Buscar

Filosofia_e_Ensino_de_Filosofia

Prévia do material em texto

���
 
�������
������	
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
�
�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
������������������������������������	����������	������������������������������������������������������������������������

������������������������������ ������������������������������������������������������������������������������������!�
���"#���$������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������!�
%�����������������&�
������'��������������������������������������������������������������������������������������������������(�
)����	���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������*�
+�,���-�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

�
 
��	
���
����
.��	��&����/� �� ���������� 0� �����,���� ��&�� 1,��2�3��3����3��,�
��4� �	���� #���&	���� -����/�
����#���	��������,�&����	5�0����������/�&��� ��&/�#��� �-���6�����#���������#������)�&�����
������ ���� ���7���� ��� ���	��3��� �� &	���� &���� ��� ������3���� �� ��&�� 1���������� �� ������� ���
���������4� �8#9�� �� �	�� 0� ���������� ��� ���������� �� ��&�� �����&����� �� ���2���&����� ������
�����#����/�	&����$��	�/���������������&����&#������7���&�����������������&�
��������&�
������
�����7�	���
��������������������������������������������&������-�������1��&��#�����4/�#����������������0�
	&�������8����������	�������&�������8����	�:��&�/��������#����������������������	��1���	5�
#�����4/�&�����&/�1��&��#�����4/����&�����	�/��������7�	��-�$����&#�������	���	����&�����
��,����������#�������������	��&�������
;������&������-�������#���������������������� ����������-	��������	���/�1�������#������������
�����������/�&�����&/������������4��<������/���#�:#���� �������&���������������:�����������&���
�	�� #���&��� �������� �� ���������� �	����� ���	������� �	&� �����&�� �������/� &��� ���� ��&��
��	���������,���/�&�����&/���&��	&���&#�������,����	�������$������0�������,���������������
	&���
"#���$�� ���� 	&� ���:����� �	�� ��&,0&� #��� &0����� ���2�� ����� ����������� �&� =�����,��-� #����
���	&��� �� ���-�� ���)������� #���� �������� �� ���������� ���	����>������������� '��0&/� "#���$��
���	����������-��?	����������3�������	����������������,�����������������-�
�����&���&��������
��,��/��������	�/��������������	,&������������/�����,��-�
9������������	�
����@�7����������������
����&#���,��������������������������������	�������/�#������������������������0��,������������������
������	�
��/� ���2����� ����&/� �� ��,������� ��� ���������� ��&�� 	&�� ����������� �	�:��&�� ��
�������	����
A�� �������/� �� ���������� ��� ���������� ,�&� ��&�� 1�� �	�� ��� ������4� ���� ��� ��&#��5������
�������	���� ���� ��	���/� �� ����� #��������� 	��� �� &0����� ����	���� #���� �� ������� ��-	���� ��
��������������	��������������
�
�
�
��
 
��� ���������������������������������"7�����.�&���������
�
.�� ���-������ ��&#��/�����������������������#����	�#���	&���0�������&�������
9��/���������
�	��������	
����.�#��,��&����������������������������������3�����&���������	��9��/�#������&��
#�������&����������������#����,�������������������#����/��	?����	�����7$���&����#���	����/�����
	����������8�����������������7�������,������&�������������#��,��&����8#������#����=���:�������
�����������
����������������������������������&����������
����	������0�	&�#���	������#����&����/������
������ �,����� ��� �����-�� �� #����,������� 	&�� #���	��� ��7����� ������� ��� ����	��9��� �	�-����� ���
#��������������2���&�������
)����������**���������-	����5���	���9���#��,��&���������,�����1�����������������4��������&���
���
���	&���&#����:������������8�	����������������B��������2���&��������	&��������������	�	&��
#����������-	���������������B���#���C���&����#����,��������������������	���&���������&#����:�����
����8�	��������������3���������#�������������������������D��������������
.� ���������� ��&�� �����-�� ��&	��������� �����3��� ���7���� ���������� ��� ��&��2��� ��� �	��
��&	����
��/� ����� 0� �� #��,��&�� �������� ��� @��������� ��� ���������/� ����� 0/� 1#������ ��&�� ���
������� �� ���������4��A�� �������/� ��&� ����� �� ������� ��� ���������� 0� �����:����/� #���	��&	�����
��$��� ����� 0� ���	�#���/� #���� �����3��� �� ������ ��� ��� ��������&��� �� ������� ��� ���������� �	&�
���?	���������������	����������&�������	���������,����&��2����
�/�#����	����8������������	��
�������$�
��/��	���?�/� ��������&�
���������������������������	&����?	�������������0-�����	��
�����&��&����&��&���	&���&���
��� ���������������������������������	����������	�������
A�������**�����&�������,�����������	��������������������	���������������������;��������������
#��������������
9���&�������������������&0����#C,����/��������������3����	�&�����&��8������
��� ��	���/� ������ ���&��������� ����������/� �� ,��8�� �������� #�-�� ���� ��������/� #����������� ����
���&������&�����������&������������	����������������/�����	���������������	�����������:-������
#��7������������	��9�����,��������	��������&	�����	#�����������	��	���������8����&�����
 
