Buscar

Manual_de_contabilidad_financiera

Prévia do material em texto

�������
���	�
��������

���������������
����������
�������
�
������������������������
�������
�� ���!�������� ���������"���
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Autor: Concepción Nieto Ojeda 
��������	
	�
�
�
��
�

�
�������������������	���
��
��
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
1 
 
�������
�

�� !��"#$��!�%� !��&�'!�� ��!�� � � � � ��(�����
� � � � � � � ��

�
�� ��)*������*�)�+�*��,���+�-����� ���*��.�,�,��+�-���-�����

���� �������,���+�-������

���� ���+�-����/����*�)��0���,�,�� � � � � ����
�
��� � �#!'$�"&��&��"#$��!$�! �������� � � � � ��(�����
�
��
�� ������-�+�)���,��1)���+�-��������+�)����#��-�+�)�������
����� ���+��������-�+�)����������!*��.��/����#���.��,�������)*����
���������21���0-������-�+�)�����
����� ����).�)��-����
�
��� &��3��3&���&�'!� ���%�45���&�!"���'&���� !���5��'!��� !�
#!$'��!��&� ��� � � � � � � ��(���
��
�
��
�� ���*1�)������
����� �����6�*�*��)�/�61)*��)�+��)���,������*1�)�����
����� !)(������/�-��-���)��*��)�,������7�*7���*�)��0�����
�
�
��� � ���� &��&�'!� ����� !��"#$��!�� &�� ��$&���&�'!� ���
������������������������������������������ � � � � � ��(������
�
��
�� ���*�*���*�)��0�����
����� ��-��1��-�8�*��)��
����� �������)*��,�����1�*��)��
����� �����0-���*�)��0�����0������-����/�.��1)�������
�
��� !��&$"! �9!��:���&�'!� ���� ��5�;&�# !��<���$! ��&�'!� ���
� � � � � � ������������������������������������������������(������
��
�� ��)�-+���8�*��)�*�)��0�����
����� ���#��)�<�)�-�����)��0���
�
��� !��&�'!�� �9!��:���� ��;!� � � � � ��(������
�
��
�� ����+�1�����,��;���-�!=�,�,�����-�*��->���*����(��*�����
����� ��$�����,�����#-�--�����
����� ��*�)��0���8�*��)�,����;!��
����� ����;!�,���������-�*��)����?�)�����
����� $��1+�)�,����;!�,���������-�*��)���*�)��0�����
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
2 
	����#�������$��%��&����
���	�
������'��
�
���������	
�
�������	
�1�),�� ��� 6�)���*�� ��� ���1,��� ,�� ��� 5)�,�,� ��,(*��*�� ���� ��1+)��� 7�0-()�
,���--����,������*���*�,�,���,���
�� ��6�)�-����*�)*�����,���+�-����/��1��������*�)�+�*��,�)�-��,�������*��,�,��
�� #-�*���-�/�,��*-�0�-�*1��21��-��+�-����,����)��-)��,�����1+)���
�� �,�)��6�*�-� ���� ,�6�-�)���� *-���-���� ,�� *����6�*�*��)� ,�� ���� �+�-����@� /� ����
,�6�-�)����6�-+���A1->,�*���21���1�,�)���+�-��
�� ��+�-�),�-� ��� ������ 21�� A1���� ��� *�)��0���,�,� ,�)�-�� ,�� ��� �+�-���� /� ���
)�*���,�,�,��-�����-�-���,��������1*������*�)�+�*���,������+�-�����
�� ���*-�0�-����,�)��6�*�-�21��)�����)�����1�1�-����,�����*�)��0���,�,@���)����)��-)���
*�+���?��-)���������+�-�����
�
 ��
��
�
��	��
����������	
�
�� ��)*������*�)�+�*��,���+�-����� ���*��.�,�,��+�-���-�����
�� �������,���+�-������
�� ���+�-����/����*�)��0���,�,��
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
3 

�
�� �&���#'&� ��&�:"��&� ��� �"#$��!�� !� !�'�;��!��
�"#$��!$�! ��
	
;�.�+��� �)� 1)� +1),�� ���)�� ,�� �+�-������ !*�1��+�)��� ��,�+��� ,�*�-� 21��
����+��� �)+�-���� �)� 1)� +1),�� �+�-���-����� ��� ����+��� �� ��� *����@� B21C� .�+��D�
'��),��@� 0�-��@� 0�)*��@� 21���*��@� 1)�� �1����*1���@� 1)�� �*�,�+��@E� ��,��� ��)�
�+�-������#�-�@�B*1(������1�61)*��)��*�)�+�*�D�
�
'�,���21�����21��)�*�����+�����-��.�.�-�����-�,1*�,����-������+�-����@�/���-�*��
21�� ��� ���1�*��)� �*�)�+�*�� ��-(� 01�)�� /� 21�� )1���-�� 0��)����-� ��*���� ��-(� +�/�-�
*1�)���+�A�-�.�/�)������+�-����@�/��21��*1�)���+�/�-������1�0�)�6�*���/�+(��*-�8*��
�1� )���*��� +�/�-� ��21�,�8� 7�0-(� �)� ��� �*�)�+>�� ��� 21�� )��� ���.�-(� �� 1)� +�/�-�
*-�*�+��)���,�����>����
�
���+(�@����+�-��7�0-(�1)���+�-����,��-(��,��*�,���-�,1*���21��1����8�+��@�,��
*�,��0��)�21��*�)�1+�+��@�,��*�,����-.�*����21��)����-����)@�/� ��+0�C)�,��-(��,��
*�,���1�����,���-�0�A���
�
5)�� �+�-���� ��� 1)�� 1)�,�,� �*�)�+�*�� ,�� �-�,1**��)�� �)� ����� ��� ,�	 ���
*�+0�)�*��)�,��1)����-���,��4�*��-���F+���-�����@�+�21�)�-��@���-��)��@���*�G�21����)�
)�*���-������-���0��)�-������-�,1*����21���1�������.�),�-()��)����"�-*�,���
�
!�>@�1)��6(0-�*��,��21����@�*�+�-����*7�@�������0�-��/��0���)��21������ ����*7�����
���+���-����-�+��/����21�����������-�,1*�����-+�)�,���
�
#�-�� �0��)�-� ��� �-�,1*��� ��-+�)�,�� 7�*�� 6����� �,�+(�@� �)�-�� ��-��� *����@�
+�21�)�-���*�)� ���21�� �-�)�6�-+�-� ���+���-����-�+�@�/������-��)���21��*�)�-����,�*7��
+�21�)�-����!,�+(�@���,���������� ���.����*�0���)����H)� �1��-� 6>��*��F��*����GI�*1�)���
��+0�C)�*�)�+�0����-���F+����@�������@�+(21�)���,����*-�0�-EGI�.�7>*1���@���*��
�
#�-���-����,�@�����+�-������-��-����8�-��1��*��.�,�,�)�*�����-(�7�*�-�6-�)�����1)��
��-���,���������*�+�����C6�)�@���1�@����*�-�*�,�,@���-��)��@���*�����,�*�-@� ����+�-����
)�� ����� *�+�-�� /� .�),�@� ��)�� 21�� -����8��+(�����-�*��)��� /� ��,��������� ,�0�)� ��-�
*�)�-���,���/�-�����-�,����#�-��-����8�-������61)*��)���1-�������������������	
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
4 

���� � !��������"#$��!���
	
��+��7�+���,�*7���)��-��-+�)����)�)1���-��.�,��,��-���)����)*�)�-�+���*�)�1)��
+1����1,�,���+�-����@�)����,�����)���1����@��?�����),����-���)���1)���-�)�,�.�-��,�,��
!�*�)��)1�*��)��)���8�-�+�������,����)����������,���+�-�����/��1�*����6�*�*��)��
�
#�,�+���*����6�*�-��������+�-������)�61)*��)�,��,�6�-�)����*-���-�����
�

�� ���H)�����-����,�,��
�'� � ������ ���!����� �1�),�� ��� �+�-���� ��� �-����,�,� ,�� ��-��*1��-���� ��)� ���
+�/�->�� ,�� ���� �+�-�����21��)��� -�,��)���)������*���@� ���+���-��� �-�+�� ���
���-���1)���-��*1��-�/�����0�)�6�*������)���-�����+��+����A�+��������"@������C@�
#7�����@�1)�����),��,���0�--��@�1)�0�-@���*��
('� � �������)(�������1�),���1��-������-�������������,�����)��,�,���,��*�-(*��-�
�H0��*����)������*���@� ���� -�*1-���� �������-����������,�� /� ������)�6�*������)�
��-���������,����A�+������$';��7������+�-�����+1)�*�������,���-�)���-�����
�
��� ���H)�������*��-���,���*��.�,�,@����*����6�*�)��)��
�'� � ������� ���� ������� ��� ������ !21����� *1/�� �*��.�,�,� ���(� ,�-�*��+�)���
-���*��)�,��*�)�����-�*1-����+���-����������,�*�-@��-�0�A�)�,�-�*��+�)���*�)����
+���-����-�+����������*��-�*�+�-�),�������-�*1��1-�@������)�,�->�@�������*�@����
+�)�->�@���*��#�-��A�+���@�1)���-�)A��,���.�����1)�����)��*��)�,����0�*���
('� � ������� ���� ������� ���*�������� !21������ 21�� ��� ,�,�*�)� �� ��� �*��.�,�,�
�),1��-��������,�*�-@��*��.�,�,���,�� �-�)�6�-+�*��)�,��0��)��@�,�),�����,��1)�
�-�*�����-�,1*��.�������)*�1/�� ��� �),1��-��@� ���*�)��-1**��)�/� ����-�,1**��)�,��
�)�-�>��� �A�+������ 4�0-�*��� ,�� �1��+�.����� *�+�� ��� <�)�-��� "���-@� 4�!'@�
4�-,�@�4���-@���*��
�'� � ������� ���� ������� ����������� �+�-����� 21�� ��� ,�,�*�)� �� �*��.�,�,��� ,��
�-����*��)�,����-.�*�������+�����*�+�-*��@������-�)���-���@�����,+�)���-�*��)@����
0�)*�@�����1-��+�@���*���A�+�����1)���*�,�+��@�1)�0�)*�@�1)�����),�@���*���
�
��� ���H)���������,���*��.�,�,�21��-����*������+�-�����
�'� � �������� ������������������(*��"������,�,�*����.�),�-�����-�,1*�����0-�����
21��)��-����8��)�)�H)��-�*����,���-�)�6�-+�*��)����+�-�)�1)����-�,1*�������
���� 6�0-�*�)���� /� ���� .�),�)� ��)� �-�)�6�-+�-����� �A�+����� 6��-��@� 21���*�� ,��
��-��,�*����
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
5 
('� � ������ ��� �����+�� ���"�'� !)���� ,�� .�),�-� ��� �-�,1*��@� ��� +���-��� �-�+��
����� ��-� 1)� �-�*���� ,�� �-�)�6�-+�*��)�� #�-� �A�+���@� 1)�� 6(0-�*�� ,�� �(��*���
�-�)�6�-+��+���-����-�+��*�+������-�6����/����+�,�-���)��(��*����
�'� � ������������!���������,�,�*�)�������-����*��)�,��1)���-.�*�����A�+�����5)��
���)*���,��.��A�����1)�0�)*���
��
��� ���H)������+�=��,������+�-������+�-������21�=�@�+�,��)��/��-�)��+�-�����
�?����)�,�6�-�)����*-���-������-��,���+���-������+�=��,��1)���+�-���@�B�1(���D�
�)�-�������@���-����)H+�-��,�� �-�0�A�,�-��@����*������@����.��1+�)�,��.�)������
*�6-�� ,�� )���*���@� ��-� ��� .��1+�)� ,�� �-�,1**��)@� ��-� ���� 0�)�6�*���� 21��
�0���)�)��
�
�"#$��!� �������<J���K�'$!�!L!�&$��� ��������4$!������<&��&�
� � � � � � � ������F;��'!�G�
#�M5�N!�� � � 
��� � � � O��������P�
"���!�!�� � �����������
���� � ������������������
��������P�
<$!����� � ��������Q��,������� �������������Q�,�����������P�
�
 ���+(��*�)�*�,�����)�����#%"��@����1)��)��)�-�������21�=��/�+�,��)���+�-�����
�

