. eOftoSla^ ^trl toooOtov
Trpovofioeaeai, ^<p' 6aov fii\ KaTaqjpov/ioeaeai. nfiiXXdv t€ €0<ppav- 30
enaeoeai tujv fiXXuiv tv Tai<; BeujpiaK;. A^apTi?||jaTa fiviaa tlvat.
Koi Tfjv OYieiav Tiol nkv <iYae6v, Ttal bi d5i<i<popov. ti?iv bi &v-
6p€(av q)Oaet fii^ YiveaOai, XoYia^i?» bi toO ou|u<p^povTO<;. koI tVjv
(ptX{av &tct Td<; XP£*«?" ^£iv |uiivToi irpoKaTdipxeoeat (kuI y^P Ti^v
Y»^v OTr€(po|iev), auviOTaaeai bi auTfjv Kurd KoivuJviav |neYiOTai<; 35
i^&ovai<; ^K7r€TrXripui|bi(dvriv). ti?iv e06ai|aoviav bixf) voeioeai, Trjv 121
Te dKpoTdTr|v, o\'a iOTl irepl t6v Oedv, ^TciTaoiv oOk Ixovaav^ koI
22 q)rioiv] ui<; cprioiv Cobetus | ^v Tip ouimToadu om F | ito-
XiTeOaeaeai f || 23 Tf^ d F | TupavveOoiv F TupavveOeiv B^ | k[u-
vieiv] cum rasura B Kivieiv F | lix: om f || 24 beuT^pa BPQ, f p F
p a H I TrTU»X€uetv B^ ] Trripu>eeii; PQFf Trupu)eei<; B Tr|u]pu)eei<; cum
rasura idemque in margine H
||
2;') KaTaHioi] iueTdHct PQF jutT^Eei B
liieT^Eei" i. e. jueT^Eetv corr H fxee^Setv f | uOtov libri cum f
|
qirjaiv
H <p cum f] supra scripto PQ |1 2<J XuTnioeaeai BP^Q: XuTrrjerioeoeat
Fp2Hf
I
li)? . . . iwiX^KTUW om F
I
Ox; BPQf : Ox; 6 Hs | c B vi^x-
TTTTi f: ii PH 16 ' Q li 27 biKdaeaeai f: btKdaaoeai BFPQH | koto-
X[e{Jt|J€tv cum recenli litnra B ex KOTaXi** corr P^ | TravrjYu[pi€Tv
bi] snppletum manu rec B || 28 Kai KTr)0€U)<; libri: KTfjoeux; f. in B
uerba kcI KTrioeiu? . . . )i^XXovTO<; paene euanuerunt | Trpovofjoooeat
BH*
I
<piXaYpfjo[€t]v cum litura B <p\\&fpTi)aiv P^ |) 29 dvTtTdSeoeot
H2f: dvTiTdSaaeot BFPQRi
|
q)iXov BPQH <piXwv Ff
| Ydp] t^ ut
PQ aut T€ libri | oOb^vo BH o\)biv i. e. oi^biva P^: oOb^v P»QFf |
dboEicu; Q | 4itI ex 4Tri corr P || 30 Kaq)povria€oeai H^ | t^ BFf bi
PQH
II
31 hiatum indicaui : Td suppleuitCobetus, debuit saltem Td
T€ KOTOpeiOiiaTa Kol Td 11 32 OYieiav PQH OYC^av Ff OYiov euani-
dum B ! dvbpeiav BF dv6peiav f dv6p{av PQH || 33 bi] bi Kol H» ||
34 ad marginem o<pd(X^a) adnotat m rec B j ^dp ora F ([ 35 bi] bi\
statira corr pi
j aOTf|v cum o scr supra fj P^ | ^€^(0^01?] iv Toi<;
Tai<; BPiQ iv Tai<; FP^Hf || 36 eKTreTrXrjpujv PiQ dKTreTrXrjpilJV B
^KTrXrjpuJv addit mg H : om FP^Hf || 37 ola H j dOTiv B
XXX PRAEFATIO
Tiiv (kctu TTiv) irpoaSfiKiiv Kol d(paip€aiv f|&ovujv. Metit^ov bi
in\ Tif]v diua-roXrjv. ekovaq Te dvctS/joew. »ei ?xo*> dfeiacpopux;
40 fiv oxoiTi. |i6vov Te Tov aoqpov opGiLt; dv -irepi Te f.iouaiKfi(; Kai
TroiT]TiKfi^ biaX^EeaGai. iroirmaTd Te ^vepyef^t ouk dv itoifioai. ou
KiveTaeai Te 4'Tepov dT^pou aotptuTepov. xPIMaTioeaSai Te, dXX' diro
|Li6vr|<; aoqpia^, ditopTiaavTa. Kal ^6vapxov iv KaipCu eepaueiiaeiv.
