Dicionário de Yorùbá - Olùkó Vander

Prévia do material em texto

Com satisfação imensa, fico muito feliz de trazer mais este material 
que auxilia no estudo e correto aprendizado do idioma Yorùbá. Um 
dicionário com certeza é peça chave no descobrimento de um idioma e 
um amigo de todas as horas. Porém, devo esclarecer que o todo deste 
material não é somente glória minha, mas a contribuição de muitos 
que estudam o idioma e repassam informações e mais informações por 
este vasto mundo digital. 
Ainda que no Curso de Introdução ao Idioma Yorùbá – o primeiro 
material que eu disponibilizei para os meus alunos – tenha um 
dicionário básico, ele não tem força perto deste, onde cada 
nomeoclatura tem sua devida classificação: adjetivo, substantivo, 
verbo, etc e etc. 
Para muitos essa classificação não vem a interessar, mas para aqueles 
mais meticuloso na pesquisa sim. Mas algumas características de um 
dicionário eu prefiri não por, como a pesquisa Portguês/Yorùbá e 
Yorùbá/Português. No entanto, num futuro farei um dicionário ainda 
mais completo com os termos assim divididos. 
Espero que goste e que ajude em suas pesquisas e estudo do idioma 
Yorùbá, mas lembrem-se, esse material é auxiliar no estudo e jamais 
irá substituir um material mais completo, com orientações gramaticais 
e tudo mais que o idioma merece. 
 
Bons estudos! 
 
 
 
 
 
 
Olùkó Vander 
 
 
 
 
 
 
Dicionário de Yorùbá 
 
Por: Olùkó Vander 
 
2014 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yoruba/ Português 
 
A 
a-ṣe-ojú-ẹni = s.m. representante 
 ṣ = s. rádio 
aájò sí àlejò = adj. hospitalidade 
 ẹ = s. pneu 
 = num. cinquenta 
àádùn = s. aromatizante 
àánú = s. misericórdia 
 ẹ = s. fadiga 
àáro kùtù = s. amanhecer 
ààfin = s. palácio do rei 
ààrin = s. centro 
ààrún = s. enfermidade 
 ùn k n = s. ataque do coração 
 ṣẹ = adv. certamente 
abá = s. dar um tapa 
abà = s. loja 
 ni é kùn in = s.m. 
companheiro de quarto 
abàwon = s. defeito 
 ẹ f í = s. navalha de barba 
 ẹ i = s. lenhador 
 ẹ ẹ = s. agulha 
abí = s. aquilo que possui 
 ẹ = s. ave 
abo = adj. feminino 
abò = s. escudo 
 = s. caneca 
 ẹ ṣin = s., zool. égua 
 n í n í í ẹ 
sí = s. pia 
 i ẹ = s. idólatra 
abuké = s. corcunda 
abù = s. exagero 
ábídí = s. letra 
àbáláyé = adj. tradicional 
àbàtà = s. brejo 
 n = s. mancha 
àbí = conj. ou 
àbó = s., zool. linguado 
àbò = s. refúgio 
 = s. volta 
 ṣù = s. crescente 
àbùkù = s. defeito 
àbùkù = s. falha 
àbúrò = s.f. cadete 
àbúrò = s. irmão(ã) mais novo de 
idade 
 kùn in = s. irmão mais novo 
adágún = s. lago 
 hunṣe = s. sacerdote 
adánidá = adj. natural 
 
 
adé baáyàni = s., instr. rit. coroa de 
baayani 
 ẹ ù ni = s.m. terrorista 
adí = conj. embora 
adìe odò = s., zool. gaivota 
adimu = s. grampo 
 i ẹ = s., zool. galinha 
 ṣù = s. aquele que recebeu o 
oxu 
adua = s. súplica 
 n = s.m. árbitro 
adun-ireke = s. açúcar 
àdàbà = s., zool. pomba 
 = adj. crítico 
àdán = s., zool. morcego 
àdéhùn = s. negociação 
àdéhùn ìyálé = s. arrendamento 
àdí = s. óleo feito a partir da 
semente de frutos da palmeira 
 ẹ = s. pano tingido africano 
àdúgbò = s. bairro 
àdúrà = s. rogar 
àdúrà ìsìnkú = s. oração do enterro 
ãdùn = s. bolo 
afárá = s. viaduto 
afárun = s.f. cabeleireira 
 fẹ fẹ = s. espírito 
 fẹ fẹ ẹ ẹ = s. brisa 
 fẹ fẹ í í = s. rajada de vento 
 f kun = s.m. pintor 
 f n h n n in = s.f. diretora 
Afirika = n. África 
àfarawé = s. imitação 
 fẹ n = s. amanhecer 
àfikún = adj. adicional 
àfikún = adj. extra 
àfiwéra = s. comparação 
àfojú-inú-wò = adj. imaginativo 
 f = s. parasita 
 f ṣe = adj. manual 
agada = s. espada curva 
agada = s. espada curta 
aganjù-igbó = s. profundidade de 
uma floresta de madeira 
agára = s., zool. coelho europeu 
agbàláya = s. sedutor 
agbani ní n = s.f. consultora 
agbára = s. capacidade 
agbára = s. influência 
agbára = s. prestígio 
 ṣẹ = s. autoridade 
 ù = s. impulso 
 n n = s. volt 
agbára-káká = adv. abertamente 
 ẹ = s.,(instr. rit.) cabaça 
 ẹ = adj. não 
agbègbè = s. periferia 
agbégi = s. entalhador 
 ẹ = s. advogado 
 ẹ-ma-ye = s. galinha que não 
põe ôvo 
agbòjò = s. guarda-chuva 
 n = s. cesto 
 
 
 ùn ẹ í ẹ i in k f uf 
láìfarapa = s. pará-quedas 
 ẹ = s. julho 
agídí = adj. intencional 
aginjù = s. deserto 
ago = s. xícara 
 = s. choupana 
ago ìdá-ni-níjí = s. despertador 
agogo = s. relógio de parede 
agogo tí nlù = s. sino 
 í ùn = s. cilindro 
ága = s. cadeira 
ágbára = s. validade 
àga ìkòwé = s. carteira 
àgàdà = s. cabana 
àgádágogo = s. cadeado 
 ṣ = s. fraude 
 ṣ = s. engano 
àgbá = s., unid. vol. barril 
àgbà = s. adulto 
 ẹ n n = s. banheira 
àgbádá = s. vestimenta do povo 
yorúbá 
 n i ṣi é = s. estádio 
àgbàlá = s. adulto 
àgbàlá = s. jarda 
àgbàlágbà = s. adulto (a) 
àgbàrá òjò = s. trovoada 
 ẹ = s. agricultor 
 ẹ = s. granjeiro 
àgbébò = s. galinha que já botou 
ôvo 
àgbègbè = s. arredores 
àgbélebú = adv. de lado a lado 
àgbélebú = s. cruz 
àgbélebú = adj. rabugento 
àgbélebú = adj. oposto 
àgbélebú = s.,(gir.) trapaça 
àgbèrè = s. luxúria 
àgbo = s. maceração fria de ervas 
 ín = s., zool. veado 
àgo = s. hora, relógio 
 = s. tenda 
 ùf n = s., ornit. pavão 
ahá = s. cabaça tipo copo 
 hu = s. instinto 
aiyérayé = s. eternidade 
aìkú = s. imortalidade 
 ṣẹ = s. em estado de pecado 
 n = adj. perfeito 
áìwúlò = adj. inútil 
 iní ẹ í = adj. desrespeitoso 
àísimi = s. inquietação 
àíwítán = s. atenuação 
àìdájú = s. condicional 
 fẹ = s. desafeto 
 ẹ fẹ = adj. formal 
àìgbáralé = s. autonomia 
àìhàn tán = adj. fraco 
 ẹ ùn = adj. indolor 
 ẹ ẹ ní ẹ = adj. vago 
 = s. ignorância 
 e = s. loucura 
 
 
 e = adj. insensato 
àìnì = s. falta 
 ní n = adj. limpo 
àìní-agbára = s. paralisia 
àìnísùúrù = s. impaciência 
àìpé = s. falta 
 í ẹ = s. constipação 
àìsàn = s. padecimento 
àìsan gbèsè lásìkò = adj. por saldar 
 í ń é = s. ausência 
 íńk n = adv. nada 
àìsùn = s. insônia 
àìwuni = adj. indesejável 
 n = s. gastrônomo 
ajagun = s. militante 
ajalèlókun = s. pirata 
 ẹ ẹ ík = s. mártir 
ajèrè = s.f. beneficiária 
ajìjàdù = s.f. competidora 
 = s. assentamento 
ajogúnbá = s. relíquia de família 
àjá = s.,(instr. rit.) adja 
àjàrà = s. vinho 
 ẹ = s. bruxa 
 ẹ = s. extinção 
àjèjì = adj. estrangeiro 
àjèjì = s. estrangeiro 
àjèjì = s.m. estrangeiro 
àjekì = *adj. guloso 
 ẹ- k = s. hélice 
 í ẹ = s. ferti lizante 
 = s. convenção 
 n = s. aniversário 
 ù ṣe = s. parceria 
akàn = s., zool. caranguejo 
akàwé = s.m. leitor 
akéde = s.f. locutora 
akéké = s., zool. escorpião 
 kẹ k kùn in = s.m. estudante 
akéwì = s.f. poetisa 
 k ẹ = s., zool. galo doméstico 
 k i é = s. lagosta 
 k ẹ ẹi ẹ = s., zool. novilho 
 k ni = s. heroi 
 k ni ní é = s.m. tutor 
 k in = s.f. cantora 
 kó = adj. pantanoso 
 k = s. ave de rapina 
 k é = s.f. balconista 
 k é = s. escriba 
 k é h n = s.f. jornalista 
akòwé ìwè ìròhìn = s.m. 
correspondente 
 k é í fi ẹ k é = s.f. 
datilógrafa 
akunilórun = adj. anestésico 
 k ṣẹ = s.f. médica-residente 
àkàbá = s. escada 
 k nṣe = adj. especial 
àkàrà dídùn = s. biscoito 
àkàrà òyìnbó = s. pão 
àkàrà- ẹ = s. acarajé 
 kẹ ẹ ùn = s. capacete 
 
 
 k í = s. primogênito 
 kó = s. conjunto 
 kó = s. lista de palavras 
àkókò = s. data 
àkókò = s. tempo 
àkókò ìdánwò = s. período de 
estágio 
àkókò òjò = s. estação das chuvas 
àkókò òwòré = s. estação úmida 
 k k n = s. apêndice 
 k é in é ó = s. endosso 
 kó = s. resumok n = adj. novo 
 kùk = s., zool. galo 
aláago = s. relojoeiro 
alábáàpàdé = adj. randômico 
a ṣiṣẹ = s.f. parceira 
alábàpáàdé = s. sorte 
alábò = s.m. protetor 
alábòbò = s. escolta 
alábòbò = s. acompanhamento 
alábójútó = s.m. gerente 
alábójútó = s.m. supervisor 
alábojúwò = s.m. inspetor 
aladimu = v. sustentador 
aládùn = adj. interessante 
aláfifún = s. fornecedor 
alàgbà = s. mais velho 
 f = s. tintureiro 
alágbára = adj. violento 
alágbató = s. dama de companhia 
alágbe = s.f. mendinga 
 ẹ ẹ = s. ferreiro 
alágogo = s. relojoeiro 
 = adj. infiél 
aláìgbédè = s.f. bárbara 
 k ṣéṣe = s.f. amadora 
 ẹ ṣẹ = s. quem não tem pecado 
 ní ẹ ù iṣẹ = adj. irresponsável 
aláìnílé = s.m. refugiado 
 ní ẹ ùn = adj. insatisfeito 
aláìsàn = s.m. paciente 
aláìtò = s. desordem 
 é k = s.f. comunista 
 k ẹ ẹ = s.f. novata 
alákòóso = s. governante 
alálùpàyidà = s.f. mágica 
 = s. um segredo 
 = s. adivinhador 
 ṣe = s.f. ativista 
 ń = s., zool. lagarto 
alápatà = s. açougueiro 
alárè kérekè = s., zool. raposa 
alárìnká = s.m. cigano 
alároko = s. agricultor 
aláròyé = s. falador 
alásè = s.m. padeiro 
 = s. falador 
 ṣ = s. tecelão 
aláte = s. chapeleiro 
 i é ní é = s.m. intruso 
aláwàdà = s.f. comediante 
 
 
aláwò = s.m. oculista 
 fin = s. rei 
alégbà = s., zool. jacaré 
 ín = s. acionista 
alujá = s. perfuração 
Alãfin = n. Título do Rei de Ọyọ 
àlá = s. sonho 
àlà = s. marco 
àlàáfíà = interj. bem 
àlàdí = s. solução 
àlàfo = s. distância entre coisas 
àlaitù = s. impaciente 
àlejò = s. estrangeiro 
àlejò = s. estrangeiro 
 = s. mito 
 ùf = s. clero 
àlupáyidá = s. prestidigitação 
 = s. argila 
 í e = s. argamassa 
amòfin = s.f. advogada 
 e = s. construtor 
 n = s.m. condutor 
 n = s. líder 
àmàlà = s., com. rit. comida 
ritualística 
àmì = s. acento 
àmì = s.f. espiã 
 kó = s. colchete 
 ẹ n = s. estigma 
àmí ìbí = s. marca de nascimento 
 f í = s. impressão 
digital 
àmì ìyìn = s. medalha 
 í k kík ín é i fi ṣe 
ẹ í = s. assinatura 
 = adv. deliberadamente 
àmódi àìyà = s. consumo 
 ẹ kùn = s., zool. leopardo 
 ùṣu = s. ânus 
àna = s. parente por afinidade 
àna okùnrin = s. cunhado 
 ńf ní = s. privilégio 
apá = s. departamento 
apá = s. seção 
apá kan àyíká = s. arco 
 n = s. lado direito 
apákan = s. parte 
apàko = s. tábua 
apànìà = s.f. assassina 
 ni ẹ = s. devorador 
 ni ẹ ẹ ín = s.m. cômico 
apári = s. careca 
 ẹ ẹ = s. cesta 
apògùn = s.f. química 
 i ẹ = s. panorama 
àpaká = s. debulhador de milho 
 ùn i ṣù ní 
 n = s. eclipse 
 é = s. montagem 
àpèjúwe = s. amostra 
 ẹ ẹ = s. emblema 
 ẹ ẹ = s. esboço 
 ẹ ẹ = s. exemplo 
 ẹ ẹ fi í = s. sinal 
 
