Logo Studenta

BO - U2 - Siede - Ensenar historia en la lectura compartida Relaciones entre consignas contenidos y aprendizaje

¡Este material tiene más páginas!

Vista previa del material en texto

Is
ab
el
in
o 
A
. S
ie
de
 (
Co
or
d.
) 
A
is
en
be
rg
, 
B
ea
tr
iz
; 
B
ai
l, 
N
or
a;
 C
ar
-
D
en
kb
er
g,
 
A
ri
el
; 
D
ía
z,
 
Se
ba
st
iá
n;
 
Fi
no
cc
hi
o,
 S
ilv
ia
; G
óm
ez
, M
ar
ía
 L
ui
sa
; 
La
rr
am
en
dy
, 
A
lin
a 
In
és
; 
Se
ru
ln
ic
of
f, 
A
dr
ia
na
 
E
di
th
; 
V
ija
rr
a,
 
A
na
 
M
ar
ía
; 
V
ill
a,
 A
dr
ia
na
; Z
en
ob
i, 
V
iv
ia
na
. 
Ci
en
ci
as
 S
oc
ia
le
s 
en
 l
a 
es
cu
el
a.
 
Cr
it
er
io
s 
y 
p
ro
p
u
es
ta
s 
p
ar
a 
la
 
en
se
ñ
an
za
. 
Co
le
cc
ió
n 
di
ri
gi
da
 p
or
 S
ilv
in
a 
G
vi
rt
z.
 
 
 
 
44
 
 
a-
y 
pe
da
go
gí
as
 d
e 
la
 im
ag
en
. B
ue
no
s 
A
ir
es
: F
LA
CS
O
-O
SD
E
-M
an
an
ti
al
. 
m
-
pl
ic
ac
ió
n 
na
ci
on
al
 
u-
ra
 e
n 
B
ra
si
l y
 A
rg
en
ti
na
. B
ue
no
s 
A
ir
es
: E
dh
as
a.
 
 
 
45
 
 CA
P
ÍT
U
LO
 3
 
En
se
ñ
ar
 H
is
to
ri
a 
en
 la
 le
ct
u
ra
 c
o
m
p
ar
ti
d
a.
 R
el
ac
io
n
es
 e
n
tr
e 
co
n
si
gn
as
, 
co
n
te
n
id
os
 y
 a
p
re
n
d
iz
aj
e1
 
B
ea
tr
iz
 A
is
en
be
rg
 
¿E
s 
po
si
bl
e 
le
er
 e
n 
la
 e
sc
ue
la
? 
D
el
ia
 L
er
ne
r 
La
 le
ct
ur
a 
es
 u
na
 h
er
ra
m
ie
nt
a 
fu
nd
am
en
ta
l p
ar
a 
ap
re
nd
er
 H
is
to
ri
a.
 Y
 lo
 e
s 
ha
st
a 
ta
l p
un
to
 
qu
e,
 e
n 
ci
er
ta
s 
co
nd
ic
io
ne
s,
 l
ee
r 
te
xt
os
 d
e 
H
is
to
ri
a 
y 
ap
re
nd
er
 H
is
to
ri
a 
so
n 
do
s 
pr
oc
es
os
 
qu
e 
se
 fu
nd
en
 e
n 
un
a 
m
is
m
a 
ac
ti
vi
da
d:
 a
pr
en
de
m
os
 H
is
to
ri
a 
le
ye
nd
o.
 
E
st
a 
co
nj
un
ci
ón
 e
nt
re
 l
ec
tu
ra
 y
 a
pr
en
di
za
je
 e
s 
ca
si
 a
je
na
 a
 l
a 
re
al
id
ad
 e
sc
ol
ar
. S
i 
bi
en
 e
l 
tr
ab
aj
o 
co
n 
te
xt
os
 o
cu
pa
 u
n 
lu
ga
r 
ce
nt
ra
l e
n 
la
 e
ns
eñ
an
za
 d
e 
la
 H
is
to
ri
a,
 la
 e
sc
ue
la
 fr
ac
as
a 
en
 s
u 
co
m
et
id
o:
 m
uc
ho
s 
al
um
no
s 
no
 a
pr
en
de
n
 H
is
to
ri
a 
le
ye
nd
o.
 E
s 
m
ás
, l
ej
os
 d
e 
ar
ti
cu
la
r-
se
 c
on
 e
l a
pr
en
di
za
je
, l
a 
le
ct
ur
a 
en
 n
ue
st
ra
 a
si
gn
at
ur
a 
qu
ed
ó 
as
oc
ia
da
 a
 la
 p
as
iv
id
ad
 d
e 
lo
s 
al
um
no
s 
y 
al
 e
st
ud
io
 m
em
or
ís
ti
co
 q
ue
 t
an
 p
oc
o 
ti
en
e 
qu
e 
ve
r 
co
n 
la
 le
ct
ur
a 
y 
co
n 
la
 c
on
s-
tr
uc
ci
ón
 d
el
 c
on
oc
im
ie
nt
o 
hi
st
ór
ic
o.
 E
st
a 
si
tu
ac
ió
n 
fo
rm
a 
pa
rt
e 
de
 la
 p
ro
fu
nd
a 
de
sn
at
ur
a-
liz
ac
ió
n 
qu
e 
su
fr
e 
la
 l
ec
tu
ra
 e
n 
la
 e
sc
ue
la
, c
ar
ac
te
ri
za
da
 p
or
 D
el
ia
 L
er
ne
r,
 q
ue
 l
a 
lle
va
 a
 
e-
 L
er
ne
r 
(2
00
1)
 t
ra
za
 u
n 
fe
cu
nd
o 
ca
m
in
o 
pa
ra
 q
ue
 la
 le
ct
ur
a 
es
co
la
r 
re
-
cu
pe
re
 s
u 
na
tu
ra
le
za
 y
 s
u 
se
nt
id
o,
 c
on
di
ci
ón
 q
ue
 c
on
si
de
ra
 im
pr
es
ci
nd
ib
le
 p
ar
a 
la
 d
em
o-
cr
at
iz
ac
ió
n 
de
 la
 e
ns
eñ
an
za
. E
st
e 
ar
tí
cu
lo
 p
re
te
nd
e 
co
ns
ti
tu
ir
 u
n 
es
la
bó
n 
m
ás
 e
n 
es
te
 c
a-
m
in
o,
 b
us
ca
nd
o 
ap
or
ta
r 
al
go
 d
e 
lu
z 
so
br
e 
la
s 
co
nd
ic
io
ne
s 
de
 la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 le
ct
ur
a 
en
 
la
s 
cl
as
es
 d
e 
H
is
to
ri
a 
qu
e 
pu
ed
en
 c
on
tr
ib
ui
r 
a 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
ap
re
nd
an
 l
ey
en
do
. M
ás
 
es
pe
cí
fic
am
en
te
, n
os
 c
en
tr
ar
em
os
 e
n 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
co
n 
la
s 
qu
e 
se
 p
ro
po
ne
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
ab
or
da
r 
lo
s 
te
xt
os
, e
n 
re
la
ci
ón
 c
on
 lo
s 
co
nt
ex
to
s 
en
 lo
s 
qu
e 
se
 d
es
ar
ro
lla
 la
 le
ct
ur
a,
 e
s 
d
e-
ci
r,
 e
n 
re
la
ci
ón
 c
on
 c
óm
o 
y 
pa
ra
 q
ué
 s
e 
le
e.
 T
am
bi
én
 a
na
liz
ar
em
os
 la
s 
in
te
rr
el
ac
io
ne
s 
en
tr
e 
la
s 
co
ns
ig
na
s,
 lo
s 
co
nt
en
id
os
 y
 e
l a
pr
en
di
za
je
 d
e 
lo
s 
al
um
no
s.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
Pr
od
uc
ci
ón
 d
el
 P
ro
ye
ct
o 
U
B
A
Cy
T
 F
08
5,
 c
od
ir
ig
id
o 
po
r 
D
. L
er
ne
r 
y 
B
. A
is
en
be
rg
. E
l s
ub
eq
ui
po
 d
e-
di
ca
do
 a
 H
is
to
ri
a 
es
tá
 in
te
gr
ad
o,
 a
de
m
ás
, p
or
 M
. T
or
re
s,
 K
. B
en
ch
im
ol
, A
. L
ar
ra
m
en
dy
, L
. C
oh
en
, A
. 
Ca
ra
ba
ja
l y
 A
. O
lg
uí
n.
 In
st
it
ut
o 
de
 In
ve
st
ig
ac
io
ne
s 
en
 C
ie
nc
ia
s 
de
 la
 E
du
ca
ci
ón
, F
ac
ul
ta
d 
de
 F
ilo
so
fía
 
a 
le
ct
ur
a 
en
 la
 e
ns
eñ
an
za
 d
e 
la
 H
is
to
ri
a:
 
e-
vi
st
a 
La
ti
no
am
er
ic
an
a 
de
 L
ec
tu
ra
, a
ño
 2
6,
 n
úm
. 3
, s
ep
ti
em
br
e 
de
 2
00
5.
 
46
 
 Le
er
 H
is
to
ri
a:
 r
ec
on
st
ru
ir
 e
l m
u
n
d
o 
h
is
tó
ri
co
 d
es
p
le
ga
d
o 
en
 lo
s 
te
xt
o
s 
E
n 
la
 t
ra
di
ci
ón
 e
sc
ol
ar
 e
st
á 
in
st
al
ad
a 
la
 c
on
ce
pc
ió
n 
se
gú
n 
la
 c
ua
l l
ee
r 
es
 e
xt
ra
er
 in
fo
rm
a-
ci
ón
 d
e 
lo
s 
te
xt
os
, c
om
o 
si
 e
st
os
 fu
er
an
 r
ec
ip
ie
nt
es
 y
 la
 ta
re
a 
de
l l
ec
to
r 
fu
er
a 
re
la
ti
va
m
en
te
 
pa
si
va
 y
 s
en
ci
lla
: 
se
 l
im
it
ar
ía
 a
 l
oc
al
iz
ar
 y
 s
ac
ar
 t
ro
zo
s 
de
 l
a 
in
fo
rm
ac
ió
n 
qu
e 
es
tá
 e
n 
un
 
te
xt
o,
 y
 q
ue
 s
er
ía
 l
a 
m
is
m
a 
pa
ra
 c
ua
lq
ui
er
 l
ec
to
r.
 D
es
de
 e
st
a 
id
ea
, l
ee
r 
pa
re
ce
 u
na
 t
ar
ea
 
po
co
 e
xi
ge
nt
e.
 S
e 
co
nc
ib
e 
la
 le
ct
ur
a 
co
m
o 
un
a 
ha
bi
lid
ad
 g
en
er
al
 q
ue
 s
e 
en
se
ña
 y
 s
e 
ad
qu
ie
-
re
 e
n 
lo
s 
pr
im
er
os
 g
ra
do
s 
y 
qu
e 
lu
eg
o 
se
 u
sa
 p
ar
a 
ap
re
nd
er
 c
ua
lq
ui
er
 a
si
gn
at
ur
a 
es
co
la
r.
 
Le
er
 p
ar
a 
ap
re
nd
er
 n
o 
ap
ar
ec
e 
aq
uí
 c
om
o 
un
 p
ro
bl
em
a:
 s
er
ía
 s
uf
ic
ie
nt
e 
di
sp
on
er
 d
e 
te
xt
os
 
de
 c
al
id
ad
 s
ob
re
 lo
s 
co
nt
en
id
os
 q
ue
 n
os
 p
ro
po
ne
m
os
 t
ra
ns
m
it
ir
. E
n 
cu
an
to
 a
 la
 e
ns
eñ
an
za
 
de
 la
 H
is
to
ri
a,
 s
i b
ie
n 
se
 c
on
si
de
ra
 q
ue
 la
 le
ct
ur
a 
pr
ov
ee
 in
su
m
os
 im
pr
es
ci
nd
ib
le
s,
 s
e 
pr
iv
i-
le
gi
a 
el
 t
ra
ba
jo
 p
os
te
ri
or
: e
l t
ra
ba
jo
 in
te
le
ct
ua
l i
nt
er
es
an
te
 p
ar
a 
el
 a
pr
en
di
za
je
 d
e 
H
is
to
ri
a 
co
m
o 
ex
pl
ic
ar
, r
el
ac
io
na
r,
 in
fe
ri
r,
 e
tc
.
 v
en
dr
ía
 d
es
pu
és
 d
e 
la
 le
ct
ur
a,
 a
 p
ar
ti
r 
de
 la
 s
u-
pu
es
ta
 in
fo
rm
ac
ió
n 
ya
 e
xt
ra
íd
a 
(L
au
ti
er
, 1
99
7)
. D
es
de
 e
st
a 
co
nc
ep
ci
ón
, n
o 
se
 e
nt
ie
nd
e 
po
r 
qu
é 
lo
s 
al
um
no
s 
en
cu
en
tr
an
 d
if
ic
ul
ta
de
s 
pa
ra
 c
om
pr
en
de
r 
lo
s 
te
xt
os
. S
in
 e
m
ba
rg
o 
se
 t
ra
ta
 
de
 u
na
 i
de
a 
m
uy
 a
rr
ai
ga
da
 y
 d
if
un
di
da
: 
in
cl
us
o 
m
uc
ho
s 
al
um
no
s 
no
s 
di
ce
n 
qu
e 
le
er
 e
s 
 
E
n 
co
nt
ra
pa
rt
id
a,
 h
ac
e 
ya
 t
ie
m
po
, l
as
 in
ve
st
ig
ac
io
ne
s 
ps
ic
ol
in
gü
ís
ti
ca
s 
de
m
os
tr
ar
on
 q
ue
 la
 
le
ct
ur
a 
es
 u
n 
pr
oc
es
o 
in
te
ra
ct
iv
o 
de
 c
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 s
ig
ni
fic
ad
os
 e
n 
el
 q
ue
 la
 c
on
tr
ib
uc
ió
n 
de
l 
le
ct
or
 e
s 
ta
n 
de
ci
si
va
 c
om
o 
la
 d
el
 e
sc
ri
to
r.
 A
de
m
ás
, l
o 
qu
e 
ca
da
 l
ec
to
r 
pu
ed
e 
re
co
n
s-
tr
ui
r 
en
 la
 le
ct
ur
a 
de
pe
nd
e 
de
 s
us
 c
on
oc
im
ie
nt
os
 p
re
vi
os
 s
ob
re
 e
l t
em
a 
de
l t
ex
to
; p
or
 e
so
 
di
fe
re
nt
es
 l
ec
to
re
s 
qu
e 
le
en
 e
l 
m
is
m
o 
te
xt
o 
pu
ed
en
 h
ac
er
 i
nt
er
pr
et
ac
io
ne
s 
m
uy
 d
is
ti
nt
as
 
(G
oo
dman
, 1
98
2)
. E
n 
ot
ra
s 
pa
la
br
as
: e
l s
ig
ni
fi
ca
do
 c
on
st
ru
id
o 
en
 la
 le
ct
ur
a 
es
 p
ro
du
ct
o 
de
 
la
 in
te
ra
cc
ió
n 
en
tr
e 
el
 m
un
do
 d
el
 le
ct
or
 y
 e
l m
un
do
 d
el
 t
ex
to
. C
on
 lo
 c
ua
l, 
lo
 q
ue
 c
om
pr
en
-
de
m
os
 a
l l
ee
r 
un
 te
xt
o 
de
 H
is
to
ri
a 
de
pe
nd
e,
 e
n 
gr
an
 m
ed
id
a,
 d
e 
lo
 q
ue
 y
a 
sa
be
m
os
 d
e 
H
is
-
to
ri
a 
y 
de
l 
m
un
do
 s
oc
ia
l 
en
 g
en
er
al
. E
st
os
 c
on
oc
im
ie
nt
os
 s
on
 l
as
 h
er
ra
m
ie
nt
as
 q
ue
 n
os
 
pe
rm
it
en
 le
er
 y
 c
on
oc
er
. 
te
xt
o 
y 
a-
ci
ón
 d
e 
la
s 
si
tu
ac
io
ne
s,
 d
e 
la
s 
ex
pe
ri
en
ci
as
, 
m
ot
iv
ac
io
ne
s,
 c
au
sa
s 
y 
co
ns
ec
ue
nc
ia
s 
a 
la
s 
cu
al
es
 s
e 
re
fi
er
e 
el
 t
ex
to
. C
om
o 
se
ña
la
m
os
 r
ec
ié
n,
 p
ar
a 
re
al
iz
ar
 e
st
e 
tr
ab
aj
o 
de
 r
ec
on
st
ru
c-
ci
ón
, q
ue
 n
os
 p
er
m
it
e 
ap
re
nd
er
 H
is
to
ri
a 
le
ye
nd
o,
 u
ti
liz
am
os
 c
om
o 
he
rr
am
ie
nt
as
 
co
m
o 
m
ar
co
s 
de
 a
si
m
ila
ci
ón
 n
ue
st
ro
s 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 p
re
vi
os
 s
ob
re
 H
is
to
ri
a 
y 
so
br
e 
el
 m
un
do
 
so
ci
al
. D
ife
re
nt
es
 e
st
ud
io
s 
ha
n 
m
os
tr
ad
o 
qu
e 
la
s 
di
fic
ul
ta
de
s 
qu
e 
se
 l
es
 p
re
se
nt
an
 a
 l
os
 
al
um
no
s 
en
 l
a 
le
ct
ur
a,
 m
uc
ha
s 
ve
ce
s,
 s
e 
or
ig
in
an
 e
n 
la
 f
al
ta
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
o 
hi
st
ór
ic
o 
o 
so
ci
al
 n
ec
es
ar
io
 p
ar
a 
in
te
rp
re
ta
r 
lo
s 
te
xt
os
 y
 q
ue
, a
de
m
ás
, e
l c
on
oc
im
ie
nt
o 
qu
e 
ti
en
en
 lo
s 
47
 
 lle
va
 a
 c
on
st
ru
ir
 i
nt
er
pr
et
ac
io
ne
s 
m
uy
 d
ife
re
nt
es
 d
e 
la
s 
qu
e 
ha
ce
m
os
 l
os
 a
du
lt
os
 (
A
is
en
-
be
rg
, 
20
05
b 
y 
20
08
; 
B
en
ch
im
ol
, 
Ca
ra
ba
ja
l 
y 
La
rr
am
en
dy
, 
20
08
; 
K
au
fm
an
 y
 P
er
el
m
an
, 
19
96
; P
er
el
m
an
, 2
00
8)
. 
E
n 
sí
nt
es
is
, s
i p
re
te
nd
em
os
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
ap
re
nd
an
 H
is
to
ri
a 
al
 le
er
, e
s 
pr
ec
is
o,
 p
or
 u
n 
la
do
, p
ro
m
ov
er
 e
n 
el
 a
ul
a 
un
 t
ra
ba
jo
 g
en
ui
no
 d
e 
re
co
ns
tr
uc
ci
ón
, e
n 
el
 q
ue
 l
os
 a
lu
m
no
s 
pu
ed
an
 e
st
ab
le
ce
r 
in
te
ns
as
 r
el
ac
io
ne
s 
en
tr
e 
su
 m
un
do
 (
y 
su
s 
co
no
ci
m
ie
nt
os
) 
y 
lo
s 
m
un
do
s 
hi
st
ór
ic
os
 d
es
pl
eg
ad
os
 e
n 
lo
s 
te
xt
os
; y
, p
or
 o
tr
o 
la
do
, r
es
ul
ta
 fu
nd
am
en
ta
l b
ri
nd
ar
 la
 a
yu
da
 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
ne
ce
si
ta
n 
pa
ra
 a
fr
on
ta
r 
la
s 
di
fi
cu
lt
ad
es
 q
ue
 s
e 
le
s 
pl
an
te
an
 e
n 
la
 le
ct
ur
a.
 
