<div id="pf1" class="pf w0 h0" data-page-no="1"><div class="pc pc1 w0 h0"><img class="bi x0 y0 w1 h1" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg1.png"><div class="t m0 x1 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2 ws0">8<span class="blank"> </span>87</div><div class="t m0 x2 h3 y2 ff2 fs1 fc0 sc0 ls3 wsc">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _0"></span>-896</div><div class="t m0 x0 h4 y3 ff2 fs2 fc0 sc0 ls3 wsc">\ue61fUniversidade F<span class="blank _0"></span>eder<span class="blank _0"></span>al de Itajubá \u2013 Itajubá (MG), Brasil.</div><div class="t m0 x0 h4 y4 ff1 fs2 fc0 sc0 ls3 wsc">*<span class="blank _0"></span>A<span class="blank _0"></span>utor correspondente:<span class="ff2"> alessandra.ribeir<span class="blank _0"></span>ods@gmail.com</span></div><div class="t m0 x0 h4 y5 ff1 fs2 fc0 sc0 ls3 ws1">Recebido:<span class="ff2 wsc"> 25/10/201<span class="blank _0"></span>7 \u2013 <span class="ff1 ws1">Aceito:</span> 02/<span class="blank _0"></span>08/2018 \u2013 <span class="ff1">Reg. ABES:</span> 18<span class="blank _0"></span>7066</span></div><div class="t m0 x3 h5 y6 ff3 fs3 fc0 sc0 ls3 wsc">Artigo T<span class="blank _1"></span>écnico</div><div class="t m0 x4 h6 y7 ff4 fs4 fc0 sc0 ls3 wsc">Análise do potencial de apr<span class="blank _0"></span>o<span class="blank _0"></span>v<span class="blank _0"></span>eitamento </div><div class="t m0 x5 h6 y8 ff4 fs4 fc0 sc0 ls3 wsc">ener<span class="blank _0"></span>gético de biogás de aterr<span class="blank _0"></span>o e simulação </div><div class="t m0 x6 h6 y9 ff4 fs4 fc0 sc0 ls3 wsc">de emissões de gase<span class="blank _2"> </span>s do ef<span class="blank _0"></span>eito estufa </div><div class="t m0 x7 h6 ya ff4 fs4 fc0 sc0 ls3 wsc">em dif<span class="blank _0"></span>er<span class="blank _0"></span>entes cenários de gestão de </div><div class="t m0 x8 h6 yb ff4 fs4 fc0 sc0 ls3 wsc">r<span class="blank _0"></span>esíduos sólidos urbanos em V<span class="blank _3"></span>ar<span class="blank _0"></span>ginha (MG)</div><div class="t m0 x9 h7 yc ff5 fs5 fc0 sc0 ls3 wsc">Analysis of the pot<span class="blank _0"></span>ential use o<span class="blank _0"></span>f land\ue61fill biogas ener<span class="blank _0"></span>gy and </div><div class="t m0 x4 h7 yd ff5 fs5 fc0 sc0 ls3 wsc">simulation of gr<span class="blank _0"></span>eenhouse gas emissions o<span class="blank _0"></span>f di\ue61eer<span class="blank _0"></span>en<span class="blank _0"></span>t municipal </div><div class="t m0 xa h7 ye ff5 fs5 fc0 sc0 ls3 wsc">solid wast<span class="blank _0"></span>e management scenario<span class="blank _0"></span>s in Var<span class="blank _0"></span>ginha, MG, Brazil</div><div class="t m0 xb h8 yf ff4 fs6 fc0 sc0 ls3 wsc">Alessandra Ribeir<span class="blank _0"></span>o de Souza<span class="fs7 ws2 v1">1</span>* <span class="blank _4"> </span>, Alex T<span class="blank _3"></span>ak<span class="blank _0"></span>eo Y<span class="blank _0"></span>asumur<span class="blank _0"></span>a Lima Silva<span class="fs7 ws2 v1">1</span> <span class="blank _4"> </span>, </div><div class="t m0 xc h9 y10 ff4 fs6 fc0 sc0 ls3 wsc">Aline Bhering T<span class="blank _1"></span>rindade<span class="fs7 ws2 v1">1</span><span class="v0"> <span class="blank _4"> </span>, Flávio F<span class="blank _0"></span>err<span class="blank _0"></span>eira F<span class="blank _0"></span>r<span class="blank _0"></span>eitas<span class="fs7 ws2 v1">1</span> <span class="blank _4"> </span>, Jaíne Alves Anselmo<span class="fs7 ws2 v1">1</span> </span></div><div class="t m0 xd ha y11 ff4 fs8 fc0 sc0 ls0 ws3">RESUMO</div><div class="t m0 x0 hb y12 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsd">O present<span class="blank _0"></span>e trabalho pr<span class="blank _0"></span>opõe avaliar a viabilidade econômica e ambiental </div><div class="t m0 x0 hb y13 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wse">de apro<span class="blank _0"></span>veitamento ener<span class="blank _0"></span>gético do biogás do aterro sanitário do município </div><div class="t m0 x0 hb y14 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsf">de V<span class="blank _0"></span>arginha (MG), além de analisar as emissões de gases de efeit<span class="blank _0"></span>o </div><div class="t m0 x0 hb y15 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws10">estufa (GEE) e o uso de energia em difer<span class="blank _0"></span>entes cenários hipotéticos de </div><div class="t m0 x0 hb y16 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws11">gerenciament<span class="blank _0"></span>o de resíduos sólidos urbanos (RSU). Consider<span class="blank _0"></span>ou-se uma </div><div class="t m0 x0 hb y17 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws12">projeção de ger<span class="blank _0"></span>ação de RSU em 20 anos de funcionamento do aterr<span class="blank _0"></span>o, </div><div class="t m0 x0 hb y18 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws13">cuja produção de biogás f<span class="blank _0"></span>oi estimada por meio do <span class="ff5 ws4">software</span> LandGEM<span class="ff6 fsa ws5 v2">©</span><span class="wsc">. </span></div><div class="t m0 x0 hb y19 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws14">A análise de viabilidade econômica foi r<span class="blank _0"></span>ealizada por meio dos indicadores </div><div class="t m0 x0 hb y1a ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws15">de valor pr<span class="blank _0"></span>esente líquido (VPL) e taxa interna de r<span class="blank _0"></span>etorno (TIR). As emissões </div><div class="t m0 x0 hb y1b ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws16">de GEE for<span class="blank _0"></span>am estimadas aplicando<span class="blank _2"> </span>-se o modelo <span class="ff5">Wast<span class="blank _0"></span>e Reduction Model<span class="ff2 wsc"> </span></span></div><div class="t m0 x0 hb y1c ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">(W<span class="blank _0"></span>ARM<span class="ff6 fsa ws5 v2">©</span><span class="ws17">), considerando o cenário atual e tr<span class="blank _0"></span>ês cenários alternativos de </span></div><div class="t m0 x0 hb y1d ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws18">gerenciament<span class="blank _0"></span>o de RSU. Os cenários diver<span class="blank _0"></span>si\ue61eicaram em estratégias de </div><div class="t m0 x0 hb y1e ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws19">reciclagem, digestão anaer<span class="blank _0"></span>óbia, incineração e disposição em aterr<span class="blank _0"></span>o, </div><div class="t m0 x0 hb y1f ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws1a">com recuper<span class="blank _0"></span>ação energética. Somente o apr<span class="blank _0"></span>oveitamento ener<span class="blank _0"></span>gético </div><div class="t m0 x0 hb y20 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws1b">com potência de 150 kW r<span class="blank _0"></span>esultou em viabilidade econômica. Já os </div><div class="t m0 x0 hb y21 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws1c">maiores bene\ue61eício<span class="blank _0"></span>s ambientais foram obtidos pelo cenário 3, baseado na </div><div class="t m0 x0 hb y22 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws1d">recuper<span class="blank _0"></span>ação de materiais reciclá<span class="blank _0"></span>veis, digestão anaeróbia e inciner<span class="blank _0"></span>ação dos </div><div class="t m0 x0 hb y23 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws1e">RSU, r<span class="blank _0"></span>eduzindo considera<span class="blank _0"></span>velmente o volume de RSU destinados ao ater<span class="blank _0"></span>ro. </div><div class="t m0 x0 hb y24 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 ws1f">Dentre as pr<span class="blank _0"></span>áticas de gerenciamento do<span class="blank _0"></span>s cenários propostos, a r<span class="blank _0"></span>eciclagem </div><div class="t m0 x0 hb y25 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">obteve o<span class="blank _0"></span>s maiores ganhos ener<span class="blank _0"></span>géticos e remoção de emissões de GEE.</div><div class="t m0 x0 hb y26 ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 ws7">Palavr<span class="blank _0"></span>as-chave:<span class="ff2 ws20"> r<span class="blank _0"></span>esíduos sólidos urbanos; manejo de resíduo<span class="blank _0"></span>s; biogás; </span></div><div class="t m0 x0 hb y27 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">apro<span class="blank _0"></span>veitamento energético<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 xe ha y11 ff4 fs8 fc0 sc0 ls0 ws8">ABSTRA<span class="blank _0"></span>CT</div><div class="t m0 xf hb y12 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws21">The present w<span class="blank _0"></span>ork proposes t<span class="blank _0"></span>o evaluate the economic and envir<span class="blank _0"></span>onmental </div><div class="t m0 xf hb y13 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws22">viability of energy r<span class="blank _0"></span>ecovery fr<span class="blank _0"></span>om biogas in the land\ue61eill of Var<span class="blank _0"></span>ginha-MG, </div><div class="t m0 xf hb y14 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws23">as well to analy<span class="blank _0"></span>ze greenhouse gas emissions (GHG) and ener<span class="blank _0"></span>gy </div><div class="t m0 xf hb y15 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws24">consumption in di\ue61der<span class="blank _0"></span>ent scenarios of municipal solid waste (MSW)<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hb y16 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws25">management. A 20-year pr<span class="blank _0"></span>ojection of MSW generation and land\ue61eill </div><div class="t m0 xf hb y17 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws26">operation w<span class="blank _0"></span>ere consider<span class="blank _0"></span>ed, whose biogas production was estimated<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hb y18 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws27">through L<span class="blank _0"></span>andGEM software. The economic f<span class="blank _0"></span>easibility analysis was </div><div class="t m0 xf hb y19 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws28">performed using the net pr<span class="blank _0"></span>esent value (NPV), and the internal r<span class="blank _0"></span>ate of </div><div class="t m0 xf hb y1a ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws29">retur<span class="blank _0"></span>n (IRR) as indicators. GHG emissions wer<span class="blank _0"></span>e estimated by applying </div><div class="t m0 xf hb y1b ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws2a">the W<span class="blank _0"></span>ARM model (Waste R<span class="blank _0"></span>eduction Model) considering the current </div><div class="t m0 xf hb y1c ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws2b">MSW management scenario and thr<span class="blank _0"></span>ee alternative ones. The scenarios<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hb y1d ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws2c">diversi\ue61eied int<span class="blank _0"></span>o recycling str<span class="blank _0"></span>ategies, anaerobic digestion, land\ue61eill disposal </div><div class="t m0 xf hb y1e ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws2d">and incineration with ener<span class="blank _0"></span>gy recov<span class="blank _0"></span>ery<span class="blank _0"></span>. Only the energy r<span class="blank _0"></span>ecovery with </div><div class="t m0 xf hb y1f ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 wsd">a power of 150 kW r<span class="blank _0"></span>esulted in economic viability<span class="blank _0"></span>. Mor<span class="blank _0"></span>eover<span class="blank _0"></span>, the lar<span class="blank _0"></span>gest </div><div class="t m0 xf hb y20 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws2e">envir<span class="blank _0"></span>onmental bene\ue61eits were obtained b<span class="blank _0"></span>y scenario 3, based on the </div><div class="t m0 xf hb y21 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws2f">reco<span class="blank _0"></span>very of recyclable mat<span class="blank _0"></span>erials, anaerobic digestion and incineration<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hb y22 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws30">of MSW<span class="blank _0"></span>, consider<span class="blank _0"></span>ably reducing the volume of MS<span class="blank _0"></span>W land\ue61eilled. Among all </div><div class="t m0 xf hb y23 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 ws31">management practices of the pr<span class="blank _0"></span>oposed scenarios, recy<span class="blank _0"></span>cling resulted in<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hb y24 ff2 fs9 fc0 sc0 ls1 wsc">great<span class="blank _0"></span>er energy gains and GHG emission remo<span class="blank _0"></span>val.