Kal ^Ttixaptiaea6ai tivi ii:\ tiu biopSuunaTi. Kui oxoXtiv KaTaOKeud-
45 oeiv, dXX' oux i&aTC 6xXaTu>Yn<Jai • Kal dvafviiioeaGat 4v uXifiGei,
dXX' oOx ^K^vTO" &0TMaTi6iv t€ kcI oi)K diropriaeiv. Kui KaG'
tJirvou(; bi Snoiov ^aeoGat, Kal utt^p (piXou iroTe TeevriEea8ai.
T6 klf\c^' AoKei b' a0Toi<;.
122 'ErrfKoupo*; MevoiKeT xaipe.iy. "MrjTe v^o<; . . . . ^v dea-
BO voToi^ dtaeoTq".
38 KCTd Tfjv post Koi Tfjv omiserunt libri: dvepiu7rivr|v. ^xo^-
oav suppleuerat Meibomius
1
|LieTiT^ov . . . 89 etnaToXfiv hoc loco
mouit et post u. 48 traiecit f
|
fi6Tr]T^ov B^F || .'jO ante ei desse ob-
iectum uelut T^Kva trXouTOV sim. censebam | ^xoi ^on perspicue ut
^XI ^egas F II 40 axoir)^ libri cum f: correxit Kuehnius | Qv post
6peOj<; inclusit Cobetus [j 41 btaX^Eeaeai BPH^f: biaX^Eaaeai FQHi
|
evepYei<i] ^vepyeTv libri cum f. asteriscum lacunae notam praefixit
Cobetus
I
^vepYCTv cT^pou aoqpiuTepoia F^ ^vepYeTv, ^T^pou ooqpiu-
T^pux;. f omissis uerbis ouk dv itoifioai enuntiatum oi) KiveTTUi . . .
aocpuuTepov in margine inferiore suppleuit et in textu ^T^^pou ao(puu-
T^poia deleuit F^ | Ttoinaai P2 | oO KtvelToi FPQHs oOk divei Te B
in cuius mg aqpd(X|aa): ouk eTvai Sambucus et Aldobrandinus elvai
Kuehnius
|| 42 T€ BPQs Aldobrandinus t6 H to an t^ F non liquet
bt Sarabucus ] iT^pou e'T€pov Aldobrandinus | ao(puJT^puJ<; f aocpw
T^poia F^
I
xp^^o.iie\aQa\ Cobetus || 43 dTroppfiaavTu H j novapxov]
)i6vov fipxtuv F II 44 ^Trixapf|oeaeai FPH: ^Trixapiaeaeai BQf | ^tti]
^v F (non f) | conicias KOTopeuj^aTl || 45 6xXaTUJTfiaai BPQH : 0^0-
XafUiTnoai Ff sed in margine superiore fp ^xXaYiUTiloai F yP <^o-
XaYUJYnaai mg P2. cf. adn. p. 3v)0, 9 || 46 [o]i}% cura litura F | ^KovTa
FP2f: ^Ktijv BPiQH igitur fort. scribendum dvaYviuaeTai j &0Y|Ja-
Ti[€T]v cum litura P | o[uk1 cum ras B orn f j dTropf)a[ei]v ex dTro-
pTia*v P ri ex corr B || 47 bk om f expunxit P^ | ^aeaecti (Kai (iiTap)
G. Kernius lemerkun^en zuin X huch des Laertius JJiog. (progr.
gymn. Primislauiensis 1878) p. 14 | rroT^ evfiEeaeat f || 48 t6 . . .
a6T0T(; libri : TauTa boKeT aiiToT<;. |H€tit^ov bt ^itl tVjv ^TriaToXfiv. f
|
6'] hi F||49 (ievoiK€T P^Hf n^v olKeT F et in mg P^: ^^v oik€ B
(iCVOIKC P^Q
LAERTIVS DIOG. x 121—137 XXXI
MavTiKfjv b' diraaav ^v fi\Xoi<; dvaipei, iD^ xal iv Tfj pnKpq 135
iitiTOn^. Ktti cpiioi* MavTiKTi oOau dvOnapKTO^, €( Koi imapKxi], ov-
biv irap' i^Ma<; i^iyriTda Td yivoiueva. ToaauTa Koi itcpl tOl»v
PituTiKUJV Kal ^TTi TtXeftu ?)<c(XeKTa» dXXax^ei.