����H)��1���-��)���,�,����1A���@�,�6�-�)*��+����)�-���
��� �+�-���-��� �),�.�,1��� F�1��)�+�G�� #�-�� ����� ,�0�� -�1)�-� ���� ���1��)����
*�),�*��)����
��� "�/�->��,���,�,��
���� �0-��,������*��)�,���1��0��)����
����� �)�?����)*��� ,�� ���1)�� *�1��� ,�� �-�7�0�*��)� 21�� ��� �+��,��
F��-��)��� ,�*��-�,��� �)� 21��0-�@� ��-��)��� 21�� ����)��)� 1)�
*�-��� �H0��*�� 21�� ���C)� �1A����� �� 1)� -C��+�)� ,��
�)*�+����0���,�,G��
�
 ��-����)��0���,�,�,����+�-���-���6-�)����� ��-*�-�����-��)����)����,���--�����
,�� �1� )���*��� ��� ���+���,�@� ��� ,�*�-@� -����),�� *�)� ��,�� �1� ���-�+�)��� ,�� ���
������,�,�,������,�1,���,������+�-�����
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
6 
0�� ��*��,�,��� *�)� ��-��)���,�,� A1->,�*��� ��)� 1)� *�)A1)��� ,�� ��-��)��@�
�-������-���� ,��1)�� �+�-���� 6�-+(),���� 1)����-��)�� A1->,�*�� �),���),��)���
,��������*����21�����6�-+�)�� ����-��)��A1->,�*��)�*������1)����-(+�������-���1�
*�)����1*��)@�21����)��
�� ���0�-�*��)�,�����������1�������-+���,��61)*��)�+��)����
�� ��*-��1-���H0��*������1)������*���,��*�)�-�����)�-����,���������*����
�)����21��,�0��,�-�6��1)�)���-����
�� �)�*-��*��)��)����-�����-��+�-*�)�����!���-��-�,���)��)*����,21��-�����
��*��,�,��,21��-����-��)���,�,�A1->,�*�@����*1����+���*��21�����-�*��
*�+�� 1)�� �)��,�,� ,����)��� ,�� �1�� ��*���� *�)� ���� ���1��)����
*�)��*1�)*����������)�1)����-�+�)���,�6�-�)���,���,��������*����/����
��*��,�,� ��1+�� �1�� �-������ ,�-�*7��� /� ��� -����)��0��� ,�� �1��
�0����*��)����
�
'�����,����*��,�,���+(��,����*�,����
�� ��*��,�,�����*��.���'�,���������*��������)*�-��)�,������,+�)���-�*��)�
/�������)�,�������*��,�,��$����),�)��,�+(��,������,�1,���*�)�-�>,���
,�������*��,�,�*�)���,���1����-�+�)����
�
�� ��*��,�,���+�),���-�������*�-�*��-�8����-�����?����)*���,��,���������,��
��*�����
�� ��*���� *���*��.���� $����),�)� *�)� ��,�� �1� ���-�+�)��� ,�� ����
,�1,��� ,�� ��� ��*��,�,�� ��� �)*�-��)� ,�� ��� �,+�)���-�*��)� /�
������)�,�������*��,�,��
�� ��*����*�+�),���-�����$����),�)�,������,�1,�����*������7�����
��� �>+����,���1����-��*��)��� �����*��,�,������1�,�)��,+�)���-�-�
��� ��*��,�,� )�� ��21��-�� �)� -��-���)��*��)� ,�� ���� ��*����
*���*��.����
�
�� ��*��,�,�,��$����)��0���,�,� �+���,�����-�*��->���*����
�� ��� ���-��*��)��� ,�� ���� ��*���� 6�-+�-()� ��� *������� ,�� ���
��*��,�,�������,-(���-��)6�-��-�������@��P��
�� ���*�����������-(�,�.�,�,���)���-��*���*��)�����*�������
�� ���*�������,�0������-�>)���-�+�)���,���+0����,���
�� ��� ��-��*���*��)��� ��� ��,-()� �-�)�+���-� ��0-�+�)��� ��-��
*�+1)�*(),�����)�����������*��,�,��
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
7 
�� ��� ��*���� )�� -����),�-()� *�)� �1� ���-�+�)��� ��-��)��� ,�� ����
,�1,���,�������*��,�,��
�
�� ���*��,�,�!)�)�+�����-�*��->���*����
�� ��� ���-��*��)��� ,�� ���� ��*���� 6�-+�-()� ��� *������� ,�� ���
��*��,�,�������,-(���-��)6�-��-�����
�
@�
P��
�� ���*�����������-(�,�.�,�,���)��**��)����
�� ��0�-(�,���+0����-������+�)��@�1)���R�,���*���������*�����)����
+�+�)���,��*�)����1*��)��
�� �����-��*���*��)��������,-()��-�)�+���-���0-�+�)����
�� ��� ��*���� )�� -����),�-()� *�)� �1� ���-�+�)��� ��-��)��� ,�� ����
,�1,���,�������*��,�,��
�
�� ��*��,�,�,��$����)��0���,�,� �+���,���1�.���+�-�����
�
�

���� !��"#$��!�%� !��&�'!�� ��!���
	
 �� *�)��0���,�,� *�)������ �)� -�����-�-� �� �)���-� ��,��� ���� 7�*7��� �*�)�+�*���
�*��*�,����)�1)���+�-������1��0A���.������-���-*��)�-����+�/�-��)6�-+�*��)�����0��@�
��)����)� ����*�)��*�,��,1-�)���1)���->�,��,�����+���*�+��,�������,��,������+�-����
�)�1)��6�*7��,���-+�)�,���
�
 ��*�)��0���,�,���-+����������+�-����-�*���-���,������)6�-+�*��)�,������-���*��)���
21�� ��� �+�-����+�)���)�� *�)� ���� ,����)���� ���+�)���� *�)� 21�� ��� -���*��)��� �1�*��
��+0�C)�-�6��A�-�������-�+�)���,�����+��+�@����21����-+�������.�-�1)�*�)�-���,����,�������
���-�*��)��� -����8�,��� /� ��0�-� ��� ��� �+�-���� �0���)�� 0�)�6�*���� �� �C-,�,���
�1+�)���-�),���� ���� ,�-�*��.��� ��� �)6�-+�*��)�)�*���-��� ��-�� -����8�-� ���������)�,�� ���
�+�-�����
�
 �� �)6�-+�*��)� 21�� �-���-*��)�� ��� *�)��0���,�,� )�� �)��-���� ����� ��� �+�-���-����
'�+0�C)��)��-��������-�����-��)������)��,�,���*�+���
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
8 
�� ������������������ �����@��1�����+0�C)���)��-������-����/�,����)���0�-����
+�-*7��,������+�-�����
�� $����������������*����������������,�������!��������������������� �����-���-��
��0�-����+�-�*�������)��-����8�-�,�*7���).�-���)��
�� ���� (�����-� /�� 21�� *1�),�� ��� �+�-���-��� ��,�� 1)� �-C���+�@� )�*�����)�
*�)�*�-�21���-����,�,������)������+�-����21����-�)��*�)����,�.��1*��)�,���
�-C���+�@���>�*�+�����+�-*7��,������+�-�����
�� ���������������������� .��/�0�������-���-����0�-���� ����+�-����*1+���)�
*�)��1���0����*��)���6��*�����,�0�,�+�)����
�� $��!�������� /� ����������-� ��-�� *�+�-�0�-� 21�� ��� �+�-���� ��,-(� 7�*�-�
6-�)������1��������/�,�1,���
�
 �� �)6�-+�*��)� 21�� �-���-*��)�� ��� *�)��0���,�,� 7�� ,�� *1+���-� 1)��� �?���)*����
+>)�+�����-�21�������*�)����6�)�,��21������H������-������1�1�-�������0����-��
�
�� �� ������(����4(*���,���)��),�-��
�� ����!����'���0��+���-�-�,�����-���+�)����+��-��)�����
�� 
��(���'���0������-�*�--�*��+�)������0�-�,����
�� �� ����(���'���)�,������)��-��-���,�����+��+���+�-����/�*�)��)6�-+�*��)�
,����-����+�-������
�� �����*���'����0�-�-����)����+�+�)����,�*1�,���
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
9 
	����1�����$�	��������
��$��%�����'�
���������	
�
�������	
�
�1�),�� ��� 6�)���*�� ��� ���1,��� ,�� ��� 5)�,�,� ��,(*��*�� ���� ��1+)��� 7�0-()�
,���--����,������*���*�,�,���,���
�
�� �,�)��6�*�-� /� *����6�*�-� ���� ���+�)���� ���-�+�)�����@� ,���-+�)�),�� ��� .���-� ,���
���-�+�)���/�,���1��,����)����+�������
�� �����)�1�-��)�-������0��)��@�����,�-�*7���/������0����*��)���,��1)���+�-�����
�� ��+�-�),�-�����21���0-������-�+�)����/�,�+���-�-� ����*1�*��)� 61),�+�)����,���
���-�+�)����
�� $����8�-��).�)��-������-,�)�,�+�)����
�
��
��
�
��	��
����������	
�
�� ������-�+�)���,��1)���+�-��������+�)����#��-�+�)�������
�� ��� +����� ���-�+�)������� ��� !*��.�� /� ��� #���.�� ,��� ����)*��� ��� �21���0-���
���-�+�)�����
�� ����).�)��-����
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
10 
��
�� � � #!'$�"&��&� ��� !� �"#$��!�� � �"��'&��
#!'$�"&��! ����
�
 ����+�-����@���-�� ���.�-���*�0���1��*��.�,�,@�)�*�����)�1)����-���,�����+�)����
���-�+�)�������
�
'�,���+�-�������(����1�,���)�1)��1��-�6>��*��,���-+�)�,�@��*1��),��1)��,�6�*�����
1)���--�)���'�+0�C)�7�0-(�+����@�������@���*��F+�0����-��G��'�),-(��-�,1*�������������-��
���.�)���F+�-*�,�->��G�/�,�)�-��*1�),��*�0-��������*���)�����
�
!�.�*�������+�-���@�*1�),��.�),�@�)��*�0-���)�����+�+�)������.�)��@���)��21��
������,�A�)���,�0�-��1��*���)����� ���+�-�������)��,�-�*7����*�0-�-������*�)��,�,����
&�-���.�*����������+�-�������21�����*�+�-�-�)��������)�����+�+�)�������+��-���,�����
*�+�-�@���)��21�����,�A����,�0�-����1���-�.��,�-����
�
 ����,�6�*���@�������--�)��@����+�0����-��@�����+�-*�,�->��@����,�)�-�@���*��-��-���)��)�
���
���� �� 21�� ��� ,�0�)� �� ��� �+�-���� -��-���)��� ���� 
��������� �� 21�� ���
�+�-����,�0������-*�-�����-��)���-��-���)����������������
���	
	
����#!'$�"&��&�������*�)A1)���,��������@���$��3&��/�&� �<!��&����21��
��-��)�*�)���1)����-��)��6>��*����A1->,�*��F�+�-���G��)�1)�+�+�)���,�,���
�
������	 	
�!�"#��$�#�-���������.��,������-�+�)����!�'�;&��
����%�"�����$	#�-���)�����.��,������-�+�)����#!��;&��
�
�
�
!�'�;&�
���)���
Q�
��-�*7���
�
�
#!��;&�
�
&0����*��)���
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos.11 
� ���&�
���	�����&�
������	
	
��)� ����,�6�-�)�����)����21�� 6�-+�)�������-�+�)���,�� ����+�-��������,�*�-@�*�,��
1)��,������,����)����0��)��@�,�-�*7���,��*�0-��/��0����*��)���21��6�-+�)�������-�+�)���
,������+�-�����
�
 ��)�-+���8�*��)�*�)��0����)��)���1)�6�*�-�*-���-���@�*�+������)�-����+��+��)�+0-��
�� *�,�� ���+�)��� ���-�+�)���� ��-�� ��,��� ���� �+�-������ !��-�*�� ��>� 1)�� ����*��� ,��
,�**��)�-��� ,�� �C-+�)��� *�)��0���@� 21�� +�A�-�� ��� �)��),�+��)��� �)�-�� ���� ��-��)���
*1�),��7�0��)�,�����+�)�������-�+�)�������
�
 ���)�+0-���,�����1)������+�)�������-�+�)��������)��������1��)�����
�
�� �!L!����)�-���6�*��.���?����)����)�����+�-�����
�� �!��&��S���
�� "�$�!��$T!��� "�-*�)*>��� 21�� ��� �+�-���� *�+�-�� /� .�),�� ��)�
�-�)�6�-+�-����F�+�-�����*�+�-*�����G��
�� "!'�$�!��#$�"!���"���-������ 21�� ��� �+�-���� *�+�-�� ��-�� �-�)�6�-+�-����
F�+�-�����),1��-���G��
�� #$&�5�'&�� '�$"��!�&��� #-�,1*���� 21�� ��� �0���)�� �)� ��� �+�-����
�),1��-�����
�� � ���'���� ��-�*7��� ,�� *�0-�� 21�� ���)�� ��� �+�-���� ��-� ��� .�)��� ,�� ����
�-�,1*��������-.�*����21��*�)����1/�)��1��*��.�,�,��-�)*������
�� ��5�&$���� �� 21�� ��� ,�0�)� �� ��� �+�-���� ��-��� ��-��)��@� ��-� *�1����
,����)���������.�)���,��+�-*�,�->����
�� '�$$��&��%���������!'5$! ����
�� �&��'$5���&�����
�� "!M5��!$�!��
�� "&�� �!$�&��
�� � �"��'&����'$!��#&$'���
�� #$&;���&$���� ��1,��� *�)� ��� �+�-���� �1+�)���-�,�-�� ,�� +�-*�,�->��
+���-����-�+�@���*��
�� !�$���&$����
�� �!#�'! �&��!#�'! ��&��! ��!��-��*��)���-����8�,�����-�����-������-����� ���
�+�-�����
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
12 
����� !�� "!�!�� #!'$�"&��! ���� � � !�'�;&� %� � �
#!��;&��� ��! !������ ��M5� ��$�&�#!'$�"&��! ��
�
��)� �-1���� ,�� ���+�)���� ���-�+�)������ *�)� *�-�*��->���*��� *�+1)���� ��� �1�,��
7�0��-�,���-����-�),���+��������-�+�)�������
�
������$	��)A1)���,�����+�)�������-�+�)������*�)����1�,�����-�0��)���/�,�-�*7����
������	�'������$	��)A1)���,�����+�)�������-�+�)������*�)����1�,�����-�,�1,���
/��0����*��)�����),��)����,��������

���	(������	
�	�'������)$���)A1)���,�����+�)�������-�+�)������*�)����1�,���
��-����-��*��)���,����+�-���-���������+�-����/�0�)�6�*�����0��)�,���)��,���-�01�,����
�
�)���,���+�-����,�0�-(�*1+���-��������5!��:���U���!��� �#!'$�"&��&��
�
������	*	������	
!�'�;&�V�#!��;&��W�<�� ��Q���'&�
���)���/���-�*7���V�&0����*��)���Q�!��-��*��)���,��������*����/���)�6�*�����
�
�
��,�� 1)�� ,�� ���� +����� ���-�+�)������ �)��-��-��� �1�,�)� ,�.�,�-��� �)� +�����
���-�+�)������+(����21�=����
�
&����	�����&�
�����	
�	������$	
	
	 ������	
�	������
��	�	 �
&�����+�
�$	���)��� /�,�-�*7���21����-� �1�
)��1-���8�@�)������-�.���0���21�����*�).��-��)��)�,�)�-���)����,��1)��=���
�
� ������	������
��$	���)���/�,�-�*7���21�����*�).�-��-()@��-�.���0��+�)���
�)��>21�,�@��)�+�)���,��1)��=������,�.�,�����1�.�8��
� � �,�����"����	
	 	 �����-�����	
	 	 