</div><div class="t m0 xf hb y28 ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 ws9">Ke<span class="blank _0"></span>ywords:<span class="ff2 ws2a"> municipal solid waste, w<span class="blank _0"></span>aste management, biogas, energy </span></div><div class="t m0 xf hb y26 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsa">reco<span class="blank _0"></span>very<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 x10 hc y29 ff4 fsb fc1 sc0 ls4 wsb">DOI:<span class="ff1 fc0 ls3 wsc"> 10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1590<span class="blank _0"></span>/S1413\ue61f4152201918<span class="blank _0"></span>7066</span></div><a class="l"><div class="d m1" style="border-style:none;position:absolute;left:274.352000px;bottom:505.620000px;width:13.922000px;height:13.921000px;background-color:rgba(255,255,255,0.000001);"></div></a><a class="l"><div class="d m1" style="border-style:none;position:absolute;left:466.399000px;bottom:505.620000px;width:13.922000px;height:13.921000px;background-color:rgba(255,255,255,0.000001);"></div></a><a class="l"><div class="d m1" style="border-style:none;position:absolute;left:221.330000px;bottom:491.620000px;width:13.922000px;height:13.921000px;background-color:rgba(255,255,255,0.000001);"></div></a><a class="l"><div class="d m1" style="border-style:none;position:absolute;left:357.710000px;bottom:491.620000px;width:13.922000px;height:13.921000px;background-color:rgba(255,255,255,0.000001);"></div></a><a class="l"><div class="d m1" style="border-style:none;position:absolute;left:488.222000px;bottom:491.620000px;width:13.922000px;height:13.921000px;background-color:rgba(255,255,255,0.000001);"></div></a></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf2" class="pf w0 h0" data-page-no="2"><div class="pc pc2 w0 h0"><img class="bi x11 y0 w1 hd" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg2.png"><div class="t m0 x12 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls3 ws32">888<span class="blank"> </span><span class="ff2 fs1 wsc v0">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _0"></span>-896</span></div><div class="t m0 x0 hb y2a ff7 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Souza, A.R<span class="blank _2"> </span>. <span class="ff8">et al.</span></div><div class="t m0 x0 he y2b ff3 fs6 fc0 sc0 ls5 ws33">INTRODUÇÃ<span class="blank _0"></span>O</div><div class="t m0 x0 hf y2c ff9 fsc fc0 sc0 lse ws36">Na<span class="blank _0"></span>s últimas décadas, a temática dos re<span class="blank _0"></span>síduos sólidos urbanos (RSU)<span class="blank _0"></span> tem<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 x0 hf y2d ff9 fsc fc0 sc0 lsf ws37">ganhado destaque no cená<span class="blank _0"></span>rio ambiental. N<span class="blank _0"></span>o Brasil, ganhou r<span class="blank _0"></span>eforços co<span class="blank _0"></span>m<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 x0 hf y2e ff9 fsc fc0 sc0 ls10 ws36">a criação da Po<span class="blank _0"></span>lítica Nacio<span class="blank _0"></span>nal de Resíduos Sólidos (Lei nº\ue61f<span class="blank _0"></span>12.305/2010), </div><div class="t m0 x0 hf y2f ff9 fsc fc0 sc0 ls7 ws38">que estabeleceu um ma<span class="blank _0"></span>rco regulat<span class="blank _0"></span>ório no setor de resíd<span class="blank _0"></span>uos sólidos </div><div class="t m0 x0 hf y30 ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws37">(BRASIL, 2010a). M<span class="blank _0"></span>oreira, Silva e Barr<span class="blank _0"></span>os<span class="ffa ls3 wsc"> <span class="blank _0"></span><span class="ff9 ls11 ws37">(2017) destacam alguns prin<span class="ls3">-</span></span></span></div><div class="t m0 x0 hf y31 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws39">cípios da r<span class="blank _0"></span>eferida lei, tais como r<span class="blank _0"></span>esponsabilidade com<span class="blank _0"></span>parti<span class="blank _2"> </span>lhada, aná-</div><div class="t m0 x0 hf y32 ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws36">lise do ciclo de vida, logística reversa, padrões susten<span class="blank _0"></span>táveis de co<span class="blank _0"></span>nsumo </div><div class="t m0 x0 hf y33 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3a">e produção<span class="blank _0"></span>, reciclagem, in<span class="blank _0"></span>tegração dos catadores no g<span class="blank _0"></span>erenciamen<span class="blank _0"></span>to, </div><div class="t m0 x0 hf y34 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3b">entre o<span class="blank _0"></span>utros. N<span class="blank _0"></span>o entant<span class="blank _0"></span>o, segundo os a<span class="blank _0"></span>utores, as p<span class="blank _0"></span>rincipais muda<span class="blank _0"></span>nças </div><div class="t m0 x0 hf y35 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3c">estão nas condições da disposição \ue61enal dos RSU<span class="blank _1"></span>, cuja problem<span class="blank _0"></span>ática é </div><div class="t m0 x0 hf y36 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3d">destacada como um dos maio<span class="blank _0"></span>res desa\ue61eos do gerencia<span class="blank _0"></span>mento sust<span class="blank _0"></span>entá-</div><div class="t m0 x0 hf y37 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3e">vel. O ma<span class="blank _0"></span>nejo incorreto dos RSU g<span class="blank _0"></span>era, por sua vez, impactos amb<span class="blank _0"></span>ien-</div><div class="t m0 x0 hf y38 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">tais e também na saúde da pop<span class="blank _0"></span>ulação (GOUVEIA, 2012). </div><div class="t m0 x13 hf y39 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3f">Entre s<span class="blank _0"></span>uas diversas instruções, a política prevê co<span class="blank _0"></span>mo prioridades </div><div class="t m0 x0 hf y3a ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws38">a não geração<span class="blank _0"></span>, a redução<span class="blank _0"></span>, a reutilização, a r<span class="blank _0"></span>eciclagem e o tratamen<span class="blank _0"></span>to </div><div class="t m0 x0 hf y3b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws40">dos resíduos sólidos, in<span class="blank _0"></span>cluindo seu apr<span class="blank _0"></span>oveitam<span class="blank _0"></span>ento energ<span class="blank _0"></span>ético, consi-</div><div class="t m0 x0 hf y3c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws41">derando com<span class="blank _0"></span>o último recurso a disposição \ue61enal em aterros (BRASIL, </div><div class="t m0 x0 hf y3d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws42">2010a). A prá<span class="blank _0"></span>tica de disposiç<span class="blank _2"> </span>ão \ue61enal em at<span class="blank _0"></span>erros sanitários é desenco-</div><div class="t m0 x0 hf y3e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws43">rajada devido à prod<span class="blank _0"></span>ução de chorume e à emissão de poluent<span class="blank _0"></span>es, alia-</div><div class="t m0 x0 hf y3f ff9 fsc fc0 sc0 ls12 ws36">das à escassez de espaços adequados consequent<span class="blank _0"></span>es dos avanços de tec<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y40 ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws36">nologias e urbanização<span class="blank _0"></span>. Contudo<span class="blank _0"></span>, independen<span class="blank _0"></span>temente da e\ue61eciênc<span class="blank _0"></span>ia da </div><div class="t m0 x0 hf y41 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws44">aplicação de técnicas de ma<span class="blank _0"></span>nejo sustentá<span class="blank _0"></span>veis de RSU<span class="blank _1"></span>, a existência de </div><div class="t m0 x0 hf y42 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws45">aterr<span class="blank _0"></span>os sanitários é sempr<span class="blank _0"></span>e necessária em função da produção \ue61enal de </div><div class="t m0 x0 hf y43 ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws36">resíduos pela execução de qualquer a<span class="blank _0"></span>tividade (OTHMAN <span class="ffa ls15 ws34">e<span class="blank"> </span>t<span class="blank"> </span>\ue61fa<span class="blank"> </span>l<span class="blank"> </span></span>., 2013).</div><div class="t m0 x13 hf y44 ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws36">Esses aterr<span class="blank _0"></span>os, normalmente<span class="blank _0"></span>, quando sedimentados e fechados, n<span class="blank _0"></span>ão </div><div class="t m0 x0 hf y45 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws46">possuem aeração e, com isso<span class="blank _0"></span>, torna-se pr<span class="blank _0"></span>opícia a pro<span class="blank _0"></span>liferação de bac-</div><div class="t m0 x0 hf y46 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws47">térias e arq<span class="blank _0"></span>ueas anaeróbias, p<span class="blank _0"></span>roduzindo<span class="blank _0"></span>, consequent<span class="blank _0"></span>emente, o biogá<span class="blank _0"></span>s, </div><div class="t m0 x0 hf y47 ff9 fsc fc0 sc0 ls6 ws38">rico em metano<span class="blank _0"></span>. Esse biogás, por sua vez, pode ser de baixo, m<span class="blank _0"></span>édio </div><div class="t m0 x0 hf y48 ff9 fsc fc0 sc0 ls1 ws3a">ou alto t<span class="blank _0"></span>eores, sendo coletado por tubulações onde será con<span class="blank _0"></span>duzido </div><div class="t m0 x0 hf y49 ff9 fsc fc0 sc0 ls7 ws38">e/ou pr<span class="blank _0"></span>ocessado e apro<span class="blank _0"></span>veitado (B<span class="blank _0"></span>ARROS, 2013). Ele po<span class="blank _2"> </span>de ser con<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y4a ff9 fsc fc0 sc0 ls8 ws38">vertido para diversas fo<span class="blank _0"></span>rmas de energia útil, tais como t<span class="blank _0"></span>érmic<span class="blank _2"> </span>a para </div><div class="t m0 x0 hf y4b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws41">aquecimen<span class="blank _0"></span>to de água, ar ou amb<span class="blank _0"></span>iente e eletricidade a partir de tecno-</div><div class="t m0 x0 hf y4c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3a">logias como micro<span class="blank _0"></span>turbinas, mot<span class="blank _0"></span>ores a pistão<span class="blank _0"></span>, turbinas a gás e va<span class="blank _0"></span>por<span class="blank _0"></span>, </div><div class="t m0 x0 hf y4d ff9 fsc fc0 sc0 ls8 ws3a">bem como sistemas <span class="blank _0"></span>de ciclo combinado para <span class="blank _0"></span>p<span class="blank _2"> </span>otên<span class="blank _0"></span>cias superiores a </div><div class="t m0 x0 hf y4e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">10 MW (CRA, 2004).</div><div class="t m0 x13 hf y4f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws48">A<span class="blank _0"></span>tualmente<span class="blank _0"></span>, no Brasil, existem basicamen<span class="blank _0"></span>te duas fo<span class="blank _0"></span>rmas de apro-</div><div class="t m0 x0 hf y50 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws43">veitar os RS<span class="blank _0"></span>U para geração de energia elétrica. O biogás possui ca<span class="blank _0"></span>pa-</div><div class="t m0 x0 hf y51 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws49">cidade instalada de geração elétrica de 122.250 kW<span class="blank _3"></span>, e o car<span class="blank _2"> </span>vão de resí-</div><div class="t m0 x0 hf y52 ff9 fsc fc0 sc0 ls6 ws38">duo urbano<span class="blank _0"></span>, com uma usina in<span class="blank _0"></span>stalad<span class="blank _2"> </span>a em Cabr<span class="blank _0"></span>eúva (SP), ap<span class="blank _0"></span>resenta </div><div class="t m0 x0 hf y53 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4a">2.700\ue61f<span class="blank _2"> </span>kW de capacidade instalada. O carvão provenien<span class="blank _0"></span>te do resíduo </div><div class="t m0 x0 hf y54 ff9 fsc fc0 sc0 ls9 ws38">urbano passa por um pr<span class="blank _0"></span>ocessamento físico-químico no q<span class="blank _0"></span>ual sofre </div><div class="t m0 x0 hf y55 ff9 fsc fc0 sc0 lsa ws38">o processo de carbonização em um a<span class="blank _0"></span>mbient<span class="blank _0"></span>e ausente de o<span class="blank _0"></span>xigênio.<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 hf y56 ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws38">Esses\ue61f<span class="blank _2"> </span>dois ap<span class="blank _0"></span>rovei<span class="blank _0"></span>tamentos jun<span class="blank _0"></span>tos ap<span class="blank _0"></span>resentam uma participação de </div><div class="t m0 x0 hf y57 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4b">ap<span class="blank _0"></span>roximadamen<span class="blank _0"></span>te 0,08% na matriz elétrica brasileira (ANEEL, 2017).