 
 ẹ ù = s. bolso 
àpò ìwè = s. volume 
 ẹ f = num. seiscentos 
 ẹ = num. oitocentos 
 ẹ = num. trezentos 
 n ẹ = s. carteira 
àpò-ìwé = s. envelope 
àpó kùn = s. frase 
preposicional 
 n = s. bacharel 
 = s. resolução 
àpótí = s. estojo 
àpótí = s. tamborete 
 ó í fi é nṣẹ = s. caixa 
postal 
àpótí ìwé = s. estante de livros 
 ó í hun ṣ = s. prateleira 
ará = s. multidão 
ará = s. gentalha 
ará = s. plebe 
ará = s. ralé 
ará erékúsù = s. habitante da ilha 
ará ìlú = s.m. cidadão 
ará ìlú = s. nacionalidade 
 í ẹ = s. compatriota 
 n = pron. eles mesmos, elas 
mesmas 
aráálé = s.m. arrendatário 
arábìnrin ìyá = s.f. tia 
arákùnrin àbúrò = s. irmão mais 
novo 
arákùnrin ìyá = s. titia 
arán = s. verme 
arawo = s., zool. abutre 
arìnrìn àjò = adj. emigrante 
arìnrìnàjò onífàájì = s.f. turista 
ariwo = s. tumulto 
aró = s. corante 
 = s. coxo 
 = s.m. sucessor 
arúfin = adj. críminal 
àrá = s. eletricidade 
àrá = s. trovão 
àrabárà = s. indiscreto 
àrabárà = s. singular 
àrán = s. veludo 
 in ẹ = s. concentração 
àrólé = s.m. herdeiro 
 = s. adição 
àrùn = s. enfermidade 
 ùn = adj. igual 
 ẹ = s. coador 
 = adj. unido 
 ẹ ẹ = s. profecia 
 ṣ un = s. revoltado 
 ṣ ẹ = s. entardecer 
 ṣẹ ẹ í = s.m. jurado 
 ṣeké = s. mentiroso 
 ṣẹ = v.i. experimentar 
 ṣẹ = s. ensaio 
 ṣẹ = v.i. tentar 
 ṣ é = s. editor 
 ṣí = s. líder 
 
 
 ṣi é = s. idiota 
 ṣ = s. vestuário 
 ṣ = s. tecido 
 ṣ í = s. traje a rigor 
 ṣ ẹ ẹ k n = s. uniforme 
 ṣ funfun = s. roupa branca 
 ṣ ék = s. roupão de 
banho 
 ṣ ùn = s. colcha 
 ṣ í = s. fralda 
 ṣ ék = s. agasalho 
 ṣ nu ẹnu é = s. babador 
 ṣ nu = s. toalha de banho 
 ṣ nu = s. guardanapo 
 ṣ ẹ é = s. colar 
 ṣ = s. linho 
 ṣ k = s. pano da costa 
 ṣ = s. musselina 
 ṣ í = s. cortinado 
 ṣ i = s. vestido 
 ṣ ẹ í ẹ = s. carpete 
 ṣ -ìborùn = s. pano 
 ṣ = adj. típico 
 ṣ ni i n = s. embaixada 
 ṣ -ẹni = s.f. delegada 
 ṣ = s. dificultar 
 ṣ ó = s. cunhador de moedas 
àsá = s., zool. falcão 
àsè = s. festa 
àsìkò = s. momento 
àsìkò = s. tempo 
 ṣ = s. costume 
 ṣ ó kùn in ṣí kùn in 
obìnrin sí obìnrin = adj. 
homossexual 
 ṣé = adv. aparentemente 
 ṣẹ = s. comando 
 ṣẹ = v.i. + coloq. demandar 
 ṣẹ = v.t. + v.i. jurisprudência 
 ṣẹ = v.t. + v.i. ordenar 
 ṣẹ = s. sucesso 
 ṣẹ = s. período menstrual 
 ṣẹ í ník n = s. patente 
 ṣ ṣẹ = s.,(cer. rit.) cerimônia 
ritualistica 
 ṣ ṣe = s. falha 
 ẹ = s. porta larga 
atafo ojú = s. membrana 
atapùpù = s. motocicleta 
 ẹ un = s. andaime 
ati = prep. do 
 f = s. arqueiro 
atohun rìnwa = s. estranho 
atóto o! o! = saud. saudação ao 
orixá obaluaie 
àtà = s. cumieira 
àtapàdà = s. reflexo 
 ẹ ó n-tàn = s. tela da 
televisão 
 ẹ ùn kéke é = s. degraus 
àti = conj. e 
 i = s. passado 
àtìpó = s.m. colonizador 
 
 
 -èdè = s. dicionário 
 nk = s. reconstrução 
 nṣe = s. revisão 
 k = s.f. motorista 
 ẹ ṣu i ẹ = s. mineiro 
awo = s. fundamento 
awó = s., zool. galinha d´angola 
 = s. segredo 
 ẹ n = s. pele curtida de animal 
awò ojú = s. óculos 
 n f ẹ i = s. vogais 
àwa tìkarawa = pron. nós mesmos 
àwámárídìí = adj. incompreensível 
 ẹ = s. jejum 
àwo = s. panela 
 = s. pigmento 
 uk = adj. roxo 
 ù = adj. azul 
 e ée = adj. cinzento 
 f k = adj. prata 
àwo ìfowó = s. pia 
 un = adj. azul 
 ẹ ẹ ẹ = s. prato 
 u fẹ ẹ = adj. cor de rosa 
 = adj. ouro 
àwo-kòtò = s. bacia 
 n = art. os 
 n ṣiṣẹ = s. pessoal 
 n ẹ f = s. vegetais 
 n ẹ = s. principados 
 n k íṣe k k = s. rede 
 n = s. políciais 
 n ní ẹ ẹ ík = s.m. indio 
 n ṣ ṣẹ = s. pessoal 
àwòrán = s. imagem 
àwòrán = s. retrato 
àwòrán = s. impressão 
àwòrán ayé = s. mapa 
 n f = s. desenho 
 n n = s. gráfico 
àwòrán tí nrìn = s. filme 
 ù = s. sociedade 
ayaba = s. rainha 
ayàwòrán ilé = s. arquiteto 
ayé = s. mundo 
 ẹ ẹ í = s. graduação 
ayo = s. corpulência 
ayo = s. repleção 
 = s. soluto 
 = s. prazer 
 -nla = s. arrebatamento 
áyán = s., entom. barata 
 n -ìpin = s. destino 
àyè = s. chance 
àyè = s. oportunidade 
àyè = s. vaga 
 ẹ ẹ h n k kẹ ẹ = s. mala 
de automóvel 
àyíká = s. circulo 
 = s. citação 
 
 
 
 
 
 
B 
 
ba ní bùba = v. emboscar 
baàfin = s. eunuco 
baálé ilé èrò = s. anfitrião 
 ù ẹ = s. banheiro 
 n ẹ = s. avental 
bawo ni = interj. como vai? 
bá = prep. defronte 
bá = prep. por 
bá = v. ultrapassar 
bá lójijì = v. surpreender 
 ṣe = v. simpatizar 
bágbé = v. habitar 
 kẹ ùn = v. simpatizar 
bá-= v. acompanhar 
bá-pàde = v. encontrar com 
bára = s. ser bom 
bá-rìn = v. acompanhar 
bá-ṣe = v. ajudar 
báta = s. tambor 
bá-wí = v. censurar 
bà = adj. curvado 
bà = v. fermentar 
 = v. igualar 
 nín ẹ = v. lamentar 
 ù kéke é i íí fi ẹ - k 
rìn = s. helicóptero 
bàbá àgba = s. avô 
bàbá ìyá = s. avô materno 
 ń = s. avô 
bàbá-bàbá = s. avô paterno 
 õṣ = s. sacerdote 
 ẹ = v. falhar 
 ẹ = v. mimar 
 ẹ = v. contentar 
bàlúù = s. avião 
bàsíà = s. bacia 
bàtà = s. sapato 
 ẹ ẹ ẹ = s. chinelo 
 ẹ = s. governador 
béèrè = v. demandar 
 é hun í ṣé ẹni = v. 
reivindicar 
bérè = v. pedir 
bèbè = s. beira 
bèbè òkúta = s. penhasco 
 ẹ = v.t. descascar 
 ẹ = v.t. quebrar 
 ẹ = v. saltar 
 ẹ = v.t. picar 
 ẹ = v.t. suplicar 
 ẹ = v. requerer 
 ẹ ẹ ẹ ẹ = v. fatiar 
 ẹ ẹ = v. desculpar 
 ẹ ẹ = v. mendingar 
 ẹ ẹ f n = v. pleitear 
 ẹ ẹ k = s. não 
 ẹ ẹ ni = pron. não 
 ẹ ẹ ni = s. sim, madame 
 
 
 ẹ ẹ = v. começar 
 ẹ ẹ í = v. começar 
 ẹ ù = adj. assustado 
 ẹ -wò = v. visitar 
bi léèrè = v. interrogar 
bi lérè = v. questionar 
bibawo ? = adv. inter. de que 
maneira ? 
bi-ninu = v. fazer ficar aborrecido 
bí = adv. tão 
bí = v. criar 
bí = conj. se 
bí = conj. apesar de 
 í ẹ h n = adj. usual 
 í = adj. régio 
bí òrombó = adj. alaranjado 
bí ti = adv. como 
 í ẹ = adj. corrupto 
bíbáramu = adj. correspondente 
 í ùn = s. controvérsia 
bíi tálákà = adv. pobremente 
 ík ṣe é = conj. a não ser que, a 
menos que 
 ín ẹ = adj. triste 
bì = v. empurrar 
bìrìkìtì = s. arco 
bì-wo = v. demolir 
bo = adv. sempre 
bolebole = s. ladrão 
borí = s.,(cer. rit.) rito de iniciação 
borí = v. prevalecer 
bó = v. descascar 
bóju = v. lavar o rosto 
 ó ṣ = v.t. homenagear orixá 
 ó i ẹṣe = conj. conquanto 
bótiwùkórí = adv. de qualquer 
maneira 
bóyá = adv. porventura 
bò = v. cobrir 
bòkòtóò = s. mocotó 
bòra = v.t. para cobrir o corpo 
bòrí = v. predominar 
 = v. idolatrar 
 = v. tirar 
 = v. alimentar 
 = v. chegar 
 = v. entrar 
 = v. furar 
 = v. vir 
 í ín = v. interferência 
 k ní = s. cavalheiro 
 - ṣ = v. despir 
 -silè = v. falhar 
 e = v. entrar 
 = v. homenagear 
 u í ẹ = v. ferti lizar 
bupá = v. vacinar 
 u ẹ = adj. feio 
 u ék = adj. infame 
buruku = adv. intensamente 
burúkú = adj. malvado 
bú = v. abusar 
bú = v. insultar 
 
 
búburú = adj. mal 
búra = v. prometer 
búra-eké = v. jurar falsamente 
bù = v. passar por 
bù = v. assar 
bù- ẹ = v. morder 
bùkú = v. reduzir 
bùkún = v.t. expandir 
bùkùn = v. desprezar 
bùkùn = v. derrogar 
bùkùn = v. reduzir 
 ùk n = v. exagerar 
bùn = v. presentear 
bùrédì = s. pão 
bùyìn fun = v. honrar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
D 
 
daapò = s. fazer bolsos 
dagba = v. crescer 
dandan = adj. compulsório 
 ík = adj. torto 
dasa = s. prato 
 - i ẹ = v. liberar 
dá = v. quebrar 
dá = v. conquistar 
dá = v. brilhar 
dá = v. fazer 
dá = v.t. preparar 
dá = v. cintilar 
dá = v. chicotear 
dá dúró = s. atraso 
dá dúró = v.t. + v.i. procrastinar 
dá isé dúró = s. greve 
dá láre = v. justificar 
dá ni lójú = v. convencer 
 = v. integrar 
 í ẹ = v. causar 
dáadáa = adv. bom 
dába = v. imaginar 
dábòbò = v. defender 
dáduro = v. deter 
dádúró = v. freiar 
dáhùn = v. corresponder 
 = v. julgar 
dájú = adj. definitivo 
dáju-dáju = adv. certamente 
dájúdájú = adv. definitivamente 
 kẹ = v. emudecer 
 kẹ ! = interj. fique quieto! 
 k = v. negligenciar 
dákú = v. desmaiar 
 ẹ i = v. culpar 
 - ẹ kun = v.t. proibir 
dálójú = v. assegurar 
dá-lu = v. furar 
 - n = v. propor 
dána = v. fazer fogo 
dánú = v. derramar 
dánwò = v. examinar 
dánwò = v. tentar 
dá-pádà = s. devolver 
dára = adj. bom 
dára = adj. agradável 
dárà = v. fazer proezas 
 = adj. elaborado 
dárajù = adj. melhor 
 ù = adj. excelente 
dáró = v. deplorar 
dáse = s. fazer algo sozinho 
 í ẹ = v. estabelecer 
dáto = s. babar 
 ó = v. cessar 
dà = v.t. ser dobrado 
dà = v.t. tornar-se 
dà = v.t. desapontar 
dà = v.t. derramar 
dà kúrò = v. esvaziar 
 