Aiacp^pcTai ft^ Trpd<; joix^ KupTivaiKoOi; irepi Tf^<; i^ibovf^t;. o'i 136
^iv fhp Trjv KaTaOTriiiaTiKiV ouk tTKpivoucJi, ^6vtiv bi rf]v iv ki- 6C
vVioei. bi d!uiq)6Tepa*«i|JUxn<; koI 0u)|aaT0(;, Oli<; cpr^axv iv tuJ TTepi
aipiatwt; Koi «puTHQ Kai iv tuj TTepi t^Xou? koI ^v « TTepl piuiv
Kai tv Tf) ifp6<; rou'; ^v MuTiXrjvri qpiXou^ ^TriaToXri. 6jioiuj^ bi Kal
Ai0Y^v)i<: tv TQ \T TuJv ^TriX^KTiuv koI MrjTp6bu>po^ ^v tuj Ti^o- r>o
KpdT€i X^Y<'"Oiv ouTo; Noouu^vri<; bi y|iovf|<; Tn<; t6 KaTo Kivrioiv
Kol Tfi<: KctTO0Tr|puTiKr,c, 6 6' 'ETriKOupo<; iv tu> TTepl alp^oeujv
ouTU» \ifn 'H jifcv fdp dTaoacia Koi dTrovia KaTaOTTmaTiKai eiatv
i^jbovni" i^ bi xop<^ ^^^ ^ €V»(|>po*j\jVTi KOTd Kivnaiv ^vepYcia pX^irov-
Tai. "Eti Trp6<; tou<; KupiivaiKOxr, cn fiiv •\ap x^ipouc, tck: cu»|LAa- 11)7
TtKd^ dXYri&6va<; tuDv ijJuxi^uJv, Kc.VdZeaecu yoi^iv toij? d|napTdvov- cc
TO^ ouijuarr 8 bt Tdq ij^xJxiKf^-Q' "'i^' 'fouv odpKQ ro Trap6v f.i6vov
X» iM'-^'^^*^'! "'''1'^ ^ ^'yX'^"^ <^^ 'T^' "n^opeAO^v KOi t6 trapov koI t6 ^i\-
Til b' PQH: bi BFf | dx, . . . 52 eTtiTOMq om F | koI om B ||
52 pavTXKi*! F'-f laavTiKii r>: |javTiKr)v F'PQH
\
[ou]oa cum ras B'^:
6oa PQH ui^ Ff, yp mg P^ | avun.-px'"»^ H' | el BPiQH: ei bi
FP'-f
j
OTraoKTiKTl P- (eiiam in m" •^^}). {\\i)H irftp' BFPQHf: TTpo^
Meibomius
j fifriTea to] i^piTd er.nso posteu i^jyh B' iYff\ Td FPQHf:
i^JYrjT^ov Td Meiboraius t^yoO t6 errorem adnotatjoois Meibomianae
recepit Cobetus f\br\ Td Gassendus
|
YEvdiueva P'Q
(
t6 aa^Ta II
|
Kal ireplj bi itti H |! 54 bieXeKTai BP^ birjXeKToi f | dXXox60ev f jj
55 Tf\<; om F || 5(5 ^YKpivouaij ^Kpivouai B^ tKKpivouo» B'-^ et fort.
Pl
I
m6vov H1
I
[iv] B2 [^]v Pl in rasuris || 57 dji^dTepa BI"JHf:
d|Liq)0T^pav (F?) Meibomius d|UcpoT^pa(; Gassendus | hiatum indi-
caui
II
58 T^Xou<; Koi] T^Xoui; H | a BI'QHs : tui Ff tiD a contami-
nando Aldobrvmdinus || 59 Touq dvj tou? iv Tfj H | mTuXrivij BQHf
mTu[X] sscr fj cum litura P |LiiTuXivrj F
|
q)i[Xou<;] cum ras P- tpi-
Xou B^ qpiXoaoqpou^ Gassendus | ^TnoToXf^ ex •/ fecit fj P- || GO iv
. . . ^.TriX^KTUJv om F
I
iZ: BPQH ^TrTaKaibeKdTrj f
|
MrjTp66ujpo<: FP
OHf: bT|ficKpiTo<; B
I
TifiOKpdTJei] P'^ cum ras || fJl oOtuj] ouTUjq f
|
bi] fort. 5>ixuJ<; II 62 tv Tip rr. alp. om F | alp sscr i primitus P
(ujv lerminatinnem addidit P'-j unde aip^aeuj<; Q || 03 Yop oi" F I
dirovota F' dTTOv[{]a cum ras B|| (14 koi Vi BPQH : koI Ff | ivep-
Yeiai sic F |j 65— f)8 Meibomii supplementa non adnoto
XXXII PRAEFATIO
\ov outok; ouv koI |ae(Zova<; i^6ovdi; tlvai Tf^<; vj^uxn*;- 'AiTobeicei
7« bi xP^iTai ToO T^Xo^ eivai Tii^v i^ibovj^v t«|> toi ZCba iitxa tCu Y^vvrj-
erjvai Trj )jev €uapfeOTeio0ai, tuj hi tt^vui TrpooKpoOeiv q^ucriKtlx; Koi
Xujpii; XoYou. aOToiraSujc; oOv qpeuYoiatv tiV dXfr}6(5va * iva Kai 6
'HpaKXfiq KaTaPippuJOK6|aevo<; (itro toO x»Tu>voq poql
fcctKvujv lOZiujv d|iq)l 6' ^OTevov tr^Tpa»,
75 AoKpujv t' opeioi irpuivei; Eupoia<; t' dKpai.
138 Atd bi yf\v i^i&ovrjv Kal tck; dpeToti; aipeiaQai, oO bi' aOTOc;, Ojflfirep
t^v laTpiKi^v bid Ti?iv OYieiav KaSd <priGi Kal AioY^vri<; ^v t^ k
TuJv ^mX^KTUJV, Qc, Kal 6iaTi«Ti^v X^yei Ti^v dfuJY»^v. 6 b' Ettikou-
po^ Kttl dxujpiOTdv q^rjcri Tfjt; i^jbovfii; t^jv dpeTi^v |ui6vriv Td b' &Xka
80 xvjpileaQai, oiov PpujTd.
09 Tfjq] Td<; Tfj<; Cobetus || 70 tuj Td B t6 Td PQH Uj Td Ff.
mg TP ^^ I ai-ia t6 B* | YfvriBfivai B || 71 Tfj )H€v] rfiv )li^v f, yP
P-
1 eOapeaTfiaBai F | yovuj F || 72 «peuYUJfiev B | iva om B || 7o
fjpaKXeic; B
|
xitujvoc; FP^Hf: xeiMWVoq P^ (et in mg [eljxex^i^^^iivo^
P'^) Q x€i|a6vo<; B | pod. . .74 iuZuJV om f \ PoS Menagiu'?: pofj libri se<l
poH sine acc B po^fj] cum ras P- || 74 sq. Sopli. Trach. 787 sq. | 74
bdKVUJV IJbri: poujv Soph. boKpuuJV Casaubonus 6eiviu<; Menagius Xd
OKUJV Dobraeus | iuZuJV B^FQPI [i]u[2[]ujv cum lituris P^ : fjuEiUV (ex
vuEujv, ut coni. Bywatcrus) B^ | beOTevov F bk OTevov P^ | ^cfTevov]
€KTuiTouv Soph.
I
iT€Tpa P^ (| 75 AoKpujv t' FP2QHf AoKpiiv Te BP^:
AoKpiIiv Soph,
I
6pioi B 6pioi P^ | TTpu)vo<; P^ i dKpai BP-QH Soph.
dKpa Ff. in P uu. t' dKpai. Aid primitus sic scripta TaK'pdbi, cor-
rexit ai super p et prosodiam adiciendo P- || 76 bid] dbeai Q | dpeTd<;]
x^X^-ac, f
I
ou bi' aOTd<;] oOb' 4auTd<; ut uid. P^ | auTd^; BP-Qf |
77 KoOd <pr|Ot omissum supra uersum addit F | ^v Tf| ^itiX^ktuj K'
F kv t^ elKdOTij ^xriX^KTUJ. f | k BPQH ut F || 78 dTU)Y>V] dpeT^v
Meibomius | 6 5* ... 80 PpoTd omissa iu marg inferiore supplet F j[
79 xal dxujpiOTOv om f
|
^rioi Tfjv i^ibovfiv |Li6vriv Tf;<; dpgTf^r,. f )|
80 xwpiZeoQax] fvuipiZeoeai f | PpuJTd B^PQH : ppoTd B^F ppard
f. fort. PpuiTd (Tivd).
iam praemissa breui introductione, quam p. 68 dedi,Epicuri
sententiae selectae secuntur, quibus fmitis Laertii opus nullo
uerbo addito clauditur.
in his igitur plura iam olim supinae neglegentiae pa-
tebant indicia, ut locus ex intima ethice petitus u, 31 — 38
in raediam de officiis sapientis disputationem abiectus et
clausula epistulae III (u. 53 sq.) interpositis de diuinatione
DE LAERTII SCRJPTIONE XXXni
uerbis (u. 51— 3) a fine epistulae dirernpta. nunc quac iiuc
usque Frobenii interpolatio oblitterauerat signa clara acce-
dunt transitionis formula )i€TiTeov bk im Tf)V ^rrKJToXriv
(u. 38) longe a loco suo (u. 47) iraiecta et usitata illa li-
brariorum admonitio (u. 48) TO ilr]<;' AoK€i b' auToTq —
.
quae si reputaueris, statim uideas quid acciderit. Libros
de uitis philosophorum multo antiquiores, nempe Neronis
aut Flauiorura tempore ad mulierculam doctam * qualis
Pamphila fuit scriptos, editor (Laertium licebit dicere) an-
tequam in officinam librariam mitteret, auxerat libellis IV
Epicureis adiectis et doctissima de sapientis secundum
Epicurum officiis epitome. hanc epitomen charta interpo-
sita non capiebat, ultimae eius sententiae margini in ea
pagina uetustioris uoluminis adscribendae erant, quae a
uerbo u, 31 dfiapTrmaTa in media sententia incipiebat.