�����	����������	�������E��������	����&�����������������������&�=�,�����
9����&�=���:���/����>������������
'���-:-���/�����-�
������A�&#	��/��F�.��/��*�%��
%�
 
.��	�����/����������������0����������������3���	&�#�����8�/�	&����$��	�/�������������0���,���
������	7�������-���&�����	����	���&������.������	���������1��&���������4������3������#�:#����
���	��$�� ��� ���������/� ��7� �	�� �� ������� ��� ���������� ��&� �	������ ��� ������������ ���
���������&��������#�:#����������������������������
'��������&��3����	��0�#���7�������������� ���������/�����3��������������	����������������������
���������� �&� ���������� 0� ��� 1���������� �&� �	�
��� ���� ��-���� ��� ��&�� #�����4�� "��
����������&�����������������&��1	&����?	���������	������4�#���&�������&����	��������������0�
����������� '��0&/� ��� ����������&��� �� ���������� ��&�� 1�����8��� �	�:��&�4/� ���� ��� #����
���������
�� ������� ��� ���������� ������� ��� �	����� ��5������ �����0�� ��� �	�� �8�-5����� ��� ��&�����
��/�
���������$�
������8#���
��/�	&����$��	�/��������������������������������&	����������-�&����
#�����������������������������������������������	���1��&�������#��������������&����4�������1��
�	�� ����� #�����/� �	� ��?�/� 	&�� �	��� ��� ���������� ����� �������3��� ��&�� 	&�� �����������
�#�����$�-�&�����8���7�������#��������
"�-	����@������G���������H��-��������������#������������������������������������&�&�������
��	���� ������ ���� #���	�� �	���	��� ���2���&����� ��� #����&����� �����:����/� �	� ���	��� ��,��
#�����	�������������������/���������������������������#��������#����&����/�����&#���������	��
�����6������������������,������	���#�:#������	���9��I��G.;)�A@�"/��**���!����
>&���#�����$�-�&�������������������-���������	�#���	$�����������5����������&#��5�����/���7���
�����������������	���J��#���������#�������)�&�����������������������#�������3����	����#������
���� �	��� �,����-���� #��,��&������� �� �#�����$�-�&� ��� #�������� ��� &���� ��&	��6����
1�����&�����������&�����4/�������������&������$�
��������	�����&������&��/����	��������	
���
���	�������������#�	��/���&7�����������,	��������#��7����/����	������������	������?�-�����
���-	�-�&���������������������&/�����#����������-���������
K����� �� �2��� ��***�� ��������&� ��5�� ���&��� ��&�������� #���� �� ������� ��� ����������� 	&�
������� ,������� ��� 2���:���� ��� ���������� ��� ������� ��� ���������� 0� �� ������� ��� 2���:���� ���
���������������������������������-������������������	����2���:�����������������#���	$�	���0�2�?���=���	������&����,��������������:�������=��������/�'�����/�@��������/�=����--�����������������������
�����C���������:���������,������/��������/�?	���
�����B����	����	&��������,��������&�#��,��&���
�����:������ ��&� ������ ��� #��,��&���� ����
��� ���#�3&����/� �� �8���5����� ��� @�	�� ��
!�
 