 
dàgbà = adj. maduro 
dàkaka = v. agachar 
dàndógó = s. agbada com mangas 
compridas 
 = v. misturar 
dàrú = v. romper 
dé = v. chegar a 
dédé = adj. precisas 
dédé = s. precisão 
dè = v. parafusar 
 ẹ = s. suave 
 ẹ ù = v. amarrar 
 ẹ ù = v. apavorar 
 ẹ ù = v. susto 
 ẹ ù = v. aterrorizar 
di = prep. de 
 i ẹ ù = v. empacotar 
dirún = v. trançar o cabelo 
dí = v. trançar 
 í n = v. obstruir 
dídà egungun = s. quebrar a 
espinha 
 í ṣ k ṣ k = s. clareza 
dídálóhùn = adj. responsável 
dídán = s. brilhante 
dídánúbí = adj. agravante 
dídára = adj. deslumbrante 
dídára dídùn = adj. elegante 
dídáwà = s. isolação 
 í ẹ ù ni = s. terrorismo 
dídùn = adj. fragrante 
 íẹ = s. pedaço 
 íẹ = adv. um pouco 
dígí = s. vidro 
 í í ńk n = s. lente 
díjú = v. complicar 
dín = v. reduzir 
dínà = v. bloquear 
dín-kù = v. diminuir 
díyelé = v. custear 
dì = v. condensar 
dì mú = v. apreender 
dìbò = v. votar 
dìgbolu = s. atacar, enfrentar 
dìmú = v. segurar 
 ẹ = v. capotar 
 k = v. encontrar 
dó = v. acampar 
dòdò = s. banana frita 
 ẹ = v. prostrar 
du = v. correr 
dú = v. ser preto 
dúdú = adv. preto, negro (a), ser 
preto 
 ẹ = v. agradecer 
dúró = adj. consistente 
dúró = s. espera 
dúró dè = v. esperar 
dúró níbìkan = v. hospedar-se 
 ù ẹ = s. posição 
dùn = adj. agradável 
dùrò dé = prep. até 
dùrù = s. harpa 
 
 
 
E 
 
e ní n n ń = s. duna 
ebi = v.t. + v.i. ter fome 
ebu = s. plantações de inhame 
èbì = s., entom. abelha 
èbúté = s. desembarcadouro 
 é k e ù e = s. terminal 
ferroviário 
edé nlá = s., zool. lagosta 
èdè árámáìkì = s. língua aramaica 
 u í = s. língua portuguesa 
èdìdì = s. magia 
eegun àyà = s. ossos do peito 
eéran = s. gramíneas forrageiras 
eéwo = s. abscesso 
èébú = v. abusar 
èéfín = s. fumos 
èéri = s. sujeira 
èérí = s. sujeira 
 hù hun in = s. broto 
egbére = s. fada 
egbó = s. milho cozido 
egbògi = s. droga 
e i í í ẹ nk n = s. 
antisséptico 
e un un ẹ h n = s. medula espinhal 
é n = s., entom. carrapato 
ègbo = s. uma ferida 
ehín erin = s. marfim 
ehoro = s., zool. lebre 
ehoro onírun = s., zool. coelho 
ejìnrìn = s.,bot. planta rasteira 
e ó ó ù í ṣẹ kẹ ẹ = s., zool. 
cascável 
èjìlá = num. doze 
èjó = s. dano 
eke = s. o mentiroso 
eku = s., zool. rato 
ekuru = s. bolo de feijão 
ekúru = s. sarna 
ékún = s. choro 
èkarùn = num. quinto 
èkejì = pron. o outro 
 kẹwàa = num. décimo 
 ku u in i ẹ = s. carbono 
e ẹ ẹ = coloq. glutão 
e ẹ ẹ = coloq. porcalhão 
e ẹ ẹ = s., zool. leitão 
elégbògi = s. farmacêutico 
elegugu = s., zool. jacaré 
elékuru = adj. poeirento 
eléré = s.m. jogador de golfe 
eléré = s. esportista 
eléré-ije = s. atleta 
e é uk = adj. roxo 
e é ni = s. socialista 
eléwu = s. insegurança 
eléyi = pron. este 
elo àtají = s. estopim 
é ó = s. adesivo 
 
 
èlé owó = s. juros 
èlò ìdìmú ìwé = s. clipe de papel 
 f hín = s. pasta de dentes 
èlò ìmumi = s. canudos 
èlò ìtanná = s. comutadorr 
èló ni ? = pron. inter. quanto ? 
 ní in nín ẹ = s. rolamento 
èmi = pron. pess. eu 
èmi wà = s. estou presente 
enikan = pron. qualquer um 
eni í ẹ = s.m. réu 
ènìà = s. povo 
ènìà lásán = adj. malvado 
ènià ní pati = s. pessoa 
epo = s. óleo da palmeira 
epo ara = s. óleo de sebo 
e ẹ = s. óleo de peixe 
e ẹ = s. óleo de amendoim 
epo idána = s. óleo combustível 
epo lárá = s. óleo de rícino 
e ẹ = s. azeite de dendeepo sóyà = s. óleo de soja 
èpè = s. maldição 
èpo = s. planta aquática 
èpo = s. pele 
èpo = coloq. fumo 
èpò = s. solvente 
 = s. gasolina 
eré = s. exibição 
eré = s. brincadeira 
eré = s. torneio 
eré ìjàkadì = s. ginasta 
eré ìtàkìtì = s. acrobacia 
ere tútù = s. vagem 
erékúsù = adv. encaixado 
erìgì ehín = s. gengivas 
erinmi kékeré = s., zool. foca 
é nk í = s., zool. castor 
é ù ẹ = s. poeira 
ère = s. boneca 
ère = s. estátua 
èrè = s. efeito 
èrè = s. renda 
èrè = s. prêmio 
èrè = s. rendimento 
èrèlé = s. fevereiro 
èrò = s. conceito 
èrò = s.f. passageira 
èrò = s. pensamento 
èrò inú = s. pensamento 
 í = s.f. peregrina 
èròjà = s. acessório 
esó = s. doença da pele 
eṣuṣu = s., zool. sanguessuga 
èsì = s. resposta 
èso = s. colheita 
èso = s. gozo 
èso = s. questão 
èso oko = s. colheita, safra 
èsúsú ara = s. espinha 
 ṣù = adj. audaz 
 ṣù = adj. enérgico 
 
 
 ṣù = s. espírito das trevas 
etí = s. espiga 
etí = s. rebordo 
e í kẹ ẹ = s. aba 
etí òkè = s. elevação 
etìnrin = s. ébano 
ètò = s. processo 
 ni = s. socialismo 
 ṣ ú ìgbeyàwó = adj. pré-
nupcial 
ètufu iná = s. luz 
ewé = s. erva 
ewé irin = s. chapa 
ewé takadá = s. folha de papel 
ewédò = s. musgo 
ewéko = s. vegetal 
ewu = s. injúria 
ewu nlá = s. trauma 
éwo ara = s. verruga 
 = s. tabu 
eyín = s. molar 
èyí = pron. f. esta, essa 
èyí náà = adj. tal 
èyíkéyìí = adj. cada 
èyíkéyìí = adj. todo 
èyin = pron. vocês 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
E 
 
ẹ = s. criação 
ẹ ẹ i = s. erupção 
ẹ h n = s. traseiro 
ẹ = num. três 
ẹ ẹ ẹ k n = s., zool. 
melro 
ẹ = s. área 
ẹ = s. vizinhança 
ẹ = s. cercania 
ẹ = s. pirão de farinha de 
mandioca 
ẹ ẹ = s. apologia 
ẹ ẹ = s. pedido 
ẹ i ẹ ṣẹ = s. culpado 
ẹ ùn = s. bônus 
ẹ ùn = s. desconto 
ẹ ùn un = s. talento 
ẹ = s. cópia 
ẹ ùn = s. dor 
ẹ ẹ ẹ ẹ = num. quinhentos 
ẹ f = num. seis 
ẹ f = s. ervas aromáticas 
ẹ fufu n = s. tornado 
ẹ ẹ ní ù = s. orquestra 
ẹ n = adj. sênior 
ẹ n i = s. cargo religioso 
ẹ n = s. espinho 
ẹ h n = adv. de volta 
ẹ h n = adv. para o lugar de 
origem 
ẹ ẹ = s. promessa 
ẹ k = s. haste 
ẹ k igi = s. ramo 
ẹ kẹ n = num. nono 
ẹ k = s., (com. rit.) alimento sólido 
feito a partir de milho branco 
ẹ k = s. disciplina 
ẹ k = s. exame 
ẹ k = s. saber 
ẹ k = s. material estudado 
ẹ k = s. ciência 
ẹ k ṣe i é = s. lição de casa 
ẹ k i é ẹ = s. sujeito 
ẹ k kík = s. instrução 
ẹ k ní ẹ = s. biologia 
ẹ k ní hun n = s. 
horticultura 
ẹ k u u = s. papa de milho (fria) 
ẹ kùn = s. região 
ẹ ẹ = s. remendo 
ẹ í = s. fantasma 
ẹ = s. pinças 
ẹ i n = s. óleo de amendoim 
ẹ ẹ n = s. março 
ẹ í = s.f. testemunha 
ẹ in = num. quatro 
ẹ ín = s. sorriso 
ẹ n ín ó n = num. dezesseis 
ẹ = s. gerador 
ẹ = adj. instrumental 
 
 
ẹ = s. moinho 
ẹ fẹ ù óni un = s. foguete 
ẹ n = s. canal 
ẹ fíf í n k ó = s. trava 
de mão 
ẹ niṣ = s. telefone 
ẹ í n u = s. termômetro 
ẹ f = s. máquina de lavar 
roupa 
ẹ ẹ h = s. broca 
ẹ k é = s. máquina de escrever 
ẹ k é = s. válvula 
reguladora 
ẹ ó i = s. telescópio 
ẹ un = adj. nuclear 
ẹ = s. alto-falante 
ẹ ẹ é = s. impressora 
ẹ n k n ó = s. 
torradeira 
ẹ i ón = s. torneira de água 
quente 
ẹ -gbèsì = s. interfone 
ẹ ó í k n = s. carburador 
ẹ í n kẹ ẹ n = s 
transmissão 
ẹ -omi = s. torneira 
ẹ ù = s. terror 
ẹ n i i ẹ ẹ ẹ = s. lasca 
ẹ n n = s. fragmento 
ẹ n = s. fenda 
ẹ ṣẹ = s. incêncio culposo 
ẹ n = s. religião 
ẹ = s. lazer 
ẹ = s. idioma 
ẹ n = s. bolha 
ẹ n = s. sedução 
ẹ n = s. estratégia 
ẹ ẹ = s. desgraça 
ẹ = s. disciplina 
ẹ = num. dez 
ẹ ín ùn ẹ = num. 
cinquenta 
ẹ ù éké = s. blusa 
ẹ ù éf ó = s. colete salva-vidas 
ẹ = s. categoria 
ẹ = s. parte do corpo 
ẹ n ó un = s. 
esquadrão 
ẹ n in i kùn in = s. sexo 
ẹ ín = pron. 
você,lhe,vocês,te,o,a,vós,tu,ti,senhor
,senhores,senhora,lhes,os,senhoras 
ẹ ék ! = interj. vamos! 
ẹ k = interj. seja bem-vindo 
ẹ k n = interj. boa tarde 
ẹ k ẹ = interj. boa tarde 
ẹ kun = s. beira-mar 
ẹ = s. oferta 
ẹ k = s. oferenda de 
primeiros frutos 
ẹ u u = s. sacrificio 
propriciatório 
ẹ i i ẹ = s. oferenda de bebida 
aos santos 
 