editor quod u. 1—3 indicat Epicuri epistulara moralem se
adpositurum praemisso nepi ToO CTocpoO loco, recte indi-
cauit, ipse quae additurus esset, non recte quae daturus
erat. sane, illa cum scriberet, etiam dogmatum moralium
summarium aeque atque physicorum conspectum uidetur
reicere uoluisse: postquam inspexit, ut erat ethices Epicu-
reae admirator (cf. X 138 infra p. 68), omittere non est
ausus. igitur extremo de sapientis officiis loco, ut dixi,
marginibus adscripto librarios monuit, ut ad initium uete-
ris illius summarii AoKei b' auTOi^ (trepi tujv PiuutikOuv)
oculos referrent. huic autem summario interponendam epi-
stulara destinauerat ibi ubi nunc formula transitionis McT-
IT^OV ktX. legitur, ut sola appendix quae de Epicurei et
Cyrenaici dogmatis differentia est (cf. adn. p. 271, 6) epi-
1 mulieris adlocutionem in Laertii uerbis iii 47 inesse qui
certatim obseniauerunt, Aldobrandinus Casaubonus Reinesius (Var.
lect. n 12 p. 223 sq.), ipsum Laertium Diogenem isti mulieri qpiXo-
irXdTUivt, cuius etiam nomen Arriam eruisse lonsius sibi uidebatur
scrr. hist. phil. ui 12, 8 p. 70 sq., opus decem librorum dedicasse
arbitrabantur : tamquam adlocutionem eius, quem quis illo honore
afficiat, in medio libro abscondi potius quam fronti ornamentum
praefigi deceat. sed hunc errorem illi saeculo fiicile ignoscimus.
c
XXXrV PRAEFATIO
stulam sequeretur et a sententiis separaret. nimium a li-
brariis postulatum erat: qui schedas ab editore additas
stupida cum fide descripserunt, neglexerunt ueteris sum-
roarii maiorem partem, siue eos latuit siue compage soiuta
interciderat. uetustioris igitur uoluminis haec fere forma
fuerat: incipiebat caput de dogmatis ethicis a uerbis Ao-
Kct b' auTOi? [TT€p\ Ttuv ^iiWTiKiIiv] * * * usque ad [TOt T€
KaTOpGiOfiaTa Kai Tot], quae continuabantur ultimis schedis
superstitibus
«i^apTrmara fiviaa elvai. Kol Tfjv OTveiav tioI -i 2- tr ^,.
•-* cc ^ ^^
ixiv dLfaQdv, T10I bk dibidqpopov. Tfjv bi &vbp€iav " p ] m
. «*»
q>Oo€i ^i\ Y^veoOai, Xoy»0)-iu* bi xoO OU|uqpdpovTo<;. s -2 > <>
Kol tAv «piXiav bia rdc; xpcfac;' belv jh^vtoi irpo- § « 5- *~ a<
KaTdpxeoeai (xal t^P ti^v T*1v aireipoiaev), auv(- ^ 2 «i « °
OTaaOai bi aiiTi^v xaTd Koivuuviav laeTiaTaiq i)bo- u :a "* S '|
vat^ iKireTtXripuLtiu^^vnv). «« £ ^ ">"
xs
Ti?iv eubaifioviav 6ixtl voeiaGai, tiiv Te uKpoTd- '2 ^ {!! <-
Tnv, oia ^otI irepl t6v Beov, ^irfTaaiv ouk fxou- 2^ d -^^ 'h S
aav, Kui Ti^v (KOTd Ti?iv) TTpoaBriKriv koI dqiai- S tr 'I U <
peaiv >^6ovOJv. MeriT^ov b^ ^tiI ti^^v '."iaToXriv.
6ia<p^peTai b^ iTp6(; toO<; KuprjvaiKoO? nepl Tf)^
y)bovi^<;. ot |u^v T^P to b' dXXa xiwpi^eaGai
oiov pp«JUTd.
quae epistulara excipiunt sententiae de diuinatione nescio
quomodo eo deuenerint, nisi ex scholio ampliore olim ad
cpistulam praecedentem 134 p. 65, 12—15 adscripto re-
licta sunt.
quae ethicis praemittitur de officiis sapientis epitome,
ut dixi, doctissima est et ex optimo fonte petita. hunc
apparet similem de uitis et dogmatis philosophorum librum
fuisse eademque fata expertum atque uo umen a Laertii
librariis expressum. pristinum enim textum additamentis
non minus doctis raultis auctum esse, ut de eisdera rebus
sententiae iam aliae alibi legantur et plerumquc ordinis nc
umb/a quidem seruetur, nerao iam non uidet. breuissimus
enim fuit pristinus textus, uelut, ut uno exemplo defungar,
§118 sq. olim haec tantum probabile est tradita fuisse
DE LAERTII SCRIPTIONE XXXV
u. 10 |i6vov T6 X<ip»v ^Seiv rdv <Toq)6v, xal kttl qptXot^ Kol irap-
oOo» Kol diroOaiv 6mo(u)^ ^id xe X6you • ^
14 oi}bi KoXdociv oiK^rac;, iXerjcfCJv ^^ot Kal outtv^WV
Tivl ?E€iv Tuiv oirou6aiiwv.