���2���&�����B� �� �� C���&�� 	&� ������� ,������� �&� 2�,��������� ��-�������� �� �� ����	����
�����:�������#��#������������	����	&����?	�������2�,������������#����&�������
K���������&���	��������������������0�	&��8���7��������#�����������������/����#���#�������&�B�0�
	&��8���7�����������������	���9����	���&�������#�������8���5�����2	&���B�0�	&��8���7�������
�,���	�����������/����,	�������������������/����	&�#����&�������&#���������B�0�	&��8���7����
���#��-	�������������������
��������#������������L	�&����������������#�������������8���7����/�
�������&����������������#��$�����58���������������	����	��0������������������/��#�����������������
�K.EE�/��**����MM���
��� �������������������������
�����	��������������������������
�������� �� ���������� #���� ���/� #����	#9�� �� �8���5����� ��� 	&�� ����� �&� �	�����/�&��� ��� ����
�8�����	&�#��,��&��������/��������������#�����������������������/�&�����&/��������������A������
#���� �������� �� ���������� ��-	���� ���/� #���	�� �����7�&��� �� �������� ��	������/� �	� ��?�/�
���	��������,�������
'���� �������	������������0��������������<������/���&��	������	��0��������������0����������/�
#���&���������	���	&��������������������/�#����8�����	&���#�������&�����1���������4��"�-	����
 ���/� #�������3��� �	�� �� #������ ���� 1���������4� �� ��	��� #���	$�� ���2���&�����/� ����� ��&��
��������������	������������	�������#���������#��������
 ���������������������������	����	�
9����.��	�����:��������������������)�7������"�-	���� ����
�	������������&�������	�
���.��	�����:�����#���&������������������������.�&����������	�
���
���	�����:�����0������������	����	����������	&������&�����������/����	���	�����$���#���&�������
	&���#�
��#���������������������������L	������������&�������	�
���)�7�������$� ���/��������
#�����������������������/�&�����&/��������������G.;A�<�/��MNM����
 �������������#����,�������������������������������0��	&�1�����&���������4/������0�	&���#�
��
�	������������
9���#��������	��������������A�������������/�����3�������	���
�����������&�������
2�,�������������#�����������
��� ����� ��������������������������
A��#��,��&��������,�������������������������J��	������������������	&��)��������������������
�����������&��M!(
����.����&������=�����,��-/�"#���$�����������	��2��1����&#���,��������
������ �� ����������� ��� �������-�
��� �����:����� �� �� ��� ������� ��� ���������� �&� ������	�
9���
(�
 
���������� #	,������ 	�������������4/� ��&������� ����&/� 	&� ���?	���� ��� ��	���� #���� �����
?	�������
�������&/��
����
�� ���	
����	�����	��
��
�
��������&���	���	���������	�
���������/���	�������������&#�����
�,���5�������-��������
��B�����������/� ���>������������� �	������� ��� �	��������������
�������������������������#������1�	�����������#�����4/�&�����&/�#����������
������&����
������#���	�,���������-�����	���	����������,��������#	,����&������
�� �����
����
	���	�	�

�
�	������ 
����

�	���� �
�����
�	�� �� ���������� ���������������$����
#���� 1��,������� ��� ���������4/� ����� ���� -��������� #��� 	&�� ����� ��������� �� ����������� .�
���������� 0� 	&�� ����������� ���������&����� ���������� �� �� ������� 0� #C,����/� �� ����������
�&#����������	��������������������	�������������������#��0&�����
�� ���
�������
�����
	��������
��
����	�����-	����"#���$����������������������10��������	���
������������������8���4/���&#��&�����������	����������&����:-���B���������������������0�
1�,�������� �� #����-	�
��� ���������� ��� �������4/� ���������� ����&/� 1�� ���	��$�� ���
�	���:���� ����4� �� �	�� �� ����	���� �����:����� ��� ����-�/� ������ �&� ������ ��� ��	��
����������&�����/���&������������&��&����-�����0����8��3���&�������#����������
A��������������&��"#���$���	�������:�����0���������������&���������8�����&���	����/��&#����3
�2������	�#�:#�������&�/�������	����3����#�����������8�-5�������������������&���������������/�
����-����3����	&�1�	���:������������4����&���	������&�&���������&���
9���/�&�����&/�1�����4�
����	?��������#������������	����/�&��������������	&������������������&#���'��0&/��	&���	���
�������������0�����������:�����	&����������	�����,��-����#���	�������#��������	�����	��������
��&�����������&#�����
9�������	���:����������������	���������-�����
'�����������	&�����������$�
������� ��&���
9�������	���:���� ��������	���������-��������������
���������/� ��-	����"#���$�� 10� #���7���4/� #���� �������� �� ���������� �&#�����	&�� ���5����/� 	&��
�����&���
����������	���������:�����#������8�-5�����������������������#��
���������&����������
�&#�����
9������	&��	������#�����	�����	��&	�����#�����������������������������,���&���&���
��-	����� #��,��&�D����&��� �	� ��$��3��� ��������� #���� �	���:���� ��&#��� �&#�������� ���� ��	��
��	���� �/� �����/� ����������&����� ���� �	�� ���������/� #������ #��� ��&�/� ���	����� 	&�� #������/�
����&/������������������B��	���������������������������������������#�������������������������
!�� ��������������
"�
������#
������
���
.��&#��&����
�����������#�����������������������	��7�	��������������������������&0���������	��
&��	���
������������ ?���8�����0� �	���&������#������#��&��5����������	�������� ���������	���
N�
 
�&������������A���������/���#�����
����������#����������������������������&0�������?	���
��#����
�&#���6�����#���������&�
�������?�������	������	����&�������7���������������
L	����� �� ���&�
��� ���� �	�	���� #����������� ��� ���������/� ����� ��� ����	����� �� ���	
��� ������
�	��������#�����1����#�:#������	�������� ���������	����&����������4� �K.EE�A./��D������%%���
@�7��	����������&��������#��,��&�����	���������/�����,��/�	&��8���������������������&���
������$�
��� ������� �	������ �� �	���� �������/� ���������� J�� �����#
9��� ��,��� ��� ������������
��������������������&�
�������#������������������������#�������������&0�����
�� #��,��&�� �8������ ��$� ���#����� ��� &���� ��&�� ���� ��������� ��� �	���9��� ��	���������� ���
������ #�7�/� ���� �,������� ���� #	,���������� ��������&� &����� #����	#�
��� ��&� �� ��	��
��/�
,������#��������������������&����&������������������#�������������������������7���������������
�&� ������ #�7�/� ��� &���� �� ��� ���� 	&�� ������ ����� ��� ������ �	�� 0� ����,	7��� �� ��	��
���
�K.EE�A./��D������%!����������
��������������:�-������� ��&�����#���� ��&��� ��	��
����������	&�� ���	�
��������������� J�
#���	������J�#���	
���������:-���/��	������������&�����	��������-���	�
���#����1�����&�
���
�����7�������#��������-�����������	��������#:�3-���	�
��4��@���������������&�����������������
#��� ������:�-������� ��&����/� ��� �	�������� ���������	��� �5&� �����-������� �����	������� �&����
&������&� ��&�� �	����� ��� ���&�
��� ��� #����������/� 	&�� ��$� �	�/� ����� :�-���� ��� ��&�����
����,�����&��� ��$�&���&��	�����#��?���������#���	��������� ���������	���/� #�	��� �5&� ������
��&�J�#���	�������������������������������������J����&�
������#�����������#����������������
��������������������&0�����
�� #��,��&�� �������� ����� ������������ J� #�:#���� ������
��� ��� �	�� ��������� 	&� �	���� ���
���������	��� �&� ���������� �� ������	����&����/� �� �	�� ���	
��� #����� #���� #������#�
��� ��
��-�?�&���������#������������	&���,������,��������	��$������#�#���#���-:-������������	�����
����,����&��	����������������&�
��������	�	����#������������&�������������
>&�������#
���&	������&	&������	�����������������	���0����	��������$���	�������&�
������
#����������� 0� 	&�� ����������� ��� �����&������ ��� ���2���&������ �� ��� &0������ ��� ������/�
��������������&#��5��������#����������A����,����������&#���6����������-	������#������������
�����������#���-:-���/����	��#����������	&�#�����#�������/���#��,��&����&�����������#
���0�
�	�� ����� �8����� �� �	������ ��� ���&�
��� ����� �������&����������������� ��&� �� ��#�������� ���
��&���������&#����������������C����������&�&������������'�������/����	���&������#���������
�����#
���0�����&#��5������0���������#��������/���#�������&��������	����#�������������������
M�
 