 
ẹ ẹ i ẹ = s. oferenda de 
alçada 
ẹ = adj. um homem forte 
ẹ = s., zool. macaco 
ẹ f f = s. irascibilidade 
ẹẹ = num. oito 
ẹf n = s., zool. búfalo 
ẹ = s., zool. papagaio 
ẹ e = num. bilhão 
ẹ ẹ = s. associação 
ẹ ẹ = s. empresa 
ẹ ẹ = s. linha de soldados 
ẹ ẹ ù ṣiṣẹ = s. equipe 
ẹ ẹ n uk = s. tripulação 
ẹ ẹ k = s. frota 
ẹ ẹ - un ẹ ẹ in í ẹ ẹ ẹ = 
s. brigada 
ẹ ẹ ẹ ó n = num. três mil 
ẹ ẹ ùn = num. mil 
ẹ ẹ é i = num. quatro mil 
ẹi ẹ = s. ave, pássaro 
ẹi ẹ i n = s., zool. águia 
ẹ = s. peixe dourado 
ẹ kéke é ní = s., zool. anchova 
ẹ ní = s., zool. estrela do 
mar 
ẹ -ń n = s. baleia 
ẹ = s. ação judicial 
ẹ = pref. aux. prefixo que denota 
propriedade 
ẹ ẹ ùn i ẹ ṣe = s. inventor 
ẹ ẹ = s. ser supremo 
ẹ ẹ ke = adv. em seguida 
ẹ ẹ ẹ iṣẹ í n k n = s.f. 
donatária 
ẹ ẹ ẹ = adj. frágil 
ẹ ẹn = s., zool. aranha 
ẹ ẹ = s. engenheiro 
ẹ ẹ ṣẹ n in = s.f. pecadora 
ẹ ẹ n = s. fraude 
ẹ ẹ n = s.f. prisioneira 
ẹ u i ṣẹ = s.,bot. folha pequena de 
indigo 
 ẹ ẹ = n. Demônio 
ẹ n ó = s., zool. cobaia 
ẹní = s. esteira 
ẹn k nk n = pron. ninguém 
ẹnike = s.m. companheiro 
ẹnikẹ ni = pron. alguém 
ẹnikẹ ni = pron. seja quem for 
ẹni í = pron. o que 
ẹni í ní fu í = s.m. suspeito 
ẹni í ń ṣe ki i = s.m. explorador 
ẹni í ñfi nṣẹ í i ẹ í n f n 
títà = s. exportador 
ẹni í ń ńk n = s.f. usuária 
ẹni í nṣe ẹ ẹ = s. designer 
ẹni í ń n = s.m. espectador 
ẹni í n n n i i k k = s. 
atirador 
ẹni í ó nk n ṣ k ṣ k = s. 
especialista 
ẹni í ó e nk n ní i ẹ = s.m. 
requerente 
 
 
ẹni í ó ṣe f n nk n = s. 
requerente 
ẹni í í nṣe ón ẹ f n = s.m. 
cozinheiro-chefe 
ẹnu n = s. entrada 
ẹ n = s. carne 
ẹ n ẹ ẹ ẹ í fi i í = s. 
toucinho defumado 
ẹ n ẹ = s. carne de peixe 
ẹ n í é = s. carne seca 
ẹ n ùn = s. carne do pescoço 
ẹ n ù = s. carne fresca 
ẹ nk í = s., zool. guaxinim 
ẹ nk e é é in = s. animal de 4 
patas 
ẹ nk ń funfun í n é 
 k n un i ẹ í = s., zool. urso 
polar 
ẹ nk n ní = s., zool. alce 
ẹ n-màálù = s. carne bovina 
ẹ ẹ = adj. pântano 
ẹ ẹ = adj. feroz 
ẹ = s. escravo 
ẹ ù = s. bens 
ẹ ù = s. pacote 
ẹ ẹ = s. pata 
ẹ ẹ ùn = s. dor nos pés 
ẹṣin = s., zool. cavalo 
ẹṣin i = s., zool. cavalo do rio 
ẹ = s. tubérculos 
ẹ ù = s. pó 
ẹ = s. encanto 
ẹ ẹ = s. pássaro 
ẹ ẹ k = s., zool. canário 
ẹ ẹ ó e = s., zool. pavão 
ẹ n in = s. carvão 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
F 
 
 
fara tì = v. reclinar 
f = v. camuflar 
fá = v. barbear 
fá-irun = v. cortar o cabelo 
fárí = s. ostentação 
fárí = s. desfile 
f ẹ = s. vogal 
fà = v.t. + v.i. vazar 
fà = v. puxar 
fà gùn = v. alongar 
f ẹ h n = v. recuar 
fà ya = v. rasgar 
fà-gún = v.t. prolongar 
fà- = v. aderir 
f - = v. atrair 
fà-mu = v. mamar 
f ẹ h n i i n = v. rebaixar 
febipa = v. morrer de fome 
fé = adv. um longo tempofè = v. desejar 
fèrè = s. gaita pastoril 
f é k -omi = s. vigia 
fẹ = v. concordar 
fẹ = v. estar disposto 
fẹ = v.t. querer 
fẹ = s. ampliar 
fẹ i fẹ fẹ = v. soprar 
fẹ -kù = v. perder 
fẹ ẹ = v. suavizar 
fẹ ẹ fẹ ẹ = s. fino 
fẹ ẹ = adv. quase 
fi = prep. por 
fi = v. aplicar 
fi = v. pôr 
fi agbára gbà = v. apodera-se de 
fi ṣẹ í = v. indeferir 
fi bú = v. barrar 
fi èéfín pa = v. sufocar 
fi ẹnu k nu = v. beijar 
fi ẹ ẹ kùn ṣ -ṣ = v. chapinhar 
fi ẹ tì síwájú = v. autimatizar 
fi ẹ n e e = v. insinuar 
fi hàn = v. demonstrar 
fi hàn = v. expor 
fi ilé yá = v. arrendar 
fi ipá um = s. forçar 
fi = v. referir 
fi nṣẹ í i ẹ í n f n í = v. 
exportar 
fi k ẹ = v. pavimentar 
fi n ṣe nkan tìtà = v. manufaturar 
fi ẹ = v. varrer 
fi í = v. aprovar 
fi = v. reservar 
fi ra kanra = v. contatar 
fi sí ipò = v. localizar 
fi í ẹ = v. deixar 
fi sínú = v. injetar 
fi í í k = v. deslocar 
 
 
fi súgà sí = s. adoçar 
fi sùn = v. processar 
fi- = v. mergulhar 
fi-fún = v. conferir 
fi-fún = v.t. oferecer a 
fihàn = v. indicar 
fihàn = v. mostrar 
fi-hàn = v. mostrar 
fi-k = v. pendurar 
filà-ade = s. tiara 
fi- = v. parar 
fi-ojúsí = v. concentrar 
fi = v. esconder 
fi-ṣé = v. mal dizer 
fi-si = v.t. aplicar 
fi í ẹ = s. abandono 
fi- í ẹ = v. desistir 
fi- í ẹ = v. liberar 
fi k = v. embarcar 
fiwé = v. comparar 
fiyèsí = adj. notável 
fífaradà = adj. tolerável 
fífi ẹni k í ẹ = s. autógrafo 
fífínjú = adj. puro 
fí-fún = v. oferecer 
fíhàn gbangba = v. simplificar 
fín = v. embelezar 
fírígí = s. geladeira 
fì = v. balamçar 
fì = v. tomar 
f fẹnu = adj. oral 
fìlà obínrin = s. chapéu de mulher 
fo = v.t. sentir 
fo okan larin = adj. alternado 
fojú tínrín = v. depreciar 
fólori = s. quebrar a cabeça de 
alguém 
fò = v. romper 
fò = v. pular 
fò-sókè = v. saltar 
f = adj. quebrado 
f = s. ser cego 
f = v. esfregar 
f = v. naufragar 
f ní f e = v. esterilizar 
f = v.t. estar no escuro 
f n = v. para ser esbelta 
f n h n = v. conduzir 
f = v. lavar roupa 
fulowa = s. farinha de trigo 
fun....ni = s. dar 
fuyì = adj. amável 
fún = prep. para 
fún = v. pulverizar 
fún kákìri = v. difundir 
fún láyè = v. licençiar 
f n ùn = v. estrangular 
f n = v. espremer 
fúnká = v. espalhar 
fún-lágbára = v. carregar 
fún-lési = s. responder 
fún-pá = s. apertar, esmagar, 
estrangular 
 
 
f ẹ = adj. elegante 
fùn láyè = v. acomodar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
G 
ga = s. ser alto 
galà = s., zool. gamo 
gan = adj. exato 
gangan = adj. literal 
gariki = s. escudo 
 ń = adv. firmemente 
 ń = v. cortar (o mato); 
 ń = v. esfaquear 
gàári = s. sela 
gba = v. flutuar 
gbá = v. conceder 
gbá = v. jogar 
gbà = v. auxi liar 
gbà = v. entregar 
gbà = v. possuir 
gbà = v. ter 
gbà = v. embrulhar 
gbá ìtá = s. varrer lá fora 
 ẹni = v. privar 
gbà pada = v. receber 
gbà padà = v. recuperar 
gbádùn = s. gozar 
gbàfún = adj. tolerante 
gbagede eré tàbí ìjà = s. árena 
gbà-là = v. salvar 
 ẹ = v. varrer a casa, 
 = v. abraçar 
 n n = s. prefeitura 
 n = s. prefeitura 
gbaradì = s. amar 
gbàwí = v. advogar 
gba-wole = v. permitir 
gbé = v. ser, estar 
gbé = v. evaporar 
gbé = v.t. cumprir 
gbé = v.t. aumentar 
gbè = v. responder 
 ẹ = v.t. suportar com uma 
gbé dìde = v. mobilizar 
 é i i k n í i ke = v. 
transferir 
 é = v. abduzir 
gbé sókè = v. levantar 
 ẹ fẹ = s. informalidade 
gbé-ga = v. magnificar 
gbèjà = s. defender, comprar briga 
de alguém 
 ẹ kẹ ẹ = v. depender 
gbé-le = v. para colocar em cima 
gbé-mì = v. engolir 
gbéra = s. agitar-se 
g ẹ ẹ = s.,(cer. rit.) cura 
 ẹ n = v. vingar 
gbèsè = s. dívida 
gbé-wá = s. carregar e trazer, 
buscar 
gbígbà = adj. aceitável 
gbígbà = adj. suportável 
 í n í n = s. desvio 
 
 
 í ẹ = s. aridez 
 í ẹ n = adj. vingativo 
 í ẹ = s. audiência 
 í n = s. audição 
gbìn = v. semear 
gbìrò = v. especular 
gbó = s. ancião 
gbó = v.i. amadurecer 
 = v. ouvir com atenção 
 = v. entender 
gbogbo = pron. todos (as) 
 n iṣẹ = s. 
telecomunicações 
gbohùngbohùn = s. eco 
gbólóhùn = s. sentença 
 ó óhùn- = s. frase 
 n = adj. discreto 
 n = adj. sábio 
gbóná = adj. quente 
 n n = s. ginásio 
 n í í = v. chocar 
gbóòrùn = v. farejar 
 = adj. extensa 
gesin = s. arriar /cavalo 
gègé = s. caneta 
gèlèdé = s. máscara geledé 
 ẹ = v. cortar 
 ẹ i un = v. cortar o cabelo 
 ẹ ẹ ẹ = v. picar 
 ẹ ẹ = adv. apenas 
 ẹ ẹ í fin = adj. legal 
 ẹ ẹ í i n = adj. sistemático 
 ẹ ẹ ẹ ẹ k = s. encosta 
gíga = s. altura 
gígun = s. comprimento 
góngó = s. àpice 
gòkè = v. subir 
 = v. confundir 
 = adj. desajeitado 
 = s. crina 
gúgúrú = s. pipoca 
gún = v. vencer 
gún = v. triturar 
 n í ẹ ẹ = v. triturar 
 ù ẹ ù ẹ = adj. nublado 
gùn = v. escalar 
gùn = v. passear de bicicleta 
gùn = v.t. cavalgar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
H 
 
ha gídagída = adj. lotado 
hausa = s. língua e povo hausa 
há = adj. apertado 
háyà = v. fretar 
hàn = v. manifestar 
hàn gbángbá = adj. aparente 
hèé! = interj. medo ou surpresa 
hèpa bàbá = saud. saudaçao ao 
orixá oxalá 
hẹ! = interj. senhor 
híhá = s. congestão 
híhàn ṣù = s. fase da lua 
hííndù = s.m. hindu 
h = v. arranhar 
hun = v. tecer 
hú = v. cavar 
húnra = s. sentir comichão 
hù = v. brotar 
hù = v. apodrecer 
hùwà = v. comportar-se 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I 
 
ibadò = s. praia 
ibatan = s. um parente 
ibi = s. mal 
ibi ìdáná = s. lareira 
ibi ìfúnwàrà = s. leiteria 
i i k é í = s. endereço 
i i hun un = s. arsenal 
i i ṣe ṣí = s. troca 
ibi ìsúré ijé = s. esteira 
ibikíbi = adv. em qualquer lugar 
ibori = adj. que cobre 
ibùdó = s. acampamento 
ibùgbé = s. residência 
i ù ẹ wà = s. feiúra 
ìbá = v. deveria 
ìbà = s. febre 
 ẹ = s. decadência 
 ẹ = s. violação 
 ẹ ó = s. falência 
ìbálò = s. relações 
 i ẹ = s. incesto 
 nikẹ ẹ = s. acompanhamento 
 n ẹ = s. tristeza 
 = s. acusação 
 ṣe = adj. cooperativo 
ìbáwí = s. acusação 
ìbáyému = s. realismo 
ìbéèrè = s. inquérito 
ìbéèrè = v. interrogar 
ìbejì = s. gêmeos 
ìbérè = v. questionar 
 ẹ ẹ nk n = s. começo 
 ẹ ẹ ẹ = s. suborno 
ìbí = adv. aqui 
ìbilù omi = s. ressaca 
ìbínú = s. raiva 
ìbínú = s. temperamento 
ìbí-sí = s. reprodução 
ìbòji = s. sepultura 
ìbòji = s. túmulo 
ìbojú = s. disfarce 
ìbojú = s. pretexto 
 ẹ = s. carranca 
ìbojúwò = s. inspeção 
ìbomú = s. máscara de gás 
 n é = s. pistola 
 = s. rede 
ìborí = s. touca 
 ẹ = s. casco 
 ẹ = s. meia 
 n = s. luva 
ìbú = s. profundidade 
 u ẹ = s., unid. compr. palmo 
 