Pe
ro
 ta
m
bi
én
 h
ay
 o
tr
os
 a
sp
ec
to
s 
de
ci
si
vo
s 
qu
e 
pa
sa
re
m
os
 a
 c
on
si
de
ra
r.
 
E
l p
ro
p
ós
it
o 
le
ct
or
 y
 la
s 
co
n
si
gn
as
 d
e 
le
ct
u
ra
 
Co
m
o 
ve
ni
m
os
 s
os
te
ni
en
do
, l
a 
co
m
pr
en
si
ón
 q
ue
 p
od
em
os
 a
lc
an
za
r 
de
 u
n 
te
xt
o 
de
pe
nd
e 
de
 
su
 c
al
id
ad
, d
e 
lo
s 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 p
re
vi
os
 q
ue
 t
en
ga
m
os
 s
ob
re
 e
l t
em
a 
y 
de
l t
ip
o 
de
 r
el
ac
io
-
ne
s 
qu
e 
es
ta
bl
ez
ca
m
os
 e
nt
re
 lo
 q
ue
 y
a 
sa
be
m
os
 y
 lo
 q
ue
 v
am
os
 le
ye
nd
o.
 Is
ab
el
 S
ol
é 
(1
99
4)
 
re
m
ar
ca
 o
tr
o 
fa
ct
or
 d
ec
is
iv
o 
en
 la
 c
al
id
ad
 d
e 
es
te
 t
ip
o 
de
 r
el
ac
io
ne
s 
y 
q
ue
, p
or
 e
nd
e,
 r
es
ul
-
ta
 d
et
er
m
in
an
te
 p
ar
a 
la
 c
om
pr
en
si
ón
: e
s 
el
 d
e 
lo
s 
ob
je
ti
vo
s 
o 
in
te
nc
io
ne
s 
qu
e 
pr
es
id
en
 la
 
le
ct
ur
a.
 T
am
bi
én
 G
oo
dm
an
 (
19
96
) 
se
ña
la
 q
ue
 l
o 
qu
e 
el
 le
ct
or
 p
ue
de
 c
om
pr
en
de
r 
en
 u
na
 
le
ct
ur
a 
pa
rt
ic
ul
ar
 d
ep
en
de
 d
el
 o
bj
et
iv
o 
qu
e 
pe
rs
ig
ue
; d
e 
el
lo
 s
e 
de
sp
re
nd
e 
qu
e 
un
 m
is
m
o 
le
ct
or
, e
n 
di
st
in
ta
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 l
ec
tu
ra
, p
ue
de
 c
on
st
ru
ir
 i
nt
er
pr
et
ac
io
ne
s 
di
fe
re
nt
es
 d
e a-
te
gi
as
 q
ue
 p
on
em
os
 e
n 
ju
eg
o 
pa
ra
 lo
gr
ar
 u
na
 in
te
rp
es
tr
at
eg
ia
s 
so
n 
la
s 
re
sp
on
sa
bl
es
 d
e 
la
 c
om
pr
en
si
ón
 y
 d
el
 c
on
tr
ol
 q
ue
 e
je
rc
em
os
 s
ob
re
 l
a 
co
m
pr
en
si
ón
 (
So
lé
, 1
99
4)
. C
on
 lo
 c
ua
l, 
so
n 
lo
s 
pr
op
ós
it
os
 d
e 
la
 le
ct
ur
a 
lo
s 
qu
e 
de
te
rm
in
an
 
el
 t
ra
ba
jo
 in
te
le
ct
ua
l 
el
 e
sf
ue
rz
o 
co
gn
it
iv
o
 q
ue
 d
es
pl
eg
am
os
 a
l l
ee
r.
 E
n 
co
ns
ec
ue
nc
ia
, 
la
 p
os
ib
ili
da
d 
de
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
re
co
ns
tr
uy
an
 e
l 
m
un
do
 h
is
tó
ri
co
 d
e 
un
 t
ex
to
, y
 d
e 
qu
e 
ap
re
nd
an
 h
is
to
ri
a 
le
ye
nd
o 
de
pe
nd
e 
de
l p
ro
pó
si
to
 q
ue
 e
llo
s 
m
is
m
os
 a
su
m
an
 e
n 
su
 le
ct
ur
a.
 
Po
r 
el
lo
, e
s 
fu
nd
am
en
ta
l a
na
liz
ar
 p
ar
a 
qu
é 
le
en
 lo
s 
al
um
no
s 
en
 la
s 
cl
as
es
 d
e 
H
is
to
ri
a.
 E
st
o 
no
s 
re
m
it
e 
a 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
de
 le
ct
ur
a 
da
do
 q
ue
, t
al
 c
om
o 
ca
ra
ct
er
iz
ar
em
os
 a
 c
on
ti
nu
ac
ió
n,
 
m
ed
ia
ti
za
n 
la
 in
te
ra
cc
ió
n 
de
 lo
s 
al
um
no
s 
co
n 
lo
s 
te
xt
os
. 
E
n 
la
s 
cl
as
es
 d
e 
H
is
to
ri
a,
 la
 le
ct
ur
a 
co
ns
ti
tu
ye
 u
n 
m
ed
io
 p
ar
a 
en
se
ña
r 
de
te
rm
in
ad
os
 c
on
-
te
ni
do
s.
 P
ar
a 
or
ie
nt
ar
 h
ac
ia
 e
llo
s 
la
 a
te
nc
ió
n 
de
 l
os
 a
lu
m
no
s,
 d
es
de
 n
ue
st
ra
 p
er
sp
ec
ti
va
 
do
ce
nt
e,
 la
s 
co
ns
ig
na
s 
so
n 
he
rr
am
ie
nt
as
 im
pr
es
ci
nd
ib
le
s.
 E
n 
co
nt
ra
pa
rt
id
a,
 p
ar
a 
lo
s 
al
u
m
-
no
s,
 la
 c
on
si
gn
a 
re
m
it
e 
ha
bi
tu
al
m
en
te
 a
 u
na
 a
ct
iv
id
ad
 im
pu
es
ta
 q
ue
 n
o 
de
be
n 
tr
an
sg
re
di
r:
 
se
 e
sf
ue
rz
an
 p
or
 i
de
nt
ifi
ca
r 
cu
ál
 e
s 
la
 t
ar
ea
 s
ol
ic
it
ad
a 
pa
ra
 s
at
is
fa
ce
r 
la
s 
ex
pe
ct
at
iv
as
 d
el
 
do
ce
nt
e;
 a
de
m
ás
, l
os
 a
lu
m
no
s 
su
el
en
 b
us
ca
r 
la
 v
ía
 m
ás
 e
co
nó
m
ic
a 
pa
ra
 a
rr
ib
ar
 a
 l
a 
re
s-
48
 
 pu
es
ta
, c
on
 l
o 
cu
al
 i
nt
er
pr
et
an
 l
a 
co
ns
ig
na
 d
el
 m
od
o 
m
ás
 r
es
tr
ic
ti
vo
 p
os
ib
le
 (
B
as
uy
au
 y
 
G
uy
on
, 1
99
4)
. E
n 
ta
nt
o,
 c
ua
nd
o 
le
en
, l
a 
pr
eo
cu
pa
ci
ón
 c
en
tr
al
 d
e 
m
uc
ho
s 
al
um
no
s 
es
 c
u
m
-
pl
ir
 c
on
 la
s 
co
ns
ig
na
s,
 e
st
as
 s
ue
le
n 
ju
ga
r 
un
 r
ol
 d
es
ta
ca
do
 e
n 
la
 c
on
fig
ur
ac
ió
n 
de
l o
bj
et
iv
o 
de
 l
a 
le
ct
ur
a:
 l
ee
n 
pa
ra
 r
es
po
nd
er
la
s.
 A
sí
 l
o 
co
ns
ta
ta
n 
di
fe
re
nt
es
 a
ut
or
es
: 
se
gú
n 
M
ar
ie
 
u-
ra
/p
re
gu
nt
as
/r
es
pu
es
ta
s 
se
 g
en
er
al
iz
a,
 s
e 
ge
ne
ra
liz
an
 t
am
bi
én
 p
ar
a 
lo
s 
al
um
no
s 
un
os
 
 
D
ad
o 
qu
e,
 c
om
o 
ya
 s
eñ
al
am
os
, e
l t
ra
ba
jo
 in
te
le
ct
ua
l d
es
pl
eg
ad
o 
en
 la
 le
ct
ur
a 
gu
ar
da
 e
st
re
-
ch
a 
re
la
ci
ón
 c
on
 e
l p
ro
pó
si
to
 le
ct
or
, l
as
 c
on
si
gn
as
 in
flu
ye
n 
en
 e
l t
ip
o 
de
 le
ct
ur
a 
qu
e 
re
al
i-
za
n 
lo
s 
al
um
no
s.
 P
or
 e
llo
, r
es
ul
ta
 c
ru
ci
al
 a
na
liz
ar
 s
i 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
qu
e 
pr
op
on
em
os
 p
ro
-
m
ue
ve
n 
en
 l
os
 a
lu
m
no
s 
la
 m
od
al
id
ad
 d
e 
le
ct
ur
a 
ne
ce
sa
ri
a 
pa
ra
 a
pr
en
de
r 
H
is
to
ri
a.
 C
ab
e 
ac
la
ra
r 
qu
e 
no
 c
on
ce
bi
m
os
 u
na
 r
el
ac
ió
n 
lin
ea
l 
ni
 det
er
m
in
an
te
 e
nt
re
 l
as
 c
on
si
gn
as
 p
la
n-
te
ad
as
 y
 l
a 
m
od
al
id
ad
 d
e 
le
ct
ur
a 
qu
e 
de
sp
lie
ga
n 
lo
s 
al
um
no
s;
 l
as
 c
on
si
gn
as
 s
on
 s
ol
o 
un
 
fa
ct
or
 d
en
tr
o 
de
 u
na
 s
it
ua
ci
ón
 d
e 
au
la
 q
ue
 s
ie
m
pr
e 
es
 m
uy
 c
om
pl
ej
a.
 N
o 
ob
st
an
te
, y
 m
ás
 
al
lá
 d
e 
lo
 q
ue
 p
ue
da
 h
ac
er
 c
ad
a 
un
o 
de
 n
ue
st
ro
s 
al
um
no
s,
 e
s 
fu
nd
am
en
ta
l 
an
al
iz
ar
 s
i 
la
 
ta
re
a 
qu
e 
le
s 
es
ta
m
os
 p
id
ie
nd
o 
si
rv
e 
re
al
m
en
te
 p
ar
a 
ap
re
nd
er
 lo
 q
ue
 q
ue
re
m
os
 e
ns
eñ
ar
; 
en
 o
tr
as
 p
al
ab
ra
s,
 s
i l
a 
ta
re
a 
pr
es
er
va
 e
l s
en
ti
do
 d
e 
lo
s 
co
nt
en
id
os
 d
e 
en
se
ña
nz
a.
 
E
n 
fu
nc
ió
n 
de
l m
ar
co
 h
as
ta
 a
qu
í p
re
se
nt
ad
o,
 p
as
ar
em
os
 a
 a
na
liz
ar
 la
s 
co
ns
ig
na
s 
y 
m
od
al
i-
da
de
s 
de
 l
ec
tu
ra
 p
re
do
m
in
an
te
s 
en
 l
a 
en
se
ña
nz
a 
us
ua
l 
de
 l
a 
H
is
to
ri
a.
 L
ue
go
 p
re
se
nt
ar
e-
m
os
 u
na
 c
ar
ac
te
ri
za
ci
ón
 d
e 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 l
ec
tu
ra
 y
 d
e 
co
ns
ig
na
s 
qu
e 
co
nt
ri
bu
ye
n 
a 
pr
o-
m
ov
er
 e
l a
pr
en
di
za
je
 d
e 
la
 H
is
to
ri
a,
 t
al
 c
om
o 
lo
 m
ue
st
ra
n 
lo
s 
re
su
lt
ad
os
 d
e 
nu
es
tr
a 
in
ve
s-
ti
ga
ci
ón
 d
id
ác
ti
ca
 e
n 
cu
rs
o 
so
br
e 
la
 le
ct
ur
a 
co
m
o 
ob
je
to
 d
e 
en
se
ña
nz
a 
y 
co
m
o 
he
rr
am
ie
nt
a 
de
 a
pr
en
di
za
je
 (
Le
rn
er
, A
is
en
be
rg
, E
sp
in
oz
a,
 2
00
9)
. 
E
n
 la
 e
n
se
ñ
an
za
 u
su
al
: c
u
es
ti
on
ar
io
s 
y 
le
ct
u
ra
 e
n
 s
ol
ed
ad
 
E
n 
la
 e
ns
eñ
an
za
 d
e 
la
 H
is
to
ri
a,
 d
e 
ac
ue
rd
o 
co
n 
A
ud
ig
ie
r 
(1
99
2)
, t
en
em
os
 u
na
 t
ra
di
ci
ón
 d
e 
m
ic
ro
cu
es
ti
on
ar
io
s,
 q
ue
 p
ar
ec
e 
ba
sa
da
 e
n 
el
 s
up
ue
st
o 
de
 q
ue
 la
 c
om
pr
en
si
ón
 d
el
 t
ex
to
 
de
 la
 c
om
pl
ej
id
ad
 d
e 
la
 r
ea
lid
ad
 d
e 
la
 c
ua
l d
a 
cu
en
ta
 s
e 
di
er
a 
m
ás
 c
la
ra
m
en
te
 c
om
o 
re
-
su
lt
ad
o 
de
 la
 a
cu
m
ul
ac
ió
n 
de
 m
ic
ro
rr
es
pu
es
ta
s 
a 
m
ic
ro
pr
eg
un
ta
s.
 E
n 
co
ns
on
an
ci
a 
co
n 
el
lo
, 
B
as
uy
au
 y
 G
uy
on
 (
19
94
) 
(5
) 
se
ña
la
n 
qu
e 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
m
ás
 fr
ec
ue
nt
es
 s
on
 la
s 
de
 d
es
co
m
-
po
si
ci
ón
 d
e 
un
 t
ex
to
 e
n 
in
fo
rm
ac
io
ne
s 
pu
nt
ua
le
s,
 q
ue
 ll
ev
an
 a
 p
on
er
 e
n 
ju
eg
o 
fu
nd
am
en
-
ta
lm
en
te
 la
 e
st
ra
te
gi
a 
de
 lo
ca
liz
ac
ió
n;
 e
l t
ra
ba
jo
 in
te
le
ct
ua
l q
ue
 e
st
o 
pr
om
ue
ve
 e
s 
la
 id
en
ti
-
fi
ca
ci
ón
 y
 r
ep
ro
du
cc
ió
n 
de
 in
fo
rm
ac
ió
n.
 C
on
 e
llo
, e
l p
ro
pó
si
to
 le
ct
or
 d
e 
lo
s 
al
um
no
s 
su
el
e 
qu
ed
ar
 r
ed
uc
id
o 
a 
bu
sc
ar
 y
 e
xt
ra
er
 d
el
 t
ex
to
 lo
 n
ec
es
ar
io
 p
ar
a 
re
sp
on
de
r 
a 
la
s 
pr
eg
un
ta
s;
 
49
 
 pr
op
ós
it
o 
qu
e 
m
uc
ha
s 
ve
ce
s 
pu
ed
e 
al
ca
nz
ar
se
 c
on
 u
na
 m
od
al
id
ad
 d
e 
le
ct
ur
a 
m
uy
 s
up
er
fi
-
ci
al
, i
ns
uf
ic
ie
nt
e 
pa
ra
 a
pr
en
de
r.
 