15 IpooOrjoeoOai tov ooq)6v o6 ftoKCi aOToi^, eiibi Toqpf^^ <ppov-
T161V.
20 KOTd TrepioTaoiv bi uotc piou tOMnoeiv.
statim nouissimae sententiae gemellam habes postea addi-
tam hanc
1. 19 Kol tii]v Kai faiif^aeiv koI TCKvonoifjoeiv t6v ooqwW, d»<;
'EulKoupo<; kv TaT<; AiaTropiOK; koI ^v TCti; TTcpl (puoeujq.
ea arctius coniungitur cum sententiis de amore, quae plu-
res additae erant ad u, 15 in margine:
u. 12 fuvaiKi Te oO txifr\aeaBa\ t6v ao<p6v ^ o\ v6^oi dtrcrfo-
peOouoiv, iii<; qjrjoi Aioy^vTiq ^v tQ ^irtTOViQ tu»v 'EtriKOu-
pou rieiKuiv feofiudTUJV.
16 o06^ 9e6TrefaiTTov eTvoi t6v €purra, «i>^ Aioy^v*]<;2 tv Tilf» «.
17 ouvouoiriv bi tpaciv ovf^ooi [liv oOWiroTe, dTaTrr]T6v be et
^i^ Kol ^pXovpe.
cetera quoque quae interposita leguntur, aliorsum perlinent:
u. 11 6t€ ^evTOi aTpepXouTai, IvSa Kai \x\)lei Kai oi|Liu)uei
non falso id quidem (cf. fr. 66) sed tamen maleuole a lectore
aduersario adscriptum erat ad i. 9 kSv (TTpepXujG^ b' 6 ao(p6?,
cTvai ttUTOv eubaifiova, qua re etiam forma insolita enun-
tiati post additi sponte explicatur; 1. 17 oOb^ pnTOpeuaeiv
KaXd)^ eis quae u. 27 leguntur kcI (TuYTpaMM«Ta KaTaXci-
i|'€iv ou TravTiTup>eTv bc' subiungendum erat.
sed ut summam colligamus, etiamsi uetustius illud opus,
quod Laertii librariis exemplar fuit, constat similem siue
incunam siue iniuriam antea passum esse, tamen illae tur-
bae quas interpositae Epicuri epistulae concitarunt, maio-
res sunt quam quas editorem quamuis negiegentem, si in
exemplari inuenisset^ credas patienter laturum fuisse. igitur
1 fmis sententiae additamento ct hic et alibi expulsus est.
2 etiam terliam huius Diogenis sententiam u. 25 Kai XuTrrj-
aeoBax bi t6v aoq)6v ipsa scdes arguit addilamentum maifnnis fuisse.
C*
XXXVT PRAEFATIO
si nouissimus editor libros Epicuri inseri iussit, iara non
dubitabimus Laertio Diogeni ^ et huius doni gratiam referre
et neglegentiae quamcumque ea in re commisit ueniam
habere.
Quodsi quattuor hi libelli uetustatem non tulissent, ad
interiorem profecto disciplinam Epicuream aditus nobis
praeclusus esset. nam qui physicam saltemi partem unus
luculentissime explicat, T. Lucretius Carus et carmen
scripsit et eo consilio ut popularium animos huic philoso-
phiae conciliaret rudesque adhuc institueret, et potius qua-
les fortasse ipse audierat scholas quam auctoris trepi qpu-
(JeuJ<; libros exprimit, quos si adiit, singularum rerum caussa
inspexit; unde fit ut non solum canonica sed etiam in
physicis res difficiliores a poesi prohibeat^. contra hi li-
belli non discentibus, sed scientibus scripti iuuandae rae-
raoriae caussa eoque raultifariam nobis obscuri etiam pe-
nitiores philosophiae locos attingunt, maxime priraus. Com-
mentario tamen hos libros explanare nec potui nec uolui;
scribet eum qui disciplinam Epicuri accurate inuestigatam
enarrabit: ego eis qui intellegere ipsi uolent subsidium
inlerpretationis (p. 374 sqq.) paraui, ubi cum singulis ca-
pitibus conlata inuenient et fragmenta et Lucreti cetero-
rumque testimonia. sed in qua re quasi cardinem uerti
et difficultatem aut omnem aut maximam sitam esse nemonon sentiat, explicationera uerborum non potui, ne si uellera
quidem, alienam ab officio meo iudicare. sane si uolu-
mJnibus illis integris uteremur, quibus Epicurus singulas di-
sciplinae partes uberiore disputatione tractauit, cautum erat
ne obscuriora nimis multa relinquerentur. nunc ex tanta li-
brorum copia ei soli relicti sunt libelH, quibus amplissi-
morum librorum argumentura in breuissimam adraonitionis
formulam redactum est. obticuit uox raagistri uim uerborum
definientis. neque in Platonis Aristotelisque sermone nisi
rarissime quicquam est praesidi. artis enim suae uocabula
1 aliter F. Nietzschius iudicauit in progr. Basil. s. s. p. 5 sq.