 
ìbùkún = s. benção 
ìbupá = s. vacinação 
ìbúra èké = s. perjúrio 
 = s. estação 
 ù ùn e = s. berço 
idà = s. cutelo 
idàmeji = s. metade 
idán = s. mágica 
idaro = s. ansiedade 
i = s. escória de ferro 
i ẹ = s. bronze 
ideríômôrí = v. exceder 
idì = s., zool. águia 
idíje = s. rivalidade 
 ẹ nk = s. ferrete 
ìdádúró = s. prisão 
ìdádúró = s. adiamento 
ìdádúró = s. retenção 
ìdágba = s. desenvolvimento 
ìdágbé = adj. solitário 
ìdágìrì ìpaná = s. alarme de 
incêndio 
ìdáhùn = s. resposta 
ìdàjí = adj. meio 
 = s. julgamento, sentença de 
um julgamento 
 kẹ = s. silêncio 
ìdákú = s. desmaio 
 ẹ i = s.condenação 
 ẹ i = s. sentença 
ìdáméjì àyíká = s. semicirculo 
 n = s. proposta 
ìdána = s. noivado 
ìdánilóhùn = s. serviço 
ìdánrawò = s. exercício 
ìdanwò = s. experiência 
ìdánwò = s. provação 
ìdánwò = s. ensaio 
ìdánwò kúkúrú = s. questionário 
 = s. comunhão 
 = s. junção 
ìdára = s. elegância 
ìdárayá = s. passatempo 
ìdáríjì = s. perdão 
ìdàrú = s. rompimento 
 = s. desordem 
 í ẹ = s. absolvição 
 í ẹ = s. inauguração 
 í ẹ = s. livramento 
 ó f n k n = s. 
trégua 
ìdè = v. parafusar 
ìdè = s. fivela 
ìderí = s. capuz 
 e í ẹ k = s. capô 
 ẹ = s. relaxamento 
ìdí = s. causa 
ìdí = s. motivo 
ìdí igi akékù = s. galho 
ìdì márún = num. cinquenta 
 
 
ìdì méji = num. vinte 
 ẹ in = num. quarenta 
ìdì òdù = num. dez milhões 
 í k = s. estação ferroviária 
ìdíje = s. competição 
ìdílé = s. clã 
 í n = s. obstrução 
ìdin = s., zool. larva 
ìdíná = s. barreira 
ìdínkù = s. declínio 
ìdípàárà = s. ferrugem 
ìdíyelé = s. despesa 
 = s. igualdade 
ìdógìdì olójijì ohunkóhun = s. 
avalanche 
ìdójútì = s. desgraça 
 n = s. suavidade 
 í = s. lixo 
 ùn = s. interesse 
 ẹ = s. grátidão 
 óṣinṣin = s. estabilidade 
ifá = s., oráculo africano 
ifõfo = s. espuma 
ífaradà = s. tolerância 
ìfà omi = s. torneira da pia 
ìfàgùn = s. longitude 
 f = s. abraço 
 f ni = s. fascinação 
ìfaradà = adj. suportável 
 f = s. camuflagem 
 f ẹ h n = adv. para trás 
 fẹ = s. afeição 
 fẹ = s. vontade 
 fẹ = s. ambição 
 fẹ k fẹ ẹ = s. vício 
 fẹnuk nu = s. beijo 
ìfésèmulè = s. confirmação 
ìfi a ẹ ẹ n ní = s. acupuntura 
 fi n ṣe = adj. artificial 
ìfihàn = s. conhecimento 
ìfihàn = s. exposição 
ìfihàn = s. introdução 
ìfikún = s. influxo 
 fi = s. anúncio 
 fi = s. testemunho 
ìfinihàn = s. chantagem 
 fi ṣ ẹ = s. astrologia 
ìfisínú = s. injeção 
ìfiyèsí = s. atendimento 
ìfiyèsí = s. reflexão 
ìfohùnsí = s. aprovação 
 f = s. cegueira 
 f n = s. saudade 
 f ẹ ẹ = s. desafio 
 f í é = s. aval 
ìfun = s. tripa 
 f ni ùn = s. asfixia 
ìfura = s. conscientização 
igangàn = s. gigantesco 
igbá = s. concha 
 
 
igbá kejì = s.m. associado 
i ẹ in = num. oitocentos 
i ke ẹ = s. vice-presidente 
igbengberejú = s. sobrancelhas 
i = s. mato 
i = s. madeira 
igbonso = s. escova de roupa 
igi = s. vara 
i i n ẹ = s. pauzinho 
igi ìfalà = s. régua 
igi-i k = s. cana do leme 
igun = s. canela 
ígè = s. peito de homem 
ìgbà = s. época 
ìgbà = s. momento 
ìgbà = s. período 
ìgbà àsè = s. festival 
ìgbà ikórè = s. outono 
ìgbà ìrúwé = s. primavera 
 i é = s. verão 
 ẹ ẹ = v. estação seca 
ìgbá ooru = v. outono 
 ẹ é = s. quinzena 
 ẹ = s. estação quente 
ìgbádùn = adj. ávido 
ìgbàgbé = s. amnésia 
 = s. confiança 
 hun n = s. superstição 
 ẹ = s. cabaça em forma de 
pratos 
ìgbàlà = s. salvação 
ìgbànú = s. cinto 
 ṣẹ = s.,(instr. rit.) cuia 
ìgbàtí = conj. uma vez que 
 = s. pulseira 
 ék ẹ = s. instituição 
 ẹ kẹ ẹ = s. dependência 
 ẹ í ẹni = s. suicida 
ìgbéraga = s. orgulho 
 é = v. abdução 
 ẹ n = s. vingança 
ìgbéyáwó = s. núpcias 
ìgbimotélè = s. planejamento, dica 
ìgbìn = s. colocação de alicerces 
ìgbìn = s. semeadura 
ìgbinnikún = s. inflamação 
ìgbìyànjú = s. esforço 
ìgbóiyà = s. valentia 
ìgbójú = s. coragem 
 n ẹ = pron. fezes 
 n = s. obediência 
ìgé kúrò nínú ara = s. amputação 
ìgò = s. garrafa 
ìgò súgà = s. açucareiro 
ìgún = s., zool. abutre 
ihó = s. buraco 
ihò alágolo nlá = s. calha 
ihò inú ehín = s. cavidade 
ih ẹ = s. sulco 
ihò nínú àpáta = s. caverna 
 
 
ihò ojú = s. soquete 
ihò- ẹ nk n = s. soquete 
 h = s. custódia 
 h = s. armadura 
ìhìn = s. notícia 
ìhìn ìsìnkú = s. obituário 
 h fun n un = s. 
casamata 
ìhùwà = s. conduta 
i ó = v. devotar 
ijó = s. dança 
ijósi = s. no dia seguinte 
íjokòó = s. banco 
ìjà = s. combate 
ìjà = s. encontro 
ìjà = s. surto 
ìjà àfi bálúù jà = s. ataque aéreo 
ìjà màálu = s., zool. tourada 
ìjàdù = s. competição 
ìjáíyà = s. susto 
ìjàmbá = s. perigo 
ìjapá = s., zool. tartaruga 
 = s. romance 
 ẹ -òde = s., zool. cidade no 
estado de ogun 
 ẹ ṣ = s. cidade no estado de osun 
na nigéria 
 ẹ = s. admitir 
 ẹ = s. profissão 
ìjì = s. tornado, furacão 
ìjì líle = s. furacão 
 n ẹ ẹ = s. sabotagem 
ìjiyàn = s. árgumento 
ìjiyàn = s. debate 
 n = s. congregação 
 = s. governo 
 í n 
ènìà = s. democracia 
ìjokòó = s. assento 
 = s. semelhança 
ìjòyè = s.m. meirinho 
 ù = v. comungar 
ìjúwe = s. referência 
iké = s. corcunda 
ikẹ = s.f. afago 
ikin = s.,(instr. rit.) caroço do 
dendezeiro 
ik = s.m. mensageiro 
ik -fe = s. asma 
ik n = s. plenitude 
ikúùkúù = s. neblina 
ìkaánnà = adj. mesmo 
ìkankan = adj. nenhum 
ìkaye = s. projeção 
 kẹh n = adj. último 
ìkélé = s. partição 
 k = s. notificação 
 k ó ẹ = s. pressão 
ìkíni = s. recepção 
ìkíyèsí = s. observação 
 
 
 k k ín é n í = s. 
registro 
ìkógun = s. vítima 
 kó ṣẹ ẹ ẹ = s. procedimentos 
ìkokò = s., zool. hiena 
ìkòkò = s. depósito 
ìkòkò nla ìse omi = s. caldeira 
ìkokò-ìgbé = s. urinol 
 k ù = s. concussão 
 k u = s. colisão 
ìkórè = s. colheita 
ìkorò = s. amargura 
 k í ẹ = s. rejeição 
 k é = s. escrevendo 
ìkúku = s. nevoeiro 
 k n ẹnu = s. bocado 
 k n = adj. punhado 
ilé = s. edifício 
ilé = s. casa 
i ẹ = s. área 
i ẹ = s. chão 
i ẹ = s. solo 
i ẹ f ík = s. áfrica 
ilé alápìín gbé = s. apartamento 
ilé àpíngbé = s. apartamento 
i é = s. bexiga 
i é n -ogun = s. quartel 
ilé egbògi = s. drogaria 
i é ẹ = s. sala de tribunal 
i é ẹ k í = s. academia 
i é ẹ k kéke é = s. escola primária 
i é ẹ nk = s. estábulo 
ilé í fi ń n n ẹ = s. 
laboratório 
ilé gbígbé = s. acomodação 
i é = s. corte 
i é f é nṣẹ = s. correios 
ilé ìgbé álawo = s. vaso sanitário 
i é k n k = s. doca 
i é é ẹ ẹ = s. clube 
i é = s. artilharia 
i é ntí = s. cervejaria 
ilé ìse àkàrà = s. padaria 
i é n n ù = s. sinagóga 
i é ṣ fin = s. legislatura 
i é i hun n = s. estufa 
i é ẹ ẹ = s. berçario 
i é i u = s. albergue da 
juventude 
ilé kékeré = s. cada de campo 
ilé òkú = s. cemitério 
i ẹ ù hun ní í = s.f. 
curador 
i é nín fe u h n k = s. farol 
ilé oògùn = s. farmácia 
ilé owó = s. banco 
ilé túbú = s. prisão 
i é-ẹ k = s. escola 
ilé-ìwé = s. escola 
iléko = s. cada da fazenda 
 
 
ilé- é = s. livraria 
i é- k = v. estaleiro 
i é- un = s. mesquita 
iléru = s. fornalha 
iletùtu = s. propíciante 
i = s. lentidão 
I éṣ = n. Ilesa 
ìlà = s. trevo 
ìlà = s. rasgo 
 ík í ó é í é 
 = s. equador 
ìlàágún = s. suor 
ìláiyà = s. coragem 
ìlàjà = s. intervenção 
ìlànà = s. guia 
ìlara = s. inveja 
ìléjáde = s. despejo 
 ék ṣ = s. capa 
ìlépa = s. perseguição 
ìlérí = s. promessa 
ìlò = s. função 
 hun ẹ í n f n ẹni = s. 
exploração 
 n = s. abuso 
ìloro = s. varanda 
 í ájú = s. avanço 
ìlù = s. atabaque 
 í = s. república 
 ù k k k n = s. pulso 
ìlú òkèrè ti = s. américa 
 í ẹ ó = s. colonização 
imure = s., entom. pulga 
 í-ẹ ùn = s. emoção 
 = s. tecnologia 
 = s. filosofia 
 = s. sensação 
 í ìsàn = s. diagnóstico 
 e = s. 
saneamento 
ìmófo = s. decepção 
 ẹ = s. brilho 
 ẹ ùn = s. luz do sol 
 n = s. conselho 
 ẹ ẹ = s. prognósticoe = s. compreensão 
ìmúkúrò = s. dedução 
ìmúlárayá = s. divertimento 
ìmúnisìn tipátipá = s. fascismo 
ìmúpadà sípò = s. restauração 
ìmúsàn = s. melhoria 
ìmútóbi = s. alargmento 
ìmúwá = s. produção 
iná = s. fogo 
in ni n i k = s. farol 
dianteiro 
in í í k f n k e u = 
s. farol 
inú = s. interior, parte de dentro 
inú dídùn = s. humor 
inú mi dùn = s. estar feliz 
 
 
inú rere = s. generosidade 
inúdídún = s. felicidade 
inúnbíni = s. perseguição 
ínṣ = s. polegadas 
ìnàkì = s., zool. gori la 
ìní = s. possessão 
ìnira = v. incomodar 
ìnùdí = s. papel sanitário 
ipa n = s. percurso 
ipinlè-agbaiye = s. continente 
ipò = s. situação 
i ní u nk n í n = s. 
proporção 
ípínyà = s. adeus 
 n iṣẹ = s. rotina 
ìpadà = s. retorno 
ìpadà séhìn = s. recessão 
ìpàdé = s. encontro 
ìpakú = s. execução 
ìpalára = s. dano 
 í = s. intoxicação 
ìpanìà = s. homicida 
ìpànìà = s. assassinato 
 i n ín = s. chuva com 
neve 
 ẹ = s. aniquilação 
ìparí = s. realização 
ìparí = s. resultado 
ìpárí = s. vencimento 
ìparísí = s. resultado 
ìparun = s. colisão 
 ẹ-eré = s. cenário 
ìpè = s. pronúncia 
 ẹ = v. testar 
 ẹ = s. citação 
ìpé-ogun = s. trombeta 
 ẹ ẹ = s.,(com. rit.) comida 
ritualística 
 ẹ = adj. básico 
 i ẹ i ẹ = s. fundação 
 i ẹ ṣẹ ẹ k = s. princípio 
ìpín = s. acordo 
ìpín = s. quinhão 
ìpínhùn = s. contrato 
 in ẹ í = s. assédio 
ìpinnu = s. determinação 
ìpò = s. grau 
 n = s. aflição 
ire = s. benção 
iré = s. esporte 
ire o ! = interj. boa sorte à você ! 
i ẹ ẹ = s. condescendência 
i ẹ ẹ = s. modéstia 
i ẹ ẹ = s. submissão 
irin àìdàlú = s. minério 
i in i i i = s. vara 
iró = s. falsidade 
i ni! = interj. mentira! 
irú = s. espécie 
irú àmì kan = s. apóstrofe 
 