</div><div class="t m0 x13 hf y58 ff9 fsc fc0 sc0 ls16 ws38">De acordo co<span class="blank _0"></span>m um estudo realizado pelo Minis<span class="blank _0"></span>tério do Meio<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 hf y59 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws42">Ambien<span class="blank _0"></span>te (MMA), em con<span class="blank _0"></span>junto co<span class="blank _0"></span>m o Programa das N<span class="blank _0"></span>ações Unidas </div><div class="t m0 xf hf y5a ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws37">para o Desenvol<span class="blank _0"></span>vimento (PNUD), o Brasil possui um grande po<span class="blank _0"></span>tencial </div><div class="t m0 xf hf y5b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3e">de crescimen<span class="blank _0"></span>to em relação ao potencial de geração de energia a partir </div><div class="t m0 xf hf y5c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3e">de saneamen<span class="blank _0"></span>to como fon<span class="blank _0"></span>te alterna<span class="blank _0"></span>tiva de energia renová<span class="blank _0"></span>vel (BRASIL, </div><div class="t m0 xf hf y5d ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws38">2010b). No en<span class="blank _0"></span>tanto<span class="blank _0"></span>, existem en<span class="blank _0"></span>traves técnicos, tecnológicos e \ue61ena<span class="blank _0"></span>n<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y5e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4c">ceiros e dé\ue61ecit n<span class="blank _0"></span>o ser<span class="blank _2"> </span>viço de s<span class="blank _2"> </span>aneam<span class="blank _0"></span>ento básico que im<span class="blank _0"></span>pe<span class="blank _2"> </span>dem o ala-</div><div class="t m0 xf hf y5f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4d">vancamen<span class="blank _0"></span>to dessa fon<span class="blank _0"></span>te como uma ma<span class="blank _0"></span>triz limpa, reno<span class="blank _0"></span>vável e signi\ue61e-</div><div class="t m0 xf hf y60 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">cativa den<span class="blank _0"></span>tro do mercado energ<span class="blank _0"></span>ético brasileiro<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 x14 hf y61 ff9 fsc fc0 sc0 ls17 ws38">Pa<span class="blank _0"></span>ra que sejam susten<span class="blank _0"></span>táveis, as estra<span class="blank _0"></span>tégias de manejo dos resí<span class="blank _0"></span><span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y62 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4e">duos sólidos devem maximizar a r<span class="blank _0"></span>ecuperação energética e material e, </div><div class="t m0 xf hf y63 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4f">ao mesmo tem<span class="blank _0"></span>po, reduzir a pol<span class="blank _0"></span>uição e a quantidade \ue61enal de resíd<span class="blank _0"></span>uos </div><div class="t m0 xf hf y64 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws50">destinados aos at<span class="blank _0"></span>erros. C<span class="blank _2"> </span>om o desen<span class="blank _0"></span>volvimen<span class="blank _0"></span>to de novas tecnologias </div><div class="t m0 xf hf y65 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws51">e as muda<span class="blank _0"></span>nças no setor econômico<span class="blank _0"></span>, o númer<span class="blank _0"></span>o de opções disponíveis </div><div class="t m0 xf hf y66 ff9 fsc fc0 sc0 ls18 ws37">para de\ue61enição de estratégias de ger<span class="blank _0"></span>enciament<span class="blank _0"></span>o integrado está em cons<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y67 ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws38">tant<span class="blank _0"></span>e crescimento<span class="blank _0"></span>, fazendo com que to<span class="blank _0"></span>madores de decisões se ques<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y68 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws52">tionem se o método de geren<span class="blank _0"></span>ciamento u<span class="blank _0"></span>ti<span class="blank _2"> </span>lizado é o mais e\ue61ecaz para </div><div class="t m0 xf hf y69 ff9 fsc fc0 sc0 ls19 ws36">seus objetivos (CHER<span class="blank _0"></span>UBINI; B<span class="blank _0"></span>ARGIGLI; ULGI<span class="blank _0"></span>A<span class="blank _5"></span>TI, 2009; ALLESCH; </div><div class="t m0 xf hf y6a ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">BR<span class="blank _0"></span>UNNER, 2014).</div><div class="t m0 x14 hf y6b ff9 fsc fc0 sc0 ls1a ws36">Nes<span class="blank _0"></span>se contexto<span class="blank _5"></span>, este trabalho propõe o estudo da viab<span class="blank _0"></span>ilidade econô<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y6c ff9 fsc fc0 sc0 lsf ws37">mica e ambien<span class="blank _0"></span>tal do apr<span class="blank _0"></span>oveitamen<span class="blank _0"></span>to energético do biogás do a<span class="blank _0"></span>terro sani<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y6d ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws37">tário do municíp<span class="blank _0"></span>io de V<span class="blank _1"></span>arginha, no estado de Minas Gerais, bem como </div><div class="t m0 xf hf y6e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws53">objetiva analisar a<span class="blank _0"></span>s emissõ<span class="blank _2"> </span>es de gases de efeit<span class="blank _0"></span>o estufa (GEE) e o uso de </div><div class="t m0 xf hf y6f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws50">energia em diferen<span class="blank _0"></span>tes cenários hipot<span class="blank _0"></span>éticos de gerenciamen<span class="blank _0"></span>to de RSU<span class="blank _5"></span>. </div><div class="t m0 xf he y70 ff3 fs6 fc0 sc0 ls5 ws33">MET<span class="blank _5"></span>ODOL<span class="blank _0"></span>OGIA</div><div class="t m0 xf ha y71 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">L<span class="blank _0"></span>ocal de e<span class="blank _2"> </span>studo</div><div class="t m0 xf hf y72 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws54">O municí<span class="blank _0"></span>pio de V<span class="blank _1"></span>arginha está localizado na região Sudeste do Brasil, </div><div class="t m0 xf hf y73 ff9 fsc fc0 sc0 lsc ws38">no sul de Minas Gerais, e tem um<span class="blank _0"></span>a população de 123.081 habitan<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf h10 y74 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws55">tes em uma ár<span class="blank _0"></span>ea de 396 km<span class="fsd ws35 v3">2</span><span class="v0"> (IB<span class="blank _2"> </span>GE, 2010). A cidade é um centro de </span></div><div class="t m0 xf hf y75 ff9 fsc fc0 sc0 ls19 ws36">industrialização e comer<span class="blank _0"></span>cialização da produção de café, co<span class="blank _0"></span>ntem<span class="blank _0"></span>plando </div><div class="t m0 xf hf y76 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws56">o maior p<span class="blank _0"></span>roduto in<span class="blank _0"></span>terno bruto (PIB) da r<span class="blank _0"></span>egião do sul de Minas e um </div><div class="t m0 xf hf y77 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">dos maior<span class="blank _0"></span>es do estado.</div><div class="t m0 x14 hf y78 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws57">De toda a população da cidade, 96,73% das pessoas s<span class="blank _2"> </span>ão at<span class="blank _0"></span>endidas </div><div class="t m0 xf hf y79 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws58">com coleta con<span class="blank _0"></span>vencional de RS<span class="blank _0"></span>U<span class="blank _5"></span>, e apenas a zona rural não é coberta. </div><div class="t m0 xf hf y7a ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws59">A<span class="blank _0"></span>té o ano de 2012, os resíd<span class="blank _0"></span>uos eram destinados a um lixão do municí-</div><div class="t m0 xf hf y7b ff9 fsc fc0 sc0 ls18 ws37">pio<span class="blank _0"></span>, que posteriorment<span class="blank _0"></span>e atuou co<span class="blank _0"></span>mo aterro co<span class="blank _0"></span>ntrolado (PREFEITURA </div><div class="t m0 xf hf y7c ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws3a">DE V<span class="blank _3"></span>ARGINH<span class="blank _0"></span>A, 2013) até ter suas a<span class="blank _0"></span>tividades encerradas em 2017. </div><div class="t m0 xf hf y7d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws43">O municí<span class="blank _0"></span>pio se regularizou no mesmo an<span class="blank _0"></span>o com o início da operação </div><div class="t m0 xf hf y7e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws5a">do aterr<span class="blank _0"></span>o sanitário, localizado ap<span class="blank _0"></span>roximada<span class="blank _0"></span>mente a 8 km do centr<span class="blank _0"></span>o da </div><div class="t m0 xf hf y7f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws50">cidade. Em 2015, estimou-se uma qua<span class="blank _0"></span>ntidade de 32.200 t de resíduos </div><div class="t m0 xf hf y80 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">destinada ao aterr<span class="blank _0"></span>o contro<span class="blank _0"></span>lado de V<span class="blank _5"></span>arginha (SNIS, 2015).</div><div class="t m0 x14 hf y81 ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws36">A<span class="blank _0"></span>pesar de contar co<span class="blank _0"></span>m 14 empr<span class="blank _0"></span>esas de reciclagem, não há info<span class="blank _0"></span>rma<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y82 ff9 fsc fc0 sc0 ls1b ws37">ções repassadas à pref<span class="blank _0"></span>eitura sobr<span class="blank _0"></span>e a quantidade e qualidade dos resíd<span class="blank _0"></span>uos </div><div class="t m0 xf hf y83 ff9 fsc fc0 sc0 ls1c ws38">reciclá<span class="blank _0"></span>veis coletados por elas. Dos resíd<span class="blank _0"></span>uos que chegara<span class="blank _0"></span>m para tria<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y84 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws5b">gem no ano de 2012, a m<span class="blank _0"></span>aior parte era com<span class="blank _0"></span>postos de metais, plástico<span class="blank _0"></span>, </div><div class="t m0 xf hf y85 ff9 fsc fc0 sc0 ls1d ws37">papelão<span class="blank _0"></span>, papel, vidro e r<span class="blank _0"></span>ejeitos (PREFEITURA DE V<span class="blank _3"></span>ARGINH<span class="blank _0"></span>A, 2013). </div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf3" class="pf w0 h0" data-page-no="3"><div class="pc pc3 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x15 y0 w2 h1" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg3.png"><div class="t m0 x1 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2c ws5c">889</div><div class="t m0 x2 h3 y2 ff2 fs1 fc0 sc0 ls3 wsc">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _5"></span>-896</div><div class="t m0 x16 hb y86 ffb fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Energia de biogás e cenários de gestão de RSU em V<span class="blank _5"></span>arginha (MG)</div><div class="t m0 x0 ha y2b ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Projeção da população e da </div><div class="t m0 x0 ha y87 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">quantidade de resíduos sólido<span class="blank _0"></span>s urbanos</div><div class="t m0 x0 hf y88 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws37">A pro<span class="blank _0"></span>jeção p<span class="blank _2"> </span>opulacion<span class="blank _0"></span>al e o cá<span class="blank _2"> </span>lculo da quantidade de RS<span class="blank _0"></span>U gerada pela </div><div class="t m0 x0 hf y89 ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws36">área de est<span class="blank _0"></span>udo são f<span class="blank _2"> </span>undamen<span class="blank _0"></span>tais nas análises de pr<span class="blank _0"></span>odução de biogás no </div><div class="t m0 x0 hf y8a ff9 fsc fc0 sc0 ls10 ws37">aterr<span class="blank _0"></span>o sanitário e das simulações de geração de GEE. Assim, estimo<span class="blank _0"></span>u-se<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 x0 hf y8b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws93">o crescimen<span class="blank _0"></span>to populacional com base em dados históricos dos censos </div><div class="t m0 x0 hf y8c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws94">demográ\ue61ecos do In<span class="blank _0"></span>stituto B<span class="blank _0"></span>rasileiro de Geogra\ue61ea e Estatística (IBGE) </div><div class="t m0 x0 hf y8d ff9 fsc fc0 sc0 ls18 ws36">para um período de 20 anos (2017 a 2037), por meio do modelo de taxa </div><div class="t m0 x0 hf y8e ff9 fsc fc0 sc0 ls8 ws38">decrescente de cr<span class="blank _0"></span>escimento<span class="blank _0"></span>, descrito pela Equação 1, cujas variáveis </div><div class="t m0 x0 hf y8f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">são determinadas pelas Equações 2 e 3 (BARROS, 2013).</div><div class="c x0 y90 w3 h11"><div class="t m2 x17 h12 y91 ffc fse fc0 sc0 ls3 ws5d">(<span class="blank"> </span>)</div><div class="t m3 x18 h13 y92 ffc fsf fc0 sc0 ls3 ws5e">(<span class="blank"> </span>)</div></div><div class="t m4 x19 h14 y93 ffd fs10 fc0 sc0 ls3">d</div><div class="t m5 x1a h15 y94 ffd fs11 fc0 sc0 ls3 ws5f">k<span class="blank _6"> </span>t<span class="blank"> </span>t</div><div class="t m5 x1b h15 y95 ffd fs11 fc0 sc0 ls3 ws60">t<span class="blank"> </span>S</div><div class="c x0 y90 w3 h11"><div class="t m5 x1c h16 y96 ffd fs12 fc0 sc0 ls3">P</div></div><div class="t m5 x1d h17 y97 ffd fs12 fc0 sc0 ls3 ws61">P<span class="blank _7"> </span>P<span class="blank"> </span>P<span class="blank _8"> </span>e<span class="blank _9"> </span><span class="ffe fs11 v4">0</span></div><div class="t m5 x1e h18 y95 ffe fs11 fc0 sc0 ls3 ws62">0<span class="blank _a"> </span>0<span class="blank"> </span><span class="fs12 ls1e v2">1</span><span class="ffc ws63 v5">\u2212<span class="blank"> </span>\u2212</span></div><div class="c x0 y90 w3 h11"><div class="t m5 x1e h19 y98 ffc fs12 fc0 sc0 ls3 ws64">\uf8ee<span class="blank"> </span>\uf8f9</div></div><div class="t m5 x1f h19 y99 ffc fs12 fc0 sc0 ls3 ws65">=<span class="blank"> </span>+<span class="blank _7"> </span>\u2212<span class="blank _b"> </span>\u2212</div><div class="c x0 y90 w3 h11"><div class="t m5 x1e h19 y9a ffc fs12 fc0 sc0 ls3 ws64">\uf8f0<span class="blank"> </span>\uf8fb</div></div><div class="t m0 x20 hf y9b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws95"> (1)</div><div class="c x0 y9c w4 h1a"><div class="t m6 x21 h1b y9d fff fs13 fc0 sc0 ls3 ws66">(<span class="blank _c"> </span>)<span class="blank"> </span>(<span class="blank _d"> </span>)</div></div><div class="t m6 x22 h1b y9e fff fs13 fc0 sc0 ls3 ws67">(<span class="blank"> </span>)</div><div class="t m7 x1b h1c y9f ff10 fs14 fc0 sc0 ls3">S</div><div class="t m8 x23 h1d ya0 ff10 fs15 fc0 sc0 ls3 ws68">P<span class="blank _e"> </span>P<span class="blank"> </span>P<span class="blank _f"> </span>P<span class="blank _10"> </span>P<span class="blank _11"> </span>P</div><div class="c x0 y9c w4 h1a"><div class="t m8 x1c h1d ya1 ff10 fs15 fc0 sc0 ls3">P</div></div><div class="t m8 x24 h1d ya2 ff10 fs15 fc0 sc0 ls3 ws69">P<span class="blank"> </span>P<span class="blank _f"> </span>P</div><div class="t m7 x25 h1c ya3 ff11 fs14 fc0 sc0 ls3">2</div><div class="t m7 x5 h1c ya4 ff11 fs14 fc0 sc0 ls3 ws6a">0<span class="blank"> </span>1<span class="blank"> </span>2<span class="blank _12"> </span>1<span class="blank _13"> </span>0<span class="blank _14"> </span>2</div><div class="t m7 x26 h1c ya5 ff11 fs14 fc0 sc0 ls3">2</div><div class="c x0 y9c w4 h1a"><div class="t m7 x27 h1c ya6 ff11 fs14 fc0 sc0 ls3 ws6b">0<span class="blank"> </span>2<span class="blank _12"> </span>1</div></div><div class="t m8 x1e h1e ya0 ff11 fs15 fc0 