��.�������	
	
	
	
	
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
13 
&����	�����&�
�����	
�	������$	
	 
���	�	������	
�	�'������	
	
	 ������	�'������$	&0����*��)���*�)���-*�-����
�
�� ����/�	��	"�!!�����	�	�,�%����	�	��!%�	.��-�$�!�,�.��.�-��)�1)����+���
�1��-��-���1)��=���
�� ����/�	"�!!�����	�	�,�%����	�	"�!��	.��-�$�!�,�.��.�-��)�+�)���,��1)�
�=���
�
�
������	
�
������	
�
!�'�;&��&��&$$���'��
�)+�.���8�,��
�
!�'�;&��&$$���'��
�?����)*����
$����8�0���
�����)�0���
�
��'&�
��������S�����������*����
�
#!��;&��W�<�� ��
#���.�������--��)���
#���.����--��)���
�
	
	
3�+��� .����� 21�� ��� ���-1*�1-�� ���-�+�)���� ,�� ��� �+�-���� ��� ,�.�,�� �)� !*��.�� /�
#���.�� /� 21�� ,�0�� +�)��)�-� 1)� �21���0-��� ���-�+�)����� ��)�-�� ,��� +��+�� ��,�+���
�)*�)�-�-�.�-�������1�*��)���,����)�����
�
�
!�'�;&�V�#!��;&�Q���'&�
!�V�#�Q���
�
�

�� ����	 *	
0	 	 �	 *	 12� ����� ��� 1)�� ����*��)� ,�� ����0���,�,�+(?�+�� F�21���0-��G�� ���
!*��.�����6�)�)*��,��*�+�����+�)�����-�+�,�����-����������1)����*��)�+1/�*�-��
/��21������**��)���������-��,�.�,�),���+�/�-������*�����,������-�*1-���I�)�����
1)������*��)�01�)���
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
14 
�
�
�
�
������	
�
�

���	
�
�
��� ����	*	�3
0	#���*��)� ����0��� /� )�-+��� ,�� �21���0-���� ��� !*��.�� ��� 6�)�)*��� *�)�
+�,�����-������/��A�)����
�
�
�
������	
�
�

���	
			3	
					������	
�
�
��� ����	*	�0	
	*	12	����*��)��21�.�*�,������!*��.�����6�)�)*��������*�)�*��������A�)���
 ���+�-������),-(�21��.�),�-��*��.�����-��7�*�-�6-�)������1��,�1,������������
��)���*�-������8������,�)�+�)���)��1���)���)�,��#����@� ����+�-����,����)��
,���*��.����16�*��)������-��)��,���>21�,����-������-����1���-�.��,�-����
�
�
�
������	
�
�
				������	
�
�
��� ��� ��	3	
	*	�0	
	4	12	#���*��)� �)����0������)�-+���F,���21���0-��G�� ���+�-����
*�-�*��,��-�*1-�����-�����@�,�0��+(��,�����21�����)���������,�)�+�)��M1��0-���
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
15 
�
�
�
������	
3	

���	
�
		������	
�
�
����� � ���;��'!$�&��
�
���1)�,�*1+�)���21��*�)���)��1)��-���*��)�,������,��/�.���-�,��,���������+�)����
21��*�+��)�)�������-�+�)���,������+�-�����)�1)�+�+�)���,�,���
�
#��-�+�)������).�)��-���)����)�*�)*�������21�.���)�����#��-�+�)������1)�*�)A1)���
,��0��)��@�,�-�*7���/��0����*��)�����).�)��-���������-���*��)�,������,��,������+��+����
5)���+�-�������)��1)����-�+�)����1)21��)��7�0���).�)��-����
�
����).�)��-���*�+�-�),���������1��)��������*�����
�� $���*��)� ,������,�� ,�� ���� ,�.�-���� 0��)��@� ,�-�*7��� /� �0����*��)��� 21��
*�)����1/�)�������-�+�)���,��1)���+�-�����)�1)��6�*7���
�� "�,�*��)� �)� 1)�,�,��� 6>��*��� �� �?�-����)� *1�)������.�� ,�� ���� ,�6�-�)����
���+�)��������-�+�)������F�X�@�+@����-��@���*�G��
�� ;���-�*��)� �*�)�+�*�� ,�� ,�*7��� ���+�)���� ���-�+�)������ ����*�),�� ����
*-���-����21��*�--����),�)��
�
����).�)��-���,�0��6�-+1��-����)����,���)�*��-�*1��21��-��*��.�,�,�/����+�-��21�����
,����� *�)�*�-� ��� *�+����*��)� /� *1�)�>�� ,��� ���-�+�)��� /� ��� *������� �6�*��.�� ,�� ���
�+�-����� ���H)� ����0��*�� ��� ��,�� ��+�� ��-(� �0������-��� ��� �0-�� ,�� �).�)��-��� /�
�1�)����� �����0-���,�0�)�*�)��-.�-���,1-�)������=����
�
 ����).�)��-�����1�,�)�*����6�*�-���,��,��.�-�����1)����,��.������
�
��!	�5	�,�����6�$	
�� ����!����$	�)*�1/�)���,��������-�+�)����
�� ��!"�����$���+�-�),�)�1)����-���,������-�+�)����
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
16 
��!	��	7�7����	��	��	85�	��	!����-��$	
�� ���"���$	�1�),�����6�-+�����*�)����1�-�������+�-�����
�� 
�	%����6�$	4�-+�,�����6�)���8�-�*�,���A�-*�*����
�� 
�	��85���"�6�$	����6�*�H�������21�,�-����)���*����
�� 
�	����!/��"�6�$�����6�*�H���)�*����,���1���)���)�,����������21��0-����
�
 ���6�������-��������0�-�*��)�,����).�)��-�����)��������1��)�����

�� ��/����%�"�6�	��,���-+�)�*��)�,���������+�)����21��*�+��)�)��
��� ����!�"�6�	 ,�� ���� ���+�)���� ���-�+�)������ �)� 1)�� 1)�,�,� ,�� +�,�,��
*�+H)�FPG��
��� �����9�"�"�6�	,���������+�)�����)�*1�)����/�+��������-�+�)�������
��� 
��.���"�6�	+���-�����)������0-��,���).�)��-����/��1�)�����)1������
	
����).�)��-���*�)����,���-�����-�����
�� ��"���-�7�����$� �)� ��� 21�� ��� 7�*�� *�)���-� ��� )H+�-�� ,�� �-,�)� ,���
�).�)��-��@�)�+0-��,������+�-����/�,�+�*������
�� �5�!.�$	�)�C�����-���*��)�)� ����,�6�-�)�������+�)����,��!*��.��/�#���.�@�
��>�*�+����������#��-�+�)����,������+�-�����
�� ���$	 ��-��6�*�*��)� ,��� *������� 6�-+�,�� ��-� ��� �+�-���-��� �� ��-��)��
�1��-�8�,���'�+0�C)����-�*�-(����6�*7��,��-����8�*��)�,����).�)��-����
�
�
�
�
�
	
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
17 
	����2����%�0��0�%����	�
��%�&�

�����������	�������%�����	�%��
���$��	������
��'�
���������	
�
�������	
�
�1�),�� ��� 6�)���*�� ��� ���1,��� ,�� ��� 5)�,�,� ��,(*��*�� ���� ��1+)��� 7�0-()�
,���--����,������*���*�,�,���,���
�� ��6�)�-�21�����1)��*1�)����
�� ��)�*�-������-+�)����>��0(��*��,���61)*��)�+��)���,������*1�)�����
�� !0-�-�/����,�-���*�--�-�����*1�)������� $����8�-� /� �)���-� ����+�.�+��)���� ,�� 1)� ���+�)��� ���-�+�)���� �)� �1� *1�)���
*�--����),��)����
�� ��6�)�-�1)�7�*7��*�)��0����
�� ��)�*�-����61)*��)�+��)���,�������-��,��,�0����
�� �,�)��6�*�-�����*1�)����21�����-�*�)��)�����7�*7���*�)��0�����
�� $��-���)��-�,�6�-�)����7�*7���*�)��0�����
��
��
�
��	��
����������	
�
�� ���*1�)������
�� �����6�*�*��)�/�61)*��)�+��)���,������*1�)�����
�� !)(������/�-��-���)��*��)�,������7�*7���*�)��0�����
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
18 
��
�� !���5��'!�����
�
#�-�� ���.�-� ��� *�)�-��� ,�� *�,�� ���+�)��� ���-�+�)���� /� ,�� �1�� .�-��*��)��@� �)�
*�)��0���,�,����1����8������5��'!��
�
 ��*1�)���������-��-���)��*��)�*�)��0���,��*�,�����+�)������-�+�)���@���-.����-��
-�6��A�-� ��� ���1�*��)� �)�*���� ,�� 1)� ���+�)��� ���-�+�)���@� ���� ,����)���� .�-��*��)���
�����-��-���21���*1--�)�/��1����1�*��)�6�)����'�,�����+�)������-�+�)�������-��-���)���
*�)��0��+�)���+�,��)���1)��*1�)���21�����)���1�+��+��,�)�+�)�*��)@���-��A�+���@�
������+�)������-�+�)����Y*�A�Z����-��-���)���*�)��0��+�)���+�,��)������*1�)���Y*�A�Z��
�
���-1*�1-��,�����*1�)�����
�����Y��+0-��,�����*1�)��Z���3�
�
�
�
�
�
 �� *1�)��� ,����)�� ,�� ,��� ��-���@� �)� 1)�� ��� -�6��A�� ���� �1+�)���� ,��� ���+�)���
���-�+�)���� /� �)� ��� ��-�� ���� ,��+�)1*��)���� �� ��-��� ,�� ��� �821��-,�� ,�� ��� *1�)��� ���
,�)�+�)��Y,�0�Z�F�G�/����,�����,�-�*7��Y7�0�-Z�F3G��
�
 ����-+�)����>��+(��1�1���21��1����8�+����)�����*1�)������)��������1��)�����
�
�� !0-�-�1)��*1�)������-����8�-�����-�+�-���)���*��)��)����*1�)����
�� ���,�� ,�� ��� *1�)���� ��� ��� ,�6�-�)*��� �)�-�� ��� �1+�� ,��� ,�0�� /� ��� �1+�� ,���
7�0�-�� ��*1�)�����),-(��
�� ���,��,�1,�-@��������1+��,���,�0�����+�/�-�21������1+��,���7�0�-��
�� ���,���*-��,�-@��������1+��,���,�0�����+�)�-�21������1+��,���7�0�-��
�� ����)���+���1)��*�)��,�,��)����,�0��7�0��+���,��*�-��-@��,�1,�-@���,�0���-��
�� ����)���+���1)��*�)��,�,��)����7�0�-�7�0��+���,���0�)�-@��*-�,���-���,���-��
�� ���,�-���*�--�-�1)��*1�)������*1�),������1+��,���,�0�������1���������1+��,���
7�0�-��
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
19 
����� � !��4��!��:��%�45���&�!"���'&���� !���5��'!���
�
�� ��������	��
��
����������)�����*1�)����,���*��.��/�,������.���
�
�5�����	 ��	 �"��/�$� $��-���)��)� ���� ���+�)���� ���-�+�)������ ,�� �*��.��
F0��)���/�,�-�*7���,�� ����+�-���G�����*�-��-(� F,�0�G@���-����.���-� �)�*����,���
���+�)������-�+�)����/���-��1�������-��-����1+�)����/�����0�)�-(�F7�0�-G@���-�
����,��+�)1*��)���,���������+�)������-�+�)�����
�
�� �����!*��.�� 3�
�
� � � � �
�
�
�5�����	��	.���/�$�$��-���)��)�*�)��0��+�)��������0����*��)�����,�1,���,��
��� �+�-����� ��� ,�.�,�)� �)� *1�)��� ,�� ����.�� �?���0��� /� *1�)��� ,�� ����.�� )��
�?���0��� �� )����� ��� *1�)���� ,�� ����.�� -��-���)��)� �� ���� ���+�)����
���-�+�)������ ,�� ���)�� ��1����� �� ���� -��-���)��,��� �)� ��� �*��.�@� ��-� ��)���
61)*��)�)� ,��+�)�-�� �).�-��� �� ���� *1�)���� ,�� �*��.��� ����� ���)�6�*�� 21�� ����
*1�)����,������.��)�*�)�/��1+�)��)���-����7�0�-�/�,��+�)1/�)���-����,�0���
�
�� ��������#���.�� 3�
�
�
�
�
��
�� �������� ��� 
�����
�������� 
� �������� ��� ����
�� �� ���
��
�� ��
�
�	
���������������
��	��
��
��������	
�
�
�5�����	��	%���������)�����*1�)����21��-��-���)��)����-�*��)���,���������
,�� ��� �+�-���@� ��-� �A�+���� *1�),�� 1)�� �+�-���� ����� ��� -�*�0�� ,�� ��� �18@�
*�+�-��+�-*�,�->���������������21���-�,��1)���*�����
�
 �����������)*�,�)�,��6�-+��)�����.���)����-��1���,�@���-����21��������*1�)����
-�*���-()��C-,�,��������+��-��)���,�6�-�)*��-��)�-����������
����
�).�-���)��
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
20 
�� � <����� � 3�
�
�
�
�
����������,��*1�)����61)*��)�)��?�*��+�)��� ��1���21������,��!*��.�@����,�*�-��
*1�),�� ��� �-�,1*�� 1)� ������ ��� -�����-�� �)� ��� ��0�� ,�� ��� *1�)���
*�--����),��)����
�
�
�5�����	 ��	 ��%!������ ��)� ���� *1�)���� 21�� -��-���)��)� ���-�*��)��� ,��
�)�-���� ,�� ��� �+�-���@� -��-���)��)� ��� �)�-�,�� ,�� ,�)�-�� �)� ��� �+�-����� ��
+(�� �+��-��)��� ��)� ���� ;�)���� ,�� +�-*�,�->�� �� �)�-���� ��-� �-����*��)� ,��
��-.�*������
	