Ca
be
 s
eñ
al
ar
 q
ue
 e
l 
m
ic
ro
cu
es
ti
on
ar
io
 p
ro
vi
en
e 
de
 l
a 
de
sc
om
po
si
ci
ón
 a
na
lít
ic
a 
de
l 
te
xt
o 
qu
e 
ha
ce
 e
l d
oc
en
te
 c
ua
nd
o 
pl
an
ifi
ca
. E
l a
lu
m
no
 p
ue
de
 in
te
rp
re
ta
r 
el
 li
st
ad
o 
de
 p
re
gu
nt
as
 
co
m
o 
un
a 
su
m
at
or
ia
 d
e 
ta
re
as
 p
un
tu
al
es
 e
 in
de
pe
nd
ie
nt
es
 p
ar
a 
re
so
lv
er
, y
 n
o 
co
m
o 
pa
rt
e 
de
l a
ná
lis
is
 d
e 
un
a 
to
ta
lid
ad
 o
 c
om
o 
ta
re
as
 in
te
rr
el
ac
io
na
da
s.
 E
s 
de
ci
r,
 la
s 
pr
eg
un
ta
s 
or
ie
n-
ta
n 
al
 a
lu
m
no
 d
ir
ec
ta
m
en
te
 a
 p
ar
te
s,
 s
al
te
an
do
 (
si
n 
pr
om
ov
er
) 
la
 m
ir
ad
a 
so
br
e 
el
 t
ex
to
 
co
m
o 
to
ta
lid
ad
, m
ir
ad
a 
qu
e 
ge
ne
ra
lm
en
te
 e
s 
ne
ce
sa
ri
a 
pa
ra
 c
on
st
ru
ir
 u
na
 r
ep
re
se
nt
ac
ió
n 
in
te
gr
ad
a 
de
 la
 s
it
ua
ci
ón
 h
is
tó
ri
ca
 d
es
pl
eg
ad
a 
en
 e
l t
ex
to
 y
 q
ue
 s
e 
pr
et
en
de
 e
ns
eñ
ar
. C
on
 lo
 
cu
al
, l
as
 c
on
si
gn
as
 d
e 
de
sc
om
po
si
ci
ón
 n
o 
só
lo
 d
es
co
m
po
ne
n 
el
 t
ex
to
, s
in
o 
qu
e 
pu
ed
en
 ll
e-
va
r 
a 
oc
ul
ta
r 
o 
a 
de
fo
rm
ar
 e
l 
ob
je
to
 q
ue
 s
e 
pr
et
en
dí
a 
en
se
ña
r;
 s
e 
tr
at
a 
de
 u
n 
pr
ob
le
m
a 
vi
nc
ul
ad
o 
a 
la
 in
te
rr
el
ac
ió
n 
en
tr
e 
fo
rm
a 
y 
co
nt
en
id
o 
de
 e
ns
eñ
an
za
, c
ue
st
ió
n 
cl
av
e 
qu
e 
ir
e-
m
os
 r
et
om
an
do
 a
 lo
 la
rg
o 
de
l t
ra
ba
jo
. 
A
ho
ra
 b
ie
n,
 d
es
de
 h
ac
e 
ti
em
po
 m
uc
ho
s 
do
ce
nt
es
 t
om
ar
on
 d
is
ta
nc
ia
 d
e 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
de
 
de
sc
om
po
si
ci
ón
 y
 p
ro
po
ne
n 
la
 l
ec
tu
ra
 a
 p
ar
ti
r 
de
 c
ue
st
io
na
ri
os
-g
uí
a 
co
n 
co
ns
ig
na
s 
qu
e 
pr
et
en
de
n 
or
ie
nt
ar
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
ha
ci
a 
la
 c
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 id
ea
s 
gl
ob
al
es
, e
xp
lic
ac
io
ne
s 
o 
re
la
ci
on
es
; s
on
 c
on
si
gn
as
 m
uy
 d
ife
re
nt
es
 d
e 
la
s 
de
 d
es
co
m
po
si
ci
ón
, e
n 
ta
nt
o 
su
 r
es
ol
uc
ió
n 
re
qu
er
ir
ía
 d
e 
un
 t
ra
ba
jo
 i
nt
en
so
 d
e 
re
co
ns
tr
uc
ci
ón
 d
el
 m
un
do
 d
el
 t
ex
to
. S
ue
le
n 
se
r 
pr
e-
gu
nt
as
 c
on
si
st
en
te
s 
co
n 
lo
s 
co
nt
en
id
os
 q
ue
 s
e 
pr
et
en
de
 e
ns
eñ
ar
. E
l 
pr
ob
le
m
a 
qu
e 
re
en
-
co
nt
ra
m
os
 e
n 
es
to
s 
ca
so
s 
es
 q
ue
 l
os
 a
lu
m
no
s,
 c
on
 f
re
cu
en
ci
a,
 n
o 
co
m
pr
en
de
n 
es
ta
s 
co
n-
si
gn
as
 o
 n
o 
pu
ed
en
 h
ac
er
 s
ol
os
 e
l t
ra
ba
jo
 d
e 
le
ct
ur
a 
qu
e 
ha
rí
a 
fa
lt
a 
pa
ra
 r
es
po
nd
er
la
s.
 
Pe
ro
 e
l p
ro
bl
em
a 
no
 e
s 
de
 lo
s 
a-
da
s 
G
uí
as
 d
e 
co
m
pr
en
si
ón
 le
ct
or
a 
so
n 
ej
er
ci
ci
os
 d
e 
ev
al
ua
ci
ón
 d
e 
la
 c
om
pr
en
si
ón
 y
 n
o 
de
 
en
se
ña
nz
a 
(S
ol
é,
 1
99
4)
. L
as
 p
re
gu
nt
as
 p
or
 s
í m
is
m
as
 n
o 
ay
ud
an
 a
 c
om
pr
en
de
r 
y 
te
rm
in
an
 
al
ej
an
do
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
de
l 
tr
ab
aj
o 
de
 l
ec
tu
ra
: 
en
 l
ug
ar
 d
e 
co
nc
en
tr
ar
se
 e
n 
in
te
rp
re
ta
r 
lo
 
qu
e 
pu
ed
en
 d
el
 t
ex
to
 y
 d
e 
re
co
ns
tr
ui
r 
lo
 q
ue
 e
st
á 
a 
su
 a
lc
an
ce
, d
ed
ic
an
 b
ue
n 
ti
em
po
 d
e 
la
 
cl
as
e 
a 
tr
at
ar
 d
e 
en
te
nd
er
 q
ué
 q
ui
er
e 
el
 m
ae
st
ro
. L
os
 a
lu
m
no
s 
te
rm
in
an
 c
op
ia
nd
o 
pa
rt
es
 
de
l 
te
xt
o,
 p
or
qu
e 
so
lo
s 
no
 p
ue
de
n 
ha
ce
r 
ot
ra
 c
os
a.
 C
on
tr
ib
uy
en
 a
 g
en
er
ar
 e
st
e 
re
su
lt
ad
o 
la
s 
co
st
um
br
es
 d
id
ác
ti
ca
s 
lig
ad
as
 a
l s
up
ue
st
o 
de
 q
ue
 la
 le
ct
ur
a 
no
 e
s 
un
a 
ac
ti
vi
da
d 
co
m
pl
e-
ja
: g
en
er
al
m
en
te
 s
e 
de
ja
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
tr
ab
aj
en
 s
ol
os
 c
on
 lo
s 
te
xt
os
; 
de
 e
st
e 
m
od
o,
 e
s 
m
uy
 d
ifí
ci
l r
ec
on
oc
er
 y
 o
fr
ec
er
le
s 
la
 a
yu
da
 q
ue
 e
llo
s 
ne
ce
si
ta
n 
pa
ra
 a
fr
on
ta
r 
lo
s 
ob
st
ác
ul
os
 
qu
e 
se
 le
s 
pr
es
en
ta
n 
en
 la
 le
ct
ur
a,
 m
uc
ha
s 
ve
ce
s 
vi
nc
ul
ad
os
 a
l c
on
te
ni
do
 o
 a
 la
 p
rá
ct
ic
a 
de
 
le
er
 te
xt
os
 d
e 
hi
st
or
ia
. 
50
 
 A
de
m
ás
, s
ea
n 
pr
eg
un
ta
s 
de
 d
es
co
m
po
si
ci
ón
 o
 c
om
pl
ej
as
, s
ea
 e
n 
tr
ab
aj
o 
in
di
vi
du
al
 og
ru
-
pa
l, 
la
 t
ar
ea
 p
ar
a 
lo
s 
al
um
no
s 
(e
l c
on
sa
bi
do
 q
ué
-h
ay
-q
ue
-h
ac
er
) 
si
gu
e 
si
en
do
 r
es
po
nd
er
 e
l 
cu
es
ti
on
ar
io
. L
a 
ta
re
a 
ce
nt
ra
l n
o 
es
 le
er
, l
a 
le
ct
ur
a 
qu
ed
a 
co
m
o 
un
 m
ed
io
 p
ar
a 
cu
m
pl
ir
 c
on
 
a 
sa
ti
sf
ac
er
 n
ue
st
ro
 p
ed
id
o.
 E
st
am
os
 a
nt
e 
un
a 
te
ns
ió
n,
 v
ea
m
os
 d
e 
qu
é 
se
 tr
at
a.
 
D
ec
ía
m
os
 q
ue
 c
on
ce
bi
m
os
 la
 le
ct
ur
a 
co
m
o 
un
 m
ed
io
 p
ar
a 
en
se
ña
r 
H
is
to
ri
a,
 y
 e
n 
es
te
 s
en
-
ti
do
, l
as
 c
on
si
gn
as
 s
on
 h
er
ra
m
ie
nt
as
 im
pr
es
ci
nd
ib
le
s 
pa
ra
 o
ri
en
ta
r 
a 
lo
s 
al
um
no
s 
ha
ci
a 
lo
s 
co
nt
en
id
os
 p
ar
a 
en
se
ña
r.
 P
er
o 
pa
ra
 q
ue
 p
ue
da
n 
ap
re
nd
er
 H
is
to
ri
a 
le
ye
nd
o,
 e
s 
pr
ec
is
o 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
se
 in
vo
lu
cr
en
 c
om
o 
su
je
to
s 
de
sd
e 
su
s 
pe
rs
pe
ct
iv
as
, y
 ti
en
da
n 
re
la
ci
on
es
 e
nt
re
 
su
 m
un
do
 y
 e
l m
un
do
 p
la
sm
ad
o 
en
 e
l t
ex
to
; e
st
o 
re
qu
ie
re
 d
e 
ci
er
ta
 a
ut
on
om
ía
 e
n 
la
 in
te
r-
ac
ci
ón
 c
on
 e
l 
te
xt
o.
 ¿
Có
m
o 
lo
gr
ar
 q
ue
 l
as
 c
on
si
gn
as
 n
o 
se
 i
nt
er
po
ng
an
 y
 o
bs
ta
cu
lic
en
 l
a 
le
ct
ur
a?
 
E
n 
la
 e
ns
eñ
an
za
 d
e 
la
 H
is
to
ri
a 
(y
 d
e 
la
s 
Ci
en
ci
as
 S
oc
ia
le
s 
en
 g
en
er
al
) 
te
ne
m
os
 e
l d
es
af
ío
 d
e 
af
ro
nt
ar
 u
na
 t
en
si
ón
 q
ue
 s
e 
ge
ne
ra
 e
nt
re
, p
or
 u
n 
la
do
, l
a 
ne
ce
si
da
d 
de
 o
ri
en
ta
r 
la
 in
te
rp
re
-
ta
ci
ón
 d
e 
lo
s 
te
xt
os
 e
n 
fu
nc
ió
n 
de
 lo
s 
co
nt
en
id
os
 a
 e
ns
eñ
ar
 y
, p
or
 o
tr
o 
la
do
, e
l e
sp
ac
io
 d
e 
lib
er
ta
d 
qu
e 
es
 p
re
ci
so
 o
to
rg
ar
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
pa
ra
 q
ue
 p
ue
da
n 
de
se
nv
ol
ve
rs
e 
co
m
o 
le
ct
o-
re
s 
y 
re
co
ns
tr
ui
r 
de
sd
e 
su
s 
m
un
do
s 
lo
s 
m
un
do
s 
hi
st
ór
ic
os
 d
es
pl
eg
ad
os
 e
n 
lo
s 
te
xt
os
. 
A
fr
on
ta
r 
es
te
 d
es
af
ío
 e
s 
un
 p
ro
bl
em
a 
ce
nt
ra
l. 
P
ar
a 
en
se
ñ
ar
 y
 a
p
re
n
d
er
 H
is
to
ri
a 
le
ye
n
d
o:
 le
ct
u
ra
 c
om
p
ar
ti
d
a,
 c
on
si
gn
as
 g
lo
b
al
es
 y
 
ab
ie
rt
as
 
Pa
ra
 q
ue
 l
os
 a
lu
m
no
s 
ap
re
nd
an
 H
is
to
ri
a 
le
ye
nd
o 
es
 p
re
ci
so
 p
ro
m
ov
er
 u
n 
tr
ab
aj
o 
d
e 
re
-
co
ns
tr
uc
ci
ón
 d
e 
la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
hi
st
ór
ic
as
 d
es
pl
eg
ad
as
 e
n 
lo
s 
te
xt
os
. 
¿Q
ué
 c
on
di
ci
on
es
 
di
dá
ct
ic
as
 s
on
 n
ec
es
ar
ia
s 
pa
ra
 p
ro
m
ov
er
 e
n 
el
 a
ul
a 
es
ta
 m
od
al
id
ad
 d
e 
le
ct
ur
a?
 E
st
a 
pr
e-
gu
nt
a 
or
ie
nt
a 
nu
es
tr
a 
in
ve
st
ig
ac
ió
n 
(L
er
ne
r,
 A
is
en
be
rg
, 
E
sp
in
oz
a,
 2
00
9 
(6
))
. 
Ll
ev
am
os
 
di
ez
 a
ño
s 
(7
) 
di
se
ña
nd
o,
 im
pl
em
en
ta
nd
o 
y 
an
al
iz
an
do
 s
it
ua
ci
on
es
 d
e 
le
ct
ur
a 
en
 e
l m
ar
co
 
de
 p
ro
ye
ct
os
 d
e 
en
se
ña
nz
a 
co
nc
eb
id
os
 c
om
o 
se
cu
en
ci
as
 d
id
ác
ti
ca
s
 s
ob
re
 d
ife
re
nt
es
 
te
m
át
ic
as
 h
is
tó
ri
ca
s,
 d
e 
4.
º 
a 
9.
º 
añ
o 
de
 l
a 
es
co
la
ri
da
d 
(c
on
 a
lu
m
no
s 
de
 9
 a
 1
4
 a
ño
s)
. E
n 
es
to
s 
pr
oy
ec
to
s,
 b
us
ca
m
os
 q
ue
 q
ue
de
 e
nc
ar
na
da
 la
 le
ct
ur
a 
co
m
o 
he
rr
am
ie
nt
a 
pa
ra
 a
pr
en
-
de
r 
H
is
to
ri
a.
 E
n 
re
la
ci
ón
 c
on
 e
llo
, l
as
 s
it
ua
ci
on
es
 d
e 
le
ct
ur
a 
se
 e
st
ru
ct
ur
an
 y
 d
es
ar
ro
lla
n 
ar
ti
cu
la
nd
o 
do
s 
pi
la
re
s 
(o
 c
ue
st
io
ne
s 
bá
si
ca
s)
. E
l p
ri
m
er
 p
ila
r 
es
 q
ue
 s
on
 s
it
ua
ci
on
es
 d
on
- u-
di
o 
de
 u
n 
te
m
a 
de
 h
is
to
ri
a 
(8
).
 Y
 s
e 
bu
sc
a 
in
st
al
ar
 c
om
o 
pr
op
ós
it
o 
de
 l
a 
le
ct
ur
a 
co
no
ce
r 
es
te
 te
m
a 
o 
al
gu
no
 d
e 
su
s 
as
pe
ct
os
. 
51
 
 E
l 
se
gu
nd
o 
pi
la
r,
 e
nt
re
la
za
do
 c
on
 e
l 
an
te
ri
or
, e
s 
qu
e 
qu
ed
a 
pr
iv
ile
gi
ad
a 
la
 a
ct
iv
id
ad
 d
e 
le
ct
ur
a 
en
 v
ar
io
s 
se
nt
id
os
, s
e 
le
e 
m
uc
ho
 y
 s
e 
re
le
e 
en
 d
is
ti
nt
as
 s
it
ua
ci
on
es
. E
n 
pr
im
er
 l
u-
ga
r,
 s
e 
ar
ti
cu
la
n 
le
ct
ur
as
 d
e 
di
fe
re
nt
es
 t
ex
to
s 
so
br
e 
un
a 
m
is
m
a 
te
m
át
ic
a 
o 
so
br
e 
as
pe
ct
os
 
co
m
pl
em
en
ta
ri
os
 d
e 
un
a 
m
is
m
a 
te
m
át
ic
a 
(L
er
ne
r,
 A
is
en
be
rg
, E
sp
in
oz
a,
 2
00
9)
. E
n 
se
gu
nd
o 
lu
ga
r,
 s
e 
ar
ti
cu
la
n 
le
ct
ur
as
 i
nd
iv
id
ua
le
s,
 g
ru
pa
le
s 
y 
co
le
ct
iv
as
 d
el
 m
is
m
o 
te
xt
o 
(L
er
ne
r,
 