sc0 ls1f">2<span class="fff ls3 ws6c">\u22c5<span class="blank _15"> </span>\u22c5<span class="blank"> </span>\u22c5<span class="blank _16"> </span>\u2212<span class="blank _17"> </span>+</span></div><div class="t m8 x1f h1e ya7 fff fs15 fc0 sc0 ls20">=<span class="ls3 ws6d v6">\u22c5<span class="blank"> </span>\u2212</span></div><div class="t m0 x28 hf ya8 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws96"> (2)</div><div class="c x0 ya9 w5 h1f"><div class="t m9 x29 h1b yaa ff12 fs13 fc0 sc0 ls3 ws6e">(<span class="blank"> </span>)<span class="blank _18"> </span>(<span class="blank"> </span>)</div></div><div class="t ma x2a h1c yab ff13 fs14 fc0 sc0 ls3 ws6f">S<span class="blank"> </span>S</div><div class="t ma x1b h1c yac ff13 fs14 fc0 sc0 ls3">d</div><div class="t ma x2b h1d yad ff13 fs15 fc0 sc0 ls3 ws70">P<span class="blank"> </span>P<span class="blank _19"> </span>P<span class="blank"> </span>P</div><div class="c x0 ya9 w5 h1f"><div class="t ma x1c h1d yae ff13 fs15 fc0 sc0 ls3">k</div></div><div class="t ma x2c h1d yaf ff13 fs15 fc0 sc0 ls3 ws71">t<span class="blank"> </span>t</div><div class="t ma x2d h1c yab ff14 fs14 fc0 sc0 ls3 ws72">2<span class="blank"> </span>0</div><div class="c x0 ya9 w5 h1f"><div class="t ma x2e h1c yb0 ff14 fs14 fc0 sc0 ls3 ws73">2<span class="blank"> </span>0</div></div><div class="t ma x2f h1d yad ff14 fs15 fc0 sc0 ls3 ws74">ln<span class="blank"> </span>/</div><div class="t ma x8 h1e yb1 ff12 fs15 fc0 sc0 ls3 ws75">\uf8ee<span class="blank"> </span>\uf8f9</div><div class="t ma x30 h1e yad ff12 fs15 fc0 sc0 ls3 ws76">\u2212<span class="blank"> </span>\u2212<span class="blank _1a"> </span>\u2212</div><div class="t ma x8 h1e yb2 ff12 fs15 fc0 sc0 ls3 ws75">\uf8f0<span class="blank"> </span>\uf8fb</div><div class="t ma x31 h1e yb3 ff12 fs15 fc0 sc0 ls21">=<span class="ls3 v6">\u2212</span></div><div class="t m0 x32 hf yb4 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws97"> (3)</div><div class="t m0 x0 hf yb5 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Em que:</div><div class="t m0 x0 hf yb6 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws77">P<span class="fsd ws35 v7">t</span><span class="wsc v0"> = população estimada no ano t (ha<span class="blank _0"></span>bitan<span class="blank _0"></span>tes);</span></div><div class="t m0 x0 hf yb7 ff9 fsc fc0 sc0 ls22">P<span class="fsd ls23 v7">0</span><span class="ls24 ws3a v0">, P<span class="fsd ls23 v7">1</span> e P<span class="fsd ls23 v7">2</span> = populações nos anos t<span class="fsd ls23 v7">0</span>, t<span class="fsd ls23 v7">1</span> e t<span class="fsd ls23 v7">2</span> (h<span class="blank _0"></span>abitan<span class="blank _0"></span>tes) (censos<span class="blank _0"></span> </span></div><div class="t m0 x0 hf yb8 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws77">demográ\ue61ecos);</div><div class="t m0 x0 hf yb9 ff9 fsc fc0 sc0 ls3">P</div><div class="t m0 x1b h20 yba ff9 fsd fc0 sc0 ls3 ws35">s<span class="fsc wsc v3"> = população de saturação (ha<span class="blank _0"></span>bitan<span class="blank _0"></span>tes);</span></div><div class="t m0 x0 hf ybb ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws77">k<span class="fsd ws35 v7">d</span><span class="wsc v0"> = coe\ue61eciente<span class="blank _0"></span>.</span></div><div class="t m0 x13 hf ybc ff9 fsc fc0 sc0 ls2e ws49">Pa<span class="blank _0"></span>ra o cálc<span class="blank _2"> </span>ulo da geração de resíduos sólidos, ado<span class="blank _0"></span>tou-se o índice de </div><div class="t m0 x0 h21 ybd ff9 fsc fc0 sc0 ls2f ws98">geração <span class="blank _1"></span><span class="ffa ls30 ws99">p<span class="blank _2"> </span>er capita<span class="ff9 ls2f ws36"> de RSU de 0,7 kg.hab<span class="fsd ls31 ws78 v3">-1</span><span class="ws79 v0">.dia<span class="fsd ls31 ws78 v3">-1</span><span class="ws36"> no ano de 2015 (S<span class="blank _0"></span>NIS, 2015),<span class="blank _2"> </span> </span></span></span></span></div><div class="t m0 x0 hf y73 ff9 fsc fc0 sc0 ls2e wsc">considera<span class="blank _0"></span>ndo, para a p<span class="blank _0"></span>rojeção, um incr<span class="blank _0"></span>emento an<span class="blank _0"></span>ual de 1% do índice.</div><div class="t m0 x0 ha ybe ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Estimativa da produção de </div><div class="t m0 x0 ha ybf ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">biogás e potencial ener<span class="blank _0"></span>gético</div><div class="t m0 x0 hf yc0 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9a">M<span class="blank _0"></span>uitos são os <span class="ffa ls32 ws7a">so<span class="blank"> </span>\ue61e<span class="blank _2"> </span>ware<span class="blank"> </span>s<span class="blank _2"> </span></span> desenvol<span class="blank _0"></span>vidos para a estimativa do potencial </div><div class="t m0 x0 hf yc1 ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws36">de geração de biogá<span class="blank _0"></span>s em um aterro sani<span class="blank _0"></span>tário de resíduos sólidos, co<span class="blank _0"></span>mo </div><div class="t m0 x0 hf yc2 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3f">o LandGEM<span class="ff6 fsd ws7b v3">©</span><span class="v0"> (USEP<span class="blank _1"></span>A, 2005) e o Biogás<span class="ff6 fsd ws7b v3">©</span> (CETESB<span class="blank _0"></span>, 2006). Por a<span class="blank _0"></span>pre-</span></div><div class="t m0 x0 hf yc3 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9b">sentar baixas va<span class="blank _0"></span>riaçõ<span class="blank _2"> </span>es e mui<span class="blank _0"></span>tas similaridades, o estudo foi realizado </div><div class="t m0 x0 hf yc4 ff9 fsc fc0 sc0 lsc ws38">toma<span class="blank _0"></span>ndo como base o LandGEM<span class="ff6 fsd ls25 v3">©</span><span class="v0">. Esse modelo per<span class="blank _2"> </span>mite r<span class="blank _0"></span>ealizar a </span></div><div class="t m0 x0 hf yc5 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9c">previsão das taxas de emissão de gás to<span class="blank _0"></span>ta<span class="blank _2"> </span>l do a<span class="blank _0"></span>terro, a saber: metano </div><div class="t m0 x0 hf yc6 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws77">(CH<span class="fsd ws35 v7">4</span><span class="ws9d v0">), dióxido de carbon<span class="blank _0"></span>o (CO<span class="fsd ws35 v7">2</span>), compostos orgâ<span class="blank _0"></span>nicos não metano </span></div><div class="t m0 x0 hf yc7 ff9 fsc fc0 sc0 lsa ws3a">e poluen<span class="blank _0"></span>tes atmosféricos individua<span class="blank _0"></span>is de aterros sani<span class="blank _0"></span>tários de RSU<span class="blank _5"></span>. </div><div class="t m0 x0 hf yc8 ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws37">A\ue61f<span class="blank _0"></span>Equação 4 rege o modelo de geração do LandGEM<span class="ff6 fsd ls3 ws7b v3">©</span><span class="v0"> (USEP<span class="blank _1"></span>A, 2005):</span></div><div class="t mb x33 h14 yc9 ff15 fs10 fc0 sc0 ls3">i</div><div class="c x0 yca w6 h22"><div class="t mb x2d h14 ycb ff15 fs10 fc0 sc0 ls3">j</div><div class="t mb x34 h15 ycc ff15 fs11 fc0 sc0 ls3">n</div></div><div class="t mb x35 h15 ycd ff15 fs11 fc0 sc0 ls3 ws7c">kt</div><div class="t mb x36 h15 yce ff15 fs11 fc0 sc0 ls3">t</div><div class="t mb x37 h15 ycf ff15 fs11 fc0 sc0 ls3">CH</div><div class="c x0 yca w6 h22"><div class="t mb x38 h15 yd0 ff15 fs11 fc0 sc0 ls3 ws7d">i<span class="blank"> </span>l<span class="blank _1b"> </span>j</div><div class="t mc x39 h16 yd1 ff15 fs12 fc0 sc0 ls3">M</div><div class="t mc x1c h16 yd2 ff15 fs12 fc0 sc0 ls3">Q</div></div><div class="t mc x3a h16 yd3 ff15 fs12 fc0 sc0 ls3 ws7e">kL<span class="blank"> </span>e</div><div class="t mb xd h14 yc9 ff16 fs10 fc0 sc0 ls3">,</div><div class="t mb x13 h14 yd4 ff16 fs10 fc0 sc0 ls3">4</div><div class="c x0 yca w6 h22"><div class="t mb x15 h15 ycc ff16 fs11 fc0 sc0 ls3">1</div></div><div class="t mb x3b h15 yd5 ff16 fs11 fc0 sc0 ls3">0</div><div class="c x0 yca w6 h22"><div class="t mb x0 h15 yd6 ff16 fs11 fc0 sc0 ls3 ws7f">0<span class="blank"> </span>,<span class="blank _0"></span>1</div><div class="t mc x39 h16 yd7 ff16 fs12 fc0 sc0 ls3 ws80">10</div></div><div class="t mc x3c h23 yd8 ff17 fs11 fc0 sc0 ls3">\u2212</div><div class="c x0 yca w6 h22"><div class="t mc x34 h23 yd9 ff17 fs11 fc0 sc0 ls3 ws81">\u2212<span class="blank"> </span>=</div><div class="t mc x1e h19 yda ff17 fs12 fc0 sc0 ls3 ws82">\uf8eb<span class="blank"> </span>\uf8f6</div></div><div class="t mc x1e h19 ydb ff17 fs12 fc0 sc0 ls3 ws83">=<span class="blank"> </span>\u22c5</div><div class="t mc x6 h19 ydc ff17 fs12 fc0 sc0 ls3 ws82">\uf8ec<span class="blank"> </span>\uf8f7</div><div class="c x0 yca w6 h22"><div class="t mc x1e h19 ydd ff17 fs12 fc0 sc0 ls3 ws82">\uf8ed<span class="blank"> </span>\uf8f8</div></div><div class="t mc x39 h24 yde ff17 fs16 fc0 sc0 ls3 ws84">\u2211<span class="blank"> </span>\u2211</div><div class="t m0 x3d hf ydf ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9e"> (4)</div><div class="t m0 x0 hf ye0 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Em que:</div><div class="t md x37 h15 ye1 ff18 fs11 fc0 sc0 ls3">CH</div><div class="c x0 ye2 w7 h25"><div class="t md x1c h16 ye3 ff18 fs12 fc0 sc0 ls3">Q</div><div class="t me x11 h14 ye4 ff19 fs10 fc0 sc0 ls3">4</div></div><div class="t m0 x1d h26 ye5 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc"> = geração an<span class="blank _0"></span>ual de metano no ano do cálculo (m<span class="fsd v3">3 </span><span class="ws77">CH<span class="fsd ws35 v7">4.</span><span class="ls10 ws85">ano<span class="blank _2"> </span></span><span class="fsd ws35 v3">-1</span>);</span></div><div class="t m0 x0 hf ye6 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">i = incremen<span class="blank _0"></span>to de tempo de 1 ano;</div><div class="t m0 xf hf ye7 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">n = (ano do cálculo) \u2013 (ano inicial do cálculo);</div><div class="t m0 xf hf ye8 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">j = incremen<span class="blank _0"></span>to de tempo de 0,1 ano;</div><div class="t m0 xf hf ye9 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">k = taxa de geração de metano;</div><div class="t m0 xf h27 yea ff9 fsc fc0 sc0 ls26">L<span class="fsd ls3 ws35 v7">0</span><span class="ls3 wsc v0"> = capacidade potencial de geração de metan<span class="blank _0"></span>o (m<span class="fsd ws35 v3">3</span><span class="ws77">.Mg<span class="fsd ws35 v3">-1</span>);</span></span></div><div class="t m0 xf hf yeb ff9 fsc fc0 sc0 ls3">M</div><div class="t m0 x3e h20 yec ff9 fsd fc0 sc0 ls3 ws35">t<span class="fsc wsc v3"> = massa de resíd<span class="blank _0"></span>uos aceita do enésimo ano (Mg);</span></div><div class="t m0 xf hf yed ff9 fsc fc0 sc0 ls27">t<span class="fsd ls33 ws86 v7">i,j</span><span class="ls3 ws59 v0"> = idade da j-ésima seção de massa de resíduo Mi, acei<span class="blank _0"></span>ta no enésimo </span></div><div class="t m0 xf hf yee ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">ano (anos em n<span class="blank _0"></span>úmero decimal, por exem<span class="blank _0"></span>plo<span class="blank _0"></span>, 3,2 anos).</div><div class="t m0 x14 hf yef ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9f">Os dados de geração de RSU n<span class="blank _0"></span>os anos de 2017 a 2037 são então </div><div class="t m0 xf hf yf0 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws44">ingressados no modelo<span class="blank _0"></span>, que fará a p<span class="blank _0"></span>rojeção da quan<span class="blank _0"></span>tid<span class="blank _2"> </span>ade de biogás </div><div class="t m0 xf hf yf1 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa0">gerada ao long<span class="blank _0"></span>o da vida útil do aterro sani<span class="blank _0"></span>tário. Como parâmetr<span class="blank _0"></span>os de </div><div class="t m0 xf hf yf2 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa1">entrada, con<span class="blank _0"></span>siderou-se uma taxa de coleta de 100% dos RSU<span class="blank _1"></span>, o poten-</div><div class="t m0 xf hf yf3 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa2">cial de geração de metano (L<span class="fsd ws35 v7">0</span><span class="v0">) de 170 m³ de CH<span class="fsd ws35 v7">4</span> e a taxa de geração </span></div><div class="t m0 xf hf yf4 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">de metano (k) de 0,05. </div><div class="t m0 x14 hf yf5 ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws38">A partir da vazão estimada de metano gerado por a<span class="blank _0"></span>no, pode-se </div><div class="t m0 xf hf yf6 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws36">determinar<span class="blank _5"></span>, por meio da Equação 5, a potên<span class="blank _0"></span>cia da central a biogás a ser </div><div class="t m0 xf hf yf7 ff9 fsc fc0 sc0 ls34 ws37">construída, considera<span class="blank _0"></span>ndo, en<span class="blank _0"></span>tre outr<span class="blank _0"></span>os fator<span class="blank _0"></span>es, a e\ue61eciência de conver<span class="blank _0"></span>são<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 xf hf yf8 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws37">do grupo motor<span class="blank _0"></span>\u2013gerador (no caso<span class="blank _0"></span>, motor a p<span class="blank _0"></span>istão com rendimen<span class="blank _0"></span>to de </div><div class="t m0 xf hf yf9 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa3">25%), a taxa de captação do biogás (60%) e ta<span class="blank _0"></span>mbém seu p<span class="blank _2"> </span>oder calorí-</div><div class="t m0 xf hf yfa ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">\ue61eco (modi\ue61ecado de CETESB, 2006):</div><div class="t mf x3f h28 yfb ff1a fs17 fc0 sc0 ls3 ws87">CH<span class="blank _1c"> </span>c<span class="blank"> </span>CH</div><div class="c xf yfc w8 h29"><div class="t m10 x1c h2a yfd ff1a fs18 fc0 sc0 ls3">P</div></div><div class="t m10 x14 h2a yfe ff1a fs18 fc0 sc0 ls3 ws88">Q<span class="blank _19"> </span>E<span class="blank"> </span>E<span class="blank _18"> </span>P<span class="blank _0"></span>C</div><div class="t m11 x40 h2b yff ff1b fs19 fc0 sc0 ls3 ws89">4<span class="blank"> </span>4</div><div class="c xf yfc w8 h29"><div class="t m10 xa h2a y100 ff1b fs18 fc0 sc0 ls3 ws8a">1<span class="blank"> </span>1</div><div class="t m10 x18 h2a y101 ff1b fs18 fc0 sc0 ls28 ws8b">31.536.000<span class="blank"> </span>1.000</div><div class="t m10 x22 h2c y102 ff1c fs18 fc0 sc0 ls3 ws8c">\uf8eb<span class="blank"> </span>\uf8f6</div></div><div class="t m10 x3e h2c y103 ff1c fs18 fc0 sc0 ls3 ws8d">=<span class="blank _1d"> </span>\u22c5<span class="blank"> </span>\u22c5<span class="blank _1e"> </span>\u22c5<span class="blank _1f"> </span>\u22c5<span class="blank _20"> </span>\u22c5</div><div class="t m10 x41 h2c y104 ff1c fs18 fc0 sc0 ls3">\uf8ec</div><div class="c xf yfc w8 h29"><div class="t m10 x28 h2c y105 ff1c fs18 fc0 sc0 ls3">\uf8f7</div><div class="t m10 x22 h2c y106 ff1c fs18 fc0 sc0 ls3 ws8c">\uf8ed<span class="blank"> </span>\uf8f8</div></div><div class="t m0 x42 hf y107 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa4"> (5)</div><div class="t m0 xf hf yb9 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Em que:</div><div class="t m0 xf hf y108 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">P = potência disponív<span class="blank _0"></span>el a cada ano (kW);</div><div class="c xf y109 w7 h2d"><div class="t md x43 h15 y10a ff18 fs11 fc0 sc0 ls3">CH</div><div class="t md x1c h16 y10b ff18 fs12 fc0 sc0 ls3">Q</div><div class="t me x11 h14 y10c ff19 fs10 fc0 sc0 ls3">4</div></div><div class="t m0 x44 h26 y10d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc"> = vazão de metano a cada ano (m<span class="fsd v3">3 </span><span class="ws77">CH<span class="fsd ws35 v7">4.