 
i k n = adj. bege 
i ẹ k n = s., zool. bacalhau 
i ẹ k n = s., zool. atum 
i ẹ n k n = s., zool. salmão 
i ẹ nk k n = s., zool. coiote 
i ẹ nk ó ù nk n = s., zool. 
jaritataca 
i ù ẹ ẹ k n = s., zool. pinguim 
i i in í k n = s. alumínio 
i n k n = s., unid. compr. 
centímetro 
irú olóyè kan = s. cavaleiro 
i n ẹ nu k n = s. sanduiche 
i í í ón k n = s. brandy 
irun àgùtàn = s. lã 
irun èke = s. cavanhaque 
irun ìpénpéjú = s. cílio 
i ùn n = s. barba 
Irè = n. Cidade da Nigéria 
ìran = s. geração 
 ni = s. assistência 
 n = s. assistência 
 n = s. infecção 
 nṣẹ = s.f. missionária 
 nṣẹ = s.f. comissária de bordo 
 nṣẹ ẹ ní i k = s. 
telegrama 
ìrántí = s. memória 
ìràpadà = s. resgate 
 kéke é = s. cometa 
 é n = s. gatilho 
 ẹ í ẹ = s. depressão 
 ẹ = s. harmonia 
ìretí = s. expectativa 
 ẹ ẹ ẹ = s. dados 
ìríbákannáà = s. similaridade 
ìrìn = s. andar 
 n k ni = s. expedição 
ìrìn àjò ojú omi = s. viagem por mar 
 n ẹ ẹ = s. passo 
ìrira = s. animosidade 
ìrira = s. desgosto 
ìrira = s. ódio 
ìrísí = s. forma 
ìrò = s. contemplação 
ìrò = s. projeto 
ìró mi aanu = s. compaixão 
ìròhìn = s. boletim 
 ẹ = s. entardecer 
ìrora = s. agonia 
ìrora = s. trabalho com dor 
ìrora = s. sofrimento 
 = s. conveniência 
 = s. consolo 
 = s. travesseiro 
ìrù = s. rabo 
ìrú sókè rú sódò = s. flutuação 
ìrúfin = s. infração 
 ùkẹ = s.,(instr. rit.) insignia de 
oxóssi 
 
 
 ùkẹ ẹ = s.,(instr. rit.) insignia de 
oxóssi 
ìrúmi = s. ondas 
ìrunú = s. fúria 
 ù = n. Planeta Vênus 
isire-omode = s. boneca 
isotitó = s. fidelidade 
iṣ n = s. tendão 
iṣẹ = s. emprego 
iṣẹ = s. ocupação 
iṣẹ ẹ = s. operação 
iṣe nṣe = s. manutenção 
iṣẹ i i = s. carpintaria 
iṣẹ kéke é = s. tarefa 
iṣẹ n = adj. artístico 
iṣẹ -ìyanu = s. milagre 
iṣ = s. enigma 
íṣe = adj. neutro 
ìsà omi òkun = s. maré baixa 
 ẹ = s. base 
 ẹ = s. fundo 
 ẹ = s. canal 
ìsan padà = s. reembolso 
ìsàn-omi = s. correnteza 
 ń = s. exílio 
ìsanwó = s. pagamento 
 ẹ = s. carreira 
ìsìn = s. culto 
ìsìn = s. adoração 
ìsìn krísti = s. cristianismo 
ìsinmi = s. férias 
ìsínwín = s. frenesi 
ìso adìe = s. aviário 
ìso bebe = s. bomboniére 
 ẹ = s. peixaria 
 i i un = s. renovação 
 í = s. ajuda 
 níṣókí = s. instruções 
 = s. suspensão 
 ẹ ẹ = v. profetizar 
ìsun = s. queimadura 
 ṣ ẹ = s. vide oṣó 
 ṣ = s. líderança 
 ṣ n kun = s. maré 
 ṣ nf ní = s. disponibilidade 
 ṣ n = s. eleição 
 ṣe = s. interesse 
 ṣe = s. expressão 
 ṣe = s. prática 
 ṣẹ = s. angústia 
 ṣe = s. espionagem 
 ṣe n = adj. útil 
 ṣe un = s. campeonato 
 ṣe ẹ ẹ ńk n = s. pré-
condição 
 ṣe é é = s. harmonia 
 ṣe ẹ ẹ = s. precisão 
 ṣẹ un = s. vencer 
 ṣẹ k n = s. momento 
 ṣẹ ẹ i = adj. agitado 
 
 
 ṣe k = s. significado 
 ṣẹ é = adj. duplo 
 ṣe í = s. gesto 
 ṣí = s. saca-rolha 
 ṣ n = s. ilusão 
 ṣín = s. abertura 
 ṣí = s. movimento 
 ṣi é ó í n ín = s. patim 
 ṣi = s. matemática 
 ṣí hun = s. estatisticas 
 ṣi é = s. suspensor 
 ṣó kéke é = s. tacha 
 ṣ í = s. objeção 
 ṣ k n = s. federação 
 ṣ n = s. perspectiva 
 ṣ = s. congestionamento 
 ṣ = s. expressão 
 ṣ ṣ = s. banheiro 
 ṣù = s. naco 
 ṣ = s. fascinação 
 ṣ = s. tesouro 
 ṣu = s. ação 
i ẹnu = s. declaração 
ító = s. suficiência 
ìta = prep. fora de, sem, além de, 
para além dos limites de 
 = s. venda 
ìtají = adj. acordado 
ìtàkùn = s. cipó 
ìtàn = s. estória 
ìtàn asán = s. fábula 
 n ẹ = s. falsificação 
 n = s. relacionamento 
ìtànná ewéko = s. flor 
 n n ẹ = s. raio 
ìtara = s. entusiasmo 
 ẹ ẹ ẹ = s.. ninho 
 ẹ k = s. cemitério 
 ẹ éń ẹ é = adj. sucessivo 
 ẹ ùn = s. satisfação 
 ẹnu = s. insistência 
 ẹnu = s. estresse 
 ẹ ẹ = s. contusão 
 ẹ í = s. submissão 
 ẹ í = s. procedimento 
 ẹ = s. aceitação 
ìtí igi = s. viga de madeira 
 ẹ h n = s. amparo 
ìtìsóde = s. exclusão 
 = s. cuidado 
 = s. enfermagem 
 ẹ ẹ -ogun = s. desfile militar 
ìtòsí = adj. próximo 
 = s. sabor 
 uk = s. direção 
 = s. intérpretação 
 ni ṣí í = s. traição 
 nṣe = s. renovação 
ìtùnú = s. conforto 
iwá k n i = s. proa 
 
 
iwe inú = s. rins 
i é í = s. livro sagrado 
i = s. intoxicação gastrointestinal 
i n ù = s., unid. peso grama 
i n kẹ ù = s.,unid. peso 
quilograma 
i n nù = s., unid. peso 
tonelada 
íwé ìtàn = s. história 
ìwà = s. existência 
ìwà = s. maneira 
ìwà = s. paixão 
ìwà = s. status 
ìwà agbára = s. violência 
 e = adj. bárbaro 
ìwà híhù = s. atitude 
ìwa ihò = s. excavação 
 í = s. santidade 
 kùn in = s. masculinidade 
ìwàásù = s. sermão 
ìwádìí = s. investigação 
ìwàjáde = s. evacuação 
 ki i k ni = s. exploração 
 - n = s. divindade 
ìwárí = s. invenção 
ìwé = s. literatura 
ìwè = s. correio 
ìwé àdéhùn ìsanwó = s. carta de 
fiança 
 é k k = s. lista 
 é ṣẹ = s. autorização 
 é n ń = s. poster 
 é ẹ k kík = s. livro de texto 
 é ẹ í = s. comprovante 
 é ẹ ùn = s. acusação 
 é n ẹ = s. menu 
ìwé ìbérè = s. questionário 
ìwé ìdíyelé = s. lista de preços 
ìwè ìfiyèsí = s. notebook 
 é ẹ = s. bilhete 
 k é = s. correspondência 
ìwé ìní = s. escritura 
 é í é ẹ ní n n f n 
 í ẹ ẹ í = s. intimação 
ìwé ìrajà = s. recibo 
ìwé ìrìnná = s. passaporte 
ìwé ìròhìn = s. jornal 
ìwé ìsàmì sí = s. selo 
ìwè ìtàn = s. crônica 
 é ni n = s. guia 
 é = s. dicionário 
 é = s. permissão 
ìwé kékeré = s. manual 
ìwé kúkúrú = s. nota (escrever) 
ìwé owó = s. cheque 
ìwé owó = s. ordem de pagamento 
 éí f é nṣé = s. selo 
 é = s. envolvimento 
ìwo = s. sirene, megafone, busina 
 = s. isca 
 
 
ìwò ojú = s. característica 
 hùn = s. ritmo 
 é = s. entrada 
 n = s. volume 
 n in ó in = s. diâmetro 
 n ùn = s. dosagem 
 k n = s. carnificina 
ìwòsàn = s. recuperação 
ìwòwò = adv. relativamente 
ìwú = s. inchaço 
ìwúkàrà = s. levedura 
iyagbà = s. parteira 
iyanrìn = s. areia 
i é = s. vestíbulo 
i ù ùn ẹni = s. 
dormitório 
iyárá òkè ilé = s. sotão 
iye = s. quantidade 
iye = s. numeral 
iye = s. taxa 
iye aráàlú ìlú kan = s. população 
iye owó = s. soma 
iyekuru = adj. do pó 
iyèméjì = s. hesitação 
iyèpè = s. poeira, areia 
i ẹ ù = s. camara interna 
i = s. sal 
iyùn = s. coral 
íyókù = s. saldo de balanço 
ìyà = s. punição 
ìyá aya = s. sogra 
ìyá ìyàwó = s. sogra 
 ń = s. avó 
 n ẹ = s. cozinheira 
ìyágba = s. mulher idosa 
ìyaléèkánná = s. arranhão 
 ẹ = s. manhã 
ìyàn = s. fome 
ìyanípá = s. divisão 
ìyànjú = s. motivação 
ìyára = s. pressa 
ìyàrún = s. pente 
 = s. isolamento 
 = s. discrepância 
ìyàwó = s. esposa 
ìyàwòràn = s. camera 
 ẹ = s. pó de madeira carcomida 
 ẹ fun = s. farinha 
ìyèrè osùn = s., (art. rit.) pó de 
coloração vermelha 
 ẹ = v. marcar 
ìyíká = s. circunferência 
ìyìn = s. aplauso 
ìyìn = s. glorificação 
ìyípadà = s. alteração 
ìyípadà = s. modificação 
 í k n = s. persuasão 
 mi òkun = s. maré alta 
ìyókù = adj. remanescente 
 ẹ nu = s. confusão 
 
 
 nu = s. incomodo 
 nu = s. problema 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
J 
 
jagun = s. guerrear 
jalè = v. roubar 
janjan = v. incandescer 
já = v. arremessar 
já = v. soltar 
já = v. beliscar 
já gbà = v. agarrar 
já ra = v. contorcer 
 e = v. partir 
 ẹ = adj. completo 
járó = s. descobrir uma mentira 
jà = v. combater 
jà = v. disputar 
jeki = v., mod. imp. deixe 
jé-níyà = s. flagrar 
jèrè = v. ganhar 
jètè = s. beijar 
 ẹ = v. consumir 
 ẹ = v.t. permitir 
 ẹ = adv. suavemente 
 ẹ = v. dever 
 ẹ ní = v. penalizar 
 ẹ hun = v. comer 
 ẹ hun ẹ = v. festejar 
 ẹ í ẹ í = s. hemorróida 
 ẹ ẹ ík = v. mártir 
 ẹ hun = v.t. levar comida 
 ẹ kí = v. permitir 
 ẹun = v. comer 
 ẹun n = v. almoçar 
 ẹ = v. reconhecer 
jijin = s. profundo 
jiyàn = v. criticar 
jiyàn = v. refutar 
jí = v. aceitar 
jígí = s. espelho 
 í ẹ n = s. canibalismo 
 í ẹ = s. confissão 
jíjìnà = adv. longe 
jíjò = s. vazamento 
jíjorò = adj. pálido 
 ẹ = s. admissão 
jìnà = adj. distante 
jìnnà = adj. remoto 
jìyà = v. sofrer inocentemente 
jojú = s. ultrapassar 
jó = v. dançar 
jò = s. pedir desculpas 
jò = v. gotejar 
 = adj. provável 
 = v. reinar 
 = interj. por favor 
ju = v. lançar 
ju = adv. comp. mais do que 
júbà = v. adorar 
júbà = v. respeitar 
jù = v. lançar 
 ù = s. mais que todos 
 
 
jùbeelo = s. além disso 
 ù = adv. muitíssimo 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
K 
 