 ��� �)�-����� �)*�,�)� ,�� 6�-+�� ������.�@� ��-� ��� 21�� ���� *1�)���� ,�� �)�-�����
-��-���)��)���)�)*���������+��-��)���,�6�-�)*��-��)�-���)�-���
*�0-���
�
�� ��������������)�-���� � 3�
�
�
�
�
�
������*1�)�������)�)�1)�61)*��)�+��)�����1������,���#���.�@����,�*�-@�*1�),�����
�-�,1*�� 1)� �)�-���� 7�/� 21�� �)���-��� �)� ��� 3�0�-� ,�� ��� *1�)��� ,�� �)�-����
*�--����),��)����
�
�
����� !�U ����� %� $�#$����'!��:�� ��� &�� 3��3&��
�&�'!� ����
�
���,�)�+�)��#�"#��	"��������	�	�"��67�"��	�� *�,��1)��,�� �������-�*��)���
21�����-����8�)��)�1)���+�-����/�21���6�*��)����1����-�+�)�����
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
21 
41)*��)�+��)�����-��-���)��*��)�,������7�*7����*�)�+�*���� ����-��,��,�0����
�
 ���7�*7����*�)�+�*������ -��-���)��)����1��),����������+��,�� �����-��,��,�0��@�
��� ,�*�-@� �)� ��,�� 7�*7�� �*�)�+�*�� �)��-.��)�)� *�+�� +>)�+�� �� *1�)���@�
�),���),��)��+�)���,�������)��*��.��������.�@��)�-��������������� ���C*)�*��*�)��0���
��-� ��� *1��� ��� -�����-�� *1��21��-� 7�*7�� �*�)�+�*�� ��� *�)�*�� *�+��.�!����	 �������
����� �C*)�*��1����8��*�+��+>)�+����*1�)����,��6�-+��21�� ����1+��,�� ����*�)��,�,���
�)���,��� �)� ��� ,�0�� �)� 1)�� �� +(�� *1�)���@� ,�0�� ��-� ��1��� �� ���� �1+��� ,�� ����
*�)��,�,����)���,����)����3�0�-��)����-�����,������*1�)�����
�
��� �-�)*����� 61),�+�)���� ,���+C��,�� ,�� ��� ��-��,�� ,�0��� ,�*�� 21�� ��,���)���*��)�
*�)��0��� ,�0�� -����8�-��� ,�� 6�-+�� 21�� *�)��-.�� ��-+�)�)��+�)��� ��� ��1��,�,�
�?�-���,���)�����*1�*��)�61),�+�)����,������-�+�)����
�
!�'�;&�V�#!��;&��W�<�� ��Q���'&��
�
��� +C��,�� ,�� ��� ��-��,�� ,�0��� ,����*�� �)� *�,�� 7�*7�� *�)��0��� ,��� ��-����
���)*�������
�� 5)��-���)���61�)���,��6�)�)*��*��)@�21������)�*-�0���)����3�0�-��
�� 5)�6�)����).�-���)�,���7�*7�@�21������)�����)������0���
�
����-�*����21��������1����-�����-�����-��,��*1��21��-�7�*7���*�)�+�*��*�+�-�),��
���������Y-�����,�������������Z��
�
�� $����#�����*-�0�-�����*1�)����21���)��-.��)�)��)����7�*7���*�)�+�*���
�� $����1��!)���8�-�������)��,��*�,��*1�)��@����,�*�-�������1)��*��.������������1)�
����.�����)�-�����
�� $����2��&0��-.�-�����1+�)�����,��+�)1/��*�,��*1�)����
�� $����3����,1*�-��)�21����,��7�/�21��7�*�-�����)���*��)��
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
22 
	����3��������������	�
���������
��$��%�'���%���
��%����	�
��%'�
���������	
�
�������	
�
�1�),�� ��� 6�)���*�� ��� ���1,��� ,�� ��� 5)�,�,� ��,(*��*�� ���� ��1+)��� 7�0-()�
,���--����,������*���*�,�,���,���
�� ��6�)�-����*�*���*�)��0���,��1)���+�-����/��������-�*��)���21�����6�-+�)��
�� ��--�-� /� �0-�-� ��� *�)��0���,�,� ,�� 1)� ��->�,�� �*�)�+�*�� *�)� ���� ����)����
*�--����),��)�����
�� $����8�-�����-�*����,��-��1��-�8�*��)@�*�)����*�--����),��)����)(������,������,��
,�����*1�)���,���C-,�,���/���)�)*�����
�� $����8�-����0���)*��,�����1�*��)����6�)���,��1)�*�*���*�)��0����
�� �,�)��6�*�-� ���� ��0-���*�)��0�����0������-����/�.��1)��-����/� ���)�-+���.��21������
-��1��)��
�� !)���8�-� ���� �-�)*������� ��0-��� 21�� ��� 1����8�)� ��-�� ��� -�����-�� *�)��0��� ,�� ����
���-�*��)����
�� $�6��A�-�*�)��0��+�)��������-�)��**��)����*�)�+�*���0(��*���,��1)���+�-����
�)�������-����
�� $����8�-�����-�����-����)����"�/�-�,��1)����-���*�)��)1�,��,�����-�*��)����
�� $����8�-�*�--�*��+�)����������)*��,��*�+�-�0�*��)�,���1+���/����,����
�� ��)��0���8�-� 1)� �1�1����� ���0�-�),�� ��� ��0-�� ���-��@� ��� ��0-�� "�/�-� /� �1�
*�--����),��)�������)*��,����+�-�0�*��)�,���1+���/����,����
��
��
�
��	��
����������	
�
�� ���*�*���*�)��0�����
�� ��-��1��-�8�*��)��
�� �������)*��,�����1�*��)��
�� �����0-���*�)��0�����0������-����/�.��1)��-�����
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
23 
��
�� � ���� &��&�'!� ������
��� *�*��� *�)��0��� ��� ��� *�)A1)��� ,�� �*�1�*��)��� *�)��0���� *�+�-�),�,���
,1-�)���1)��A�-*�*����*�)�+�*�����)���,��������*�1�*��)����)*�+�)�,�����+���-�-����
-��1���,��,������+�-���@�/�������1�*��)����-�+�)����/�6�)�)*��-���
�
����A�-*�*����*�)�+�*����������-��,��,�����+���21��.��,��,�����*�+��)8��,�����
�*��.�,�,��*�)�+�*��,��1)�*�*���/����6�)���,��,�*7��*�*��������A�-*�*����*�)�+�*���0�-*��
1)��=�@�/��1��������-�*�+�-�),�,���)�-�����
�,���)�-��/�����
�,����*��+0-���
�
���*�*����*�)�+�*�����,�.�,���)��-���6������
�

�� 4����,�����-�1-���
��� -����8�� ��� 
� ,�� �)�-�� *�)� ��� ����)��� ,�� ���-�1-��� ��� �0-�)� ���� *1�)����
���-�+�)������ ,�� +�,��)��� 1)� *�-��� �)� ���� *1�)���� ,�� �*��.�� /� 1)� �0�)�� ,�� ����
*1�)���� ,�� ����.�@� ���H)� ���� ,����� ,��� ����)*�� ,�� ���1�*��)� �)�*���� ,�),�� ��� .�)�
-��-���)��,����������+�)�������-�+�)������,������21����-�������A�-*�*����*�)�+�*���
�
��� 4����,��,���--������
��� -����8�-()� ���� ����)���� ,�� ���� ,�6�-�)���� 7�*7��� *�)��0���� 21�� �1*�,�)�
,1-�)�������A�-*�*����*�)�+�*������-����8�-(�1)�����)*��,����+�-�0�*��)@����+�)���
1)���-�+���-��+�)����
�
��� 4����,��*��--���
��)� ���� �*��.�,�,��� ,�,�*�,��� �� *�--�-� ��� *�)��0���,�,� ,�� ��� �+�-����� ���
*��*1������-��1���,���0��)�,��,������+�-����+�,��)����������)���,��-��1��-�8�*��)�/����
*��--�� ,�� ��� *�)��0���,�,�+�,��)��� ��� ����)��� ,�� *��--�@� �� �-�.C�� ,�� 1)� *�-��� �)� ����
*1�)���� ,�� ����.�� /� 1)� �0�)�� ,�� ���� *1�)���� ,�� �*��.��� !,�+(�� ��� ���0�-�-()� ����
�1�)����!)1����@��)�-���������������)*��,�����1�*��)�4�)���
�
����� !�$�<5 !$�9!��:���
�
!��6�)���8�-�����=�@�����+�-���-���,�0��*�)�*�-�)����������7���0��)�,���C-,�,���
����)�)*���@� ��)�� ���*1�)��6�*�*��)��?�*���,������ -��1���,���!�����*(�*1������ ���21��
*�)�*�+���*�+��-��1��-�8�*��)��
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
24 
#�-�� 7�*�-� ��� -��1��-�8�*��)� ��� �)6-�)��)� ���� �)�-����� �0��)�,��� ��-� ���
�+�-�����)�1)���->�,��,���-+�)�,��*�)�������������)�21��7���)*1--�,���)�����+��+��
��->�,��� ��� ���� ������� ��)� +�)�-��� 21�� ���� �)�-����� ��� �+�-���� 7�� �0��)�,��
0�)�6�*���I� �)� *�+0��@� ��� ���� ������� ��)�+�/�-��� 21�� ���� �)�-����@� ��� �+�-���� 7��
�0��)�,���C-,�,����
�
��� ����)���,�� -��1��-�8�*��)� *�)������ �)� -����8�-� 1)��0�)��,�� ���� *1�)����,��
�������/�1)�*�-���,������*1�)����,���)�-�������
�
����� �! !���������'5!��:���
�
��� ����)*�� ,�� ���1�*��)� ��� 1)� �)��-1+�)��� *�)��0��� �)� ��� 21�� ��� �-,�)�)� /� ���
*����6�*�)��)�+��������-�+�)��������,�������*1�)����21��21�,�)��0��-����,���1C��,��
21�����7�/��7�*7�����-��1��-�8�*��)��
�
�������)*��,�����1�*��)� ���)��)�*���-��+�)���21��*1�,-�-@� ��� ,�*�-@� 21����� ������,��
!*��.��7��,����-���1���21�����������,��#���.���
�
	
����
��	
�	�������:
	
�	��	�&�����;;;;;;��<�"#�;;;;;;��	
	
	
������																													����!	
�
�����&�
��	
���																		����!	
	 �
�
�
�
	
������																																						����!	
�
�
�
	
�����	������	
�
�����	������	
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
25 
����� &�� ��$&�� �&�'!� ��� &� �<!'&$�&�� %�
;& 5�'!$�&���
�
��� ��,���� ,�� ��+�-*��� �0����� �� ��,��� ���� �+�-����� ����=����� �� ���.�-� 1)��
*�)��0���,�,�� ��*�)��0���,�,�,��1)���+�-��������1�,�����.�-��)���0-����)*1�,�-)�,���
�� �)� 7�A��� �1������� ��� ��)� 7�A��� �1������ C����� 7�0-()� ,�� ��-� �)*1�,�-)�,���
*�--�����.�+�)�����-��6�-+�-�������0-����0������-���@�21����-()�������8�,����������-��-��
�)����,��21���-�)�*1--�)�����*1��-��+��������1��)���������6�*7��,��*��--��,����A�-*�*���
�-���)�(),������)����$�����-��"�-*�)�����
�
 ��� ��0-��� *�)��0���� ��� �)*�-��)� ,�� �1�-,�-� ��� �)6�-+�*��)� ��0-�� ��� �*��.�,�,�
*�)��0���,��6�-+��*��-��/��-,�)�,���
�
 �����0-���*�)��0�������,�.�,�)��)��
�
�� �0-����-�)*�������� �0-�����-��@���0-��"�/�-�/���0-��,���).�)��-����/��1�)����
!)1������
�� �0-����1?����-���� �0-��,��*�A��/���0-��,����+�-�
�;�)����
�
 ����+�-���-�������()��0����,�����*�)��-.�-� ���� ��0-���,��*�)��0���,�,@���>�*�+��
��,�����,�*1+�)��*��)�/����*�--����),�)*���*�)*�-)��)�������1�)���*��@�,1-�)��������
�=����
�
����
�� � � ��$&���!$�&�
�
���1)���0-���0������-����)����21��*�+���1�)�+0-���),�*�)������)���-()�,��-��+�)��@�
/���-�-��1-�����-,�)�*-�)�����*�@��������-�*��)�����7�*7����*�)�+�*���-����8�,�����-�
����+�-����6��1-�),��*�,�����-�*��)�����-�,��,��������-����
�
��,�� -�����-�� 1� ���-�*��)� *�)��0��� 21�� ��� 7�*�� �)� ��� ��0-�� ���-��� ��� ,�)�+�)��
!����'&�� #-(*��*�+�)��@� ��,�� ����)��� )�*�����)� 1)� ������ �� ,�*1+�)��� F6�*�1-�@�
-�*�0��@� *�-���EG� 21�� ��-.�)� ,�� A1���6�*�)��� *�)��0���� ������ A1���6�*�)���� ���
*�)��-.�-()�*�+��+>)�+��������=���A1)����*�)�������0-���*�)��0�����
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
26 
�

�� ������(���������'�
�
�7.�	
���		 
=	�5����	 				���"�.���		 
=	�5����	 �7.�	����!	
	