</span><span class="ls10 ws85">ano</span><span class="fsd ws35 v3">-1</span>);</span></div><div class="t m12 x45 h15 y10e ff1d fs11 fc0 sc0 ls3">CH</div><div class="c xf y10f w9 h2d"><div class="t m13 x1c h16 y110 ff1d fs12 fc0 sc0 ls3 ws80">PC</div><div class="t m14 x46 h14 y111 ff1e fs10 fc0 sc0 ls3">4</div></div><div class="t m0 x3f h26 y71 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc"> = poder calorí\ue61eco do metano (igual a 35,53.10<span class="fsd ws35 v3">6</span><span class="ls35 ws4a"> J.<span class="blank _2"> </span>m<span class="blank _2"> </span></span><span class="fsd v3">3 </span><span class="ws77">CH</span><span class="fsd v7">4</span></div><div class="t m0 x47 h2e y112 ff9 fsd fc0 sc0 ls3 ws35">-1<span class="fsc v7">);</span></div><div class="t m0 xf hf y113 ff9 fsc fc0 sc0 ls29">E<span class="fsd ls3 ws35 v7">c</span><span class="ls3 wsc v0"> = e\ue61eciência de coleta de biogás (%);</span></div><div class="t m0 xf h2f y73 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">31.536.000 = númer<span class="blank _0"></span>o de segundos em 1 ano (s.ano<span class="fsd ws35 v3">-1</span><span class="v0">);</span></div><div class="t m0 xf h2f y114 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">1/1.000 = para transfo<span class="blank _0"></span>rmação da unidade de J.s<span class="fsd ws35 v3">-1</span><span class="v0"> para kW<span class="blank _3"></span>.</span></div><div class="t m0 xf ha y115 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Análise da viabilidade econômica</div><div class="t m0 xf hf yc0 ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws38">Pa<span class="blank _0"></span>ra a análise de viabilidade econômica do a<span class="blank _0"></span>prov<span class="blank _0"></span>eitamento en<span class="blank _0"></span>ergé<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf yc1 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws47">tico do biogás no período de 2017 a 2037, considerara<span class="blank _0"></span>m-s<span class="blank _2"> </span>e três possi-</div><div class="t m0 xf hf yc2 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa5">bilidades diferen<span class="blank _0"></span>tes: um ap<span class="blank _0"></span>rovei<span class="blank _0"></span>tamento de 150 kW co<span class="blank _0"></span>m entrada em </div><div class="t m0 xf hf y116 ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws38">operação em 2020, outr<span class="blank _0"></span>o de 300 kW a part<span class="blank _2"> </span>ir de 2024 e, \ue61enalmen<span class="blank _0"></span>te, </div><div class="t m0 xf hf y117 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa6">um com 450 kW com início em 2028, e as en<span class="blank _0"></span>tradas em operação estão </div><div class="t m0 xf hf y118 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">relacion<span class="blank _0"></span>adas à geração de biogás do aterr<span class="blank _0"></span>o.</div><div class="t m0 x14 hf y119 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws37">Pa<span class="blank _0"></span>ra a análise, utilizaram-se como indicado<span class="blank _0"></span>res econômicos o valo<span class="blank _0"></span>r </div><div class="t m0 xf hf y11a ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4e">presen<span class="blank _0"></span>te líquido (VPL) e a taxa interna de r<span class="blank _0"></span>etorno (TIR). O VPL, cal-</div><div class="t m0 xf hf y11b ff9 fsc fc0 sc0 ls2b ws3a">culado a partir d<span class="blank _2"> </span>a Equação 6, traz os valores fu<span class="blank _0"></span>turos do benefício </div><div class="t m0 xf hf y11c ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws38">líquido<span class="blank _0"></span>, isto é, as r<span class="blank _0"></span>eceitas e os custos do perío<span class="blank _2"> </span>do de funciona<span class="blank _0"></span>mento </div><div class="t m0 xf hf y11d ff9 fsc fc0 sc0 ls0 ws38">do emp<span class="blank _0"></span>reendimento pa<span class="blank _0"></span>ra o presente<span class="blank _0"></span>, corrigidos p<span class="blank _2"> </span>or uma taxa de<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hf y11e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">juros\ue61f(R<span class="blank _0"></span>ODRIGUES; MELO<span class="blank _5"></span>, 2017).</div><div class="c xf y11f wa h30"><div class="t m15 x29 h31 y120 ff1f fs1a fc0 sc0 ls3 ws8e">(<span class="blank"> </span>)</div><div class="t m16 x38 h32 y121 ff20 fs1b fc0 sc0 ls3">n</div></div><div class="t m16 x48 h32 y122 ff20 fs1b fc0 sc0 ls3 ws8f">j<span class="blank"> </span>j</div><div class="t m16 x49 h32 y123 ff20 fs1b fc0 sc0 ls3">j</div><div class="t m16 x16 h32 y124 ff20 fs1b fc0 sc0 ls3">j</div><div class="c xf y11f wa h30"><div class="t m16 x29 h33 y125 ff20 fs1c fc0 sc0 ls3 ws90">R<span class="blank"> </span>C</div><div class="t m16 x1c h33 y126 ff20 fs1c fc0 sc0 ls3">V</div></div><div class="t m16 x4a h33 y127 ff20 fs1c fc0 sc0 ls3 ws91">PL</div><div class="c xf y11f wa h30"><div class="t m16 x4b h33 y128 ff20 fs1c fc0 sc0 ls3">I</div><div class="t m16 x27 h33 y129 ff20 fs1c fc0 sc0 ls3">i</div></div><div class="t m16 x4c h32 y12a ff21 fs1b fc0 sc0 ls3">0</div><div class="c xf y11f wa h30"><div class="t m16 x15 h33 y12b ff21 fs1c fc0 sc0 ls3">1</div></div><div class="t m16 x40 h34 y12a ff1f fs1b fc0 sc0 ls3">=</div><div class="c xf y11f wa h30"><div class="t m16 x1b h35 y125 ff1f fs1c fc0 sc0 ls3">\u2212</div></div><div class="t m16 x4d h35 y127 ff1f fs1c fc0 sc0 ls3 ws92">=<span class="blank"> </span>\u2212</div><div class="t m16 x4e h35 y12c ff1f fs1c fc0 sc0 ls3">+</div><div class="t m17 x4f h36 y12d ff1f fs1d fc0 sc0 ls3">\u2211</div><div class="t m0 x50 hf y12e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa7"> (6)</div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf4" class="pf w0 h0" data-page-no="4"><div class="pc pc4 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x11 y0 w1 hd" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg4.png"><div class="t m0 x12 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2c ws5c">890<span class="blank _21"> </span><span class="ff2 fs1 ls3 wsc v0">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _5"></span>-896</span></div><div class="t m0 x0 hb y2a ff7 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Souza, A.R<span class="blank _2"> </span>. <span class="ff8">et al.</span></div><div class="t m0 x0 hf y2b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Em que:</div><div class="t m0 x0 hf y12f ff9 fsc fc0 sc0 ls3">R</div><div class="t m0 x37 h37 y130 ff9 fsd fc0 sc0 ls3 ws35">j<span class="fsc wsc v3"> = receitas do período j;</span></div><div class="t m0 x0 hf y2d ff9 fsc fc0 sc0 ls3">C</div><div class="t m0 x37 h37 y131 ff9 fsd fc0 sc0 ls3 ws35">j<span class="fsc wsc v3"> = custos do período j;</span></div><div class="t m0 x0 hf y89 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">i = taxa de juros;</div><div class="t m0 x0 hf y8a ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">I = inv<span class="blank _0"></span>estimento inicial.</div><div class="t m0 x13 hf y8c ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws36">Conforme Rodrigues e M<span class="blank _0"></span>elo (2017), um VPL acima de zero indica </div><div class="t m0 x0 hf y8d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">a viabilidade do emp<span class="blank _0"></span>reendiment<span class="blank _0"></span>o. </div><div class="t m0 x13 hf y8e ff9 fsc fc0 sc0 ls12 ws37">A taxa de juros u<span class="blank _0"></span>ti<span class="blank _2"> </span>lizada foi a de 8,7% a.a., co<span class="blank _0"></span>nforme Brasil (2016). </div><div class="t m0 x0 hf y8f ff9 fsc fc0 sc0 ls17 ws38">J<span class="blank _0"></span>á a TIR p<span class="blank _2"> </span>ode ser de\ue61enida como a taxa que zera o VPL, conf<span class="blank _0"></span>orme </div><div class="t m0 x0 hf y132 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Equação 7.</div><div class="c x0 y133 wb h30"><div class="t m18 x51 h31 y134 ff22 fs1a fc0 sc0 ls3 wsa8">(<span class="blank"> </span>)</div></div><div class="t m19 x1d h32 y135 ff23 fs1b fc0 sc0 ls36">n<span class="ls3 ws8f v8">j<span class="blank"> </span>j</span></div><div class="t m19 x3b h32 y136 ff23 fs1b fc0 sc0 ls3">j</div><div class="t m19 x13 h32 y137 ff23 fs1b fc0 sc0 ls3">j</div><div class="c x0 y133 wb h30"><div class="t m1a x34 h33 y138 ff23 fs1c fc0 sc0 ls3 ws90">R<span class="blank"> </span>C</div></div><div class="t m1a x52 h33 y139 ff23 fs1c fc0 sc0 ls3">I</div><div class="c x0 y133 wb h30"><div class="t m1a x53 h33 y13a ff23 fs1c fc0 sc0 ls3 ws91">TIR</div></div><div class="t m19 x1e h32 y13b ff24 fs1b fc0 sc0 ls3">0</div><div class="c x0 y133 wb h30"><div class="t m1a x1c h33 y13c ff24 fs1c fc0 sc0 ls3">0</div><div class="t m1a x38 h33 y13d ff24 fs1c fc0 sc0 ls3">1</div></div><div class="t m19 x1d h34 y13b ff22 fs1b fc0 sc0 ls3">=</div><div class="c x0 y133 wb h30"><div class="t m1a x53 h35 y138 ff22 fs1c fc0 sc0 ls3">\u2212</div></div><div class="t m1a x37 h35 y139 ff22 fs1c fc0 sc0 ls3 wsa9">=<span class="blank"> </span>\u2212</div><div class="t m1a x8 h35 y13e ff22 fs1c fc0 sc0 ls3">+</div><div class="t m1a x2e h36 y13f ff22 fs1d fc0 sc0 ls3">\u2211</div><div class="t m0 xb hf y140 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsaf"> (7)</div><div class="t m0 x0 hf yf5 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Em que:</div><div class="t m0 x0 hf yf6 ff9 fsc fc0 sc0 ls3">R</div><div class="t m0 x37 h20 y141 ff9 fsd fc0 sc0 ls3 ws35">j<span class="fsc wsc v3"> = receitas do período j;</span></div><div class="t m0 x0 hf y142 ff9 fsc fc0 sc0 ls3">C</div><div class="t m0 x37 h20 y143 ff9 fsd fc0 sc0 ls3 ws35">j<span class="fsc wsc v3"> = custos do período j;</span></div><div class="t m0 x0 hf y144 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">TIR = taxa interna de r<span class="blank _0"></span>etorno;</div><div class="t m0 x0 hf y145 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">I = inv<span class="blank _0"></span>estimento inicial.</div><div class="t m0 x13 hf y146 ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws38">Ela deve, segundo Rodrigues e Melo (2017), ser superior à taxa </div><div class="t m0 x0 hf y147 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">mínima de atra<span class="blank _0"></span>tividade (TMA), sendo esta adotada como 15% a.a.</div><div class="t m0 x13 hf y148 ff9 fsc fc0 sc0 ls38 ws38">O custo de im<span class="blank _0"></span>plantação da central, em dó<span class="blank _0"></span>lares, foi o<span class="blank _0"></span>btido por </div><div class="t m0 x0 hf y149 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb0">meio da equação pro<span class="blank _0"></span>posta p<span class="blank _2"> </span>or Silva <span class="ffa ls1a wsaa">et\ue61f<span class="blank"> </span>al<span class="blank"> </span></span>. (2017) (Equação 8), s<span class="blank _2"> </span>endo </div><div class="t m0 x0 hf y14a ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">P a potência a ser instalada (até 1 MW).