20
02
).
 E
n 
te
rc
er
 lu
ga
r,
 la
 t
ar
ea
 q
ue
 s
e 
pi
de
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
es
 le
er
; l
o 
qu
e 
su
po
ne
 q
ue
 e
l 
te
x-
to
 n
o 
es
 u
n 
si
m
pl
e 
m
ed
io
 p
ar
a 
re
so
lv
er
 o
tr
a 
ta
re
a.
 E
n 
cu
ar
to
 lu
ga
r,
 s
e 
de
sa
rr
ol
la
 u
n 
in
te
ns
o 
tr
ab
aj
o 
en
 s
it
ua
ci
on
es
 d
e 
le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a;
 v
ea
m
os
 a
 c
on
ti
nu
ac
ió
n 
en
 q
ué
 c
on
si
st
en
. 
So
b
re
 la
 le
ct
u
ra
 c
om
p
ar
ti
d
a 
La
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 l
ec
tu
ra
 c
om
pa
rt
id
a 
ca
ra
ct
er
iz
ad
as
 p
or
 l
a 
di
dá
ct
ic
a 
de
 l
a 
le
ct
ur
a 
pa
ra
 
en
se
ña
r 
a 
le
er
 (
po
r 
ej
em
pl
o:
 L
er
ne
r,
 2
00
1 
y 
20
02
; L
er
ne
r 
y 
ot
ro
s,
 1
99
7;
 S
ol
é,
 1
99
4)
 c
on
st
i-
tu
ye
n 
si
tu
ac
io
ne
s 
es
pe
ci
al
m
en
te
 p
ro
pi
ci
as
 p
ar
a 
ay
ud
ar
 a
 l
os
 a
lu
m
no
s 
a 
re
co
ns
tr
ui
r 
la
s 
pr
ob
le
m
át
ic
as
 o
 m
un
do
s 
so
ci
al
es
 e
 h
is
tó
ri
co
s 
de
sp
le
ga
do
s 
en
 lo
s 
te
xt
os
. E
n 
la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 l
ec
tu
ra
 c
om
pa
rt
id
a,
 l
os
 a
lu
m
no
s 
y 
el
 d
oc
en
te
 p
ar
ti
ci
pa
n 
in
te
ns
am
en
te
; 
no
 s
e 
tr
at
a 
de
 
le
er
 e
n 
vo
z 
al
ta
 o
 d
e 
re
pe
ti
r 
la
s 
pa
la
br
as
 d
el
 t
ex
to
, s
in
o 
de
 t
ra
ba
ja
r 
so
br
e 
la
s 
in
te
rp
re
ta
ci
o-
ne
s,
 e
s 
de
ci
r,
 s
ob
re
 l
a 
re
co
ns
tr
uc
ci
ón
 d
e 
la
s 
id
ea
s 
pr
es
en
ta
da
s 
en
 l
os
 t
ex
to
s.
 E
l 
do
ce
nt
e 
pr
om
ue
ve
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
in
te
rp
re
te
n 
y 
qu
e 
ex
pr
es
en
 lo
 q
ue
, p
ar
a 
el
lo
s,
 d
ic
en
 lo
s 
te
xt
os
, 
co
n 
lo
 c
ua
l s
e 
le
s 
ot
or
ga
 u
n 
lu
ga
r 
de
 s
uj
et
os
 y
 d
e 
le
ct
or
es
 y
, a
de
m
ás
, s
e 
po
ne
 d
e 
m
an
ifi
es
to
 
su
 p
er
sp
ec
ti
va
, s
us
 l
og
ro
s 
y 
di
fi
cu
lt
ad
es
 e
n 
la
 c
om
pr
en
si
ón
. L
as
 i
nt
er
pr
et
ac
io
ne
s 
qu
e 
al
-
ca
nz
an
 l
os
 a
lu
m
no
s 
da
n 
cu
en
ta
 d
e 
qu
é 
y 
có
m
o 
en
ti
en
de
n 
lo
s 
co
nt
en
id
os
 p
re
se
nt
ad
os
 e
n 
lo
s 
te
xt
os
, y
 e
n 
es
te
 s
en
ti
do
 s
on
 p
is
ta
s 
fu
nd
am
en
ta
le
s 
pa
ra
 e
ns
eñ
ar
 H
is
to
ri
a,
 e
n 
ta
nt
o 
pe
r-
m
it
en
 r
ec
on
oc
er
 c
uá
l 
es
 la
 i
nf
or
m
ac
ió
n 
y 
la
 a
yu
da
 q
ue
 e
llo
s 
ne
ce
si
ta
n 
pa
ra
 a
va
nz
ar
 e
n 
la
 
co
m
pr
en
si
ón
 d
el
 te
xt
o 
y,
 c
on
 e
llo
, p
ar
a 
re
co
ns
tr
ui
r 
la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
hi
st
ór
ic
as
 q
ue
 q
ue
re
m
os
 
en
se
ña
r 
a 
tr
av
és
 d
e 
la
 le
ct
ur
a 
(9
).
 
A
 p
ar
ti
r 
de
 l
as
 i
nt
er
pr
et
ac
io
ne
s 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
va
n 
re
al
iz
an
do
, s
e 
de
sp
lie
ga
 u
na
 s
ól
id
a 
in
te
rv
en
ci
ón
 d
oc
en
te
: 
po
r 
un
 l
ad
o,
 p
ro
m
ue
ve
 i
nt
er
ca
m
bi
os
 d
eid
ea
s 
en
tr
e 
lo
s 
al
um
no
s 
y 
re
le
ct
ur
as
 q
ue
 a
yu
de
n 
a 
al
ca
nz
ar
 in
te
rp
re
ta
ci
on
es
 m
ás
 a
ju
st
ad
as
 d
e 
lo
s 
te
xt
os
 y
, p
or
 o
tr
o 
la
do
, b
ri
nd
a 
to
da
s 
la
s 
in
fo
rm
ac
io
ne
s 
y 
ex
pl
ic
ac
io
ne
s 
qu
e 
no
 e
st
án
 e
n 
el
 t
ex
to
 y
 q
ue
 s
on
 
in
di
sp
en
sa
bl
es
 p
ar
a 
co
m
pr
en
de
rl
o.
 E
st
as
 in
te
rv
en
ci
on
es
 d
e 
ex
pa
ns
ió
n 
o 
re
lle
na
do
 d
eb
en
 
in
te
ns
ifi
ca
rs
e 
pa
rt
ic
ul
ar
m
en
te
 c
ua
nd
o 
lo
s 
te
xt
os
 s
on
 a
pr
et
ad
os
 r
es
úm
en
es
 d
e 
un
 t
em
a 
co
m
o 
oc
ur
re
 c
on
 g
ra
n 
pa
rt
e 
de
 lo
s 
te
xt
os
 d
e 
H
is
to
ri
a 
de
 m
an
ua
le
s 
es
co
la
re
s
, d
ad
o 
qu
e 
of
re
ce
n 
po
co
s 
el
em
en
to
s 
pa
ra
 l
a 
re
co
ns
tr
uc
ci
ón
 (
10
). 
La
 s
it
ua
ci
ón
 d
e 
le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a 
va
 a
va
nz
an
do
 e
n 
fu
nc
ió
n 
de
 i
nt
er
ca
m
bi
os
 c
om
o 
lo
s 
se
ña
la
do
s 
y 
ta
m
bi
én
 v
a 
in
cl
uy
en
do
 
re
le
ct
ur
as
 d
e 
pa
rt
es
 d
el
 t
ex
to
 (
en
 v
oz
 a
lt
a 
o 
en
 s
ile
nc
io
) 
a 
pr
op
ue
st
a 
de
l d
oc
en
te
 o
 d
e 
lo
s 
m
is
m
os
 a
lu
m
no
s.
 E
l d
oc
en
te
 t
am
bi
én
 p
ro
m
ue
ve
 in
te
rc
am
bi
os
 r
ef
er
id
os
 a
l i
m
pa
ct
o 
qu
e 
el
 
52
 
 co
nt
en
id
o 
de
 l
os
 t
ex
to
s 
pr
od
uc
e 
en
 l
os
 l
ec
to
re
s:
 q
ué
 c
om
en
ta
ri
os
, i
m
pr
es
io
ne
s,
 d
ud
as
 o
 
in
te
rr
og
an
te
s 
de
sp
ie
rt
an
 e
n 
lo
s 
al
um
no
s 
la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
hi
st
ór
ic
as
 q
ue
 s
e 
es
tá
n 
re
co
ns
tr
u-
ye
nd
o.
 E
s 
de
ci
r,
 la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a 
ar
ti
cu
la
n 
la
 in
te
rp
re
ta
ci
ón
 c
ol
ec
ti
va
 
de
l t
ex
to
 y
 e
l i
nt
er
ca
m
bi
o 
de
 c
om
en
ta
ri
os
 s
ob
re
 s
us
 c
on
te
ni
do
s;
 le
er
 c
on
 o
tr
os
 y
 c
om
en
ta
r 
co
nt
ri
bu
ye
 a
 e
nr
iq
ue
ce
r 
la
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
de
l 
co
nt
en
id
o 
de
 l
os
 t
ex
to
s 
(T
or
re
s,
 2
00
8)
. E
n 
es
ta
s 
si
tu
ac
io
ne
s,
 e
l d
oc
en
te
 t
am
bi
én
 p
ar
ti
ci
pa
 c
om
o 
le
ct
or
 (
Le
rn
er
, 2
00
1)
: p
or
 m
om
en
to
s 
ta
m
bi
én
 l
ee
, 
co
m
en
ta
 a
sp
ec
to
s 
de
 s
u 
pr
op
ia
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 l
a 
si
tu
ac
ió
n 
hi
st
ór
ic
a 
en
 
es
tu
di
o,
 l
os
 i
nt
er
ro
ga
nt
es
 e
 i
m
pr
es
io
ne
s 
qu
e 
le
 g
en
er
an
. L
ee
r 
pa
ra
 a
pr
en
de
r 
H
is
to
ri
a 
es
 
un
a 
pr
ác
ti
ca
 c
om
pl
ej
a 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
n
o 
co
no
ce
n
, y
 la
s 
pr
ác
ti
ca
s 
se
 a
pr
en
de
n 
pa
rt
i-
ci
pa
nd
o 
de
 e
lla
s 
(L
er
ne
r,
 2
00
1)
. P
on
er
 e
n 
ju
eg
o 
co
m
po
rt
am
ie
nt
os
 le
ct
or
es
 e
s 
un
a 
fo
rm
a 
de
 
en
se
ña
r 
H
is
to
ri
a 
y 
de
 e
ns
eñ
ar
 a
 le
er
 te
xt
os
 d
e 
hi
st
or
ia
. 
So
b
re
 la
s 
co
n
si
gn
as
 
Pa
se
m
os
 a
ho
ra
 a
l t
em
a 
de
 la
s 
co
ns
ig
na
s 
pa
ra
 p
ro
po
ne
r 
la
 le
ct
ur
a.
 E
l a
ná
lis
is
 d
e 
la
s 
se
cu
en
-
ci
as
 d
id
ác
ti
ca
s 
im
pl
em
en
ta
da
s 
en
 l
a 
in
ve
st
ig
ac
ió
n 
no
s 
ha
 p
er
m
it
id
o 
ca
ra
ct
er
iz
ar
 l
as
 c
on
-
si
gn
as
 a
bi
er
ta
s 
y 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
gl
ob
al
es
 q
ue
, a
l m
en
os
 e
n 
el
 m
ar
co
 d
e 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 le
ct
u-
ra
 c
om
pa
rt
id
a,
 p
ro
m
ue
ve
n 
un
a 
m
od
al
id
ad
 d
e 
le
ct
ur
a 
pa
ra
 a
pr
en
de
r 
H
is
to
ri
a.
 S
on
 c
on
si
g-
na
s 
qu
e 
co
nt
ri
bu
ye
n 
a 
pr
es
er
va
r 
ta
nt
o 
el
 e
sp
ac
io
 d
e 
lib
er
ta
d 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
ne
ce
si
ta
n 
pa
ra
 le
er
 c
om
o 
el
 s
en
ti
do
 d
e 
lo
s 
co
nt
en
id
os
 d
e 
en
se
ña
nz
a.
 
T
an
to
 la
s 
ab
ie
rt
as
 c
om
o 
la
s 
gl
ob
al
es
 s
on
 c
on
si
gn
as
 m
ed
ia
nt
e 
la
s 
cu
al
es
 e
l d
oc
en
te
 p
ro
po
ne
 
a 
lo
s 
al
um
no
s 
la
 le
ct
ur
a 
de
 u
n 
te
xt
o 
de
 H
is
to
ri
a.
 E
n 
am
bo
s 
ca
so
s,
 s
e 
tr
at
a 
de
 u
na
 ú
ni
ca
 c
on
-
si
gn
a 
qu
e 
en
m
ar
ca
 l
a 
le
ct
ur
a 
ge
ne
ra
lm
en
te
 i
nd
iv
id
ua
l 
y 
lu
eg
o 
co
m
pa
rt
id
a
 b
us
ca
nd
o 
in
st
al
ar
 u
n 
pr
op
ós
it
o 
le
ct
or
 c
en
tr
ad
o 
en
 la
 c
ue
st
ió
n 
hi
st
ór
ic
a 
qu
e 
se
 h
a 
de
 a
bo
rd
ar
. 
La
 c
on
si
gn
a 
ab
ie
rt
a 
es
 u
na
 in
vi
ta
ci
ón
 g
en
er
al
 a
 le
er
 u
n 
te
xt
o 
pa
ra
 c
on
oc
er
 u
n 
te
m
a 
o 
al
gú
n 
as
pe
ct
o 
de
 l
a 
te
m
át
ic
a 
en
 e
st
ud
io
. S
e 
pr
op
on
e 
le
er
 y
 l
ue
go
 c
om
en
ta
r 
el
 t
ex
to
, s
in
 r
es
tr
ic
-
ci
on
es
 (
es
 d
ec
ir
, s
in
 b
us
ca
r 
al
go
 e
n 
pa
rt
ic
ul
ar
). 
La
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
 e
s 
un
a 
pr
eg
un
ta
 q
ue
 
ti
en
e 
un
a 
vi
nc
ul
ac
ió
n 
di
re
ct
a 
co
n 
el
 c
on
te
ni
do
 a
 e
ns
eñ
ar
. M
ar
ca
 u
na
 d
ir
ec
ci
on
al
id
ad
 h
ac
ia
 
el
 e
st
ab
le
ci
m
ie
nt
o 
de
 c
ie
rt
as
 r
el
ac
io
ne
s,
 la
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 u
na
 e
xp
lic
ac
ió
n 
o 
la
 a
pr
ox
i-
m
ac
ió
n 
a 
(o
 e
l r
ec
on
oc
im
ie
nt
o 
de
) 
un
a 
id
ea
 o
 p
ro
bl
em
át
ic
a 
ge
ne
ra
l. 
Pe
ro
 e
s 
un
a 
pr
eg
un
ta
 
am
pl
ia
, n
o 
bu
sc
a 
ni
 p
id
e 
un
a 
in
fo
rm
ac
ió
n 
pu
nt
ua
l d
e 
un
 te
xt
o.
 
T
an
to
 la
s 
co
ns
ig
na
s 
ab
ie
rt
as
 c
om
o 
la
s 
gl
ob
al
es
 s
e 
ca
ra
ct
er
iz
an
 p
or
: 
 
U
bi
ca
r 
la
 a
ct
iv
id
ad
 d
e 
le
ct
ur
a 
co
m
o 
de
m
an
da
 c
en
tr
al
 d
el
 d
oc
en
te
. E
n 
am
bo
s 
ca
so
s,
 
la
 ú
ni
ca
 ta
re
a 
qu
e 
se
 p
id
e 
es
 le
er
, c
on
 e
l p
ro
pó
si
to
 d
e 
ap
re
nd
er
 a
lg
o 
de
 H
is
to
ri
a.
 
53
 
 
 
O
to
rg
ar
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
un
 e
sp
ac
io
 d
e 
lib
er
ta
d 
en
 l
a 
le
ct
ur
a,
 e
n 
ta
nt
o 
qu
ed
a 
en
 s
us
 
m
an
os
 q
ué
 y
 c
óm
o 
in
te
rp
re
ta
r 
el
 t
ex
to
. E
n 
am
bo
s 
ca
so
s,
 lu
eg
o 
de
 u
na
 le
ct
ur
a 
in
d
i-
vi
du
al
 y
 s
ile
nc
io
sa
 
se
gu
id
a,
 a
 v
ec
es
, d
e 
po
si
bl
es
 in
te
rc
am
bi
os
 c
on
 a
lg
ún
 c
om
p
a-
ñe
ro
, l
a 
in
te
rp
re
ta
ci
ón
 c
ol
ec
ti
va
 s
e 
in
ic
ia
 c
on
 u
na
 p
re
gu
nt
a 
qu
e,
 p
or
 s
u 
am
pl
it
ud
, 
ad
m
it
e 
m
uc
ha
s 
fo
rm
as
 p
ar
a 
em
pe
za
r 
a 
re
sp
on
de
rl
a.
 S
i 
bi
en
 l
a 
co
ns
ig
na
 g
lo
ba
l 
pu
ed
e 
im
pl
ic
ar
 m
ay
or
 r
es
tr
ic
ci
ón
 q
ue
 l
a 
ab
ie
rt
a,
 e
n 
am
bo
s 
ca
so
s 
le
jo
s 
de
 e
st
ar
 
es
pe
ra
nd
o 
de
 l
os
 a
lu
m
no
s 
un
a 
re
sp
ue
st
a 
ya
 p
en
sa
da
, e
l 
do
ce
nt
e 
es
tá
 a
te
nt
o 
a 
qu
é 
y 
a 
có
m
o 
co
m
en
ta
n 
lo
s 
al
um
no
s 
so
br
e 
el
 c
on
te
ni
do
 d
el
 te
xt
o.
 
 E
st
a 
m
od
al
id
ad
 d
e 
pl
an
te
ar
 l
a 
le
ct
ur
a 
au
to
ri
za
 y
 p
ro
m
ue
ve
 u
na
 l
ec
tu
ra
 g
en
ui
na
, e
n 
ta
nt
o 
da
 c
ab
id
a 
a 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
se
 v
in
cu
le
n 
co
n 
el
 m
un
do
 d
e 
lo
s 
te
xt
os
 d
es
de
 s
us
 p
er
sp
ec
ti
va
s,
 
de
sd
e 
lo
 q
ue
 lo
s 
im
pa
ct
a 
y 
lo
 q
ue
 le
s 
in
te
re
sa
 (
qu
e 
su
el
e 
co
in
ci
di
r 
co
n 
lo
 q
ue
 m
ás
 e
nt
ie
n-
de
n)
. 
Pr
es
en
ta
re
m
os
 a
 c
on
ti
nu
ac
ió
n 
ca
so
s 
de
 c
on
si
gn
as
 g
lo
ba
le
s 
y 
ab
ie
rt
as
 p
ue
st
as
 e
n 
ju
eg
o 
en
 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 le
ct
ur
a 
so
br
e 
di
fe
re
nt
es
 te
m
át
ic
as
 h
is
tó
ri
ca
s,
 c
or
re
sp
on
di
en
te
s 
a 
se
cu
en
ci
as
 
di
dá
ct
ic
as
 d
e 
H
is
to
ri
a 
im
pl
em
en
ta
da
s 
en
 n
ue
st
ra
 i
nves
ti
ga
ci
ón
, e
n 
di
st
in
to
s 
gr
ad
os
 d
e 
la
 
es
co
la
ri
da
d.
 L
os
 c
as
os
, p
or
 u
n 
la
do
, a
yu
da
rá
n 
a 
pr
of
un
di
za
r 
la
 c
ar
ac
te
ri
za
ci
ón
 r
ec
ié
n 
re
al
i-
za
da
 y
 a
 r
em
ar
ca
r 
lo
s 
m
at
ic
es
 q
ue
 d
ife
re
nc
ia
n 
lo
s 
do
s 
ti
po
s 
de
 c
on
si
gn
as
 y
, p
or
 o
tr
o 
la
do
, 
no
s 
pe
rm
it
ir
án
 d
es
ta
ca
r 
di
fe
re
nt
es
 a
sp
ec
to
s 
de
 la
s 
in
te
rr
el
ac
io
ne
s 
en
tr
e 
la
s 
co
ns
ig
na
s,
 lo
s 
co
nt
en
id
os
 d
e 
H
is
to
ri
a 
y 
el
 a
pr
en
di
za
je
 d
e 
lo
s 
al
um
no
s.
 