	
�4� �����
�
�� ��+�-��,��1)���*������*�)��,����-�������P�	
�
������� ����F��
G����)��-1**��)���� �	
� � � � � � ��A�� � F���G� � ������
�
�
�����-��+���,��1)�����)*��,�����1�*��)@����
K�����)���21�����-����8������������)���,��
���-�1-�����)�������)�7�*�-�1)���)���*��)��)������0-�����-���*�-��),������*1�)����,���
!*��.��/��0�)�),������*1�)����,��#���.���
�
���H���+������)���21��7�-�+����)�����A�-*�*�������������)���,��*��--��21��*�)�������)�
7�*�-�1)���)���*��)��)������0-�����-��@��0�)�),������*1�)����,��!*��.��/�*�-��),������
*1�)����,��#���.���
�
������� � � ��$&�"!%&$��
�
������ ��0-��.��1)��-����)����21��6��1-�-()���,��� ����*1�)����,�� ����+�-����*�)��1��
-����*��.���+�.�+��)�������,��*1�)���������H���)�1)��7�A��,���������0-�@�/����-�.C��,��
�������,�+�����0�-����+�.�+��)���21��7����)�,�� ���*1�)���/��1����,�� 6�)��@���-���)���
��,�+�����0�-�������+�)������-�+�)�����)�*1��21��-�+�+�)����
�
���1)� ��0-��+1/� �+��-��)���*�)��0��+�)����1��� ��� �)6�-+�*��)�21��)��� 6�*���������
+1/�,�6>*���,���0��)�-�,�-�*��+�)���,�����0-�����-����
�
��)��0��+�)��� ��� �-�*�,�+��)��� 21�� 7�/� 21�� ���1�-� ��� ��� ���1��)���� 5)�� .�8�
*�)��0���8�,�� ��� ����)��� �)� ��� ��� ���-��@� ����+��� ��� +�.�+��)��� ,�� ���� *1�)���� 21��
�)��-.��)�)�������+�/�-����
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
27 
�1����-1*�1-��-�������������1��)����
�
�5��'!�EEEEEEEEEEE�� � � � � 3&L!��K�E����
�
4��3!����������&"��'!$�&�� �K�!����'&� ������������ 3!��$���������! �&�
�
�
�
�
�
�
������� � � ��$&������;��'!$�&��%��5��'!��!�5! ����
�
���1)���0-��&0������-����#�-���)���8�-��������0-��)�*�����+���*�)�*�-����*�)*�����,��
�A�-*�*����*�)�+�*��,������+�-�����
�
�4������������" ����� ���+�-�����*���1+0-����,�.�,�-��1��*��.�,�,��)���->�,���,��
���+��@���)�-��+�)����)1������!�� 6�)���,��*�,���A�-*�*����*�)�+�*���-���)��+��� ����
�1�)����!)1�����21��-�6��A�)�����-��1���,����*�)�+�*���,������+�-�����
�
�����0-��,���).�)��-����/��1�)����!)1�����-�*���@���-���)����
�
�� ����).�)��-���������).�)��-����)�*�������).�)��-���6�)����
�� ����1�)����!)1������������#<�����21������)*�-���,��-��1��-� ����+��+����
���()� 6�-+�,��� ��-� ��� ����)*�@� ��� �1�)��� ,�� #C-,�,��� /� <�)�)*���� /� ���
"�+�-����
�
��)�-��,�������)*��7�/�21��,�6�-�)*��-��
�
�� �������)*��,�����1�*��)@�����)1���/��0������-�������-����8��1)��.�8�����=�@���
�
�,����*��+0-���
�� ��� ����)*�� ,�� ��+�-�0�*��)� /� ,�� �1+��� /� ���,���� ��� -����8��
�-�+���-��+�)�����-��*�+�-�0�-�����+�-���-���,��6�-+��-(��,��/�(����*1(�����
��� ���1�*��)� ,�� ��,��� /� *�,�� 1)�� ,�� ���� *1�)���� 21�� �)��-.��)�)� �)� ���
�+�-�����
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
28 
���6�-+����,�������)*��,����+�-�0�*��)����������1��)����
�
� �5��'!�� � � �5"!�� � � � �! �&��
� � � � ����� � 3!��$� ��5�&$� !�$���&$�
�
�
�
�
�1�),�����7�)�-�����-�,����,�������*1�)����*�)��1���1+���/����,����)��������)*��
,����+�-�0�*��)@�������)��21��*�+�-�0�-�������1��)����
�
�� ��)�-��,���0��21��,���1+��������1+��������,������*�)��,�,����)���,����)������0��7��,����-���1���������1+���)���,���)����3�0�-��
�� ��)�-��,���0��21��,�����,��������1+��,����,����������,���,�1,�-���7��,����-�
��1���������1+��,���������,����*-��,�-����
�
�1�),��������*1--�����,�*��21���������)*��"5��!��	
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
29 
�	����5������������6���7��
���	�
��'������8��$����9�������
���	�
��'�
���������	
�
�������	
�
�1�),�� ��� 6�)���*�� ��� ���1,��� ,�� ��� 5)�,�,� ��,(*��*�� ���� ��1+)��� 7�0-()�
,���--����,������*���*�,�,���,���
�� ��)�*�-�����-�*����,��)�-+���8�*��)�*�)��0����
�� ��)��,�-�-����)�*���,�,�,�������)�-+���8�*��)�*�)��0����
�� ���*-�0�-� ���� 61)*��)��� ,��� #��)� <�)�-��� ,�� ��)��0���,�,� *�+�� )�-+��
-��1��,�-��,�����*�)��0���,�,��+�-���-�����
�� �,�)��6�*�-�������-1*�1-��,���#<���
�� 5����8�-� ���� ,��*-��*��)��� /� -���*��)��� *�)��0���� ,��� #<�� *�+�� 7�--�+��)���
*�)*���1���/�,�����/����-�����+�)�A��,������*1�)�����
�� ��)��0���8�-�*�--�*��+�)���1����8�),�����*�,�6�*�*��)�,���#<���
�� !���*�-� ���� )�-+��� /� �-�)*������ *�)��0���� ,��� #<�� �)� ��� -�����-�� ,�� ����
���-�*��)���,�������+�-������
	
��
��
�
��	��
����������	
�

�� ��)�-+���8�*��)�*�)��0�����
��� ���#��)�<�)�-�����)��0����
�� "�-*����)*���1���,�������)��0���,�,��
�� ��-+���,��$�����-��/�;���-�*��)��
�� �1�)����!)1������
�� ��6�)�*��)���/�$���*��)�����)��0�����
�� �1�,-��,��*1�)�����
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
30 
�
��
�� !��&$"! �9!��:���&�'!� ���
�
 ���)6�-+�*��)�21���1+�)���-�������)��0���,�,��)��-������+1/�,�.�-������-��)����
�-������-���@� �����-��@� �-�0�A�,�-��@� �*-��,�-��@� ����,�@� ��*�� ��,�� �+�-���� �1�,��
1����8�-� ��� �����+�� *�)��0��� 21�� ��� ��-�8*�� +(�� �,�)��� ��-�� ��� -�����-�� ,�� �1��
���-�*��)����
�
 ��)�-+���8�*��)�*�)��0����-���),��*�)���1�-�1)�*1�,-��)�-+���.��21����-+�������
���0�-�*��)�,������)6�-+�*��)�*�)��0���,��6�-+���0A���.��/�21����-.����)���������-�����
�+�-����*�+������-*�-�����-��)����)��-���,����
�
!,�+(�@� ���)�-+���8�*��)�*�)��0���,�0��*�),1*�-���21�� �����1�)����!)1�����,��
���� �+�-����@� 6�-+1��,��� *�)� �--����� �� ���� �-�)*������ *�)��0���@� ���)� *�+��-�0����
F�)�-��,�6�-�)�����+�-�����/��)�-��,����)����+�+�)����,�����.�,��,��1)���+�-���G��
�
 ���;���-�*��.������������-�61),�+�)����,������-+�)�8�*��)�*�)��0�����)�.����1-������
�
��� �)��-1+�)��� 0(��*�� ,�� ��� )�-+���8�*��)� *�)��0��� �)� )1���-�� ��>�� ��� ��� #��)�
<�)�-�����)��0���21���*�+�,��)1���-��)�-+���.���� ������-�*��.���,�� �����+1)�,�,�
�*�)�+�*�� �1-����� /� �� ���� �?���)*���� ,�� ��� �������*��)� ����=���� .���)��� F��+0�C)�
�,����,��������+�)*��)�,���,�-�*��.��G��
�
�
�!�"��/�	��	��	������	
������F�;�/�;���61),�+�)���+�)��G�
	
	
	
 �/�
�S
�	�@�,�����,��A1���@���0-��$�6�-+��#�-*����/��,����*��)�,�����
 ������*��)�+�-*�)������������-�*��.���,�����������@��)�+���-���,��
��*��,�,����
�
�
$���� �/�
���S
�	�@�,�����,����*��+0-�@�21����-1�0�������?���
-�61),�,���
������ �/�,����*��,�,���!)�)�+����
�
�
$����
���S
���@�,�����,����*��+0-�@���-����21�������-1�0������
#��)�<�)�-���,����)��0���,�,��
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
31 
!*�1��+�)��@������-���1�� ���)�-+���8�*��)� �)��-)�*��)����)�+���-���*�)��0��@���-�
���21�����5)��)��1-��������(��,����),����-+����)��-)�*��)�����,����)��0���,�,�21��
���)�)� -���-*1���)� �)� ��� ,�-�*7�� *�)��0��� ,�� ���� ,����)���� ��>���� +��+0-��� ,�� ���
5)��)��
�
�)�����-�*����,��-�6�-+��*�)��0����)����21��)����)*�)�-�+������,�0�)���-�0�-�
)1�.���)�-+���21���1����1/�)��� �����)��-��-+�)���.���)����21�� -��1��)� ����+��+���
����*�����,�*1(),�����������)1�.����-���������
�
�)�������-�*�������7�*��)�*���-���1)�)1�.����?���������,��-�6�-+��/��,����*��)�
,������������*��)�+�-*�)�����)�+���-���*�)��0�����-���1��-+�)�8�*��)��)��-)�*��)���*�)�
0���� �)� ��� )�-+���.�� ,�� ��� 5)��)� �1-����� /� 1)� ��?��� ,�� -�)��� -����+�)��-��� 21��
*�)����1/��1)�)1�.��#<�@���>�*�+������*�--����),��)�����,����*��)�����*��-�������
�
���,>����,��L1�������#�-��+�)�����-�0����� �/�
�S�����,��-�6�-+��/��,����*��)�,��
��� �������*��)�+�-*�)���� �)�+���-��� *�)��0��� ��-�� �1� �-+�)�8�*��)� �)��-)�*��)��� *�)�
0�����)����)�-+���.��,�����5)��)��1-������
�
 ���,>������ /��
�,��)�.��+0-������10��*�-�)� ����$��������*-�����
�
�S����� /�

�
�S����� ,�� 
�� ,�� )�.��+0-�@� ��-� ���� 21�� ��� ��-1�0�)� ��� #��)� <�)�-��� ,��
��)��0���,�,� /� ���#��)�<�)�-��� ,����)��0���,�,� ,��#�21�=��� /�"�,��)����+�-�����
-����*��.�+�)��@� �)� �1����1*��)� ,��� ���)� *�)��0��� �)��-��-� ,�� 
����� ������ )�-+���
,���--����)�����������*��)�+�-*�)�����)�+���-���*�)��0����
�
����� � �# !��<���$! ��&�'!� ���
�
���#<��,�����	��-���)���������1��)������-1*�1-���
�� #:�$�������������������*��������������(������'�
�� 1:�$��������� ��������;�������/�8�������"�'�
�� 2:�$��������� ��������;�������/�!�������"�������*/������ ��������+���������������
�*��������*�����'�
�� 3:�$��������+����������/�����������������(���'�
�� 5:�$�������*���������*�����'�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
32 
����
��"!$�&��&���#'5! ���� !��&�'!�� ��!���
�
#-���)��)� 1)� *�)A1)��� ,�� *-���-���� �-�)*������ /� *-���-���� *�)��0���� ,��
-�*�)�*�+��)���/�.���-�*��)���1����8�-��)�����-�*����,��-�����-��/�-��-���)��*��)�,�����
*�)��0���,�,����-�.C��,�������1�)����!)1����@�,��6�-+��21��+1���-������7�%��	9����,����
���-�+�)��@�������1�*��)�6�)�)*��-��/����-��1���,��,������+�-�����#�-���)��@�����)�*�����
�?*��*��)����� ��� ����*�*��)� ,�� 1)� �-�)*����� �+��,�� ��-�)��8�-� ����� �0A���.�@� )�� ���
����*�->�@��),�*(),���������*�-*1)���)*����)����"�+�-����
�
�
 �� *�)��0���,�,� ,�� ��� �+�-���� ��� ,���--����-(� ����*�),�� �0������-��+�)��� ����
.!��"�.���	"���������21����)��������1��)�����
�
��	 ���
������	��
������$	
	
�� �!��"�.��	 ��	 �7.!���	 ��	 95�"����7�����$	 ��� �-�)*������ *�)��0���� ���
-�6��-�)� �� �+�-����� 21�� .�)� �� ���1�-� 61)*��)�),��� �� ����*�*��)� ,�� ����
�-�)*������*�)��0����)�� �-(��)*�+�)�,����,���-+�)�-����.���-�,������-�+�)�����
�6�*����,���1�.�)�������21�,�*��)��
�
�� �!��"�.��	��	5��9�!7����$	�1�),������,�����1)�*-���-����)��������*�*��)�,������
�-�)*������ *�)��0���@� ,�0�)� +�)��)�-��� �)� ��)��� )�� ��� +�,�6�21�)� ����
*�-*1)���)*���� 21��+���.�-�)� �1� ����*�*��)�� �)� *���� ,��+�,�6�*�-��� ��� 7�-(�
*�)���-��)����+�+�-����
�
�� �!��"�.��	��	�7.�!���"��	!�����/�$	#�,-(��,+���-������)������*�*��)����-�*���,��
���1)��� ,�� ���� �-�)*������ *�)��0���@� ���+�-�� 21�� ��)��)� +1/� ��*����
�+��-��)*��� /� )�� ����-�)�+(�� 21��+>)�+�+�)��� ��� *�)��)�,�� ,�� ���� *1�)����
�)1�����*�+���?�-����)�,������+���)�6�����
�
��	 ���
������	���������	�	������	�	�
�������	
�
�� �!��"�.��	 ��	 .!5���"��$	 J)�*�+�)��� ��� *�)��0���8�-()� ���� 0�)�6�*����
-����8�,��� �� ��� 6�*7�� ,��� *��--�� ,��� �A�-*�*���� #�-� ��� *�)�-�-��@� ���� -�������
�-�.���0���� /� ���� �C-,�,��� �.�)�1����� ,�0�-()� *�)��0���8�-��� ��)� �-�)��� ���)�
*�)�*�,����
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
33 
�4� ������
#:�'���� ������!���������<=>>?����������@*�����A�(.�����������<>>>?'�0��
�(������� =>>?� ��� (���+�����'� �� �� /�� ��� A�� A��A�� �+����!�-� ����� ��� �*����
�����(���B��'�
�
1:'������ ������������*����,�������(���*�������������2>>>?�/����� ��@*�����
!�� �� ��(���� ���A�� ��,����'� ���� ��� ����� *��� ����(��� �,������ /� A�/� @*��
�����(���B����'�
���
�� �!��"�.��	 ���	 ��/��%�$	 �� �+�1��*��)� ,�� �)�-����� /� ������� �� 1)� �A�-*�*���
�*�)�+�*�� ��� 7�-(� �)� 61)*��)� ,� 21�� ���� �)�-����� /� ������� *�--����),�)� ��
,�*7����->�,�@�/�)����+�),���)�*�)��,�-�*��)���������)�-�����7�)���,��*�0-�,��
/����������������,����
	