kaba = s. vestido 
kakanfò = s. capitão da guerra 
kan = art. m. um 
kan = s. azedo 
kannakanna = s. lançar 
k nṣ ṣ = adj. apenas 
katabá = s. charuto 
ká = v. fracassar 
ká = part. aux. vamos 
ká = v. enrolar 
k í un = v. executar 
k = s. manhã 
káì ! = interj. ah!, oh! 
káka = adj. forte 
káka = adj. violento 
k = v. sitiar 
kà = v.t. contar 
kà kún = v. incluir 
k = s. observar coisas proibidas 
pelos deuses 
k = v. dominar 
kàkà = prep. em vez de 
kàn = v. bater 
kàn = v. interessar 
k n ṣó = v. bater um prego 
kànàngò = s. cavanhaque 
kàngajíjì = s. manancial 
kàríká = s., entom. formiga preta 
kere-òwú = s. sementes de algodão 
ké = v.i. + v.t. clamar 
ké = v.t. cortar 
ké = v. uivar 
ké = v.t. separar 
ké ramúramù = v. gritar 
kékeré = adj. pequeno 
kéré = adj. pouco 
kéréjù = adj. mínimo 
kéréjù = v. ser menor que o outro 
kèhìnsí = s. ser contra 
kẹ = v. idolatrar 
kẹ = v.t. afagar 
kẹ ẹ = v. juntar 
kẹ ẹ = v. andar como amigos 
kẹ kẹ = s. roda 
kẹ kẹ ẹ ù = s. van 
kẹ kẹ kẹ ù = s. carrinho de mão 
kẹ k = v. aprender, estudar 
kẹ = adj. décimo 
ki = adj. compacto 
ki = adj. gordo 
ki = v.a. dever 
kiakia = s. cedo 
kilò fun = s. avisar 
kí = v.t. cumprimentar 
kí = conj. a fim de que não 
kí = v.t. fazer continência 
kí = conj. de modo que 
 
 
kí ó tó = prep. diante de 
kíákíá = adv. velozmente 
kíkà = v. ler 
kíkan = s. azedo 
kíkaye ènìà ìlú = s. censo 
kíkéré pátápátá = s. mínimo 
kík = s. construção 
kík = s. recusa 
kílò = s.,unid. massa quilo 
kínla ? = pron. inter. o que ? 
kíyèsí = v. marcar 
kíyèsí = v. notar 
k = v. reprimir 
kìkì = adv. nada mais 
kìkì òkè = adj. acidentado 
k f n = v. monitorar 
ko po = s. juntar 
kondo = s. cassetete 
kore = v. colher 
koríko = s. grama 
k ík í ẹ = s. feno 
kotìnnì = s. cortina 
kó = adj. elástico 
kó = v.t. saquear 
kó = v.t. roubar 
kó = adj. desagradável 
kó jáde = v. evacuar 
kó-jinle = s. aprofundar 
kó = v. juntar 
kókó = s. maçaneta 
kókòró-àìsàn = s. bactéria 
kólékólé = v. arrombador 
kó ikó í ẹ = s. palha 
kò = adv. neg. não 
k ṣe ṣe = v. ser obrigado a 
kò sí = adv. não está 
k í ẹnik n = s. ninguém 
kòkò = s. cachimbo 
kòkòrò = s. verme 
kòkòrò oyin = s. abelha 
kònkò = s., zool. sapo 
kòtó = s. vala 
kòtó = s. cova 
kòtopó = adj. urna 
k = v. gravar 
k = v.t. construir 
k = v.t. erigir 
k = v.t. + v.i. aprender 
k = v. denunciar 
k k é í é = v. endossar 
k f n n í = s. inscrever 
k ẹ k = v. educar 
k k í é = v. listar 
k = adv. atrás 
k = adv. passado 
k k = s. canto 
k k = s., zool. raposa 
k u = v. choque 
k ní = v. circuncidar 
k in = v. entoar 
 
 
k in = v. cantarolar 
k - í ẹ = v. desertar 
k é í = v. endereçar 
ku = adj. brusco 
ku = adv. rapidamente 
ku = adv. inesperadamente 
ku ẹ = interj. boa tarde 
ku = s. taco 
kú = adj. morto 
kú sómi = v. afogar 
kúkúrú = adj. breve 
kún = v. expirar 
kún = v. fornecer 
kún fún àníyàn = adj. cuidado 
k n f n ẹ f fu í e = adj. 
tempestuoso 
kún fún ìkúku = adj. nebuloso 
kún fún ìrira = adj. odioso 
kún fún òòrùn = adj. ensolarado 
k n f n ẹ = adj. grato 
k n f n = adj. respeitoso 
kúnú = adj. brusco 
kúrò = adv. embora 
kúrú = adj. curto 
kù = v. sobrar 
kùku = s. sabugo de milho 
kùn lóorun = v. hipnotizar 
kùna = s. fracassar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
L 
 
 ẹ = prep. em baixo 
lailetùtu = s. que não é propicio 
 = adj. liberal 
lá àlá = v. sonhar um sonho 
láànú = adj. lamentável 
 n = adj. ocupado 
láarín = prep. entre 
láàrin = prep. no meio de 
ládùn = adj. agradável 
lágbára = s. cálcio 
lágbára = adj. influente 
lágbára = adj. forte 
láìdánilójú = adj. inseguro 
 f = adj. desconhecido 
láìfiyèsí = adv. independentemente 
 f k n = adj. intacto 
 n ẹ ẹ = adj. ímpar 
 ẹ í é = adj. inabitado 
láìkú = adj. imortal 
láìláájò = adj. inconsiderado 
láìládùn = adj. sem sabor 
láilái = s. para sempre 
 = adj. incompátivel 
láìlèdíyelé = adj. inestimável 
 ẹ k = adj. ignorante 
 í ẹ = adj. improvável 
 ṣe = adj. incapaz 
láìlèwòsàn = adj. incurável 
láìléwu = adj. seguro 
láìlófin = adj. sem lei 
láìlópin = adj. sem limites 
láìlópin = adj. inconclusivo 
 = adj. esquelético 
láìlórí = adj. sem sentido 
 ó k = adj. anônimo 
láìlóye = adj. não qualificado 
 ṣe = adj. não intencionalláìmòye = adj. descortês 
láìní = adj. destituido 
 ní ṣẹ = adj. não autorizado 
 n n ó = adj. barato 
láìnídìí = adj. sem sentido 
láìnígbà = adj. inoportuno 
láìnílárí = adj. desnecessário 
láìnínúdídùn = adj. infeliz 
 ní n = adj. desamparado 
láìnírònú = adj. imprudente 
láìnítìjú = adj. obsceno 
láìníyàn = adj. despreocupado 
láìpalára = adj. i leso 
láìpé = adj. incorreto 
 ẹ = adj. mais recentes 
láìríwísí = adj. conclusivo 
 ùn = adj. inquieto 
 ẹ ẹ = adj. inesperado 
 ṣe nígbàkúgbà = adj. incomum 
 ṣe é é = adj. irregular 
 
 
 iṣẹṣẹ = adj. sem emprego 
láìsi = s. sem 
láìsimi = adj. industrial 
 ṣ ó = adj. falso 
 ṣ = adj. desonesto 
 ṣ n- ṣ = adj. objetivo 
 = adj. impróprio 
láìwíwo = adj. irrelevante 
 = adj. incomum 
láìyá = s. negrito 
 ẹ = adj. redundante 
lákitiyan = adj. entusiasta 
lálàfià = adj. feliz 
láláìlópinpin = adv. extremamente 
 íṣ í = adv. obviamente 
 = v. supor 
láná = adv. ontem 
lánìíyàn = adj. pensativo 
lápákan = adv. lateralmente 
lárèékérekè = s. manhoso 
láriwo = adj. ruidoso 
láti = prep. a partir de 
láti = prep. para 
láti bí = v.t. + v.i. para dar a luz 
láti ebi = v.i. excursionar 
láti epo = v.t. lubrificar 
láti ìgbàtí = adv. desde então 
láti jí = v.t. + v.i. para acordar 
 i ẹ = v.t. presentear 
 i ṣẹ ṣó = v.t. + v.i. ser iniciado em 
magia 
látìgbà = prep. desde que 
là = s. abrir 
làágún = v. transpirar 
làárín = prep. dentro 
 f ṣe = adv. naturalmente 
làípín = adj. indiviso 
làjà = v. mediar 
lãkàyè = s. juízo, senso comum 
le = adj. rígido 
le = adj. urgente 
le jáde lo = v. mandar sair 
leke = adv. acima 
 e e = adv. constantemente 
letà = s. letra 
lé = adv. acima de 
lé = v. ser forte 
 é = v. banir 
lébá = v.t. + v.i. alcançar 
lébá = v.t. + v.i. apossar-se 
léèéri = s. imundo 
léhìn náà = adv. mais tarde 
lépa = v. perseguir 
lépè = adj. possuindo o poder de 
invocar o mal de outra pessoa. 
lérè = adj. disponível 
lérò = s. achar , ter pensamento 
léwu = s. perigoso 
léwu lórí = adj. iminente 
 
 
lè = v. poder, ser possível, ser capaz 
de, ter o direito de 
 ẽ = adj. sarnento 
 ẹ = s. inativo 
 ẹ = v. remendar 
 ẹ = adj. oblíquo 
 ẹ ẹ ẹ = s. nadadeira 
 ẹ ẹ k k n = adv. ocasionalmente 
 ẹ n = adj. desprezível 
 ẹ = adj. paralitico 
 ẹ h n = adv. atrás, detrás, 
anteriormente 
 ẹ h n = prep. depois 
 ẹ h n = prep. oculto sob 
 ẹ h n = prep. a partir de 
 ẹ h n- ẹ h n = adj. atrasado 
 ẹ h nn = adv. depois 
 ẹ kée = adv. novamente 
 ẹ = adj. macabro 
 ẹ = s. nota 
 ẹ = adj. bonito 
lilì = s., zool. porco espinho 
 í n k n = adv. de alguma maneira 
líla òòrùn = s. nascer do sol 
líle = adj. duro 
 í e i ẹ = adj. tenso 
 í ṣe = s. possibilidade 
 í = adj. múltiplo 
lítà = s., unid. vol. litro 
lodi = adv. ao contrário 
loní = adv. hoje 
ló títi = s. estender, por muito tempo 
lóde = adv. de fora 
lóde = adv. sem 
lódidi = adj. todo 
lófo = adj. vão 
lójú = prep. perante, diante de, ante, 
na frente de, adiantado em relação 
a, acessível a, sob a jurisdição de 
lójúkannáà = adj. instante 
lókè = adv. em cima 
lókìkí = adj. popular 
lóòní = s. hoje 
 ó - ó = adv. na verdade 
lórí = prep. a respeito de 
lórí = prep. em 
lórí = prep. no 
lórí = prep. por meio de 
lórí = prep. superior 
lórí = prep. em, sobre, em cima de, 
acerca de, para cima de, em direção 
a, em consequência de 
 ó í ẹ nù = expr. no menu 
 ó í é ẹ ẹ ù = expr. no website 
 ó í ẹ ẹ ù = expr. na web 
lórún = s. no pescoço 
 ó í = adj. imparcial 
lówó = adj. abastado 
lóyún = adj. grávida 
lò nílòkulò = v.t. abusar de 
 í ẹ = adj. não natural 
 
 
lòdìsí = prep. contra 
lòkìkì = adj. famoso 
lòye = adj. inteligênte 
 = v. tocar instrumento de cordas 
 = v. triturar 
 = prep. com 
 n = adj. anual 
 n = adj. habilidoso 
 hun = adv. além, acolá 
 = adv. ultimamente, 
recentemene 
 n òfin = adv. legalmente 
 ẹ = adj. gráto 
 n = v. moer 
 = v. lento 
 = v. ser eloquente 
 = adj. separado 
 = adv. atualmente 
lukusù = adj. azul 
lú = v. chicotear 
lù = v. bater 
lù = v. tocar 
lù bí agogo = v. badalar 
lùpa = v.t. matar por um pesado 
golpe 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
M 
 
magbà = s. sacerdote do orixá 
xangô 
maso = adv. mesmo, ainda, até, 
igualmente, exatamente, 
precisamente, justamente 
máh = adv. não 
mà = adv. muito 
màá = v.t. estar disposto 
màá = v.t. querer 
màlúù = s., zool. vaca 
 ẹ = v. existir 
 ẹ = v. estar 
 = s. vinda 
méjèjí = pron. ambos 
méjìdìnlógún = num. dezoito 
méló ni ? = adv. inter. quantos (as) 
? 
mèlòó ? = pron. inter. quanto ? 
 ẹ = num. oito 
 ẹ n ín ó n = num. dezesseis 
 ẹ ẹ i = adj. rançoso, detestável 
mi = pron. me, mim 
miì = v. tremer 
mí = v. respirar 
mí kíkan = v. soprar 
 í = adj. consagrado 
 í = adj. asseado 
 í = adj. santo 
 í = adj. conhecido 
 í ní n = adj. notório 
 í e = s. apreciação 
mímú = adj. afiado 
mì = v. agitar 
mì ori = s. balançar a cabeça 
mowé = s. ser capaz de nadar 
mòye = adj. ser discreto 
mòye = adj. ser sagaz 
 = pron. pess. eu 
 = adj. ciente 
 = v. conhecer 
 fẹ ẹ = adj. brilhante 
 e = v. construir uma casa 
 ẹ = v. brilhar 
 n n = s. relâmpago 
 = s. motor 
mu = v. absorver 
mu = v. chupar 
mu lé = v. endurecer 
mu tábà = v. fumar 
mú = v. capturar 
 ẹ ẹ = v. iniciar 
mú dájú = v. assegurar 
 ẹ = adj. ofensivo 
mú kúrò = v. subtrair 
 ẹ = v. capturar 
mú omu = v. mamar 
mú padà = v. revogar 
 