</div><div class="t m0 x0 h38 y14b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Cust<span class="blank _0"></span>o (US$) = 4 × 10<span class="fsd ws35 v3">6</span><span class="v0">P + 258,311 <span class="blank _22"> </span>(8)</span></div><div class="t m0 x13 hf y14c ff9 fsc fc0 sc0 ls37 ws54">Considero<span class="blank _0"></span>u-s<span class="blank _2"> </span>e a con<span class="blank _0"></span>versão de moedas de US$ 1,00 (dólar ame<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y14d ff9 fsc fc0 sc0 ls37 ws57">ricano) para R$ 3,136 ref<span class="blank _0"></span>erente ao dia 19 de setemb<span class="blank _0"></span>ro de 2017, con<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y14e ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws37">forme B<span class="blank _0"></span>ACEN (2017). Em r<span class="blank _0"></span>elação ao valor da tarifa de energia, consi<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y14f ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws36">derou-se o dispost<span class="blank _0"></span>o p<span class="blank _2"> </span>ela Resolução N<span class="blank _0"></span>ormativa nº 482/2012 (ANEEL,<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 hf y150 ff9 fsc fc0 sc0 ls17 ws3a">2012) e sua revisão, a Resol<span class="blank _0"></span>ução Norma<span class="blank _0"></span>tiva nº 687/2015 (ANEEL, </div><div class="t m0 x0 hf y151 ff9 fsc fc0 sc0 ls37 wsb1">2015), nas quais se estabelece que a en<span class="blank _0"></span>ergia ativa injetada pela uni<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y152 ff9 fsc fc0 sc0 ls38 ws3a">dade consumido<span class="blank _0"></span>ra com microgeração ou minig<span class="blank _0"></span>eração distribuída </div><div class="t m0 x0 hf y153 ff9 fsc fc0 sc0 ls37 wsb2">pode se converter em crédi<span class="blank _0"></span>tos com a distribuidora local, sendo pos<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y154 ff9 fsc fc0 sc0 ls38 ws3a">teriormen<span class="blank _0"></span>te compensada com o co<span class="blank _0"></span>nsumo de energia elétrica pelo </div><div class="t m0 x0 hf y155 ff9 fsc fc0 sc0 ls37 ws9f">sistema (PIN <span class="ffa ls3 wsab">et\ue61f<span class="blank _2"> </span>al</span>., 2018; RIBEIRO <span class="ffa ls3 ws85">et\ue61f<span class="blank _23"> </span>al</span>., 2018; SIL<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _3"></span>A <span class="ffa ls3 ws85">et<span class="blank"> </span>\ue61f<span class="blank _23"> </span>al</span>., 2017; </div><div class="t m0 x0 hf y156 ff9 fsc fc0 sc0 ls37 wsa0">SANTOS <span class="ffa wsac">et\ue61fal</span><span class="wsc">., 2018). </span></div><div class="t m0 x13 hf y157 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb3">Quanto à p<span class="blank _0"></span>rodução de energia, de acor<span class="blank _0"></span>do com a ANEEL (2016), </div><div class="t m0 x0 hf y158 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws44">a microgeração distrib<span class="blank _0"></span>uída é caracterizada p<span class="blank _2"> </span>or gera<span class="blank _0"></span>r energia elétrica </div><div class="t m0 x0 hf y159 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb4">com potência in<span class="blank _0"></span>stal<span class="blank _2"> </span>ada menor o<span class="blank _0"></span>u igual a 75 kW<span class="blank _3"></span>, enquant<span class="blank _0"></span>o a minige-</div><div class="t m0 x0 hf y15a ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws38">ração distribuída se refer<span class="blank _0"></span>e às centrais gerado<span class="blank _0"></span>ras com potência insta<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y15b ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws38">lada superior a 75 kW e meno<span class="blank _0"></span>r ou igual a 3 MW para fo<span class="blank _0"></span>ntes hídri<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y15c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9c">cas, ou 5\ue61fMW para outras fo<span class="blank _0"></span>ntes como o b<span class="blank _0"></span>iogás. No caso em estudo<span class="blank _5"></span>, </div><div class="t m0 x0 hf y15d ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws38">considera-se que a pequena cen<span class="blank _0"></span>tral geradora aten<span class="blank _0"></span>derá às condições </div><div class="t m0 x0 hf y15e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws50">de au<span class="blank _0"></span>tossuprimen<span class="blank _0"></span>to de energia em baixa tensão no em<span class="blank _0"></span>preendimen<span class="blank _0"></span>to.</div><div class="t m0 x14 hf y15f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa3">Em relação ao con<span class="blank _0"></span>sumo de energia, por sua vez, as unidades con-</div><div class="t m0 xf hf y160 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws47">sumidoras de ener<span class="blank _0"></span>gia s<span class="blank _2"> </span>ão classi\ue61ecadas, no Bra<span class="blank _0"></span>sil, em dois grupos tari-</div><div class="t m0 xf hf y161 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4d">fários: A, caracterizado pela tarifa binômia, e B<span class="blank _0"></span>, de\ue61enido pela monô-</div><div class="t m0 xf hf y162 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4d">mia. A divisão se dá basicamente em função do nív<span class="blank _0"></span>el de tensão aten-</div><div class="t m0 xf hf y163 ff9 fsc fc0 sc0 ls39 ws38">dido e, consequen<span class="blank _0"></span>tement<span class="blank _0"></span>e, da demanda de potência exigida (kW). </div><div class="t m0 xf hf y164 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9b">Enquan<span class="blank _0"></span>to as unidades consumido<span class="blank _0"></span>ras que requer<span class="blank _0"></span>em tensão abaixo de </div><div class="t m0 xf hf y165 ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws37">2,3 kV são classi\ue61ecadas no grupo B (baixa tensão), as do A (alta ten<span class="blank _0"></span>são) </div><div class="t m0 xf hf y166 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4b">são atendidas em t<span class="blank _0"></span>ensão igual ou superior a 2,3 kV<span class="blank _3"></span>. Este é subdividido </div><div class="t m0 xf hf y167 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3a">em seis subgrupos, enquadrando geralmen<span class="blank _0"></span>te indústrias e estabeleci-</div><div class="t m0 xf hf y168 ff9 fsc fc0 sc0 ls3a ws3a">ment<span class="blank _0"></span>os comerciais de médio ou gra<span class="blank _0"></span>nde portes, enquanto as unida<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y169 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa2">des do grupo B são divididas em quatro su<span class="blank _0"></span>bgr<span class="blank _2"> </span>upos: B1 (residencial), </div><div class="t m0 xf hf y16a ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4f">B2\ue61f(rural), B3\ue61f(demais classes, como comer<span class="blank _0"></span>cial, industrial e outros) e </div><div class="t m0 xf hf y16b ff9 fsc fc0 sc0 ls19 ws36">B4 (iluminação púb<span class="blank _0"></span>lica) (ANEEL, 2010). Pelo fa<span class="blank _0"></span>to de o aterro sa<span class="blank _0"></span>nitário </div><div class="t m0 xf hf y16c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws14">não exigir um nível de ten<span class="blank _0"></span>são superior a 2,3 kV<span class="blank _3"></span>, considera-se a insta-</div><div class="t m0 xf hf y16d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws3a">lação enquan<span class="blank _0"></span>to consumidora den<span class="blank _0"></span>tro do subgrupo B3 como unidade </div><div class="t m0 xf hf y16e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">consumido<span class="blank _0"></span>ra de baixa tensão<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 x14 hf y16f ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws36">Diant<span class="blank _0"></span>e do exposto, co<span class="blank _0"></span>nforme realizado por Sil<span class="blank _0"></span>va <span class="ffa ls3c wsad">e<span class="blank"> </span>t<span class="blank _23"> </span>\ue61fal<span class="blank _23"> </span></span>. (2017), ado<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf h39 y170 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws51">tou-se, no cálculo da viabilidade, a tarifa de 509,74 R$.MWh<span class="fsd ws35 v3">-1</span><span class="ls32 wsb5 v0">, apre<span class="blank _2"> </span><span class="ls3">-</span></span></div><div class="t m0 xf hf y171 ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws37">sentada na As<span class="blank _0"></span>s<span class="blank _2"> </span>ociação Brasileira de Distribuidor<span class="blank _0"></span>es de Energia Elétrica </div><div class="t m0 xf hf yb5 ff9 fsc fc0 sc0 ls3a ws3a">(ABRADEE) pela CEMIG Distribuido<span class="blank _0"></span>ra, entre 8 de ab<span class="blank _0"></span>ril de 2015 e </div><div class="t m0 xf hf yb6 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws49">7\ue61f<span class="blank _0"></span>de abril de 2016. T<span class="blank _1"></span>al t<span class="blank _2"> </span>arifa ref<span class="blank _0"></span>ere-se ao valor da energia homologado </div><div class="t m0 xf hf y172 ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws38">e cobrado das unidades con<span class="blank _0"></span>sumidoras de classe B3, descon<span class="blank _0"></span>tados os </div><div class="t m0 xf hf y173 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb6">impostos I<span class="blank _0"></span>CMS, PIS/P<span class="blank _5"></span>ASEP e COFINS, sendo utilizada, na análise de </div><div class="t m0 xf hf y174 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4a">viabilidade econô<span class="blank _0"></span>mica, como receita equivalen<span class="blank _0"></span>te aos custos evitados </div><div class="t m0 xf hf y175 ff9 fsc fc0 sc0 lsd ws3a">de consumo de en<span class="blank _0"></span>ergia elétric<span class="blank _2"> </span>a no con<span class="blank _0"></span>texto do regime de co<span class="blank _0"></span>mpen<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y176 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">sação disposto pelas resoluções norma<span class="blank _0"></span>tivas da ANEEL supraci<span class="blank _0"></span>tadas.</div><div class="t m0 xf ha y72 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Estimativa da emissão de gases de efeito </div><div class="t m0 xf ha y177 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">estufa em difer<span class="blank _0"></span>entes cenários de ger<span class="blank _0"></span>enciamento</div><div class="t m0 xf hf y178 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb1">De acordo co<span class="blank _0"></span>m B<span class="blank _2"> </span>ove e L<span class="blank _0"></span>unghi (2006), a geração de biogás pode oca-</div><div class="t m0 xf hf y75 ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws38">sionar a c<span class="blank _0"></span>ombustão do meta<span class="blank _0"></span>no por centelha o<span class="blank _0"></span>u por aut<span class="blank _0"></span>oignição e o </div><div class="t m0 xf hf y76 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws37">consequen<span class="blank _0"></span>te aumen<span class="blank _0"></span>to de GEE pelo fato de emi<span class="blank _0"></span>tir metano à atmosfera. </div><div class="t m0 xf hf y77 ff9 fsc fc0 sc0 ls19 ws36">Esse gás é inodoro<span class="blank _5"></span>, as\ue61exiante, in\ue61da<span class="blank _0"></span>mável e explosi<span class="blank _0"></span>vo e tem potencial de </div><div class="t m0 xf hf y78 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws98">aquecimen<span class="blank _0"></span>to global 28 vezes superior ao dióxido de carbono (IPCC, </div><div class="t m0 xf hf y79 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws45">2014). No en<span class="blank _0"></span>tanto<span class="blank _5"></span>, s<span class="blank _2"> </span>eu ap<span class="blank _0"></span>rovei<span class="blank _0"></span>tamento co<span class="blank _0"></span>mo font<span class="blank _0"></span>e energética elimina </div><div class="t m0 xf hf y7a ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws3a">esse prob<span class="blank _0"></span>lema, além de reduzir a dependência de combu<span class="blank _0"></span>stíveis fós<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y7b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws40">seis, uma vez que é classi\ue61ecado co<span class="blank _0"></span>mo uma fon<span class="blank _0"></span>te renová<span class="blank _0"></span>vel de energia.</div><div class="t m0 x14 hf y7c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb7">Pa<span class="blank _0"></span>ra estimar as emissões de GEE em diversos cenários de ger<span class="blank _0"></span>en-</div><div class="t m0 xf hf y7d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb8">ciamen<span class="blank _0"></span>to de RSU<span class="blank _5"></span>, utilizou-se o modelo de redução de r<span class="blank _0"></span>esíduos <span class="ffa ls2e ws56">W<span class="blank _1"></span>a<span class="blank _2"> </span>ste </span></div><div class="t m0 xf hf y7e ffa fsc fc0 sc0 ls14 wsb5">Reduction M<span class="blank _0"></span>odel <span class="ff9 lsb wsae">(W<span class="blank _3"></span>ARM<span class="ff6 fsd ls3b v3">©</span><span class="ws38 v0">), des<span class="blank _2"> </span>en<span class="blank _0"></span>volvido pela Agência de P<span class="blank _0"></span>roteção </span></span></div><div class="t m0 xf hf y179 ff9 fsc fc0 sc0 ls2e ws36">Ambien<span class="blank _0"></span>tal dos Estados U<span class="blank _0"></span>nidos da América. A ferramenta W<span class="blank _3"></span>ARM<span class="ff6 fsd ls3 v3">©</span></div><div class="t m0 x54 hf y17a ff9 fsc fc0 sc0 ls3d ws59"> tem </div><div class="t m0 xf hf y17b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa0">como ob<span class="blank _0"></span>jetivo principal o apoio à t<span class="blank _0"></span>omada de decisão através da co<span class="blank _0"></span>m-</div><div class="t m0 xf hf y17c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb9">paração das implicações no ciclo de vida dos GEE e na ener<span class="blank _0"></span>gia resul-</div><div class="t m0 xf hf y17d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws52">tant<span class="blank _0"></span>es de diferentes p<span class="blank _0"></span>ráticas de gestão de resíd<span class="blank _0"></span>uos sólidos, tais como </div><div class="t m0 xf hf y17e ff9 fsc fc0 sc0 lsc ws38">redução na f<span class="blank _0"></span>onte<span class="blank _0"></span>, reciclagem, disposição em a<span class="blank _0"></span>terro sanitário<span class="blank _0"></span>, com<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y17f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws46">bustão<span class="blank _0"></span>, digestão anaeró<span class="blank _0"></span>bia e compostagem. A<span class="blank _5"></span>o comparar um cená<span class="blank _0"></span>rio </div><div class="t m0 xf hf y180 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws50">de linha de base a cenários alternativ<span class="blank _0"></span>os, port<span class="blank _2"> </span>an<span class="blank _0"></span>to, o W<span class="blank _3"></span>ARM<span class="ff6 fsd ws7b v3">©</span><span class="v0"> permite </span></div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf5" class="pf w0 h0" data-page-no="5"><div class="pc pc5 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x15 y0 w2 h1" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg5.png"><div class="t m0 x1 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2c ws5c">891</div><div class="t m0 x2 h3 y2 ff2 fs1 fc0 sc0 ls3 wsc">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _5"></span>-896</div><div class="t m0 x16 hb y86 ffb fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Energia de biogás e cenários de gestão de RSU em V<span class="blank _5"></span>arginha (MG)</div><div class="t m0 x0 hf y2b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsca">estimar as alt<span class="blank _0"></span>eraçõ<span class="blank _2"> </span>es de emissões de GEE e o uso de energia ao longo </div><div class="t m0 x0 hf y12f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">do ciclo de vida de diversos ma<span class="blank _0"></span>teriais (USEP<span class="blank _1"></span>A, 2016).