�4� �������� ����(����� �������������������� ����������� (�������1>>C�������
��;����A�����+�������������������1>><-������ (��;�-����;��������������������
�D��1>>C�/�A�/�@*�������(���B�����������A���D�'�
�
�� �!��"�.��	 ��	 ��	 "�7.����"�6�$	 �)� )�)�H)� *���� ��,-()� *�+��)��-��� ����
��-��,���,������������)�-�����,�����*1�)���,��#C-,�,���/�<�)�)*��������,�*�-��)� *�)��0���,�,� )�� ��� �1�,�� -����-� ���+�)�),�� *1�)���� ��-21�� ��� ,���-1/��
�)6�-+�*��)@� 21�� ,�0�)� *�)�*�-� ���� ��-*�-��� ��-��)��� -���*��)�,��� *�)� ���
�+�-�����
	
"�	 ���
������	���������	��	������	>	��	�������	
�
�� �!��"�.��	 ��	 .!5���"��$	 ��� ,�0�-(� ��-� �-1,�)��� �)� ���� ����+�*��)��� /�
.���-�*��)��� �� -����8�-� �)� *�),�*��)��� ,�� �)*�-��,1+0-��� �� �-1,�)*��� )��
A1���6�*�� 21�� ��� .���-�*��)� ,�� ���� ���+�)���� ���-�+�)������ )�� -����),�� �� ���
�+���)�6����21��,�0�)�-�6��A�-�����*1�)�����)1������
�
�� �!��"�.��	 ��	 ��	 "�7.����"�6�$	 �)� )�)�H)� *���� ��,-()� *�+��)��-��� ����
��-��,��� ,�� �*��.�� /� ����.�� /� ��� .���-�-()� ����-�,�+�)��� ���� ���+�)����
�)���-�)����,������*1�)�����)1�������
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
34 
�)� *���� ,�� *�)6��*��� �)�-�� �-�)*������ *�)��0���� �0������-���� ,�0�-(� �-�.���*�-� ���
21��+�A�-�*�),18*����21�������1�)����!)1������?�-���)�����+���)�6����,������-�+�)��@�
,�� ��� ���1�*��)� 6�)�)*��-�� /� ,�� ���� -��1���,��� ,�� ��� �+�-���� ��)� �-�.���*�-� )�)�1)��
��0-������,�+(��	
	
����� ���-��,�� �)*�1/�� ��+0�C)� ���� �-���-���� ,�� ;���-�*��)@� *�)A1)��� ,�� -������ ��
�-�.C�� ,�� ���� *1����� ��� ����)�� 1)� .���-� +�)���-��� �� *�,�� 1)�� ,�� ���� ���+�)����
�)���-�)����,������*1�)�����)1���������*�)��,�-�)��������1��)�����
�
�� �����	#���6!�"�$�
�� ��� *����� 7����-�*�� �� *����� ,�� 1)� �*��.�� ��� �1� �-�*��� ,�� �,21���*��)� ��
*�����,���-�,1**��)��
�� ���*�����7����-�*����*�����,��1)�����.��������.���-�21��*�--����),�������
*�)�-���-��,��-�*�0�,����*�+0���,���)*1--�-��)����,�1,���
�
�� ����!	!�-������$�
��� ��� �+��-��� ��-� ��� 21�� �1�,�� ��-� �)��-*�+0��,�� 1)� �*��.�� �� ��21�,�,�� 1)�
����.�@� �)�-�� ��-���� �)��-���,��� /� ,�0�,�+�)��� �)6�-+�,��@� 21�� -����*�)� 1)��
�-�)��**��)��)� *�),�*��)���,�� �),���),�)*���+1�1������,���-+�)�-(���)�,�,1*�-�
���� *������ ,�� �-�)��**��)� �)� ���� 21�� �1,��-�� �)*1--�-��� �)� �1� �)�A�)�*��)�� �)�
��)�-��@����.���-�-�8�)�0�����-(����.���-�,��+�-*�,�@�*1�),�����+�-*�,�������*��.��
/�6��0����
�
�� ����!	����	!����-����$�
�������+��-���21������+�-�����1�,���0��)�-���-�����)�A�)�*��)�,��1)��*��.���)�
���+�-*�,�@�,�,1*�,������*����������+�,���)�*���-������-��,�*7���)�A�)�*��)��
�
�� ����!	�"�5��$�
�+��-��� ,�� ���� 6�1A��� ,�� �6�*��.�� �� -�*�0�-� �� �� ����-� �)� ��� *1-��� )�-+��� ,���
)���*��@����H)�����-����,��1)��*��.����,��1)�����.�@�-����*��.�+�)��@��*�1���8�,��
��1)������,��,��*1�)����,�*1�,���
�
�� ����!	��	5��$�
���.���-��)�1���,��1)��*��.��������.���-��*�1���,������6�1A���,���6�*��.��61�1-���
����-�,��@����-�.C��,���1�1����8�*��)��)����*1-���)�-+���,���)���*���/���)��),���)�
*1�)����1�����,���*�1���/��*�1���8�,�����1)������,���)��-C��,��+�-*�,����)�-�����@�
�A1���,����-�����-�����������*>6�*���,����*��.���
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
35 
�
�� ������	��	/����$�
������� �)*-�+�)������ ,�-�*��+�)��� ��-�01�0������ ��� .�)���,�� 1)� �*��.�� �)� ����
21�� ��� �+�-���� )�� 7�0->�� �)*1--�,�� ,�� )�� 7�0�-� ��+�,�� ��� ,�*����)� ,�� .�),�-@�
�?*�1�,��������������6�)�)*��-���/������+�1��������0-��0�)�6�*���������)*�1/�)�����
�����������������-���-�)�6�-�-�����-����,�,�,����*��.��/�����*�+����)���,��.�)�����
�
�� �����	�7�!��-���$�
�+��-������21�� �)�*���+�)���61��.���-�,��1)��*��.��������.��6�)�)*��-�@�+�)���
���� -��+0������ ,�� �-�)*����� 21�� ��� 710��-�)� �-�,1*�,�@�+(�� ��+�)��@� ��� ��-���
�+�1��,�� �)� ��� *1�)��� ,�� �C-,�,��� /� ��)�)*���� F+�,��)��� ��� ����� ,�� �)��-C��
�6�*��.�G� ,�� ��� ,�6�-�)*��� �)�-�� ��� �+��-��� �)�*���� /� ��� .���-� ,�� -��+0����� �)� ���
.�)*�+��)���/@���-�����*����,�������*��.���6�)�)*��-��@�+�)���*1��21��-�-�,1**��)�
,��.���-���-�,���-��-��21��710��-����,��-�*�)�*�,�@�/������,�-�*��+�)���*�+��1)��
,��+�)1*��)�,����+��-���,����*��.����+�,��)���1)��*1�)���*�--�*��-��,���1�.���-��
�
�� ������	��	�!����""�6�	��!��5�����	�	5�	�"��/�	�	.���/�	9����"��!�$�
������� �)*-�+�)������ ,�-�*��+�)��� ��-�01�0���� �� ��� *�+�-�@� �+����)@�
�)�A�)�*��)�1���-��6�-+��,��,������*��)�,��1)���*��.��6�)�)*��-�@���������+����)�,��
1)�����.�� 6�)�)*��-�@��)� ����21��)�����7�0->�� �)*1--�,����� ����+�-����)��710��-��
-����8�,������-�)��**��)��
�
�� ����!	"�������	�	��	���!��$�
�+��-��� )���� ��-� ��� 21�� 1)� �*��.�� �� 1)� ����.�� ��� �)*1�)�-�� -�����-�,�� �)�
0���)*�@�1)��.�8�,�,1*�,�@��)����*����,�������*��.��@��1��+�-��8�*��)��*1+1��,��/�
*1��21��-�*�--�**��)�.���-���.����-�,���-��-���*1+1��,��21�����7�/��-�����-�,���
�
�� ����!	!����5��$	
�+��-���21�� ����+�-��������+��21����,->���0��)�-��)����+�+�)����*�1�����-�
�1� .�)��� 1� ��-�� 6�-+�� ,�� ,������*��)@� 1)�� .�8� ,�,1*�,��� ���� *������ ,�� .�)��@�
��+�),���)�*�)��,�-�*��)�21������*��.��710�������*�)8�,������)���[�,�,�/�,�+(��
*�),�*��)���21���������-��21����)������6�)���,���1�.�,��H�����
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
36 
������� �&$"!�����$�<��'$&�%�;! &$!��:���
�
 �� ���1),�� ��-��� ,��� #<�� ,���--����� ���� �-�)*������ *�)��0���� -�*����),�� ����
*-���-����,��-�����-��/�.���-�*��)�,�� ����,����)�����-�)��**��)���/�7�*7����*�)�+�*����
��� �-���+��)��� *�)��0��� ,�� ���� *����� ��-��*1��-��� ��� -����.�-(� +�,��)��� ����
$����1*��)��� ,��� ��!��� ��� )�-+��� ,�� -�����-�� /� .���-�*��)� ��)� ,�� ����*�*��)�
�0������-����
�
������� �5��'!��!�5! ����
�
� �� ��-*�-�� ��-��� ,��� #<�� -�*���� ���� )�-+��� ,�� ���0�-�*��)� ,�� ���� *1�)����
�)1����� �)*�1/�),�� ���� -������ -�����.��� ��-�� �1� 6�-+1��*��)@� ,�6�)�*��)��� /�
�?���*�*��)��� �*��-���-���� ,��� *�)��)�,�� ,�� ���� ,�*1+�)���� 21�� ��� �)���-�)�� ���
�)*�1�-()���)�������+�,�����)�-+�����*�+���0-�.��,����
�
$�*1�-,��21����������,���*�)��0����21���)���-�)�����*1�)�����)1�������)��
�
�� �����"�$�"1���-�� ���� ���+�)���� ���-�+�)������ ,�� ��� �+�-���� *����6�*(),�����
�)��-���+������!*��.�@�#��-�+�)��������/�#���.��	
	
�� �5����	��	�?!�����	 	�����"���$�������,�*1+�)���21��-�*�������-��1���,��
*�)��0���,����A�-*�*��@�����-�),�������)�-�����/���������+�1��0�������+��+��	
	
�� ������	��	"�7���	��	��	.��!�7����	����$	���-��-���)����)�,���,�*1+�)����	
	
�� ������	��	��%!����	 	%�����	!�"���"�����	
�� ������	�����	��	"�7����	��	��	.��!�7����	�����	
	
�� ������	��	9�5@��	��	�9�"��/��	�1�6�)���,�,����+���-�-����*���*�,�,�,����)�-�-�
�6�*��.�����21�.���)��������6�*��.����>�*�+������)�*���,�,���,�� ��21�,�8�,�� ���
�+�-����	
	
�� &�7�!��$	��+�����@� �+��>�� /� *�+�)��� ��� �)6�-+�*��)�*�)��)�,���)� ���� ��-���
,�*1+�)����21���)���-�)�����*1�)�����)1�����	
	
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
37 
 ��� *1�)���� �)1����� ��)� 1)� �)��-1+�)��� �-�)�+���-� ,�� ��� �)6�-+�*��)� *�)��0��@�
��)��),��*�+��6�)���,�,����-�-�1)��,�*1�,��)�.���,��*�+��-�0���,�,��)�����)6�-+�*��)�
6�)�)*��-�� �1+�)���-�,�� ��-� ���� �+�-����� ����=����@� ,�� ����� 6�-+�@� �?�-��-� ����
*�)*�1���)��� 21�� *�--����),�)� ���),�� 1)� ���+�)��� 61),�+�)���� ��-�� ��� ��+�� ,��
,�*����)����
�
��� #<�� �)*�1/�� ���� +�,����� ��)��� ,�� ���� *1�)���� �)1����� )�-+����� *�+��
�0-�.��,���������,-()�1����8�-�����+�,�����,��*1�)�����)1������0-�.��,���*1�),�����
*1+���)�,���,������-�21����������1��)����,1-�)���,����=���*�)��*1��.����
�
�����"�2	������	��	"�7���	��	��	.��!�7����	����	 	7�7�!��	��!�/�����$	
�� M1�����������,��������-��,���,���*��.��)���1��-�������	�����P�	
�� M1������+��-���)����,���1�*�6-���)1���,��)���*����)���1��-�������������P�	
�� M1�� ��� )H+�-��+�,��� ,�� �-�0�A�,�-��� �+����,��� ,1-�)��� ��� �A�-*�*��� )��
�����1��-��-������	
	