La
 a
rt
ic
u
la
ci
ó
n
 d
e 
d
is
ti
n
to
s 
ti
p
os
 d
e 
co
n
si
gn
as
 
E
n 
el
 p
ri
m
er
 t
ra
ba
jo
 d
e 
ca
m
po
 d
e 
nu
es
tr
a 
in
ve
st
ig
ac
ió
n 
(d
ur
an
te
 e
l a
ño
 2
00
0)
, d
is
eñ
am
os
 
e 
im
pl
em
en
ta
m
os
 u
na
 s
ec
ue
nc
ia
 s
ob
re
 la
 s
oc
ie
da
d 
gu
ar
an
í e
n 
un
 4
.º
 g
ra
do
 (
al
um
no
s 
de
 9
 y
 
10
 a
ño
s 
de
 e
da
d)
. L
a 
se
cu
en
ci
a 
in
cl
uy
ó 
la
 le
ct
ur
a 
de
 d
iv
er
so
s 
ca
pí
tu
lo
s 
de
 u
n 
en
sa
yo
 p
ar
a 
ni
ño
s,
 L
os
 g
ua
ra
ní
es
, d
e 
B
oi
xa
do
s 
y 
Pa
le
rm
o,
 q
ue
 a
bo
rd
a 
m
úl
ti
pl
es
 a
sp
ec
to
s 
de
 s
u 
fo
rm
a 
de
 v
id
a,
 d
es
pl
eg
an
do
 d
es
cr
ip
ci
on
es
 a
na
lít
ic
as
 q
ue
 d
an
 c
ue
nt
a 
de
 la
 r
ac
io
na
lid
ad
 y
 d
el
 s
en
-
ti
do
 d
e 
di
fe
re
nt
es
 p
rá
ct
ic
as
 d
e 
es
ta
 s
oc
ie
da
d.
 C
on
si
de
ra
m
os
 e
st
e 
lib
ro
 u
n 
m
at
er
ia
l 
es
pe
-
ci
al
m
en
te
 p
ot
en
te
 p
ar
a 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
re
co
ns
tr
uy
an
 r
ep
re
se
nt
ac
io
ne
s 
de
 l
os
 g
ua
ra
ní
es
 
co
m
o 
un
a 
so
ci
ed
ad
 c
om
pl
ej
a,
 c
on
 u
n 
si
gn
ifi
ca
do
 o
pu
es
to
 a
 l
as
 r
ep
re
se
nt
ac
io
ne
s 
so
ci
al
es
 
vi
ge
nt
es
 q
ue
 d
es
va
lo
ri
za
n 
a 
lo
s 
pu
eb
lo
s 
or
ig
in
ar
io
s.
 
N
os
 r
ef
er
ir
em
os
 a
qu
í a
 u
na
 d
e 
la
s 
si
tu
ac
io
n
es
 d
e 
le
ct
ur
a 
de
 e
st
a 
se
cu
en
ci
a,
 c
or
re
sp
on
di
en
-
re
fe
ri
do
 a
 la
s 
di
fi
cu
lt
ad
es
 p
ar
a 
ob
te
ne
r 
al
im
en
to
s 
en
 la
 s
el
va
. I
nc
lu
im
os
 e
st
e 
te
xt
o 
po
rq
ue
 
54
 
 pr
ov
ee
 in
fo
rm
ac
io
ne
s 
qu
e 
co
nt
ra
ar
gu
m
en
ta
n 
la
 id
ea
 fr
ec
ue
nt
e 
de
 q
ue
 e
n 
la
 s
el
va
 h
ay
 g
ra
n 
ca
nt
id
ad
 d
e 
al
im
en
to
s 
al
 a
lc
an
ce
 d
e 
la
 m
an
o,
 q
ue
 p
od
rí
a 
fo
rt
al
ec
er
 la
 r
ep
re
se
nt
ac
ió
n 
se
gú
n 
la
 c
ua
l l
os
 a
bo
rí
ge
ne
s 
so
n 
se
re
s 
pr
im
it
iv
os
 q
ue
 n
o 
re
al
iz
an
 t
ra
ba
jo
s 
co
m
pl
ej
os
 e
n
 g
en
er
al
. 
E
s 
de
ci
r,
 s
el
ec
ci
on
am
os
 e
l t
ex
to
 p
or
 s
u 
po
te
nc
ia
lid
ad
 e
n 
re
la
ci
ón
 c
on
 lo
s 
pr
op
ós
it
os
 y
 c
on
-
te
ni
do
s 
de
 H
is
to
ri
a.
 
ca
ra
ct
er
ís
ti
ca
s 
de
 la
 s
el
va
, q
ue
 e
s 
do
nd
e 
vi
v
ab
ie
rt
a.
 L
ue
go
 d
e 
la
 le
ct
ur
a 
in
di
vi
du
al
 y
 s
ile
nc
io
sa
, s
e 
in
ic
ia
 la
 le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a 
ta
m
bi
én
 
au
to
r 
de
l t
ex
to
 s
ob
re
 c
óm
o 
pr
im
er
as
 in
te
rp
re
ta
ci
on
es
, d
e 
lo
 q
ue
 e
s 
si
gn
if
ic
at
iv
o 
pa
ra
 e
llo
s 
co
m
o 
le
ct
or
es
 y
 a
pr
en
di
ce
s 
de
 la
 H
is
to
ri
a.
 E
s 
de
ci
r,
 la
 in
te
rp
re
ta
ci
ón
 c
ol
ec
ti
va
 s
e 
in
ic
ia
 d
es
de
 e
l v
ín
cu
lo
 q
ue
 lo
s 
al
u
m
-
no
s 
pu
di
er
on
 e
nt
ab
la
r 
co
n 
el
 t
ex
to
 y
 n
o,
 d
es
de
 la
 b
ús
qu
ed
a 
de
 u
na
 id
ea
 o
 i
nt
er
pr
et
ac
ió
n
 
pa
rt
ic
ul
ar
 p
re
co
nc
eb
id
a.
 D
ur
an
te
 e
st
e 
tr
ab
aj
o,
 la
 d
oc
en
te
 v
a 
re
al
iz
an
do
 d
ife
re
nt
es
 t
ip
os
 d
e 
in
te
rv
en
ci
on
es
 q
ue
 v
an
 p
ro
m
ov
ie
nd
o 
av
an
ce
s 
en
 la
 in
te
rp
re
ta
ci
ón
 d
el
 te
xt
o 
y,
 p
or
 e
n
de
, e
n 
la
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 la
 te
m
át
ic
a 
a 
la
 q
ue
 s
e 
re
fie
re
; c
on
 lo
 c
ua
l, 
se
 c
om
ie
nz
a 
tr
ab
aj
an
do
 c
on
 
la
s 
in
te
rp
re
ta
ci
on
es
 d
el
 t
ex
to
 q
ue
 l
os
 a
lu
m
no
s 
lo
gr
ar
on
 p
or
 s
í 
m
is
m
os
 p
ar
a 
or
ie
nt
ar
lo
s 
de
sd
e 
al
lí 
ha
ci
a 
un
a 
m
ay
or
 c
om
pr
en
si
ón
 d
el
 te
xt
o,
 e
n 
fu
nc
ió
n 
de
 la
 a
yu
da
 d
oc
en
te
 (
11
).
 
La
 in
te
rp
re
ta
ci
ón
 c
ol
ec
ti
va
 d
e 
un
 te
xt
o 
a 
pa
rt
ir
 d
e 
co
ns
ig
na
s 
ab
ie
rt
as
 v
a 
cr
ea
nd
o 
en
 e
l a
ul
a 
un
 m
ar
co
 c
om
pa
rt
id
o 
so
br
e 
el
 m
un
do
 d
el
 t
ex
to
, q
ue
 fa
vo
re
ce
 e
l t
ra
ba
jo
 p
os
te
ri
or
 c
on
 c
on
-
si
gn
as
 q
ue
 o
ri
en
ta
n 
ha
ci
a 
el
 c
on
te
ni
do
 a
 e
ns
eñ
ar
, e
n 
ta
nt
o:
 a
) 
lo
s 
al
um
no
s 
ya
 e
nt
ab
la
ro
n 
un
 v
ín
cu
lo
 s
ig
ni
fi
ca
ti
vo
 c
on
 e
l t
ex
to
, b
) 
ti
en
en
 u
na
 id
ea
 g
en
er
al
 s
ob
re
 s
u 
te
m
át
ic
a,
 q
ue
 fa
ci
-
lit
a 
la
 c
om
pr
en
si
ón
 d
e 
di
ch
as
 c
on
si
gn
as
. E
n 
nu
es
tr
o 
ca
so
, a
 c
on
ti
nu
ac
ió
n 
de
 la
 in
te
rp
re
ta
-
ci
ón
 a
bi
er
ta
 d
el
 t
ex
to
, l
a 
do
ce
nt
e 
pl
an
te
a 
a 
lo
s 
al
um
no
s 
la
 s
ig
ui
en
te
 c
on
si
gn
a 
pa
ra
 o
ri
en
ta
r 
vi
da
 e
n 
la
 s
el
va
 e
s 
di
fí
ci
l. 
¿Q
ué
 r
az
on
es
 d
a 
a 
lo
 la
rg
o 
de
l t
ex
to
 p
ar
a 
m
os
tr
ar
 q
ue
 la
 v
id
a 
en
 la
 
. E
st
a 
es
 u
na
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
. C
om
o 
di
jim
os
, e
st
e 
ti
po
 d
e 
co
ns
ig
na
s 
se
 c
a-
ra
ct
er
iz
a 
po
r 
su
 v
in
cu
la
ci
ón
 d
ir
ec
ta
 c
on
 e
l c
on
te
ni
do
 c
en
tr
al
 a
 e
ns
eñ
ar
 (
a 
di
fe
re
nc
ia
 d
e 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
de
 d
es
co
m
po
si
ci
ón
, q
ue
 fr
ag
m
en
ta
n 
el
 o
bj
et
o 
de
 e
ns
eñ
an
za
),
 c
on
 lo
 c
ua
l c
on
tr
i-
bu
ye
n 
a 
ve
rt
eb
ra
r 
un
 t
ra
ba
jo
 s
is
te
m
át
ic
o 
co
n 
el
 te
xt
o 
or
ie
nt
ad
o 
ha
ci
a 
di
ch
o 
co
nt
en
id
o.
 A
sí
, 
la
 d
oc
en
te
 c
on
du
ce
 u
na
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
co
le
ct
iv
a 
de
l 
te
xt
o,
 q
ue
 v
a 
ab
or
da
nd
o 
de
 m
od
o 
or
de
na
do
 y
 e
xh
au
st
iv
o 
la
s 
di
fe
re
nt
es
 r
az
on
es
 s
ob
re
 l
a 
di
fic
ul
ta
d 
de
 v
iv
ir
 e
n 
la
 s
el
va
: 
po
r 
qu
é 
es
 d
if
íc
il 
cu
lt
iv
ar
, p
or
 q
ué
 e
s 
di
fí
ci
l c
az
ar
, e
tc
. Y
 s
e 
va
 a
va
nz
an
do
 e
n 
el
 a
rm
ad
o 
co
le
ct
iv
o 
de
 u
n 
es
qu
em
a 
en
 e
l p
iz
ar
ró
n 
qu
e 
co
nt
ri
bu
ye
 a
 s
is
te
m
at
iz
ar
 la
s 
id
ea
s 
ce
nt
ra
le
s 
ex
pr
es
ad
as
 
en
 e
l t
ex
to
. 
55
 
 ¿P
or
 q
ué
 s
e 
in
ic
ió
 l
a 
si
tu
ac
ió
n 
de
 l
ec
tu
ra
 c
on
 u
na
 c
on
si
gn
a 
ab
ie
rt
a 
en
 lu
ga
r 
de
 c
om
en
za
r 
di
re
ct
am
en
te
 c
on
 la
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
 q
ue
 e
nc
ar
na
ba
 e
l c
on
te
ni
do
 c
en
tr
al
 a
 e
ns
eñ
ar
? 
Po
rq
ue
 
co
ns
id
er
am
os
 q
ue
 p
ar
a 
co
m
pr
en
de
r 
la
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
 e
ra
 n
ec
es
ar
io
 q
ue
 l
os
 a
lu
m
no
s 
ya
 
tu
vi
er
an
 u
na
 a
pr
ox
im
ac
ió
n 
al
 t
em
a 
tr
at
ad
o 
en
 e
l 
te
xt
o;
 e
fe
ct
iv
am
en
te
, q
ué
 s
en
ti
do
 t
ie
ne
 
pe
ns
ar
 p
or
 q
ué
 e
s 
di
fí
ci
l v
iv
ir
 e
n 
la
 s
el
va
 c
ua
nd
o 
se
 s
up
on
e 
qu
e 
la
 v
id
a 
en
 la
 s
el
va
 e
s 
m
uy
 
 
La
s 
co
ns
ig
na
s 
ab
ie
rt
as
 y
 g
lo
ba
le
s 
da
n 
in
ic
io
 y
 e
st
ru
ct
ur
an
 e
l c
ur
so
 d
e 
un
a 
si
tu
ac
ió
n 
de
 le
c-
tu
ra
 c
om
pa
rt
id
a.
 A
ho
ra
 b
ie
n,
 e
l d
es
ar
ro
llo
 d
e 
la
 s
it
ua
ci
ón
 s
up
on
e 
desp
le
ga
r 
ta
m
bi
én
 c
on
-
si
gn
as
 a
na
lít
ic
as
 (
re
fe
ri
da
s,
 p
or
 e
je
m
pl
o,
 a
 id
ea
s 
o 
a 
ex
pr
es
io
ne
s 
pu
nt
ua
le
s 
de
l t
ex
to
).
 E
st
as
 
pu
ed
en
 a
do
pt
ar
 fo
rm
ul
ac
io
ne
s 
si
m
ila
re
s 
a 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
de
 d
es
co
m
po
si
ci
ón
, p
er
o 
el
 s
en
ti
-
do
 q
ue
 a
dq
ui
er
en
 e
s 
to
ta
lm
en
te
 d
if
er
en
te
 p
or
 e
l m
od
o 
y 
el
 m
om
en
to
 e
n 
qu
e 
se
 p
la
nt
ea
n:
 
so
n 
es
pe
ci
fi
ca
ci
on
es
 d
e 
un
a 
co
ns
ig
na
 o
 t
em
át
ic
a 
gl
ob
al
 y
 s
e 
fo
rm
ul
an
 e
n 
el
 m
ar
co
 d
e 
un
a 
to
ta
lid
ad
 q
ue
 s
e 
es
tá
 a
na
liz
an
do
 ju
nt
o 
co
n 
lo
s 
al
um
no
s 
y 
en
 r
el
ac
ió
n 
co
n 
su
s 
lo
gr
os
 y
 d
if
i-
cu
lt
ad
es
 e
n 
la
 in
te
rp
re
ta
ci
ón
 d
el
 te
xt
o.
 
E
n 
es
te
 c
as
o,
 l
as
 c
on
si
gn
as
 f
ue
ro
n 
el
ab
or
ad
as
 d
es
de
 l
a 
pl
an
ifi
ca
ci
ón
 p
ar
a 
en
m
ar
ca
r 
y 
es
-
tr
uc
tu
ra
r 
la
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
co
le
ct
iv
a 
de
 u
n 
te
xt
o 
co
m
pl
et
o.
 E
s 
pr
ec
is
o 
ac
la
ra
r 
qu
e 
ot
ro
s 
ti
po
s 
de
 c
on
si
gn
as
 p
ue
de
n 
re
su
lt
ar
 p
ot
en
te
s,
 e
n 
fu
nc
ió
n 
de
l m
an
da
to
 d
e 
lo
s 
pr
op
ós
it
os
 y
 
co
nt
en
id
os
 d
e 
ca
da
 s
it
ua
ci
ón
 d
e 
le
ct
ur
a.
 E
n 
la
 m
is
m
a 
se
cu
en
ci
a 
di
dá
ct
ic
a 
so
br
e 
la
 s
oc
ie
da
d 
gu
ar
an
í, 
ot
ra
s 
le
ct
ur
as
 d
el
 li
br
o 
se
 in
tr
od
uj
er
on
 c
on
 o
tr
os
 t
ip
os
 d
e 
co
ns
ig
na
. P
or
 e
je
m
pl
o,
 
se
 a
bo
rd
ó 
un
 c
ap
ít
ul
o 
so
br
e 
la
 o
rg
an
iz
ac
ió
n 
so
ci
al
 d
e 
lo
s 
gu
ar
an
íe
s 
en
 t
or
no
 a
l c
ul
ti
vo
, a
 
é- s-
te
m
a 
de
 c
ul
ti
vo
 d
e 
ta
la
 y
 q
ue
m
a.
 A
 v
ec
es
 p
ue
de
 s
er
 s
uf
ic
ie
nt
e 
le
er
 p
ar
a 
bu
sc
ar
 a
lg
un
a 
in
-
fo
rm
ac
ió
n 
es
pe
cí
fi
ca
, s
in
 q
ue
 in
te
re
se
 r
ec
on
st
ru
ir
 la
 to
ta
lid
ad
 d
el
 te
xt
o.
 