</div><div class="t m0 x13 hf y181 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws55">Como dados de entrada do modelo<span class="blank _0"></span>, considero<span class="blank _0"></span>u-se a quantidade </div><div class="t m0 x0 hf y182 ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws38">acumulada de resíduos sólidos es<span class="blank _0"></span>timada para os 20 anos de pro<span class="blank _0"></span>jeto </div><div class="t m0 x0 hf y183 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wscb">(808.219,72 t), a distância média de transpo<span class="blank _0"></span>r<span class="blank _2"> </span>te de 8 km a<span class="blank _0"></span>té as unida-</div><div class="t m0 x0 hf y184 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws56">des de tratamen<span class="blank _0"></span>to de resíduos e a co<span class="blank _0"></span>mposição gravimétrica estimada </div><div class="t m0 x0 hf y185 ff9 fsc fc0 sc0 ls1d ws37">pelo Diagnóstico de Resíduos Sólidos U<span class="blank _0"></span>rbanos do Ins<span class="blank _0"></span>tituto de P<span class="blank _0"></span>esquisa </div><div class="t m0 x0 hf y186 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Econômica A<span class="blank _5"></span>plicada (IPEA, 2012), conforme Figura 1.</div><div class="t m0 x13 hf y187 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wscc">A análise de estimativa <span class="blank _0"></span>dos GEE e de uso de energia foi efetuada </div><div class="t m0 x0 hf y188 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wscd">para qua<span class="blank _0"></span>tro cenários de gerenciam<span class="blank _0"></span>ento de RSU<span class="blank _1"></span>, sendo um represen-</div><div class="t m0 x0 hf y189 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws14">tativo do cená<span class="blank _0"></span>rio atual (linha de base) e outros tr<span class="blank _0"></span>ês alternativos, co<span class="blank _0"></span>n-</div><div class="t m0 x0 hf y18a ff9 fsc fc0 sc0 ls3e ws38">temp<span class="blank _0"></span>lando diferen<span class="blank _0"></span>tes práticas de g<span class="blank _0"></span>estão. A de\ue61enição dos cenários<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 hf y18b ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws38">hipotéticos baseou-se no pla<span class="blank _0"></span>no de metas desfavo<span class="blank _0"></span>rável p<span class="blank _0"></span>roposto pelo </div><div class="t m0 x0 hf y18c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa3">Plano N<span class="blank _0"></span>acional de Resíduos Sólidos (PNRS) (versão p<span class="blank _0"></span>reliminar) para </div><div class="t m0 x0 hf y18d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4e">a Região Sudeste, determina<span class="blank _0"></span>ndo redução percent<span class="blank _0"></span>ual de resíduos reci-</div><div class="t m0 x0 hf y18e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb0">cláv<span class="blank _0"></span>eis se<span class="blank _2"> </span>cos e or<span class="blank _0"></span>gânicos dispostos em aterr<span class="blank _0"></span>os em taxas de 50 e 55%, </div><div class="t m0 x0 hf y18f ff9 fsc fc0 sc0 ls8 ws38">respectivamen<span class="blank _0"></span>te. Com exceção do cenário base, con<span class="blank _0"></span>siderou-se, para </div><div class="t m0 x0 hf y190 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa2">os demais, a r<span class="blank _0"></span>ec<span class="blank _2"> </span>uperação energética do b<span class="blank _0"></span>iogás de aterro<span class="blank _0"></span>. Os cenários </div><div class="t m0 x0 hf y191 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">são descritos a seguir<span class="blank _2"> </span>:</div><div class="t m0 x0 hf y192 ff9 fsc fc0 sc0 ls1d ws37">\u2022 <span class="blank _10"> </span>cenário base: corresponde à linha de base para com<span class="blank _0"></span>paração e supõe </div><div class="t m0 x13 hf y193 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb9">que todos os RSU são dispost<span class="blank _0"></span>os em aterro sanitá<span class="blank _0"></span>rio, uma vez que </div><div class="t m0 x13 hf y194 ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws36">não há info<span class="blank _0"></span>rmações su\ue61ecientes para determinação da e\ue61eciên<span class="blank _0"></span>cia de </div><div class="t m0 x13 hf y195 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">reciclagem n<span class="blank _0"></span>o município a<span class="blank _0"></span>tualmente;</div><div class="t m0 x0 hf y196 ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws37">\u2022 <span class="blank _10"> </span>cenário 1: repr<span class="blank _0"></span>esenta uma tendência pessimista de gerencia<span class="blank _0"></span>mento<span class="blank _0"></span>, </div><div class="t m0 x13 hf y197 ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws38">considera<span class="blank _0"></span>ndo que apenas 10% dos resíd<span class="blank _0"></span>uos recicláveis secos são </div><div class="t m0 x13 hf y198 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">reciclados, sendo o resta<span class="blank _0"></span>nte destinado ao at<span class="blank _0"></span>erro;</div><div class="t m0 xf hf y199 ff9 fsc fc0 sc0 ls40 ws37">\u2022 <span class="blank _24"> </span>cenário 2: indica uma tendência pouco o<span class="blank _0"></span>timista, estabele<span class="blank _2"> </span>cendo enfo<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x14 hf y19a ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws38">que na recuperação de ma<span class="blank _0"></span>teriais por meio da reciclagem de 30% </div><div class="t m0 x14 hf y19b ff9 fsc fc0 sc0 ls19 ws3a">dos resíduos r<span class="blank _0"></span>ecicláveis secos e da implemen<span class="blank _0"></span>tação do tratament<span class="blank _0"></span>o </div><div class="t m0 x14 hf y19c ff9 fsc fc0 sc0 ls1a ws37">por digestão anaer<span class="blank _0"></span>óbia para 25% dos resíduos o<span class="blank _0"></span>rgânicos. Os demais </div><div class="t m0 x14 hf y19d ff9 fsc fc0 sc0 ls2e wsc">resíduos sólidos mis<span class="blank _0"></span>turados são enviados diretamen<span class="blank _0"></span>te ao aterr<span class="blank _0"></span>o;</div><div class="t m0 xf hf y19e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb1">\u2022 <span class="blank _25"> </span>cenário 3: corres<span class="blank _0"></span>ponde a um cenário otimista pelo cumprimen<span class="blank _0"></span>to </div><div class="t m0 x14 hf y19f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa2">do plano de metas mínimo do PNRS. Es<span class="blank _0"></span>sa a<span class="blank _2"> </span>lterna<span class="blank _0"></span>tiva determina </div><div class="t m0 x14 hf y1a0 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws39">a reciclagem de 50% dos ma<span class="blank _0"></span>teriais reciclá<span class="blank _0"></span>veis e a digestão anaer<span class="blank _0"></span>ó-</div><div class="t m0 x14 hf y1a1 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws43">bia de 55% dos resíd<span class="blank _0"></span>uos orgânicos e incl<span class="blank _0"></span>ui ainda a abordag<span class="blank _0"></span>em de </div><div class="t m0 x14 hf y1a2 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb8">redução do vo<span class="blank _0"></span>lume de resíduos pela incineração de 50% dos r<span class="blank _0"></span>esí-</div><div class="t m0 x14 hf y1a3 ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws37">duos sólidos misturados, sendo o r<span class="blank _0"></span>estante encaminhado ao a<span class="blank _0"></span>terro<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 x14 hf y1a4 ff9 fsc fc0 sc0 ls3a ws3a">Os resul<span class="blank _0"></span>tados de GEE s<span class="blank _2"> </span>ão fo<span class="blank _0"></span>rnecidos em toneladas métricas de </div><div class="t m0 xf hf y1a5 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws55">dióxido de carbon<span class="blank _0"></span>o equivalente (MTCO<span class="fsd ws35 v7">2</span><span class="v0">E). A T<span class="blank _1"></span>abela 1 ap<span class="blank _0"></span>resenta os </span></div><div class="t m0 xf hf y1a6 ff9 fsc fc0 sc0 ls2e ws37">dados quan<span class="blank _0"></span>ti\ue61ecados de entrada de RSU em cada unidade de tratamen<span class="blank _0"></span>to </div><div class="t m0 xf hf y1a7 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">para os cenários em estudo em 20 a<span class="blank _0"></span>nos.</div><div class="t m0 xf he y1a8 ff3 fs6 fc0 sc0 ls5 ws4e">RESUL<span class="blank _3"></span>T<span class="blank _5"></span>ADOS E DISCUSSÃ<span class="blank _5"></span>O </div><div class="t m0 xf ha y1a9 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Projeção da população e da quantidade de RSU</div><div class="t m0 xf hf y107 ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws38">As Figuras 2 e 3 a<span class="blank _0"></span>presenta<span class="blank _0"></span>m, respect<span class="blank _2"> </span>ivam<span class="blank _0"></span>ente, a pr<span class="blank _0"></span>ojeção populacio<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf yb8 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws39">nal e a geração de RSU em V<span class="blank _3"></span>arginha (MG) no período de 2017 a 2037.<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 xf hf yb9 ff9 fsc fc0 sc0 ls9 ws38">Segundo a cur<span class="blank _2"> </span>va de taxa decrescente de crescimen<span class="blank _0"></span>to<span class="blank _0"></span>, a p<span class="blank _2"> </span>op<span class="blank _0"></span>ulação </div><div class="t m0 xf hf y108 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d wsa2">aumen<span class="blank _0"></span>ta de 128.769 habitan<span class="blank _0"></span>tes, em 2017, para 136.421 hab<span class="blank _0"></span>itantes em </div><div class="t m0 xf hf y1aa ff9 fsc fc0 sc0 ls1b ws36">2037, considera<span class="blank _0"></span>ndo-se uma população de saturação de 139.759 hab<span class="blank _0"></span>itan<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y1ab ff9 fsc fc0 sc0 ls41 ws36">tes. A\ue61f<span class="blank _5"></span>quantidade an<span class="blank _0"></span>ual coletada de RSU<span class="blank _5"></span>, por sua vez, passa de 33.561,7\ue61f<span class="blank _5"></span>t.</div><div class="t m0 xf h3a y1ac ff9 fsc fc0 sc0 ls42 wsba">ano<span class="fsd ls43 wsbb v3">-1</span><span class="ls40 ws36 v0"> para 43.385,3 t.ano<span class="fsd ls43 wsbb v3">-1</span> no período em estudo<span class="blank _0"></span>, equivalente a um índice </span></div><div class="t m0 xf h2f y73 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws3a">de geração <span class="ffa lse wsce">per capita<span class="blank _2"> </span></span> de 0,87 kg.hab<span class="fsd ls44 wsbc v3">-1</span><span class="ls1b wsbd v0">.ano<span class="fsd ls44 wsbc v3">-1</span></span><span class="v0"> no último ano<span class="blank _0"></span>. A quanti<span class="ls3">-</span></span></div><div class="t m0 xf hf y114 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d wscf">dade acumulada coletada de RSU<span class="blank _1"></span>, ao \ue61em do projeto<span class="blank _0"></span>, é de 808.219,72 t.</div><div class="t m0 xf ha y115 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Estimativa da produção de biogás</div><div class="t m0 xf hf yc0 ff9 fsc fc0 sc0 ls45 ws36">A<span class="blank _0"></span>través do <span class="ffa ls46 wscc">so\ue61ew<span class="blank _0"></span>are <span class="blank _1"></span><span class="ff9 ls45 wsbe">L<span class="blank"> </span>andGEM<span class="ff6 fsd ls3 v3">©</span></span></span></div><div class="t m0 x10 hf yc0 ff9 fsc fc0 sc0 ls45 ws36">, estimam-se geração o<span class="blank _0"></span>u emissão de gases,<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 xf hf yc1 ff9 fsc fc0 sc0 ls1b ws57">sendo metano o princi<span class="blank _0"></span>pa<span class="blank _2"> </span>l, pois é aq<span class="blank _0"></span>uele que tem a capacidade e o poder </div><div class="t m0 xf hf yc2 ff9 fsc fc0 sc0 ls2f ws36">calorí\ue61eco necessário para a com<span class="blank _0"></span>bustão e geração de energia. Esses gases são<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 x0 h3b y1ad ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 wsd0">Figura 1 \u2013<span class="ff1 wsd1"> Composição gr<span class="blank _0"></span>avimétrica estimada para os resíduos sólidos </span></div><div class="t m0 x0 h3b y1ae ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">urbanos coletados.