������5����	��	.?!�����	 	%����"���$	
�� M1�����������,��������-��,���,���*��.��)���1��-������

������P�	
�� M1�� ��� �+��-��� )���� ,�� �1� *�6-�� �)1��� ,�� )���*���� )�� �1��-�� ����
��	�����P�	
�� M1�� ��� )H+�-��+�,��� ,�� �-�0�A�,�-��� �+����,��� ,1-�)��� ��� �A�-*�*��� )��
�����1��-��-�������	
�
�
������� ��4�����&����%�$� !��&�����&�'!� ����
�
"1���-�)� ���� *�)*������ ,�� ���� ,����)���� *1�)�����)*�1�,��� �)� ��� #<�@�
�)*�-��-�),���,�+(�@�����-���*��)���+(��7�0��1������)�-��������� ������*�*��)�,�������
��-���,������)�*�)��0���)������0������-���
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
38 
������� �5!�$&�����5��'!�����
�
��)���)������,����)����*1�)����-�1)�,����)��-1����/��10�-1���@���-�01/C),����1)�
*�,������*�,��1)��,��������6�-+�,����-��-���,>������� ���*�,�����,������*1�)����)����)�
�0������-���@� �1)21�� ��-.�)� *�+�� �1>�� ��-�� �)*�-��-�-� ���� *�)*������ 21�� ���
-��-���)��)��)�����*1�)�����)1������
�
�
�5��'!������! !�����
�
� <$5#&�
��4�)�)*��*��)�0(��*���
� <$5#&�����)+�.���8�,���
� <$5#&�����?����)*�����
� <$5#&����!*-��,�-���/���1,�-�����-����-�*��)���,���-(6�*���
� <$5#&�����1�)����4�)�)*��-����
�
�5��'!�����<��'�:���
�
� <$5#&������+�-���/���������
� <$5#&����;�)�������)�-������
� <$5#&�	��<�������+�1��0����������-�+�)���)�����
� <$5#&�����)�-������+�1��0����������-�+�)���)�����
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
39 
	����=��������	�
���6���7�������8�'�
���������	
�
�������	
�
�1�),�� ��� 6�)���*�� ��� ���1,��� ,�� ��� 5)�,�,� ��,(*��*�� ���� ��1+)��� 7�0-()�
,���--����,������*���*�,�,���,���
�
�� �?���*�-�����*�)*������0(��*���,����;!��
�� ��)�*�-�����-�*����*�)��0���,����;!��
�� $����8�-� ���� ���-�*��)��� *�)��0���� -����*��� ��� �;!@� *1�),�� ������ ���)�
-�21�-�,����
�� �,�)��6�*�-�����,�6�-�)�����?�)*��)���,����;!�/��-�*�,�-����1�*�)��0���8�*��)��
�� $����8�-�*�)��0��+�)�������-��H+�)����-�+���-�����,����;!��
�� $����8�*��)� ,�� *����� �-(*��*��� ,�� *(�*1��� /� *�)��0���8�*��)� ,��� �;!� /� �1�
��21�,�*��)��-�+���-����
�
��
��
�
��	��
����������	
�
�� ����+�1�����,��;���-�!=�,�,�����-�*��->���*����(��*�����
�� ��$�����,�����#-�--�����
�� ��*�)��0���8�*��)�,����;!��
�� ����;!�,���������-�*��)����?�)�����
�� $��1+�)�,����;!�,���������-�*��)���*�)��0����
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
40 
��
�� � � �"#5��'&� ��� ;! &$� !N!���&�� �&���#'&��
�U���&���
�
����;!����1)��+�1�������)�-���,��)��1-���8���),�-�*��@����,�*�-@�21��-�*�����0-�����
*�)�1+�@�21���-���),���-�.�-����-�.C��,��1)��-�*�,�+��)�������*��������,21���*��)�,��
0��)���/���-.�*������-���-���,������*�)�1+�,�-���21�����,�,�*�)���-����������6�**��)�,��
�1��)�*���,�,����
�
#-�*�,�+��)�������*�����
�
� � 4!�$��!�3!$��!� ������#!�!��$&���������������&��5"��&$�4��! �
�
�
��� � ������������������3�-�)���
��P������������������������������#�)��
�	�
� � ��������������������;!��������	R� � �������������;!�����	R�
� � � ��'&'! ���
�	P�� � ��������'&'! ��

�@��P�
�
��)������+�*�)��+�����3#���+���6�*���?�-��-,�)�-��+�)������������)�,����+�1�����
/��21���)�.�8�,��*�0-�-�����*�,��1)��,������*�)�1+�,�-���,�-�*��+�)��@����*�0-�-(���
�-�.C��,�� ���� �+�-���-��������,�*�-@� ��� -�*�1,�-(���*������*���� �-�.C��,��� �-�*����
�-�,1*��.���
�
�!$!�'�$T�'��!���� ��;!��
�
�� ���1)��+�1������),�-�*�����-21�����-����8��,��+�)�-���),�-�*���/����21���-�.��������
*�)�1+��)�����-�)���,�-�*��+�)����
�� ���1)� �+�1�����-���@���-21��)����� ���)���)�*1�)��� ����*�-*1)���)*������-��)�����
,����1A��������.���
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
41 
U"��'&����!# ��!��:���
�
�� ���(+0����,������*�*��)��������1��-�,�),�����.��������*�-�����;!�����=����
�� ������1��-���-(����#�)>)�1����������������-����
�� ��� �;!� ����=��� )�� �������*�� �)� ��-*�-��� ��>���� F��>���� 21��)�� ��)� ,�� ���5)��)�
�1-����@���1��@�"�������/���)�-���G��)������*����7�0��->�+���,���?��-��*��)�����
�+��-��*��)����
�� �)� ��� *���� ,�� ��>���� ��-��)�*��)���� �� ��� 5)��)� �1-����� 7�0��->�+��� ,��
!,21���*��)����)�-�*�+1)���-����/��)�-������)�-�*�+1)���-����
�
�
��
�
��� �3��3&��"#&��� ���
�
�� ����)�-�����,��0��)���/��-����*��)���,����-.�*�����6�*�1�,�����-��+�-���-����
/��-�6����)�����	
�� ���,21���*��)� �)�-�*�+1)���-���,��0��)������+�-��� -����8�,������+�-���-����
,����>����,�����5����������)�-������-�01��)��)������>��,���*�+�-�,�-�	
�� ����+��-��*��)���,��0��)������+�-�������>����21��)����-��)�*�)������5��	
	
�L�"# &�
�
��	 .�!��"5��!	 ��85��!�	 5�	 �5��76/��	 �5�/�	 ��	 <!��"���	 AB5?	 �7.5����	 ����	
.�%�!C	
	
&��-�*��)����?�)�����F�?�)*��)�,�)�-��,���7�*7���+��)�0��G�
�
�� �W����&���� �"�'!�!����
�
��)� ���� ���-�*��)��� �?�)���� -����8�,��� �)� ��� �)��-��-�� �)� ������ ���-�*��)��� )��
��-+���)� ��� �1A���� ����.�� 21�� ���� -����8�� ,�,1*�-��� ��� �;!� ����-��,�� �)� ����
�,21���*��)���,��0��)���/���-.�*��@�/���-��1�1����@�)����,-()�-���-*1��-�����;!��
�
�������-.�*�����H0��*�������������
�� !�����)*�����)���-����
�� ���)��=�)8�@�������-.�*����,���-��.���/�*1��1-������
�� ������1-����
�� ������->�@���1������/�A1������
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
42 
�� ���1),���/������-��-����)�-�����,���,�6�*�����
�� !--�),�+��)����,����--�)���/��,�6�*������-��.�.��),���/���-�A����
�� &��-�*��)���6�)�)*��-����
�
�� �W����&����# ��!����
�
��)� ���� ���-�*��)��� �?�)���� -����8�,��� *�)� ��� �?��-��-�� ��)� �?�)*��)��� ���)���
��-21�����������-+��������1A��������.��,�,1*�-�������*1�����,���;!��&#&$'!�&��
�
�� ����?��-��*��)����
�� ����)�-������)�-�*�+1)���-�����
�� ����)�-���������)�-���@���1���/�"��������
�
�
&��-�*��)���)���1A������F)������-�,1*��7�*7���+��)�0��G��
�
�� �� �-�)�+����)� ,�� ��� ������,�,� ,��� ���-�+�)��� �+�-���-���� �� �-�6����)��� ,���
�1A��������.����6�.�-�,��1)�������,21�-��)��@�*1�),�������*�)��)H������*��.�,�,�
�+�-���-�����
�� �� �)�-���� ,�� +1���-��� �� ��� �-����*��)� ,�� ��-.�*���� -����8�,��� ,�� 6�-+��
�-��1����*�)����6�)�,���-�+�*��)�-��-�>*1�������*��.�,�,����+�-���-�������
�� ����)�-�����,���+�-�����1��0A�����,��*�-(*��-��10��*���-�����)�.���-�*�+�-*����
��-��>�+��+���
�� �����-.�*�����-����,�����-� �-�0�A�,�-��������-��,����� �����+�-�������-�� ����
21���-�0�A�)�F�1��,���/�����-���G��
�� �����-.�*�����-����,����� ����*����-���.���,�� �-�0�A�����*��,����-� ������*����
,�� ����+��+��� /� ���� �-����,��� �� ���� ,�+(�� *����-���.��� ��-� �1�� ��*���� ,��
�-�0�A���
�� ���)�-����,��0��)���/��-����*��)�,����-.�*����,�������)�����H0��*����
�
�L�"# &����
�	�������	��!"D�2	�7.�����	��	���"�2	�9�"�E�	��	/����	���	.���	��	�5	.!�.�����	
�	5�	9�7����!	.�!	�7.�!��	��	F1111G�	A����	�.�!�"�6�	���H	�5@���	��	���C	
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
43 
��
����� ��5L�'&�#!��;&��
�
�� ��� ��-��)��� 6>��*��� �� A1->,�*��� 21�� ��)��)� *�)��,�-�*��)� ,�� �+�-���-���� /�
�-�6����)����� /� -����*�)� ���� �)�-����� ,�� 0��)��� �� �-����*��)��� ,�� ��-.�*����
�1A���������+�1�����	
�� M1��)��� -����*�)� ���� �+��-��*��)��@� *1��21��-�� 21�� ���� ��� *�),�*��)� ,���
�+��-��,�-�	
�� ����+�-���-����-�6����)���21��-����*������,21���*��)��)�-�*�+1)���-���	
�
��� �1A���� ����.�� ,��� �;!� ���)�� ��� ,�0�-� ,�� Y����-��-��ZI� ��� ,�*�-@� ��� -����8�-� ���
�,21���*��)�,���-�,1*���������-�*�0�-�����-����*��)�,��1)���-.�*��@�����-�*�������,����-�
��������.���)*-�+�)��,���)�*��-���*1�)�>����-�����+�1������
�
#�-������+�-���-������-�6����)��@����1�.�8@�Y-���-*1��-(Z�����-�.�+�)����.�),�-��1��
�-�,1*����1��6-�*�-��1����-.�*�������*�)�1+�,�-�6�)���������-���+�-���-������-�6����)����
��������+�)�-�@�����+�1��������)�1�-�����-������1A��������.���
�
�
��
���� !��!����"#&��� ���
�
����)*�1�-(��)����0�����+��)�0����
�� ����+��-���,�����*�)�-��-����*��)��
�� ���*�+����)��@������-�)���-���@��������1-��@������).����@������+0���A��@���*��
�� ����10.�)*��)���.�)*1��,������.��1+�)�,�����-�*��)����
�� ����-�01����21��-�*����)���0-��������-�*��)�F�?*���������;!G��
�
�������)*�1�-(��)����0�����+��)�0����
�� ��� �),�+)�8�*��)���F���+�-��21��)�����C)�-���*��)�,���*�)�������-�*��)�,��
*�+�-�.�)��G�
�� ���,��*1�)����/�0�)�6�*�*��)���21�����-�8*�)��)����6�*�1-���
�� ��� *�)��,�,��� ����,��� ��-� *1�)��� /� )�+0-�� ,��� *���)��� ��-� +�),���� ,���
+��+���
�
"�,�6�*�*��)���,�����0�����+��)�0������ ��,�.��1*��)�,���).�����/��+0���A����
�� ���,��*1�)����*�)������-��-�,�,�������+����)�,�����6�*�1-���
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
44 
��
����� �'�#&��"#&��'�;&��
�
'�����-,�)�-���F
	RG��
�� ��� ����*�-(� �)� ��,��� �21������ *����� �)� ���� 21�� )�� ���)� .(��,��� ���� ������
-�,1*�,���/��1��--�,1*�,���
�
'����-�,1*�,��F	RG��
�� !��+�)��*��)��)���)�-��@��?*�����0�0�,�����*�7���*���/�-�6-��*����!�1�����-��
���+�)��*��)� /� -������ ���+�)���� ��-�� �-�,1**��)� ��-�-��@� �?*����� ��-��
+�21�)�-���/�7�--�+��)�����
�� #-�,1*����6�-+�*C1��*���/�,��.���-�)�-����
�� "���-����+C,�*�@��-�������/���6����-�,1�,����
�� ;�.��),����
�� ;�7>*1����,��,������-���-1�,���,��*���),-�,���)6�-��-������*+���
�� 4��-���/����)����.�.�����-���,�-)��
�� '-�)���-���� ,�� .��A�-���� ��� �0���)��@� �-�01��->�)� ��� 
�R� ���� ��-.�*���� ,��
�-�)���-�����C-����/�+�->��+���,��.��A�-��@����.��21�� ��)��)�*�+��,����)��1�
�-���)����������������-����
�� 3������->�@� �?*����� Y��*����� ,�� �1A�� /� ������ ,�� 6�����Z�� ��-.�*���� �**���-����
��->*����@���)�,�-���/�6�-���������
�� ��-.�*����,�� �)�C-�-����@��-������@�,�-�*��-���/� �C*)�*���� �+���8�@� -�*���,��,��
0��1-�@��-���+��)���,��-���,1����H0��*����
�� �)�-�,���������*�(*1����-�*-����.���/�*1��1-������
�� ��-.�*���,��-�,��,�61���)�/�����.����)��
�� ��-.�*����,��������)*�����*����)���?�)�����
�� ��-.�*����61)�-�-�����
�� !�����)*�����)���-���,�)����)���?�)����
�� ����*�(*1����,���-��.���,��*�-(*��-��6�*��)�,���
�
'�����1��--�,1*�,��F�RG��
�� �?����*��)���/�6�-����,��*�-(*��-�*�+�-*�����
�� #�)�/�*�-��������-���1����0�-�*��)��
�� �*7�@�21�����/�71�.����
�� 4-1���@�.�-,1-��@�7�-����8��@����1+0-���/��10C-*1����)��1-������
�� �0-��@� ��-��,�*��� /� -�.�����@� �?*����� ���� ,�,�*�,��� 61),�+�)���+�)��� ��
�10��*�,�,��
�� ��*7���/��-���������-��+�)1�.(��,����
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
45 
�� ;�.��),���,���-���**��)��6�*����,��-C��+�)�����*�����
�
��
�������5���&������� !��5&'!��
�
%��7�+���.�����21������;!�-�*�����0-�����*�)�1+�,�-�6�)��@����,�*�-@�����+�1��������
)�1�-��� �)� �1�� 6����� �)��-+�,����� ����� )�1�-���,�,� ��� ���-�� ��-� ��� ����*�*��)� ,�� ����
,�,1**��)���,�����*1�����������+�-���-����21���)��-.��)�)��)�*�,��1)��,������6������
�
#�-���)��@������1A���������.�����,-()�,�,1*�-���*�,��1)��,������*1���������-��,���
�)��1���,21���*��)���,��0��)���/���-.�*�����
�
��������1)������0���,�,�21�����)������1A��������.��,��-�*1��-�-���� �;!�����-��,�@�
,�,1*�C),���� ,��� �;!� ,�.�)��,�@� ,�,1**��)� 21�� ��� ����*�-(� �)� ��� +�+�)��� ,��
��21�,�*��)��
�
�8��������*������E����8��%������������*��(����F����*���	��(*������
�
�
�
����� !�$�< !���� !�#$&$$!'!��
�
 ��-�����,��#-�--�����������*���
�� �1�),�� ��� �1A���� ����.�� �,21��-�� 0��)��� /� ��-.�*���� 21�� 1����8�� �)�
���-�*��)���*�)�,�-�*7��/���)�,�-�*7����,�,1**��)��
�� �1�),�� ��� �1A���� ����.�� ��-*�0�� �10.�)*��)��� 21�� �� �)���-�)� ��� 0����
�+��)�0��� ,����)�,�� �� 6�)�)*��-� �1�� �*��.�,�,��� �+�-���-������ /�
�-�6����)������
�
 ��-�����,���-�--�����1�,����-�%���!��	�	��.�"����	
	