T
en
er
 p
re
se
nt
e 
la
 d
iv
er
si
da
d 
de
 c
on
si
gn
as
 y
 c
on
oc
er
 s
us
 c
ar
ac
te
rí
st
ic
as
 e
s 
út
il 
pa
ra
 d
ec
id
ir
 
en
 la
 p
la
ni
fi
ca
ci
ón
 o
 e
n 
el
 c
ur
so
 d
e 
un
a 
cl
as
e
 q
ué
 c
on
vi
en
e 
en
 c
ad
a 
si
tu
ac
ió
n 
de
 le
ct
u-
ta
nt
as
 o
tr
as
 c
ue
st
io
ne
s 
qu
e 
at
ra
vi
es
an
 y
 c
on
fo
rm
an
 la
 c
om
pl
ej
id
ad
 d
e 
cu
al
qu
ie
r 
cl
as
e 
de
 
H
is
to
ri
a.
 
C
óm
o 
ju
eg
a 
el
 c
on
te
n
id
o
 e
n
 la
 c
om
p
re
n
si
ón
 d
e 
la
s 
co
n
si
gn
as
 
D
es
de
 e
l 
añ
o 
20
05
 e
st
am
os
 t
ra
ba
ja
nd
o 
en
 l
a 
in
ve
st
ig
ac
ió
n 
co
n 
un
a 
se
cu
en
ci
a 
di
dá
ct
ic
a 
so
br
e 
la
 b
ru
sc
a 
di
sm
in
uc
ió
n 
de
 la
 p
ob
la
ci
ón
 a
bo
ri
ge
n 
a 
pa
rt
ir
 d
e 
la
 c
on
qu
is
ta
 d
e 
A
m
ér
ic
a 
(A
is
en
be
rg
, L
er
ne
r 
y 
ot
ro
s,
 2
00
9)
 1
2.
 E
le
gi
m
os
 e
st
e 
te
m
a,
 q
ue
 c
on
ti
nú
a 
ge
ne
ra
nd
o 
po
lé
m
i-
ca
, c
on
 la
 in
te
nc
ió
n 
de
 e
st
ud
ia
r 
el
 p
ap
el
 q
ue
 p
ue
de
 d
es
em
pe
ña
r 
la
 le
ct
ur
a 
en
 la
 e
ns
eñ
an
za
 
56
 
 y 
en
 e
l 
ap
re
nd
iz
aj
e 
de
 a
sp
ec
to
s 
re
la
ti
vo
s 
a 
la
 n
at
ur
al
ez
a 
de
l 
co
no
ci
m
ie
nt
o 
hi
st
ór
ic
o,
 e
s 
de
ci
r,
 d
e 
ca
ra
ct
er
ís
ti
ca
s 
de
 la
 h
is
to
ri
a 
en
 t
an
to
 d
is
ci
pl
in
a 
o 
ca
m
po
 d
el
 s
ab
er
 (
13
). 
E
n 
re
la
-
ci
ón
 c
on
 e
llo
, l
os
 c
on
te
ni
do
s 
de
 la
 s
ec
ue
nc
ia
 s
e 
ce
nt
ra
n 
en
 la
 e
xp
lic
ac
ió
n 
m
ul
ti
ca
us
al
 y
 e
n 
la
 
ex
is
te
nc
ia
 d
e 
di
fe
re
nt
es
 p
os
tu
ra
s 
so
br
e 
la
 m
is
m
a 
pr
ob
le
m
át
ic
a 
hi
st
ór
ic
a.
 L
a 
se
cu
en
ci
a 
in
-
cl
uy
e 
la
 le
ct
ur
a 
de
 d
iv
er
so
s 
te
xt
os
 q
ue
 d
es
pl
ie
ga
n 
di
fe
re
nt
es
 e
xp
lic
ac
io
ne
s 
so
br
e 
la
 e
no
r-
m
e 
ca
íd
a 
de
m
og
rá
fic
a.
 
Co
m
o 
in
tr
od
uc
ci
ón
 d
e 
la
 s
ec
ue
nc
ia
 e
n 
un
 7
.º
 g
ra
do
, e
l m
ae
st
ro
 a
nu
nc
ia
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
qu
e 
es
tu
di
ar
án
 u
n 
nu
ev
o 
as
pe
ct
o 
de
 u
n 
te
m
a 
ya
 c
on
oc
id
o,
 la
 C
on
qu
is
ta
 d
e 
A
m
ér
ic
a 
y,
 p
ar
a 
pr
e-
se
nt
ar
lo
, l
ee
 y
 c
om
en
ta
 d
iv
er
sa
s 
fu
en
te
s 
qu
e 
po
ne
n 
en
 p
ri
m
er
 p
la
no
 c
if
ra
s 
im
pa
ct
an
te
s 
so
br
e 
la
 d
is
m
in
uc
ió
n 
de
 la
 p
ob
la
ci
ón
 o
ri
gi
n
ar
ia
 y
 q
ue
 a
lu
de
n 
a 
la
 d
iv
er
si
da
d 
de
 p
os
tu
ra
s 
en
 
re
la
ci
ón
 c
on
 e
llo
. D
en
tr
o 
de
 e
st
x- o-
m
en
za
r 
a 
co
no
ce
r 
es
ta
 p
ro
bl
em
át
ic
a.
 A
sí
, l
a 
pr
eg
un
ta
 p
la
nt
ea
da
 
qu
e 
en
ca
rn
a 
el
 e
je
 c
on
-
ce
pt
ua
l 
de
 l
os
 c
on
te
ni
do
s 
de
 l
a 
se
cu
en
ci
a
 s
e 
co
ns
ti
tu
ye
 e
n 
la
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
 q
ue
 a
br
e 
un
a 
si
tu
ac
ió
n 
de
 le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a 
y 
di
sc
us
ió
n 
de
l t
ex
to
. E
n 
ot
ra
s 
pa
la
br
as
, e
n 
el
 m
ar
co
 
de
 u
n 
pr
ob
le
m
a 
ya
 in
st
al
ad
o,
 s
e 
pr
op
on
e 
a 
lo
s 
al
um
no
s 
le
er
 p
ar
a 
pe
ns
ar
 e
n 
es
te
 p
ro
bl
em
a 
y 
re
co
ns
tr
ui
r 
en
 e
l t
ra
ba
jo
 c
ol
ec
ti
vo
 la
 e
xp
lic
ac
ió
n 
hi
st
ór
ic
a 
de
sp
le
ga
da
 e
n 
el
 t
ex
to
. E
n 
es
ta
 
ex
pl
ic
ac
ió
n,
 t
al
 c
om
o 
he
m
os
 a
na
liz
ad
o 
(A
is
en
be
rg
 y
 o
tr
os
, 2
00
8)
, L
uc
hi
lo
 in
cl
uy
e 
di
ve
rs
os
 
fa
ct
or
es
 s
oc
ia
le
s,
 p
ol
ít
ic
os
 y
 e
co
nó
m
ic
os
 d
ir
ec
ta
m
en
te
 li
ga
do
s 
a 
la
 c
on
qu
is
ta
 y
 d
om
in
ac
ió
n 
(c
om
o 
la
s 
m
at
an
za
s 
y 
m
uy
 d
iv
er
so
s 
as
pe
ct
os
 d
e 
la
s 
co
nd
ic
io
ne
s 
de
 t
ra
ba
jo
). 
T
am
bi
én
 s
u-
gi
er
e 
re
la
ci
on
es
 c
on
 f
ac
to
re
s 
pe
rs
on
al
es
 y
, p
or
 ú
lt
im
o,
 r
em
ar
ca
 la
 r
el
ev
an
ci
a 
de
 la
s 
en
fe
r-
m
ed
ad
es
 c
om
o 
fa
ct
or
 c
au
sa
l, 
at
ri
bu
yé
nd
ol
as
 s
ol
am
en
te
 a
 l
a 
ca
re
nc
ia
 d
e 
de
fe
ns
as
 b
io
ló
gi
-
ca
s;
 e
s 
de
ci
r,
 s
in
 e
xp
lic
it
ar
 n
in
gu
na
 r
el
ac
ió
n 
en
tr
e 
la
 p
ro
pa
ga
ci
ón
 d
e 
la
s 
en
fe
rm
ed
ad
es
 y
 
lo
s 
re
st
an
te
s 
fa
ct
or
es
 m
en
ci
on
ad
os
. 
E
n 
el
 c
ur
so
 d
e 
la
 c
la
se
, l
a 
in
te
rp
re
ta
ci
ón
 c
ol
ec
ti
va
 d
el
 te
xt
o 
av
an
za
 c
on
 la
s 
id
ea
s,
 r
el
ac
io
ne
s 
y 
pr
eg
un
ta
s 
qu
e 
fo
rm
ul
an
 l
os
 a
lu
m
no
s 
a 
pa
rt
ir
 d
e 
la
 l
ec
tu
ra
; e
n 
fu
nc
ió
n 
de
 l
as
 la
gu
na
s 
y 
di
fi
cu
lt
ad
es
 q
ue
 v
a 
de
te
ct
an
do
, e
l m
ae
st
ro
 v
a 
re
lle
na
nd
o 
y 
ex
pl
ic
an
do
, p
ro
m
ov
ie
nd
o 
vu
el
-
ta
s 
al
 t
ex
to
 y
, 
pa
ra
 a
va
nz
ar
 e
n 
la
 l
ec
tu
ra
 y
 d
is
cu
si
ón
, r
et
om
a 
en
 d
is
ti
nt
os
 m
om
en
to
s 
la
 
a-
tr
ab
aj
ad
os
, y
 c
on
cl
uy
e 
an
ti
ci
pa
nd
o 
qu
e 
co
nt
in
ua
rá
n 
co
n 
el
 e
st
ud
io
 d
e 
es
te
 p
ro
bl
em
a 
en
 la
s 
cl
as
es
 s
ig
ui
en
te
s.
 D
e 
es
te
 m
od
o,
 la
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
 s
e 
co
ns
ti
tu
ye
 e
n 
el
 h
ilo
 c
on
du
ct
or
 q
ue
 
es
tr
uc
tu
ra
 t
od
a 
la
 s
it
ua
ci
ón
 d
e 
re
co
ns
tr
uc
ci
ón
 c
ol
ec
ti
va
 d
e 
lo
s 
co
nt
en
id
os
 d
el
 t
ex
to
. L
os
 
an
ál
is
is
 p
ub
lic
ad
os
 (
A
is
en
be
rg
 y
 o
tr
os
, 2
00
8;
 T
or
re
s,
 2
00
8)
 e
vi
de
nc
ia
n 
la
 r
iq
ue
za
 y
 p
ro
-
57
 
 fu
nd
id
ad
 d
e 
la
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
qu
e 
al
ca
nz
an
 lo
s 
al
um
no
s 
de
 la
 e
xp
lic
ac
ió
nde
sp
le
ga
da
 e
n 
el
 
te
xt
o 
y,
 e
n 
ge
ne
ra
l, 
de
l i
nv
ol
uc
ra
m
ie
nt
o 
a 
la
 v
ez
, a
fe
ct
iv
o 
e 
in
te
le
ct
ua
l
 d
e 
lo
s 
al
um
no
s 
en
 la
 s
it
ua
ci
ón
 h
is
tó
ri
ca
 e
n 
es
tu
di
o,
 e
n 
m
uc
ho
s 
se
nt
id
os
 y
en
do
 m
ás
 a
llá
 d
el
 t
ex
to
: c
om
en
-
ta
n 
su
s 
im
pr
es
io
ne
s,
 f
or
m
ul
an
 c
on
je
tu
ra
s 
e 
in
te
rr
og
an
te
s 
(A
is
en
be
rg
 y
 o
tr
os
, 2
00
8;
 T
o-
rr
es
, 2
00
8)
. E
n 
su
m
a,
 lo
s 
al
um
no
s 
se
 a
pr
op
ia
n 
de
l p
ro
bl
em
a 
pl
an
te
ad
o 
po
r 
el
 m
ae
st
ro
 a
l 
as
um
ié
nd
ol
o 
co
m
o 
pr
op
ós
it
o 
le
ct
or
. 
T
al
 c
om
o 
se
ña
la
m
os
, l
a 
se
cu
en
ci
a 
in
cl
uy
e 
la
 l
ec
tu
ra
 d
e 
di
fe
re
nt
es
 t
ex
to
s 
co
n 
di
st
in
ta
s 
ex
-
pl
ic
ac
io
ne
s 
so
br
e 
la
 m
is
m
a 
pr
ob
le
m
át
ic
a 
hi
st
ór
ic
a.
 E
l 
do
ce
nt
e 
in
tr
od
uc
e 
la
 t
er
ce
ra
 c
la
se
 
re
to
m
an
do
 e
l t
em
a,
 y
 h
ac
ie
nd
o 
re
fe
re
nc
ia
 a
 in
te
rr
og
an
te
s 
qu
e 
lo
s 
m
is
m
os
 a
lu
m
no
s 
ha
bí
an
 
pl
an
te
ad
o 
so
br
e 
po
si
bl
es
 r
el
ac
io
ne
s 
en
tr
e 
la
s 
en
fe
rm
ed
ad
es
 y
 la
 s
it
ua
ci
ón
 d
e 
do
m
in
ac
ió
n.
 
Lu
eg
o 
de
 e
st
a 
in
tr
od
uc
ci
ón
, q
ue
 e
nf
at
iz
a 
un
 a
sp
ec
to
 y
a 
tr
ab
aj
ad
o 
de
l t
em
a 
en
 e
st
ud
io
, e
l 
do
ce
nt
e 
p
el
 y
a 
ci
ta
do
 d
e 
Lu
ch
ilo
, e
n 
ta
nt
o 
ca
ra
ct
er
iz
a 
la
 p
ro
pa
ga
ci
ón
 d
e 
en
fe
rm
ed
ad
es
 e
n 
es
tr
ec
ha
 
vi
nc
ul
ac
ió
n 
co
n 
la
s 
co
nd
ic
io
ne
s 
es
tr
uc
tu
ra
le
s 
de
 l
a 
Co
nq
ui
st
a 
y 
no
 s
ol
am
en
te
 c
om
o 
pr
o-
du
ct
o 
de
 l
a 
ca
re
nc
ia
 d
e 
de
fe
ns
as
 b
io
ló
gi
ca
s.
 E
l 
te
xt
o 
en
fa
ti
za
, 
ex
pl
ic
it
an
do
 d
e 
di
st
in
ta
s 
fo
rm
as
, l
as
 in
te
rr
el
ac
io
ne
s 
en
tr
e 
la
s 
en
fe
rm
ed
ad
es
 y
 lo
s 
re
st
an
te
s 
fa
ct
or
es
. 
La
 c
on
s
a-
se
nt
id
o 
de
 q
ue
 e
s 
un
a 
am
pl
ia
 in
vi
ta
ci
ón
 a
 le
er
 s
ob
re
 e
l t
em
a,
 c
on
 lo
 c
ua
l l
os
 a
lu
m
no
s 
ti
en
en
 
to
ta
l l
ib
er
ta
d 
pa
ra
 e
nc
ar
ar
 e
l t
ex
to
 y
 c
om
en
ta
r 
lo
 q
ue
 q
ui
er
an
. S
in
 e
m
ba
rg
o,
 la
 in
te
rp
re
ta
-
ci
ón
 c
ol
ec
ti
va
 y
 la
 d
is
cu
si
ón
 d
el
 te
xt
o 
se
 c
en
tr
an
 e
sp
on
tá
ne
am
en
te
 e
n 
la
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 
la
 e
xp
lic
ac
ió
n 
qu
e 
co
ns
ti
tu
ye
 e
l e
je
 d
el
 c
on
te
ni
do
 d
e 
la
 s
ec
ue
nc
ia
. E
s 
el
 t
ra
ba
jo
 p
re
vi
o 
(d
e 
es
ta
 c
la
se
 y
 d
e 
la
s 
an
te
ri
or
es
) 
el
 q
ue
 o
ri
en
ta
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
de
 m
od
o 
im
pl
íc
it
o 
y 
ha
ce
 q
ue
 la
 
le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a 
se
 d
es
ar
ro
lle
 c
om
o 
si
 s
e 
hu
bi
er
a 
fo
rm
ul
ad
o 
nu
ev
am
en
te
 l
a 
co
ns
ig
na
 
gl
ob
al
. E
l i
nt
er
ro
ga
nt
e 
qu
e 
se
 v
ie
ne
 t
ra
ba
ja
nd
o 
co
m
an
d
a 
y 
or
ga
ni
za
 la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 le
c-
tu
ra
 y
 d
is
cu
si
ón
: t
od
os
 lo
s 
al
um
no
s 
en
ti
en
de
n 
el
 p
ro
bl
em
a 
y 
se
 lo
 a
pr
op
ia
n,
 t
od
os
 t
ie
ne
n 
cl
ar
o 
qu
é 
es
tá
n 
ap
re
nd
ie
nd
o,
 y
 e
st
o 
es
 s
uf
ic
ie
nt
e 
pa
ra
 q
ue
 s
ep
an
 q
ué
 h
ay
 q
ue
 h
ac
er
. L
a 
le
ct
ur
a 
de
l n
ue
vo
 t
ex
to
 ll
ev
a 
a 
lo
s 
al
um
no
s 
a 
re
co
ns
tr
ui
r 
y 
a 
ap
ro
pi
ar
se
 d
e 
un
a 
tr
am
a 
ex
-
pl
ic
at
iv
a 
co
m
pl
ej
a 
qu
e 
ar
ti
cu
la
 d
iv
er
so
s 
fa
ct
or
es
, t
al
 c
om
o 
se
 m
ue
st
ra
 e
n 
el
 a
ná
lis
is
 r
ea
li
-
za
do
 (
A
is
en
be
rg
, L
er
ne
r 
y 
ot
ro
s,
 2
00
9)
. 
So
st
en
er
 u
n 
m
is
m
o 
in
te
rr
og
an
te
 c
om
o 
ej
e 
ar
ti
cu
la
do
r 
de
 d
is
ti
nt
as
 a
ct
iv
id
ad
es
 c
on
tr
ib
uy
e 
a 
da
r 
al
 t
em
a 
la
 c
on
ti
nu
id
ad
 n
ec
es
ar
ia
 p
ar
a 
pr
of
un
di
za
r 
y 
co
m
pl
ej
iz
ar
 e
l c
on
te
ni
do
 e
ns
eñ
a-
do
. E
s 
el
 m
is
m
o 
te
m
a,
 p
er
o 
no
 e
l m
is
m
o 
co
nt
en
id
o:
 s
e 
so
st
ie
ne
 e
l t
em
a,
 a
bo
rd
án
do
lo
 d
es
de
 
58
 
 di
st
in
to
s 
án
gu
lo
s,
 e
l t
ie
m
po
 n
ec
es
ar
io
 p
ar
a 
po
si
bi
lit
ar
 e
l a
pr
en
di
za
je
 d
e 
ex
pl
ic
ac
io
ne
s 
ca
da
 
ve
z 
m
ás
 c
om
pl
ej
as
. E
st
a 
pa
re
ce
 s
er
 u
na
 c
on
di
ci
ón
 p
ar
a 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
se
 a
pr
ox
im
en
 p
ro
-
gr
es
iv
am
en
te
 a
 la
 c
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 lo
s 
en
tr
am
ad
os
 d
e 
m
úl
ti
pl
es
 f
ac
to
re
s 
pr
op
io
s 
de
 la
 e
x-
pl
ic
ac
ió
n 
hi
st
ór
ic
a.
 