 
 ṣe = v. realizar 
 í = v. reviver 
 ẹ fin = v. regular 
mú-dì = v. congelar 
mú-dúro = v. fazer para ficar 
mú-dúró = v. sancionar 
mú-jáde = s. criar, tirar fora, levar 
fora 
mú-kúrò = v. evitar 
múle = v. endurecer 
múná = adj. rigoroso 
múra = adj. imediato 
 ṣẹ = v. produzir 
mú-tóbi = v. alargar 
 é = v. absorver 
mù = s.,bot. arroz 
mùwè = s. nadar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
N 
 
ń = pref. aux. marcador de ação 
contínua ou presente 
ná = v. custar 
n = s. negócio 
náà = pron. dem. a 
náwó = v. gastar 
nà = v. açoitar 
nà = v. espalhar 
nàngúdù = s. calça comprida, tipo 
aladim 
nãni = s. sentir 
ń ! = interj. toma-lo! 
ni = v.i. ser, estar 
ni ále = s. de noite 
ni igi = s. na árvore 
ni orùn = s. no pescoço 
nihòhò = adj. nú 
nikúùkúù = adj. nebuloso 
nipa tí = prep. com respeito a 
nipa tí = prep. quanto a 
ni i k n i híhù = adj. 
psicológico 
nira = s. inseguro 
ní = s. sou 
ní = v.t. + v.i. conter 
ní = v.t. + v.i. reter 
ní = v.t. + v.i. compreender 
ní n = adj. irregular 
ní agbára láti ṣiṣẹ = adj. eficiente 
ní un i é ẹni = adj. com saudades 
de casa 
ní èrò = adj. inteligente 
ní ẹ ù = adj. terrífico 
ní fẹ n = adj. adorável 
ní ìká = adj. malígno 
ní inú = s. dentro de 
ní ẹ = adj. persistente 
ní ẹ ẹ = adj. amável 
ní jẹ ẹ = adv. silenciosamente 
ní mímúye = adj. adaptável 
ní orí = s. em cima de, sobre 
ní otùnlá = s. depois da manhã 
ní pàtàkì = adv. principalmente 
ní k ù = adv. principalmente 
ní ṣíṣe = adj. factível 
ní i ẹ ík = adj. americano 
ní titun = adj. recente 
ní ẹ = adv. daí 
ní ẹ = adv. alí 
ní ẹn = adv. naquele lugar 
níbí = adv. aqui 
níbigbogbo = adv. em toda parte 
níbo ? = adv. inter. onde ? 
níbu = adj. completamente 
nífàyà = adj. encantadora 
nífura = adj. suspeito 
 
 
nígbà gbogbo = adv sempre, 
constante 
nígbàgbogbo = adv. sempre 
nígbàkúgbáà = adv.frequentemente 
nígbangba = adv. abertamente 
nígbàwo ni ? = pron. inter. quando ? 
nígi = s. na árvore 
níh ùn = adj. do ocidente 
níhàa gùùsù = adv. em direção ao 
sul 
níjàdù = adj. competitivo 
níkà = adj. cruel 
ník = adj. manejável 
ník k = adj. secreto 
nílé = adv. em casa 
ní-lò = v. precisar 
níní ṣẹ = s. ditadura 
nínú = prep. em 
nínú = adv. no interior 
nínú = adv. dentro 
nín iṣ n ẹ ẹ = adj. intravenoso 
nípa = prep. sobre 
nípa ará ìlú = s. cidadania 
ní = s. comunismo 
ní ṣe ẹ = adj. agrícola 
nípa kíni ? = pron. inter. acerca de 
que ? 
nípa ti = prep. sobre 
nípa ti ìlú = adv. nacionalmente 
nípàlaára = v. ter 
ní i ẹ ṣẹ = adv. originalmente 
ní ẹ ẹ = adj. passivo 
nírírò = adj. consideravelmente 
ní = adj. confortável 
ní ẹ = prep. debaixo 
níṣẹ ẹ k n = adj. momentâneo 
nísisìyí = adv. agora mesmo 
nísìsìyí = adv. em breve 
níṣ = adj. difícil 
ní ẹ ẹ ùn = adj. contente 
ní i kó = adj. inclusive 
ní ó = adv. realmente 
nítorí = conj. porque 
nítorí kíni ? = pron. inter. por que ? 
nítorínáà = adv. no interesse de 
nítorínáà = conj. por isso 
nítoríwa = s. por nossa causa 
nítòsí = adv. logo 
níwájú = adv. antes, anteriormente, 
até então 
níwájú = prep. em frente de 
níw n n n n = adj. moderado 
ní ni ẹ nu = adj. surpreendente 
níye = adj. númérico 
níyìn = s. admiração 
nìgbànáà = adv. então 
nìlà-òrùn = adj. oriental 
n n í = conj. enquanto 
n ẹ = adv. então 
n = adv. portanto 
 
 
nkan àádùn = s. tempero 
nk n ṣù = s. menstruação 
nkankínkan = pron. algo 
ńk nk n = pron.. nenhum 
ńk ? = pron. inter. como está ? 
ń = adj. largo 
ń ẹ = interj. olá 
ń e hùn = adj. responsivo 
nù = adj. perdido 
n n = pron. eles, elas 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
O 
 
ó = pron. ele 
ó = pron. esse, essa, aquele, aquela 
ò = adj. negativo 
o borí = coloq. voce vence 
o di ãrò = interj. até amanhã de 
manhã 
o dòla = interj. até amanhã 
 ó = interj. sim, adeus 
ó dára = interj. esta tudo bem 
ó sú mi = interj. estar “cheio” 
obì = s. gado 
obìnrin = s. fêmea 
obínrin àlùfáà = s. enfermeira 
òbí = s. pais 
 ẹ = s., zool. morceguinho 
odì = s malícia 
odíde = s., zool. papagaio do gabão 
 i = s. o todo de qualquer coisa 
odò = s. rio 
 ṣíṣ n = s. riacho 
odofin = s. bofe 
O Ọ = n. Rio Óya 
O ù È í Ọk = s. odù èjì ọkọ 
O ù È í ṣé Mé = s. odù èjí 
laṣébora méjì 
O ù ẹ ẹ Mé i = s. odù ìr t méji 
O ù Ọ Mé i = s. odù ọbara méji 
Odù Ògúndá Méji = s. odù ògúndá 
méji 
O ù Ọ ẹ Mé = s. odù ọ s méjì 
O ù Ọ n ín Mé = s. odù ọ ọ rí 
méjì 
òdà = s. esmalte 
òde = adj. exterior, externo, de fora 
òdo = num. zero 
òdódó = s. integridade 
òdòdó = adj. escarlate 
ofi = s. tear 
ofófo = s. mexeriqueiro 
òfin = s. constituição 
òfin = s. regulação 
òfo = s. calamidade 
òfo = adj. vazio 
òfò = s. dano 
òfúrufú = s. ar 
òfúrufú = s. espaço 
ogbún = s. calabouço 
ogí = s., zool. cachorro velho 
ogun = s. batalha 
ogún = num. vinte 
 un ẹ ẹ ṣin = s. cavalaria 
 ùn ẹ in = num. oitenta 
oguna = s. carvão de fogo 
ògá ilé kíkó = s. arquiteto 
ògbó jagunjagun = s. veterano 
ògèdè = s. encantamento 
ògì gbágudá = s. amido 
 
 
ògo = s. penhor 
ògún = s. agosto 
ògùn = s. veneno 
 ùn í í í = s. controle 
de nascimento 
ògùn kíkan = s. ácido 
 n k í ṣ ! = saud. 
saudação ao orixá ogum 
 ó ṣ = n. Cidade No Estado 
de Ọyọ 
õgùn = s. encanto 
õgùn = s. veneno 
ohún = s. discurso 
ohun àfojúsi = s. objetivo 
 hun ùn = s. inconveniente 
 hun i = s. antiguidade 
ohun èlò = s. aparelho 
ohun èlò = s. coisas 
ohun èlo ìjagun = s. granada 
ohun èlò ìtànná = s. plugue 
ohun èlò n = s. instrumento 
 hun ni ẹ ù = s. monstro 
ohun ìdínà = s. obstáculo 
ohun ìjà = s. munição 
 hun k é = s. tablete 
ohun iní = s. propriedade 
ohun ìpanu aládùn = s. goma de 
mascar 
 hun ṣ ńk n = s. pré-requisito 
 hun ṣ f n = adj. evitável 
ohun ẹ nu = s. espanto 
ohun lásán = s. lixo 
ohun mímu = s. drinque 
 hun n = s. ferramenta 
 hun = s. ornamento 
ohun pàtàkì = s. importância 
ohun rírí = s. objeto 
 hun í ẹ fi nk n = adj. adesivo 
ohun tí kun ni lóorun = s. sedativo 
ohun tí ó fẹ f í ní kí kí = s. 
urgente 
 hun i = s. roupa 
ohunkóhun = pron. que quer que 
seja 
oje = s. suco 
 e i ẹ = s. borracha 
ojo = s. poltrão 
ojójúmó = adv. todos os dias 
ojú agogo = s. indicador 
 i ẹ = s. terreno 
ojú ogun = s. campo de batalha 
ojú ojó = s. tempo 
 n = s. firmamento 
 = s. assentamento publico de 
uma entidade sobrenatural 
 e é k k = s. página principal 
ojú-inú = s. imaginação 
ojúlówó = s. prêmio 
ojú-nla = s. inveja 
ojú-rere = s. favor 
òjé = s. chumbo 
 
 
òjò = s. chuveirada 
 n = s., zool. escorpião 
oko = s. terras 
 k ẹ = s. servidão 
okò ojú omi = s. barco 
okú = s. defunto 
okùn = s. cordão 
okùn = s. cordão 
okùn bàtà = s. cadarço 
 kùn ẹ íṣẹ ók = s. telégrafo 
okùn onírin = s. arame 
okun-inú = s. energia 
okùnrin = s. masculino 
ókàndínlógún = num. dezenove 
òkalé = s. desmontar do cavalo 
òkè = s. montanha 
òkè àjà = s. teto 
òkè ilé = s. andar 
òkérékèré = s. carti lagem 
òkìtì èrà = s. formigueiro 
òkò òrùlé = s. cume 
òkotó = s., zool. caracol 
 k ní ṣíṣe = s. capital 
òkú ènìà = s. cadáver 
òkun = s. oceano 
òkun nlà = s. oceano 
òkúta = s. rochedo 
òkúta dídán = s. mármore 
òkúta ìsàmì ìbòji = s. lápide 
òkúta iyebíye pupa = s. rubi 
òkúta oníná = s. lava 
òkúta pupa oníyebíye = s. sáfira 
 k ẹ ẹ = s. areia grossa 
olè = s. bandido 
olè = s.m. ladrão 
olè jíjà = s. roubo 
olódodo = adj. justo 
ológbò = s., zool. gato 
 ó ẹ = s., zool. pardal 
 ó unṣẹṣẹ = s. hildegardia 
olóje = adj. suculento 
olojúkòkòrò = adj. cobiçoso 
 k = s. fazendeiro 
 ó ó = adj. fiél 
oló í í ó í k n = adj. 
leal 
 ó e- fẹ = adj. gracioso 
olórí = s. chefe 
olórí alókoso = s. primeiro ministro 
 ó i i é ẹ k = s. decano 
 = s. rainha 
olórin = s. cantor 
 ó ṣ = s. veneração 
olóru = adj. fumegante 
olówó = s.f. milionária 
olóye = s. gênio 
olòye = s. oficial 
olú = s. proprietário 
olú ofin = s. legislador 
 ù n = s.m. conselheiro 
 
 
olúdùmarè = adj. onipotente 
 ùf k n ín = adj. religioso 
olùgbé = s. habitante 
olùgbélé = s.f. internada 
 ùk = s.f. conselheira 
 ùk = s.m. treinador 
 ùk i é é í = s.f. professora 
universitária 
 ùk fin ù = s. rabino 
 ùk ni = s.f. instrutora 
 ùk ṣẹ = s.m. aprendiz 
olúkúlùkú ènìà = pron. todo mundo 
olùpàdánù = s.m. perdedor 
 ù i ẹ ṣẹ = s.f. autora 
olúpínfúnni = s.m. administrador 
 n = s. ajudante 
 ù n = s.f. assistente 
oluse = s.m. ator 
 ùṣe = s.m. executante 
 ùṣ = s.f. guardiã 
 ù ùn n = s. pastor 
 = s.m. jardineiro 
olùtà = s. mascate 
 ù = s.m. estagiário 
 ù = s.f. mestra 
o ù ẹṣin = s. cavalariço 
 ù i é iṣẹ n in = s.f. 
zeladora 
 ù é n í kùn in = s.m. 
escrivão 
olúwa = s.f. proprietária 
olùwájà = s.m. agressor 
omi = s. água 
omi dídì = s. gelo 
 i ẹ = s. água da torneira 
omi gbígbóná = s. água quente 
omi iyò = s. água salgada 
 i ńhó = s. água fervendo 
omi rìrì àti èérí = s. esgotos 
omidan = s. solteirona 
omuleti = s. omelete 
ó ẹ = s.m. mergulhador 
òmìnira = s. independência 
òmíràn = pron. outro 
on = conj. e 
oníbàárà = s. cliente 
oníbodè = s. oficial da alfândega 
 ní kùn in = s.m. porteiro 
 ní = s. prefeito 
onìdìrí = s.m. cabeleireiro 
onífári = s. barbeiro 
onígbàgbè = adj. negligente 
 ní ẹ n í n