#$&$$!'!�<���$! ��
�
��� ����*�� *1�),�� ��� �1A���� ����.�� -����8�� *�)A1)��+�)��� ���-�*��)��� *�)� �� ��)�
,�-�*7�� �� ,�,1**��)� �� ��-*�0�� �10.�)*��)��� /� )�� ���� ,�� ����*�*��)� ��� �-�--����
����*�����
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
46 
�
 ���*1���������-��,���,���;!���-()�,�,1*�0�����)������-*�)��A�����1��)����
�
� � ������������������&��-�*��)���*�)�,�-�*7����,�,1**��)�
R�,�,1**��)�V��������������������������������������������������������������������������������������������?�
���
	 	 														'�����,�����-�*��)���Q��10.������)*�1�,����)�0����
�
�
���-��1���,�����-�,�),����)����1)�,�,��1��-��-��F�A��������-��1���,�������@�	R@����
-�,�),��-(�����RG��
�
�
�!�"���7�����	��	�.��"�"�6��	

�� ��,���=��)��1-��� �������*���-�.����)��+�)������R�,��,�,1**��)�,�6�)���.��,���
�=���)��-��-��
��� �)� ��� H���+�� ,�*��-�*��)
��21�,�*��)@� ��� �1A���� ����.�� *��*1��� ��� �-�--����
,�6�)���.���)�61)*��)�,���������-�*��)���-����8�,����)������=���
��� ���R�,��,�,1**��)�,�6�)���.���������*�-(�������*1���������-��,���,1-�)�������=��
)��1-��� ,�0��),�� -��1��-�8�-� ���� ,�,1**��)����-�*��*�,����)� ���� ��21�,�*��)���
�)��-��-���
�
�
#$&$$!'!���#���! ��
�
��� ����*�-(@� 0��)� *1�),�� ��� �1A���� ����.�� ����� ��-� ����@� 0��)� �0������-��+�)���
*1�),�� ����*�),�� ��� �-�--���� ��)�-��� ��� ,�,1**��)� �?*�,�� �)� 1)� ��R� ,�� ��� 21��
-��1���->������*�),������-�--��������*�����
�
�!�"���7�����	��	�.��"�"�6��	

�� ��� *1����� ����-��,��� �?*�1��.�+�)��� �)� ���-�*��)��� *�)� ,�-�*7�� ��
,�,1**��)����,�,1*�-()������+�)����
��� ��� *1���������-��,����?*�1��.�+�)����)����-�*��)��� ��)� ,�-�*7����,�,1*�-�
)���1�,�)�,�,1*�-����
��� ���*1���������-��,���������)���-����)����-�*��)���*�)�,�-�*7����,�,1**��)�
���,�,1*�)��)����R�,������-�--������)�-����
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
47 
����� !��&�'!�� �9!��:���� ��;!��
�
 ��*�)��0���,�,�,����;!����)���1��?�-����)�61),�+�)�����)��������1��)����*1�)�����
�
IJK�	 ��	 ���	��.�!����� F�1�)��� ,�� �*��.�G�� $�����-�-(� ��� �-�01��� 21�� ����-(� ���
�+�-������ �����-�.��,�-������*-��,�-�����-� ����0��)��� /���-.�*�����,21�-�,����)����
+�-*�,���)��-��-���,�-�*��+�)��������3#��)�*����,���+��-��*��)����
�
IJJ�	��	���	��.�!"5����	F�1�)���,������.�G�$��-���)������ �;!�21������+�-����
.�),�,�-��*�-������*���)���*�)�+���.��,�� ����)�-����,��0��)�����,�� ����-����*��)�,��
��-.�*�����
�
IJ11�	��	
�5��!�	.�!	���	F�1�)���,���*��.�G�����,����)����*�)��0���8�-�����?*����
,����;!�����-��,����0-������;!�$���-*1��,���
�
IJL1�	��	�"!����!�	.�!	���	F�1�)���,������.�G��4��1-�-(��)���������+�/�-�.���-�
,��� �;!� -���-*1��,�� ��0-�� ��� �;!� ����-��,�@� 21��,�0�-(� ��-� �)�-���,���)� ��� '���-��
#H0��*���)��������8������������
�
����
�� !� �&�'!�� �9!��:�� �� � �;!� ��� !�� &#�$!��&����
����&"#$!���
�
�)� ��� 6�*�1-�� 21�� -�*�0�� ��� �+�-���� ��-� ��� *�+�-�� -����8�,�� �� ��-� ��� ��-.�*���
-�*�0�,�@�A1)�������+��-���,�����+��+�����,�����������;!���)�-�,���)�������-�*��)��
�
�����1)���*�)��0���21���-���)����-(�������1��)����
�
�� � � � � � � � � � � 3�
��+�-��,��+�-*�,�->��F���G�������������������������������������������������
3#��;!�����-��,��F���G���������������������������
� � � � � � ��������#-�.��,�-���F���G��
� � � � � � ��������'���-�->��F��G��������������������������������������������������������������
�������
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
48 
������� �&�'!�� �9!��:�� �� � �;!� ��� &#�$!��&���� ���
;��'!�%�#$��'!��:�������$;���&���
�
 ��� �+�-����� ,�0�)� �)*�1�-� �?��>*���+�)��� �)� ��� 6�*�1-�)� 21�� �)�-���)� �� �1��
*���)������� �;!�21���-�.�)� ����.�)����/��-����*��)�,����-.�*���������� �;!�,�0�-(���-�
�)�-���,���)����3#����-�.C��,��������-�1)��,�*��-�*��)��
�
�������)���*�)��0�����-(�������1��)����
�� � � � � � � � � � � 3�
������������)����F���G�
��������'���-�->��F��G����������������������������������
� � � � � � ;�)���,��+�-*�,�->��F���G�
� � � � � � �)�-������-��-����*��)�,����-.�*����F���G��
� � � � � � 3#��;!�$���-*1��,��F���G�������������������������������������������������������������
�������
�
�
����� � ��;!���� !��&#�$!��&�����W��'!���
�
����
�� � � �;!� ��� &#�$!��&���� !�� &#�$!��&���� �W��'!�� �"�'!�!��
F&#�$!��&������'�$�&$��G�
�
���,�)��)��21�������+�-�����21��-����8�)����-�*��)����?�)����F���1-��@�0�)*��@�
�,1*�*��)@���)���-��@���-.�*�������������/��*��.�,�,�����*��*1��1-������
�
������ �+�-����� ��� *�-�*��-�8�)� ��-21�� ����-��)� �;!� �)� �1�� *�+�-��@� ��-�� )��
��,-()�-���-*1��-��;!��)��1��.�)�����
�
�� � � � � � � � � � � 3�
��+�-��,��+�-*�,�->��F���G�������������������������������������������������
F�+��-���,�����*�+�-��Q��+��-����;!�����-��,�G��������
� � � � � � ��������#-�.��,�-���F���G��
� � � � � � ��������'���-�->��F��G��������������������������������������������������������������
��������
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
49 
������� � � �;!� %� !�� �W����&���� # ��!�� F�"#&$'!��&���� %�
!�M5�����&������'$!�&"5��'!$�!G�
�
�� !�M5�����:����'$!�&"5��'!$�!���
�)������)�-�����/��,21���*��)����)�-�*�+1)���-��������-�01����)����,����)�@��)����
��>��,��,����)���
�
����-�.��,�-�,�����5��)��-���-*1�������;!��)����6�*�1-�@��1�����21������;!����
,�.�)����)�,����)�@���-����21��*�--����),������*�-��������>��,��,����)�@��)�)1���-��
*��������=���
�
 ���+�-����21��-����8�����*�+�-��,�0��,���1��-���-*1��-����)�����+�+�)������
*1���� ,��� �;!�21�� ��� *�--����),������-��-@� �-���)(),�����)��)*��� 1)��*1����,��
�;!�����-��,��/�1)��*1����,���;!�-���-*1��,����-����+��+���+��-����
�
���*�)��0���8�-(��
�� � � � � � � � � � � 3�
��+�-��,��+�-*�,�->��F���G�������������������������������������������������
��	���	��.�!����	(IJM)���������������������������
� � � � � � ��������#-�.��,�-���F���G��
� � � � � � ��������'���-�->��F��G����
� � � � � � ����������	���	��.�!"5����	(IJJ)	 																																													
�������
�
�
�� �"#&$'!��&�����
�
�)����*����,�������+��-��*��)��@����,�.�)��-(�1)��;!�����-��,��21�������21�,�-(�
��-���������,������,1�)���
� �
������ � � � � � � � � � 3�
��+�-��,��+�-*�,�->��F���������������������������
� � � � � � ��������#-�.��,�-���F���G��
� � � � � � ��������'���-�->��F��G��������������������������������������������������������������
���
�
�����
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
50 
�)�����,1�)���
�
�� � � � � � � � � � � 3�
3#��;!�����-��,��F���G�������������������������������������������
� � � � � � ��������'���-�->��F��G��������������������������������������������������������������
�������
�
����� ��$��5"����� ��;!����� ��L�$����&���&�:"��&��
�
��)� *�-(*��-� ��)�-��@� ��� ,�*��-�*��)� /� �����,��� �;!� ��� -����8�)� �-�+���-��+�)��@�
,�)�-��,���������1��)������->�,����
�
�� 
K��-�+���-���,���
�������,���0-����
�� �K��-�+���-���,���
�������,��A1�����
�� �K��-�+���-���,���
�������,���*�10-���
�� �K��-�+���-���,���
�������,���)�-���
�
����)�������,�*��-�*��)����-�+���-�����3�*��),��-��1��������-�,�1,�-�@�)���0�)�-(�
��� *�)��,�,� *�--����),��)��� 7����� 21�� ��� �+�-���� �6�*�H�� ��� H���+�� ,�*��-�*��)�
�-�+���-���� "��)�-��� ��)��� ��� �+�-���� *�+��)��-(� ���� ,�1,��� �� 6�.�-� *�)� ����
,�*��-�*��)���������-��!,�+(��,��������,�*��-�*��)����-�+���-����@�����+�-�������)��
21���-���)��-���6�)���,���=��1)�-��1+�)��)1����
�
�� � ��;!�$�#�$�5'��&����"!%&$�M5��� ��&#&$'!�&��
�
 ��,�6�-�)*�������)�-���-(��)����3�*��),��#H0��*������*�)��0���8�-(��
�
�� � � � � � � � � � � 3�
3#��;!�$���-*1��,��F���G����������������������������
� � � � � � ��������3#��;!�����-��,��F���G�
� � � � � � ��������3#�!*-��,�-����-��;!�F���G��������������������������������������������������
�������
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
51 
�� � ��;!��&#&$'!�&����"!%&$�M5��� �$�#�$�5'��&��
�
�?����)� ,��� ����0���,�,��@� �� 3�*��),�� )��� ,�.1��.�� ��� ,�6�-�)*��� �� 0��)� ���
��,�+���*�+��)��-�*�)���-��,��������-��-�������*�)��0���8�-(��
�
�� � � � � � � � � � � 3�
3#��;!�$���-*1��,��F���G�����
3#���1,�-����-��;!�F���G����������������������������
� � � � � � ��������3#��;!�����-��,��F���G��������������������������������������������������������
���
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
 CONTABILIDAD FINANCIERA: Conceptos Básicos. 
 
52 
�

Continue navegando