T
ra
ba
ja
m
os
 c
on
 e
st
e 
in
te
rr
og
an
te
 e
n 
la
s 
cu
at
ro
 i
m
pl
em
en
ta
ci
on
es
 r
ea
liz
ad
as
 d
e 
es
ta
 s
e-
cu
en
ci
a 
(e
n 
un
 6
.º
, e
n 
do
s 
7.
º 
y 
en
 u
n 
9.
º 
añ
o)
; e
n 
to
do
s 
lo
s 
ca
so
s,
 t
od
os
 lo
s 
al
um
no
s 
co
m
-
pr
en
de
n 
el
 in
te
rr
og
an
te
 r
áp
id
am
en
te
. L
a 
fa
ci
lid
ad
 c
on
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
en
tr
an
 y
 s
e 
in
vo
lu
-
cr
an
 e
n 
el
 p
ro
bl
em
a 
fo
rm
ul
ad
o 
en
 la
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
 c
on
 la
 q
ue
 s
e 
pr
op
on
e 
la
 le
ct
ur
a
 
gu
ar
da
 e
st
re
ch
a 
re
la
ci
ón
 c
on
 e
l h
ec
ho
 d
e 
qu
e 
el
 t
em
a 
es
 s
ig
ni
fi
ca
ti
vo
 p
ar
a 
lo
s 
al
um
no
s;
 lo
s 
im
pa
ct
a 
y 
co
nm
ue
ve
 p
ro
fu
nd
am
en
te
: e
l t
em
a 
se
 r
ef
ie
re
 a
 v
ín
cu
lo
s 
so
ci
al
es
, a
l s
uf
ri
m
ie
nt
o 
de
 la
s 
pe
rs
on
as
, a
 la
 m
ue
rt
e.
 
A
lg
o 
m
uy
 d
if
er
en
te
 s
uc
ed
e 
co
n 
ot
ra
 c
on
si
gn
a 
gl
ob
al
, p
la
nt
ea
da
 p
ar
a 
ab
or
da
r 
el
 s
eg
un
do
 e
je
 
co
nc
ep
tu
al
 d
e 
la
 s
ec
ue
nc
ia
: 
la
 e
xi
st
en
ci
a 
de
 d
if
er
en
te
s 
ex
pl
ic
ac
io
ne
s 
so
br
e 
la
 m
is
m
a 
pr
o-
bl
em
át
ic
a 
hi
st
ór
ic
a.
 V
ea
m
os
 q
ué
 p
ro
bl
em
as
 s
e 
pr
es
en
ta
ro
n.
 E
n 
la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
ya
 r
es
eñ
a-
da
s,
 s
eñ
al
am
os
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
le
en
 y
 c
om
pr
en
de
n 
do
s 
te
xt
os
 q
ue
 c
ar
ac
te
ri
za
n 
de
 m
od
o 
m
uy
 d
ife
re
nt
e 
la
s 
ca
us
as
 d
e 
la
 p
ro
pa
ga
ci
ón
 d
e 
en
fe
rm
ed
ad
es
. T
al
 c
om
o 
se
 p
ue
de
 o
bs
er
va
r 
ne
 a
bu
nd
an
te
s 
m
ar
ca
s 
o 
in
di
ca
do
re
s 
ac
er
ca
 d
e 
la
 n
at
ur
al
ez
a 
de
l c
on
oc
im
ie
nt
o 
hi
st
ór
ic
o:
 e
xp
lic
it
a 
la
 e
xi
st
en
ci
a 
de
 
di
st
in
ta
s 
ex
pl
ic
ac
io
ne
s,
 d
e 
ac
ue
rd
os
 y
 d
es
ac
ue
rd
os
 e
nt
re
 h
is
to
ri
ad
or
es
, 
da
 n
om
br
es
 d
e 
di
st
in
to
s 
hi
st
or
ia
do
re
s,
 in
cl
uy
e 
ci
ta
s 
de
 f
ue
nt
es
 c
on
 la
 v
oz
 d
e 
te
st
ig
os
 p
ró
xi
m
os
 a
 la
 s
it
ua
-
ci
ón
 e
n 
es
tu
di
o.
 P
or
 l
o 
ta
nt
o,
 s
e 
po
dr
ía
 s
up
on
er
 q
ue
 a
l 
le
er
 y
 d
is
cu
ti
r 
es
te
 t
ex
to
 y
a 
es
tá
n 
ci
rc
ul
an
do
 e
n 
el
 a
ul
a 
co
nt
en
id
os
 v
in
cu
la
do
s 
co
n 
es
to
s 
as
pe
ct
os
. N
o 
fu
e 
as
í; 
ta
l c
om
o 
se
ñ
a-
la
m
os
 e
n 
un
 t
ra
ba
jo
 a
nt
er
io
r 
(A
is
en
be
rg
, L
er
ne
r 
y 
ot
ro
s,
 2
00
9)
, l
a 
m
ay
or
ía
 d
e 
lo
s 
al
um
no
s 
ig
no
ra
 e
st
as
 c
ue
st
io
ne
s 
y 
so
la
m
en
te
 p
re
st
a 
at
en
ci
ón
 a
 lo
s 
ap
or
te
s 
de
l t
ex
to
 p
ar
a 
en
te
nd
er
 
po
r 
qu
é 
se
 p
ro
pa
ga
ro
n 
la
s 
en
fe
rm
ed
ad
es
: e
st
án
 c
on
ce
nt
ra
do
s 
en
 r
ec
on
st
ru
ir
 u
na
 e
xp
lic
a-
ci
ón
 q
ue
 a
su
m
en
 c
om
o 
ún
ic
a 
y 
co
m
o 
pr
op
ia
. S
ol
o 
do
s 
al
um
no
s 
hace
n 
co
m
en
ta
ri
os
 s
ob
re
 la
 
ex
is
te
nc
ia
 d
e 
di
fe
re
nt
es
 m
an
er
as
 d
e 
co
nc
eb
ir
 la
s 
en
fe
rm
ed
ad
es
 c
om
o 
fa
ct
or
 c
au
sa
l d
e 
la
s 
m
ue
rt
es
. 
E
n 
la
 c
la
se
 s
ig
ui
en
te
 (
la
 c
ua
rt
a 
de
 la
 s
ec
ue
nc
ia
),
 e
l m
ae
st
ro
 s
e 
pr
op
on
e 
ce
nt
ra
rs
e 
en
 e
l s
e-
gu
nd
o 
ej
e 
co
nc
ep
tu
al
 d
e 
lo
s 
co
nt
en
id
os
. P
ar
a 
el
lo
, c
om
ie
nz
a 
la
 c
la
se
 r
el
ey
en
do
 u
no
 d
e 
lo
s 
pá
rr
af
os
 d
el
 t
ex
to
 y
a 
tr
ab
aj
ad
o,
 q
ue
 a
lu
de
 a
 la
 e
xi
st
en
ci
a 
de
 d
is
ti
nt
as
 e
xp
lic
ac
io
ne
s 
so
br
e 
có
m
o 
y 
po
r 
qu
é 
se
 p
ro
du
jo
 e
l d
er
ru
m
be
 d
em
og
rá
fi
co
. L
ue
go
 p
id
e 
a 
lo
s 
al
um
no
s 
qu
e 
lo
 r
e-
l
59
 
 m
ae
st
ro
 e
st
á 
re
it
er
an
do
 e
l m
is
m
o 
in
te
rr
og
an
te
 c
on
 e
l 
qu
e 
ve
ní
an
 t
ra
ba
ja
nd
o 
(A
is
en
be
rg
, 
Le
rn
er
 y
 o
tr
os
, 2
00
9)
. L
os
 a
lu
m
no
s 
no
 e
nt
ie
nd
en
 l
a 
co
ns
ig
na
 p
or
qu
e 
no
 c
om
pr
en
de
n 
de
 
qu
é 
le
s 
es
tá
 h
ab
la
nd
o 
el
 m
ae
st
ro
: h
ay
 u
n 
pr
ob
le
m
a 
de
 c
on
te
ni
do
 q
ue
 o
bt
ur
a 
la
 c
om
un
ic
a-
ci
ón
. E
s 
ne
ce
sa
ri
a 
un
a 
m
uy
 fu
er
te
 in
te
rv
en
ci
ón
 d
el
 d
oc
en
te
 (
re
le
ye
nd
o 
y 
co
m
en
ta
nd
o 
di
s-
ti
nt
as
 p
ar
te
s 
de
l 
te
xt
o,
 e
xp
lic
an
do
 a
 t
od
o 
el
 g
ra
do
, 
re
it
er
an
do
 e
n 
lo
s 
pe
qu
eñ
os
 g
ru
po
s)
 
pa
ra
 q
ue
 p
oc
o 
a 
po
co
 c
ad
a 
ve
z 
m
ás
 a
lu
m
no
s 
va
ya
n 
re
co
no
ci
en
do
 e
l 
te
m
a 
qu
e 
el
 d
oc
en
te
 
es
tá
 p
ro
po
ni
en
do
 (
A
is
en
be
rg
, L
er
ne
r 
y 
ot
ro
s,
 2
00
9)
. 
Ca
be
 r
em
ar
ca
r 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
ya
 h
ab
ía
n 
le
íd
o 
el
 t
ex
to
 y
 s
e 
ha
bí
an
 a
pr
op
ia
do
 d
e 
m
uc
ha
s 
de
 s
us
 id
ea
s.
 L
o 
qu
e 
no
 e
nt
ie
nd
en
 e
s 
el
 n
ue
vo
 n
iv
el
 d
e 
an
ál
is
is
 q
ue
 le
s 
pr
op
on
e 
el
 d
oc
en
te
 
co
n 
la
 n
ue
va
 c
on
si
gn
a.
 ¿
Có
m
o 
in
te
rp
re
ta
m
os
 e
st
a 
si
tu
ac
ió
n?
 E
nt
en
de
r 
de
 e
nt
ra
da
 l
a 
co
n-
di
fe
re
nt
es
 r
ec
on
st
ru
cc
io
ne
s 
de
 u
na
 p
ro
bl
em
át
ic
a 
hi
st
ór
ic
a.
 Y
 e
st
o 
to
da
ví
a 
lo
s 
al
um
no
s 
no
 
co
nc
ep
ci
ón
 q
ue
 s
ue
le
n 
te
ne
r 
lo
s 
al
um
no
s,
 s
eg
ún
 l
a 
cu
al
 l
a 
H
is
to
ri
a 
pr
es
en
ta
 d
e 
m
an
er
a 
ob
je
ti
va
 lo
 q
ue
 p
as
ó,
 q
ue
 lo
s 
te
xt
os
 m
ue
st
ra
n 
di
re
ct
am
en
te
 e
l p
as
ad
o.
 E
n 
po
ca
s 
pa
la
br
as
, l
a 
co
ns
ig
na
 c
on
ti
en
e 
el
 c
on
te
ni
do
 a
 e
ns
eñ
ar
; y
 p
ar
a 
en
te
nd
er
la
 h
ac
e 
fa
lt
a 
sa
be
r 
al
go
 d
e 
es
te
 
co
nt
en
id
o 
o 
es
ta
r 
en
 c
on
di
ci
on
es
 d
e 
as
im
ila
rl
o 
fá
ci
lm
en
te
; e
n 
es
te
 s
en
ti
do
 d
ec
ía
m
os
 r
ec
ié
n 
qu
e 
ha
y 
un
 p
ro
bl
em
a 
de
 c
om
un
ic
ac
ió
n 
re
la
ci
on
ad
o 
co
n 
el
 c
on
te
ni
do
. 
Co
n 
lo
 c
ua
l s
e 
no
s 
pl
an
te
a 
un
 p
ro
bl
em
a:
 p
ro
po
ne
m
os
 a
na
liz
ar
 te
xt
os
 c
on
 d
is
ti
nt
as
 p
os
tu
ra
s 
y 
co
m
pa
ra
rl
os
 p
ar
a 
en
se
ña
r 
qu
e 
la
 h
is
to
ri
a 
es
 r
ec
on
st
ru
cc
ió
n 
de
l p
as
ad
o 
de
sd
e 
ci
er
ta
 p
o
s-
tu
ra
. P
er
o,
 p
or
 u
n 
la
do
, e
nc
on
tr
am
os
 q
ue
 n
o 
es
 s
uf
ic
ie
nt
e 
pr
es
en
ta
r 
di
fe
re
nt
es
 p
os
tu
ra
s 
pa
ra
 q
ue
 s
ea
n 
ob
se
rv
ab
le
s 
pa
ra
 lo
s 
al
um
no
s 
(l
os
 a
lu
m
no
s 
no
 v
en
 e
n 
lo
s 
te
xt
os
 lo
 q
ue
, p
ar
a 
no
so
tr
os
, e
s 
ev
id
en
te
);
 y
, p
or
 o
tr
o 
la
do
, c
ua
nd
o 
in
te
nt
am
os
 o
ri
en
ta
r 
a 
lo
s 
al
um
no
s 
pa
ra
 
qu
e 
re
co
no
zc
an
 d
is
ti
nt
as
 e
xp
lic
ac
io
ne
s 
de
 u
na
 m
is
m
a 
pr
ob
le
m
át
ic
a,
 n
o 
en
ti
en
de
n 
de
 q
ué
 
le
s 
ha
bl
am
os
 (
po
si
bl
em
en
te
, l
a 
id
ea
 d
e 
qu
e 
la
 h
is
to
ri
a 
es
 lo
 q
ue
 p
as
ó 
fu
nc
io
ne
 a
qu
í a
 m
od
o 
de
 o
bs
tá
cu
lo
). 
Co
m
o 
de
cí
am
os
 r
ec
ié
n,
 l
a 
di
ná
m
ic
a 
de
 l
a 
le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a 
co
nt
ri
bu
ye
 a
 
al
la
na
r 
es
te
 p
ro
bl
em
a:
 e
l d
oc
en
te
 c
om
ie
nz
a 
da
nd
o 
la
 p
al
ab
ra
 a
 lo
s 
po
co
s 
al
um
no
s 
qu
e 
ya
 
m
os
tr
ar
on
 e
nt
en
de
r 
al
go
 y
 e
st
ar
 in
te
re
sa
do
s;
 lu
eg
o 
el
 m
ae
st
ro
 r
el
ee
 y
 e
xp
lic
a 
pa
rt
es
 d
e 
lo
s 
te
xt
os
 c
on
 e
xp
lic
ac
io
ne
s 
di
fe
re
nt
es
 y
 p
ro
m
ue
ve
 q
ue
 l
os
 a
lu
m
no
s 
in
te
rv
en
ga
n 
en
 r
el
ac
ió
n 
co
n 
el
la
s.
 E
s 
de
ci
r,
 s
e 
de
sp
lie
ga
 u
n 
in
te
ns
o 
in
te
rc
am
bi
o 
co
le
ct
iv
o 
qu
e 
va
 l
le
va
nd
o 
a 
qu
e 
ca
da
 v
ez
 m
ás
 a
lu
m
no
s 
re
gi
st
re
n 
qu
e 
lo
s 
te
xt
os
 t
ra
ba
ja
do
s 
de
sp
lie
ga
n 
di
fe
re
nt
es
 e
xp
lic
a-
ci
on
es
 (
16
).
 