�����&����� ��� ���&������ ������������� #��� ���� ��&�� ������������ #���� �� ����&#��2�� ����
�������������&����������	�����
O� �&#�������� �,������� �	�� ��� >������������� ������ &���� #����	#����� �&� 1��&�� ���&���
���	������� �	�� ����?�&� #��#������� #���� ����&� ,���� #���	��������� �� #���� ��-�������&� ,����
�	��������#:�3-���	�
��4�����	��1���&���,����#�����������#�������������&0���4�����&���%M���
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�*�
 
$����������
��� ���:������ ?	���&����� ��&� ��� #���-�-��� ����&����&��	�� ��� #���� ��� ��2��� �� ���������� ��
�	���	��� �	���� �����#����� ��&�� ���7����� ��� �������� �	� ���	����� �����&��� ��� ������
1#�����������4�#����������������,����	���	��������#��������������,����7��������&��&��#������
�����������.�����������0���,���������	7����	����	���&����/��	?����&�	&��#��	����,�-�-�&����
&��&�� ���5� ��&�� 2	&���� ������ ������3��� &��/� ,	������� ����&/� �� �������-�
��� ������
�����#�������
�������������������������	��&�����#���������	�#���/�#���	���&���-	&�����$��/�������3���1.�
=���:����������������4�������������������,	�3���#�������������#��������������&������&�����������
#���-�-���&����/� ���&�����	�/� ���#���	$����� �������� �	��������� ���������� �� �������������
����&����	�&����������������&�	&���,����:���������#�	�����
�&����&������	-�����/���G�����0���������	��
��������������	$�������1)�������������&�
���
���'����������4��������#��������&�����	��2�?��&����#���������������������/����������������	��
������	
�������7����,�������NP/�MP����*P���������/�&�������������	$������	&��#���7������#����/�
����������&�������#���7�����������������������������������������
����������������
�
 
�
�
�
�
�
�
�
�
���
 
%�&���'
���������
)�;E�<<�/� .�����
�	�� �
�����
	�� �	� ������
	� �
�����
�	� �� ������
	� ��
����������� ;��� ���
Q��������@'R./��**���
K.EE�A./�"�&���������������"����������	������� ������������	��
�����
	��������
����!�
���
)��������	��
��/�>�����������������������"�����G����/��D�����������
K.EE�/�"7�������������
�
�
�	���������
�������
�����
	����
��������������
��"��?	7����������
>��?	7/��**���
K.EE�/�"7������R� �=.A/�S��#�$

�	����	���������	���%�������	���������	��	��
�����
	����
���
����!�
���'���:#��������������T�$��/��***���
G.;)�A@�"/� @������� &� ����$���� ���
�	�� 	� �
�����
	'� �� ��� ����$���� ����'� �
�����
	��
�	�
�(����	�	�����������
��"�;������Q��������@'R./��**������
AUT�./�;�����
����!�
������
�����
	��	��������
�������
��������
��	
�������
	
������������
�	$�����;������Q��������@'R./��**������������
�����������������
��������������������������������������������
�
�����������
����

Continue navegando