2 cf. de his rebus I. Bruns Lucrez-studien Friburgi Brisg. 1884.
DE EPICVRI LIBRIS XXXVII
Epicurus cum ab eis sumpsit scriptoribus, quorum libris ca-
remus, ueluti Nausiphane, tum ipse inuenit. condendum
igitur erat glossarium, quo uerborum usus quaro fieri posset
plenissirae componeretur, ut loci coniuncti alius alium inlu-
strarent; adferenda erat aliorum dictio cum sectatorum tum
aduersariorum tum similia professorum. inter quos Sextus
empiricus non caret utilitate. namque unus est fons, unde
simul et Epicuri canonice et raedicorum empiria et Pyr-
rhonis dubitatio fluxit, Abderitarum uel Democriteorum di-
sciplina. denique non neglegenda erat uerborum apud scrip-
tores Latinos Lucretiura et Ciceronem interpretatio. hanc
aeruranam quod exanclandam mihi uidebam, non ita aegre
tuli. nimis enim quam dulce est sapere cura saeculo. at-
que haec me maxime spes erigebat, non solum Epicuro
rectius intellegendo sermoniquc graeco pemoscendo utilem
operam meam qualem curaque, sed etiara reficiendis uolu-
minibus Herculanensibus praesidium tantum nou necessa-
rium fore.
Ex his libellis primus, epistula ad Herodotum,
Epicuri de rerum natura doctrinae fons sincerissimus, ab
omni suspicione longe remotus est. reliquis ut fidenter et
recte uti possimus, non nullae dubitationes disputatione
nostra simul et mouendae et remouendae erunt.
De secunda ad Pythoclem epistula lepidum ex-
lat Schneideri Saxonis iudicium, * multo elegantiorem scrip-
turam atque ingenio Epicuri digniorem illam* (quam pri-
mam) esse uei propterea, quod ad adulescentem pulcherri-
mum pulchra danda fuerit; ' fuisse enim Epicurum acerrimo
pulchritudinis sensu in sexu utroque praeditum et ad scri-
bendum instigatura . at ea scriptio non solura indigna est
Epicuro sed quae ne potuerit quidem ab eo scribi. quod
si quis uel epistulae primae uel uoluminum Hercalanensium
lectione inbutus fuerit, semel admonitus facillime intelleget.
una poterat obseruatio sufficere. nulhim in epistula prima
aut enuntiatum est aut caput quin apta coniuncfcione cum
superiore conectatur; quodsi ad nouum caput transitus fit
non ipsa sententiarum ratione coniunctum,^ ne sic quidem
XXXVni PRAEFATIO
umquam fnrmula coniunctionis deest uelut dXXd ^^v xai,
Kai ^fiv KG» similes. secundam epistulam qui sciipslt,
nisi quod hk bis admisit p. 49, 9 et 54, 13 (nam 48, 11
huc referri nequit), hanc quasi legem secutus est, ut uul
lum caput superiori conecteret, etiamsi res ipsae uinculo
arctiore continerentur: quod nisi Gassendum latuisset, non
ilhim p. 44, 9 eri xe TTveujuaTa terminatio corrupta in eum
errorem induxisset, ut inserto YivecTGai buvarai uouum ca-
put, de uentis scilicet, inchoaret. haec autem scribendi
ratio non eius est qui sua promit, certe non Epicuri, sed
eius qui aliena conpilat longiorisque disputationis summam
conprehendit, atqui hunc conpilatorem manifesto tenemus,
cum locum qui est de sideribus superiore parte (90—98)
tractatum infra 111 (p. 52, 4)—116 retractat, ut praeter-
B^issa «uppleat dubitari potest, eandemne Hbrorum rrepi
q)U<7euJ^ disputationem qua antea usus erat repetierit an
iterata ia Epicuri libris disputatio caussa retractatiouis fu-
erit: neque enim mirum, si in XXXVII ilHs libris et pauUatim
per spatium circiter XV annorum et singillatim scriptis edi-
tisque plus semel ad locos grauiores scriptor delatus est, id
quod constat in libro XXVHI euemsse. sed si contuleris
quae de signis tempestatiura generatim p. 43, 12 sq., ex-
plicatius p. 54, 13 leguntur, non iam dubitabis mecum utrum-
que ex eodem Epicuri loco repetere. quid quod uel caussa
quae c4Kipilatorett ilhic retulerit hodieque diuinari potest.