E
st
am
os
 a
nt
e 
un
 c
on
te
ni
do
 c
om
pl
ej
o 
y 
po
co
 i
ns
ta
la
do
 e
n 
la
 e
sc
ue
la
. T
am
bi
én
 a
 lo
s 
al
u
m
-
no
s 
de
 9
.º
 a
ño
 
se
gú
n 
ad
vi
rt
ió
 la
 p
ro
fe
so
ra
60
 
 do
s 
po
st
ur
as
 d
iv
er
sa
s 
fr
en
te
 a
l 
de
r
r-
m
an
do
 q
ue
 s
e 
va
n 
a 
pr
es
en
ta
r 
la
s 
m
is
m
as
 d
ifi
cu
lt
ad
es
 c
on
 c
ua
lq
ui
er
 g
ru
po
 y
 c
on
 o
tr
as
 
co
nd
ic
io
ne
s 
di
dá
ct
ic
as
. T
am
po
co
 c
on
ce
bi
m
os
 q
ue
 la
 c
om
pr
en
si
ón
 q
ue
 p
ue
de
n 
al
ca
nz
ar
 lo
s 
al
um
no
s 
te
ng
a 
lím
it
es
 in
de
pe
nd
ie
nt
es
 d
e 
la
 s
ec
ue
nc
ia
 im
pl
em
en
ta
da
 y
 d
e 
su
 h
is
to
ri
a 
pe
r-
so
na
l y
 e
sc
ol
ar
. I
nc
lu
si
ve
, a
 la
 lu
z 
de
 lo
s 
an
ál
is
is
 r
ea
liz
ad
os
, e
s 
m
uy
 p
ro
ba
bl
e 
qu
e,
 c
on
 a
lg
u-
na
s 
va
ri
an
te
s 
y 
aj
us
te
s 
de
 la
 m
is
m
a 
se
cu
en
ci
a 
y 
co
n 
lo
s 
m
is
m
os
 t
ex
to
s,
 lo
gr
em
os
 q
ue
 g
ru
-
po
s 
si
m
ila
re
s 
al
ca
nc
en
 m
ay
or
es
 a
pr
ox
im
ac
io
ne
s 
a 
lo
s 
co
nt
en
id
os
 e
ns
eñ
ad
os
. 
Pr
es
en
ta
m
os
 e
st
e 
ca
so
 p
or
qu
e 
in
cl
uy
e 
lo
 q
ue
 c
on
si
de
ra
m
os
 u
n 
pr
ob
le
m
a 
cl
ás
ic
o 
en
 la
 e
n-
se
ña
nz
a 
de
 la
 H
is
to
ri
a:
 e
s 
m
uy
 f
re
cu
en
te
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
se
 d
es
co
nc
ie
rt
en
 f
re
nt
e 
a 
nu
es
-
tr
as
 c
on
si
gn
as
, q
ue
 n
o 
en
ti
en
da
n 
qu
é 
le
s 
es
ta
m
os
 d
ic
ie
nd
o 
y 
qu
e 
ta
rd
en
 m
uc
ho
 e
n 
en
te
n-
pr
ob
le
m
a 
pa
re
ce
 o
ri
gi
na
rs
e 
en
 q
ue
 e
l c
on
te
ni
do
 e
s 
co
m
pl
ej
o 
pa
ra
 lo
s 
al
um
no
s.
 E
s 
po
si
bl
e 
qu
e 
es
to
 m
is
m
o 
oc
ur
ra
 e
n 
m
uc
ha
s 
si
tu
ac
io
ne
s:
 l
a 
co
m
pl
ej
id
ad
 d
e 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
pa
ra
 l
os
 
al
um
no
s 
pu
ed
e 
de
be
rs
e 
a 
qu
e 
in
cl
uy
en
 a
sp
ec
to
s 
de
l n
ue
vo
 c
on
te
ni
do
 q
ue
 to
da
ví
a 
no
 c
on
o-
ce
n,
 y
 q
ue
 n
o 
pu
ed
en
 a
lc
an
za
r 
le
ye
nd
o 
so
lo
s 
lo
s 
te
xt
os
. 
Po
r 
el
lo
 e
s 
fu
nd
am
en
ta
l n
o 
de
ja
r 
so
lo
s 
a 
lo
s 
al
um
no
s,
 s
in
o 
ac
om
pa
ña
rl
os
 e
n 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 
le
ct
ur
a 
co
m
pa
rt
id
a 
qu
e 
po
si
bi
lit
en
 d
et
ec
ta
r 
lo
s 
ob
st
ác
ul
os
 e
n 
la
 c
om
un
ic
ac
ió
n 
y 
of
re
ce
rl
es
 
la
 a
yu
da
 q
ue
 e
llo
s 
ne
ce
si
ta
n 
pa
ra
 e
nt
ra
r 
en
 lo
s 
te
m
as
 q
ue
 q
ue
re
m
os
 e
ns
eñ
ar
. 
U
na
 ú
lt
im
a 
cu
es
ti
ón
 s
ob
re
 e
st
e 
ca
so
, 
re
fe
ri
da
 a
 u
na
 v
ar
ia
nt
e 
en
 l
as
 c
on
si
gn
as
 glo
ba
le
s.
 
o-
co
ns
ig
na
 g
lo
ba
l q
ue
 s
up
on
e 
re
co
ns
tr
ui
r 
id
ea
s 
ex
pr
es
ad
as
 e
n 
el
 t
ex
to
 q
ue
 s
e 
es
tá
 le
ye
nd
o:
 
en
 e
st
e 
te
xt
o 
ha
y 
re
fe
re
nc
ia
s 
ex
pl
íc
it
as
 a
 l
as
 d
os
 e
xp
lic
ac
io
ne
s.
 H
as
ta
 a
ho
ra
, c
ar
ac
te
ri
za
-
m
os
 d
e 
es
te
 m
od
o 
la
s 
co
ns
ig
na
s 
gl
ob
al
es
. A
ho
ra
 b
ie
n,
 a
 m
ed
id
a 
qu
e 
av
an
za
n 
la
s 
cl
as
es
, e
l 
do
ce
nt
e 
so
st
ie
ne
 la
 m
is
m
a 
co
ns
ig
na
, p
er
o 
lle
va
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
a 
sa
lir
 d
e 
la
s 
id
ea
s 
ex
pr
es
a-
da
s 
en
 e
st
e 
te
xt
o 
y 
a 
co
m
pa
ra
rl
o 
co
n 
el
 te
xt
o 
de
 L
uc
hi
lo
. I
nc
lu
so
, e
n 
un
 m
om
en
to
, e
l d
oc
en
-
te
 le
e 
un
 fr
ag
m
en
to
 d
e 
un
 t
er
ce
r 
te
xt
o,
 e
n 
el
 q
ue
 q
ue
da
 m
ás
 c
la
ra
m
en
te
 r
ec
or
ta
da
 la
 v
is
ió
n 
bi
ol
og
ic
is
ta
 s
ob
re
 la
 p
ro
pa
ga
ci
ón
 d
e 
en
fe
rm
ed
ad
es
. E
s 
de
ci
r,
 e
l t
ra
ba
jo
 q
ue
 s
e 
es
tá
 p
id
ie
n-
do
 a
 lo
s 
al
um
no
s 
no
 e
s 
(s
ol
am
en
te
) 
re
co
ns
tr
ui
r 
id
ea
s 
ya
 e
xp
re
sa
da
s 
en
 lo
s 
te
xt
os
 d
is
po
n
i-
bl
es
, s
in
o 
qu
e 
se
 le
s 
pi
de
 q
ue
 c
on
st
ru
ya
n 
un
a 
id
ea
 n
ue
va
: q
ue
 c
om
pa
re
n 
la
s 
ex
pl
ic
ac
io
ne
s 
de
sp
le
ga
da
s 
en
 d
if
er
en
te
s 
te
xt
os
. L
as
 e
xp
lic
ac
io
ne
s 
es
tá
n 
de
sp
le
ga
da
s;
 la
s 
co
m
pa
ra
ci
on
es
, 
no
. C
ua
nd
o 
B
as
uy
au
 y
 G
uy
on
 (
19
94
) 
se
 r
ef
ie
re
n 
a 
co
ns
ig
na
s 
gl
ob
al
es
, l
o 
ha
ce
n 
co
n 
es
te
 
se
gu
nd
o 
si
gn
if
ic
ad
o:
 c
on
st
ru
ir
 n
ue
va
s 
id
ea
s 
qu
e 
va
n 
m
ás
 a
llá
 d
e 
lo
s 
te
xt
os
. E
n 
al
gu
no
s 
61
 
 ca
so
s,
 c
om
o 
el
 q
ue
 a
ca
ba
m
os
 d
e 
ve
r,
 p
ue
de
 r
ep
re
se
nt
ar
 u
n 
tr
ab
aj
o 
m
ás
 c
om
pl
ej
o;
 p
er
o 
no
 
ne
ce
sa
ri
am
en
te
 e
s 
as
í, 
co
m
o 
ve
re
m
os
 e
n 
el
 p
ró
xi
m
o 
ap
ar
ta
do
. 
C
am
b
ia
r 
la
 c
on
si
gn
a 
p
u
ed
e 
ca
m
b
ia
r 
el
 c
on
te
n
id
o
 
T
om
am
os
 n
ue
st
ro
 ú
lt
im
o 
ca
so
 d
e 
un
a 
se
cu
en
ci
a 
di
dá
ct
ic
a 
so
br
e 
m
ig
ra
ci
on
es
 in
te
rn
as
 e
n 
la
 
A
rg
en
ti
na
 e
nt
re
 1
93
0 
y 
19
70
, i
m
pl
em
en
ta
da
 e
n 
un
a 
in
ve
st
ig
ac
ió
n 
de
 d
es
ar
ro
llo
 c
ur
ri
cu
la
r 
(1
7)
. L
a 
pr
im
er
a 
pa
rt
e 
de
 la
 s
ec
ue
nc
ia
 s
e 
ce
nt
ra
 e
n 
el
 c
on
te
xt
o 
hi
st
ór
ic
o 
en
 e
l q
ue
 s
e 
pr
o-
du
ce
n 
la
s 
m
ig
ra
ci
on
es
, c
on
 é
nf
as
is
 e
n 
la
 c
ri
si
s 
de
l m
od
el
o 
ag
ro
ex
po
rt
ad
or
 y
 e
n 
el
 d
es
ar
ro
-
llo
 d
el
 p
ro
ce
so
 d
e 
in
du
st
ri
al
iz
ac
ió
n 
po
r 
su
st
it
uc
ió
n 
de
 i
m
po
rt
ac
io
ne
s.
 L
a 
se
gu
nd
a 
pa
rt
e 
ab
or
da
 l
as
 c
ar
ac
te
rí
st
ic
as
 g
en
er
al
es
 d
el
 m
ov
im
ie
nt
o 
m
ig
ra
to
ri
o,
 b
us
ca
nd
o 
en
fa
ti
za
r 
la
s 
re
la
ci
on
es
 e
nt
re
 l
a 
vi
da
 d
e 
la
s 
pe
rs
on
as
 y
 l
os
 f
ac
to
re
s 
es
tr
uc
tu
ra
le
s 
de
 l
os
 c
on
te
xt
os
 s
o-
ci
oh
is
tó
ri
co
s.
 C
on
si
de
ra
m
os
 c
om
o 
un
 c
on
te
ni
do
 e
sp
ec
ia
lm
en
te
 v
al
io
so
 l
a 
id
ea
 d
e 
qu
e 
la
 
vi
da
 d
e 
la
s 
pe
rs
on
as
 e
st
á 
at
ra
ve
sa
da
 p
or
 la
s 
co
nd
ic
io
ne
s 
po
lít
ic
as
, e
co
nó
m
ic
as
, e
tc
., 
de
 s
u 
co
nt
ex
to
; e
st
o 
su
po
ne
 e
ns
eñ
ar
, a
l m
is
m
o 
ti
em
po
, q
ue
 la
 h
is
to
ri
a 
es
tu
di
a 
la
 v
id
a 
de
 la
s 
pe
r-
so
na
s 
en
 s
oc
ie
da
d,
 q
ue
 n
os
 a
yu
da
 a
 c
om
pr
en
de
r 
lo
 q
ue
 l
es
 p
as
a,
 lo
 q
ue
 n
os
 p
as
a.
 P
ar
a 
la
 
en
se
ña
nz
a 
de
 l
os
 c
on
te
ni
do
s 
m
en
ci
on
ad
os
, s
e 
in
cl
uy
ó 
la
 l
ec
tu
ra
 d
e 
fu
en
te
s 
or
al
es
: 
te
st
i-
m
on
io
s 
de
 m
ig
ra
nt
es
, m
ed
ia
nt
e 
la
 f
or
m
a 
de
 t
ra
ns
cr
ip
ci
on
es
 d
e 
en
tr
ev
is
ta
s 
ob
te
ni
da
s 
po
r 
m
ed
io
 d
e 
la
 m
et
od
ol
og
ía
 d
e 
la
 h
is
to
ri
a 
or
al
, o
 r
el
at
os
 e
sc
ri
to
s 
en
 p
ri
m
er
a 
pe
rs
on
a,
 b
as
ad
os
 
en
 e
nt
re
vi
st
as
 (
A
is
en
be
rg
, C
ar
no
va
le
 y
 L
ar
ra
m
en
dy
, 2
00
1 
(1
8)
).
 
Im
pl
em
en
ta
m
os
 la
 s
ec
ue
nc
ia
 e
n 
cu
at
ro
 e
sc
ue
la
s 
(e
n 
do
s 
6.
º 
y 
en
 d
os
 7
.º
 g
ra
do
s)
. E
n 
to
do
s 
lo
s 
ca
so
s,
 la
s 
pr
im
er
as
 le
ct
ur
as
 d
e 
lo
s 
te
st
im
on
io
s 
se
 p
ro
pu
si
er
on
 c
on
 c
on
si
gn
as
 a
bi
er
ta
s.
 
E
l d
es
ar
ro
llo
 d
e 
la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 le
ct
ur
a 
pu
so
 e
n 
ev
id
en
ci
a 
ta
nt
o 
la
 s
ig
ni
fi
ca
ti
vi
da
d 
de
 lo
s 
te
st
im
on
io
s 
pa
ra
 lo
s 
al
um
no
s 
co
m
o 
la
 p
ot
en
ci
a 
de
 la
s 
co
ns
ig
na
s 
ab
ie
rt
as
 p
ar
a 
pr
om
ov
er
 s
u 
in
vo
lu
cr
am
ie
nt
o 
en
 l
a 
le
ct
ur
a.
 A
si
m
is
m
o,
 la
s 
si
tu
ac
io
ne
s 
de
 l
ec
tu
ra
 c
om
pa
rt
id
a 
pe
rm
it
ie
-
ro
n 
qu
e 
se
 m
an
ife
st
ar
an
 l
os
 m
od
os
 e
n 
qu
e 
lo
s 
al
um
no
s 
co
nc
ib
en
 l
os
 t
es
ti
m
on
io
s:
 in
ic
ia
l-
m
en
te
, l
a 
m
ay
or
ía
 lo
s 
co
ns
id
er
a 
co
m
o 
hi
st
or
ia
s 
in
di
vi
du
al
es
 y
 n
o 
co
m
o 
ca
so
s 
de
l f
en
óm
en
o 
m
ig
ra
to
ri
o 
en
 ta
nt
o 
m
ov
im
ie
nt
o 
so
ci
al
 y
, a
de
m
ás
, l
as
 a
na
liz
an
 e
n 
té
rm
in
os
 d
e 
fa
ct
or
es
 p
er
-
so
na
le
s 
so
la
m
en
te
. P
or
 e
je
m
pl
o,
 in
te
rp
re
ta
n 
lo
s 
lo
gr
os
 d
e 
lo
s 
m
ig
ra
nt
es
 (
co
ns
eg
ui
r 
tr
ab
aj
o 
o 
vi
vi
en
da
) 
co
m
o 
re
su
lt
ad
os
 d
el
 e
sf
ue
rz
o 
pe
rs
on
al
, s
in
 v
in
cu
la
rl
os
 c
on
 la
s 
co
nd
ic
io
ne
s 
de
l 
co
nt
ex
to
 h
is
tó
ri
co
 (
A
is
en
be
rg
, C
ar
no
va
le
 y
 L
ar
ra
m
en
dy
, 2
00
1;
 A
is
en
be
rg
, 2
00
6)
. 
Lu
eg
o 
de
 la
s 
pr
im
er
as
 l
ec
tu
ra
s 
su
ce
si
va
s 
de
 u
n 
co
nj
un
to
 d
e 
te
st
im
on
io
s,
 la
 s
ec
ue
nc
ia
 i
n-
cl
uy
ó 
un
a 
si
tu
ac
ió
n 
de
 r
el
ec
tu
ra
 (
po
r 
pa
re
ja
s)
 d
e 
to
do
s 
lo
s 
te
st
im
on
io
s 
co
n 
la
 s
ig
ui
en
te
 
á-
ba
m
os
 q
ue
 lo
s 
al
um
no
s 
re
la
ci
on
ar
an
 lo
s 
te
st
im
on
io
s 
en
tr
e 
sí
 p
ar
a 
es
ta
bl
ec
er
 la
s 
re
gu
la
ri
-
da
de
s 
de
 l
as
 e
xp
er
ie
nc
ia
s 
m
ig
ra
to
ri
as
 a
sí
 c
om
o 
su
s 
es
pe
ci
fic
id
ad
es
 (
pa
ra
 c
on
tr
ar
re
st
ar
 
62
 
 ge
ne
ra
liz
ac
io
ne
s 
es
qu
em
át
ic
as
, l
a 
te
nd
en
ci
a 
a 
la
 s
ob
re
ge
ne
ra
liz
ac
ió
n)
. C
on
si
de
ra
m
os
 q
u
e 
el
 e
st
ab
le
ci
m
ie
nt
o 
de
 r
eg
ul
ar
id
ad
es
 c
on
st
it
uy
e 
un
a 
ap
ro
xi
m
ac
ió
n 
ha
ci
a 
la
 c
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 
la
s 
ca
te
go
rí
as
 p
la
nt
ea
da
s 
en
 l
os
 c
on
te
ni
do
s 
(A
is
en
be
rg
, C
ar
no
va
le
 y
 L
ar
ra
m
en
dy
, 2
00
1)
. 
T
al
 c
om
o 
se
ña
la
m
os
 e
n 
el
 d
oc
um
en
to
 r
ec
ié
n 
ci
ta
do
, e
n 
la
 p
ri
m
er
a 
im
pl
em
en
ta
ci
ón
 d
e 
la
 
se
cu
en
ci
a,
 r
ea
liz
ad
a 
en
 u
n 
6.
º 
gr
ad
o 
en
 e
l a
ño
 2
00
0,
 e
nc
on
tr
am
os
 q
ue
 c
on
 e
st
e 
tr
ab
aj
o 
lo
s 
al
um
no
s 
av
an
za
ro
n 
en
 e
l r
ec
on
oc
im
ie
nt
o 
de
 e
le
m
en
to
s 
co
m
un
es
 a
 la
s 
di
fe
re
nt
es
 e
xp
er
ie
n-
ci
as
 m
ig
ra
to
ri
as
, 
lo
 c
ua
l 
le
s 
pe
rm
it
ió
 d
es
pe
ga
rs
e 
de
 l
os
 i
nd
iv
id
uo
s.
 L
os
 a
lu
m
no
s 
ya
 n
o 
tr
ab
aj
o 
de
 c
on
ce
pt
ua
liz
ac
ió
n.
 E
n 
el
 a
ño
 2
00
2,
 s
e 
tr
ab
aj

Continuar navegando

Otros materiales