miruBi oxdinera, quo 111 sq. prbnum coinetae, dein stellae
fixae et motas errantium, postremo stellae cadentes iterum-
que signa tempestatinm tractantur, qua ratione explicabis?
medium inter sidera et quae proprie meteora dioimus lo-
cum stella« criaitae (Konnxai) et cadentes (bMjtrrovTe^, bia-
S^ovre?) tenere uidentur: has ut Aristoteles (meteor. I 4.
6 sq.) et Aetius (m 2) fecera, ita epitomator inter meteora
referendas censuit, Epicurus aut egregie fallor aut inter
sidera tractauerat. in hunc igitur locnm remissus conpi-
lator postquam de cometis rettulit^, indidem de sideribus
1 hoe locc qaod oratio p. 52, 8 e recta in obliquam subito
DE EPICVRI EPISTVLA II XXXIX
olim neglecta repetiit ordine rerum non curato. his caussis
olim raihi persuaseram epistulam ad Pythoclem non esse
scriptam ab Epicuro sed conpilatam ex Epicuri libris, tictam
a sectatore quodam. nunc Philodemi testimonio (uide p. 34)
constat iam inter ipsos Epicureos dubitatum esse rectene
ea magistri nomen prae se ferret
conpilatam dico ex Epicuri iTepi (pvOiW^ libris, nihil
enim praeter prooemium uideo epistulae inesse quin po-
tnerit eisdem uerbis Epicurus scribere. immo quaeuis sen-
tentia clamat longiorem et accuratiorem disputationem in
breuiarium contrahi. nauseam nunc legenti gignit quod ra-
tio rerum sublimium tractandarum postquam initio explicata
est 86 sq. (cf. ep. I 80), in libello tam breui totiens itera-
tim inculcatur : Epicuro res sublimes primura tractanti pro
se suaque ratione pugnandum erat, et cum rerum terrena-
rum et obseruabilium similitudines esse plures doceret,
unde pari probabilitate meteora explicarentur, praecipien-
dum ubique erat in hac cognitione acquiescere nos opor-
tere. Lucretius modo plus modo mini^ exhibet quam epi-
stulae scriptor, ut ex argumento epislulae p. 381 sqq. di-
scripto facile intellegitur: neuter integtum rerum ab Epi-
curo tractatarum conspectum tradidit, cbniungendi sunt ut
pleniorem memoriam coUigamus. igitur omnibus rebus,
paene dixerim uerbis quae in hoc libello non Epicureo
insunt, secure licebit ut Epicureis uti. neque credo fore
qui mihi obiciant Berosi et Chaldaeorum dg luna sententias
p. 41, 1 expressas. ut enim uerum sit quod Vitruuius testatur
IX 7 p. 232, 1 4 Rosei, Berosum primum astrologiam in Grae-
ciam aduexisse, ne sic quidem ulla erit dubitatio quin Epi-
curi de natura rerum libri, quorum undecimus et duode-
cimus breui ante a. 300 scripti sunt, et scriptori huius epi-
stulae et Lucretio suppeditare potuerint quae ex Chaldaea
uertitur, conpilatoris culpa accidisse nequit; non dubito quin ex scho-
lio illud quod oradonis forraam turbat supplementum inlatum sit.
sed de re ipsa errasse me nunc uideo. non bis idem dicitur, sed
tertia ratio additur, cf. p. 389.
XL PRAEFATIO
doctrina sumpta tradunt. Theophrasto certe Chaldaeorum
ars coniectrix nota fuit, qui, cum Aristoteles anal. pr. U 27
p. 70^ 7 sqq. ex arte physiognomonum exemplura petiisset
coniecturae ex signis capiundae, in libro Trepi armeiujv eo-
dem consilio famosam siderum interprctationem nuper ex-
ortam tractauit (cf. Proclus in Plat. Tim. p. 285 sq.). ne-
que ullo modo obstare quae de Berosi temporibus ferun-
tur* iam Sahnasius exercc. PUn. p. 456 cf. 462 (ed. 1689)
intellexit. quid quod Cicerone teste de diuin. II 42, 87
' Eudoxus Platonis auditor, in astrologia . . . facile princeps
'
Chaldaeorum fraudes damnauit? non habeo cur fidem
testi, qualis est Carneades, derogem. at Eudoxus uir longe
peregrinatus poterat famam illius artis accepisse ante quam
in Graecia ipsa exerceretur. ergo cum nihil obstet quomi-
Rus omnia ex Epicuri libris excerpta esse statuamus, epistu-
lam II in eo librorum