</div><div class="t m0 x37 h4 y1af ff2 fs2 fc0 sc0 ls3 wsc">F<span class="blank _0"></span>onte: IPEA (2012).</div><div class="c x30 y1b0 wc h3c"><div class="t m0 x55 hb y1b1 ff25 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">Vidr<span class="blank _0"></span>o</div></div><div class="t m0 x56 hb y1b2 ff25 fs9 fc0 sc0 ls47 wsbf">2<span class="blank"> </span>,4<span class="blank"> </span>%</div><div class="c x30 y1b0 wc h3c"><div class="t m0 x6 hb y1b3 ff25 fs9 fc0 sc0 ls3">Metais</div></div><div class="t m0 x57 hb y1b4 ff25 fs9 fc0 sc0 ls48 wsbf">2,9<span class="blank"> </span>%</div><div class="t m0 x58 hb y1b5 ff25 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Papel, papelão </div><div class="t m0 x59 hb y1b6 ff25 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">e T<span class="blank _1"></span>etra Pak</div><div class="t m0 x5a hb y1b7 ff25 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">13,<span class="blank _0"></span>1%</div><div class="t m0 x5b hb y1b8 ff25 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Plástico total</div><div class="t m0 x5c hb y1b9 ff25 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc0">13,5%</div><div class="t m0 x5d hb y1ba ff25 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Matéria orgânica</div><div class="t m0 x5e hb y1bb ff25 fs9 fc0 sc0 ls48 wsc1">51,4%</div><div class="t m0 x7 hb y1b5 ff25 fs9 fc2 sc0 ls3 ws6">Outro<span class="blank _0"></span>s</div><div class="t m0 x5f hb y1b6 ff25 fs9 fc2 sc0 ls49 wsc2">16<span class="blank"> </span>,7<span class="blank _2"> </span>%</div><div class="t m0 xf h3b y1bc ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 wsd2">T<span class="blank _5"></span>abela 1 \u2013<span class="ff1 wsd3"> Quantidade de resíduos sólidos urbano<span class="blank _0"></span>s des<span class="blank _2"> </span>tinada às </span></div><div class="t m0 xf h3b y1bd ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsd4">unidades de tratamento segundo as pr<span class="blank _0"></span>áticas de gerenciamento desses </div><div class="t m0 xf h3b y1be ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">resíduos de cada cenário em estudo.</div><div class="t m0 xf h4 y1ae ff2 fs2 fc0 sc0 ls3 wsc">RSU: resíduos sólido<span class="blank _0"></span>s urbanos.</div><div class="t m0 x60 h3d y1bf ff1 fs1e fc2 sc0 ls3">Cenário</div><div class="t m0 x61 h3d y1c0 ff1 fs1e fc2 sc0 ls3 wsc">Entradas de RSU em cada tipo de tratamento (t)</div><div class="t m0 x48 h3e y1c1 ff1 fs1e fc2 sc0 ls3 wsc3">Reciclagem<span class="blank"> </span><span class="wsc v4">Digestão </span></div><div class="t m0 x62 h3f y1c2 ff1 fs1e fc2 sc0 ls3 wsc4">anaeróbia<span class="blank"> </span><span class="wsc5 v4">Inciner<span class="blank _0"></span>ação<span class="blank"> </span><span class="ls4a wsd5 v4">At<span class="blank _2"> </span>erro<span class="blank _2"> </span> </span></span></div><div class="t m0 x63 h3d y1c2 ff1 fs1e fc2 sc0 ls3">sanitário</div><div class="t m0 x60 hb y1c3 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc6">Base<span class="blank _26"> </span>0<span class="blank"> </span>0<span class="blank"> </span>0<span class="blank _27"> </span>808.219,<span class="blank _0"></span>7</div><div class="t m0 x60 hb y1c4 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3f">1<span class="ls48 wsbf">25.782,<span class="blank"> </span>2<span class="blank _28"> </span></span><span class="ls3 wsc7">0<span class="blank _29"> </span>0<span class="blank"> </span></span><span class="ls47 wsbf">782<span class="blank _2"> </span>.4<span class="blank"> </span>3<span class="blank"> </span>7<span class="blank _0"></span>,<span class="blank _2"> </span>5</span></div><div class="t m0 x60 hb y1c5 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc0">2<span class="blank _2a"> </span>77<span class="blank _5"></span>.3<span class="blank"> </span>46,6<span class="blank _2b"> </span>103.856,2<span class="blank _27"> </span>0<span class="blank _2c"> </span><span class="ls48 wsc1">627<span class="blank _5"></span>.016,9</span></div><div class="t m0 x60 hb y1c6 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc8">3<span class="blank _2a"> </span>128.911,<span class="blank _0"></span>0<span class="blank _2b"> </span>228.<span class="blank _0"></span>483,7<span class="blank"> </span><span class="ls48 wsc9">225.412<span class="blank"> </span>,<span class="blank"> </span>5<span class="blank _2b"> </span>22<span class="blank"> </span>5.412<span class="blank _2"> </span>,<span class="blank"> </span>5</span></div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf6" class="pf w0 h0" data-page-no="6"><div class="pc pc6 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x11 y0 w1 hd" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg6.png"><div class="t m0 x12 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls52 wsd6">892<span class="blank _2d"> </span><span class="ff2 fs1 ls3 wsc v0">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _5"></span>-896</span></div><div class="t m0 x0 hb y2a ff7 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Souza, A.R<span class="blank _2"> </span>. <span class="ff8">et al.</span></div><div class="t m0 x0 hf y2b ff9 fsc fc0 sc0 ls1b ws53">gerados por meio da decom<span class="blank _0"></span>posição anaeróbia dos RS<span class="blank _0"></span>U e são compostos </div><div class="t m0 x0 hf y12f ff9 fsc fc0 sc0 ls40 ws37">basicament<span class="blank _0"></span>e por metano<span class="blank _0"></span>, dióxido de carbono e com<span class="blank _0"></span>postos orgânicos n<span class="blank _0"></span>ão<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 x0 hf y181 ff9 fsc fc0 sc0 ls1b wsa3">metálicos (NMOC, na sigla em inglês), totalizando o gás total de at<span class="blank _0"></span>erro.</div><div class="t m0 x13 hf y182 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wse4">A Figura 4 ap<span class="blank _0"></span>resenta as frações de gás emitidas pelo aterro sani-</div><div class="t m0 x0 hf y183 ff9 fsc fc0 sc0 ls0 ws3a">tário por meio da digestão anaeró<span class="blank _0"></span>bia de forma parcial e também<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 hf y184 ff9 fsc fc0 sc0 ls4b ws38">com<span class="blank _0"></span>pleta. V<span class="blank _1"></span>er<span class="blank _2"> </span>ifica-se que, em 2038, ocorrem as máximas p<span class="blank _0"></span>rodu<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 h3a y185 ff9 fsc fc0 sc0 ls4c ws38">ções de gás\ue61f<span class="blank _2"> </span>\u2014\ue61f<span class="blank _2"> </span> <span class="blank _2e"></span>43,61.10<span class="fsd ls4d v3">5</span><span class="ls53 v0">\ue61fm</span></div><div class="t m0 x3d h2e y1c7 ff9 fsd fc0 sc0 ls4d">3<span class="fsc ls4c wse6 v7">\ue61f<span class="blank _2"> </span> CH</span><span class="v9">4</span><span class="fsc ls54 wsd8 v7">. ano<span class="blank _2"> </span></span><span class="ls55 wsd7">-1</span><span class="fsc ls4c ws38 v7">, 43,61.10</span>5<span class="fsc ls3 wse7 v7"> m</span><span class="ls4e">3<span class="fsc ls4f wse8 v7"> CO</span><span class="v9">2</span><span class="fsc ls54 wsd8 v7">.an<span class="blank _2"> </span>o</span><span class="ls55 wsd7">-1</span><span class="fsc ls3 wse7 v7"> e </span></span></div><div class="t m0 x0 h2f y1c8 ff9 fsc fc0 sc0 ls38 wsd9">0,3489\ue61f<span class="blank"> </span>m<span class="fsd ls50 v3">3</span><span class="wse9 v0">\ue61f<span class="blank _2"> </span> NMOC. ano<span class="fsd ls56 wsda v3">-1</span><span class="ws3a">\ue61f<span class="blank _2"> </span>\u2014, resultando em uma pr<span class="blank _0"></span>odução total de </span></span></div><div class="t m0 x0 h40 y1c9 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">87,23. 10<span class="fsd ws35 v3">5</span><span class="v0"> m<span class="fsd ws35 v3">3</span> de gás de at<span class="blank _0"></span>erro.</span></div><div class="t m0 x0 ha y1ca ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Análise da viabilidade econômica</div><div class="t m0 x0 hf y9b ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws3a">Pa<span class="blank _0"></span>ra o apro<span class="blank _0"></span>veitamen<span class="blank _0"></span>to de 150 kW<span class="blank _3"></span>, obteve-se VPL de R$ 52.075,36 e </div><div class="t m0 x0 hf y1cb ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsea">TIR de 8,8% a.a., enquan<span class="blank _0"></span>to o apr<span class="blank _0"></span>oveita<span class="blank _0"></span>mento de 300 kW res<span class="blank _0"></span>ultou em </div><div class="t m0 x0 hf y1cc ff9 fsc fc0 sc0 ls1c ws38">um VPL de -R$ 188.723,82 e uma TIR de 6,4% a.a. P<span class="blank _0"></span>or \ue61em, a recu<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y1cd ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wse4">peração energética de 450 kW result<span class="blank _0"></span>ou em VPL de -R$ 604.777,04 e </div><div class="t m0 x0 hf y1ce ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">TIR de 0,8% a.a.</div><div class="t m0 x14 hf y1cf ff9 fsc fc0 sc0 ls1d ws37">Assim, os a<span class="blank _0"></span>pro<span class="blank _0"></span>veitamen<span class="blank _0"></span>tos de 300 kW e 450 kW não foram ca<span class="blank _0"></span>pazes </div><div class="t m0 xf hf y1d0 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws37">sequer de pagar o in<span class="blank _0"></span>vestimento inicial, ao passo que o a<span class="blank _0"></span>pro<span class="blank _0"></span>veitamen<span class="blank _0"></span>to </div><div class="t m0 xf hf y1d1 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wseb">de 150 kW conseguiu fazê-lo<span class="blank _5"></span>, tendo, teo<span class="blank _0"></span>ric<span class="blank _2"> </span>amen<span class="blank _0"></span>te, viabilidade econô-</div><div class="t m0 xf hf y1d2 ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws36">mica, embora a TIR de 8,8% seja inferior a TMA (15%), dem<span class="blank _0"></span>onstrando </div><div class="t m0 xf hf y1d3 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">ser um inves<span class="blank _0"></span>timento sem atra<span class="blank _0"></span>tividade e<span class="blank _2"> </span>conô<span class="blank _0"></span>mica. </div><div class="t m0 x14 hf y1d4 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws56">As co<span class="blank _0"></span>ndições de análise de vi<span class="blank _2"> </span>ab<span class="blank _0"></span>ilid<span class="blank _2"> </span>ade, no en<span class="blank _0"></span>tanto podem variar<span class="blank _5"></span>, </div><div class="t m0 xf hf y1d5 ff9 fsc fc0 sc0 lse ws37">sendo mais fa<span class="blank _0"></span>vorávei<span class="blank _0"></span>s ou desfavo<span class="blank _0"></span>ráveis. Em estudo r<span class="blank _0"></span>ealizado p<span class="blank _2"> </span>or Barros, </div><div class="t m0 xf hf y1d6 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws37">Tiago Filho e Silva<span class="ffa ls3 wsc"> <span class="blank _5"></span><span class="ff9 ls2d ws37">(2014), consta<span class="blank _0"></span>tou-se viabilidade \ue61enanceira de a<span class="blank _0"></span>pro<span class="ls3">-</span></span></span></div><div class="t m0 xf hf y1d7 ff9 fsc fc0 sc0 ls39 ws3a">veitamen<span class="blank _0"></span>to energético de biogá<span class="blank _0"></span>s de aterro a<span class="blank _0"></span>p<span class="blank _2"> </span>enas para pop<span class="blank _0"></span>ulaçõ<span class="blank _2"> </span>es </div><div class="t m0 xf hf y1d8 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws56">superiores a 200 mil ha<span class="blank _0"></span>bitan<span class="blank _0"></span>tes. Assim, os au<span class="blank _0"></span>tores indica<span class="blank _0"></span>m a necessi-</div><div class="t m0 xf hf y1d9 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9d">dade urgen<span class="blank _0"></span>te de formulação de políticas que in<span class="blank _0"></span>centivam a utilização </div><div class="t m0 xf hf y9b ff9 fsc fc0 sc0 ls2a ws3a">de aterr<span class="blank _0"></span>os sanitários como fon<span class="blank _0"></span>te de energia reno<span class="blank _0"></span>vável, a<span class="blank _0"></span>mpliando o </div><div class="t m0 xf hf y1cb ff9 fsc fc0 sc0 ls8 ws3a">númer<span class="blank _0"></span>o de iniciativas \ue61enanceira<span class="blank _0"></span>s econômicas para geração de ener<span class="blank _0"></span><span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y1cc ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb7">gia para populações inferiores a esse n<span class="blank _0"></span>úmero<span class="blank _0"></span>. De<span class="blank _2"> </span>ve-se levar em con-</div><div class="t m0 xf hf y1cd ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wscb">sideração ainda as quest<span class="blank _0"></span>ões ambiental e energ<span class="blank _0"></span>ética ao s<span class="blank _2"> </span>e decidir pelo </div><div class="t m0 xf hf y1ce ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">inv<span class="blank _0"></span>estimento na geração<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 x14 hf y1da ff9 fsc fc0 sc0 ls8 ws3a">Com a potência de 150 kW<span class="blank _3"></span>, enquan<span class="blank _0"></span>to produ<span class="blank _0"></span>tora de energia elé<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y1db ff9 fsc fc0 sc0 ls1c ws38">trica a partir da conversão do b<span class="blank _0"></span>iogás em eletricidade para seu auto<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y1dc ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa5">consum<span class="blank _0"></span>o, den<span class="blank _0"></span>tro do regime de com<span class="blank _0"></span>pensação de energia, a unidade é </div><div class="t m0 xf hf y1dd ff9 fsc fc0 sc0 ls1d ws37">caracterizada como minigeração distrib<span class="blank _0"></span>uída, p<span class="blank _2"> </span>or p<span class="blank _0"></span>roduzir entre 75\ue61f<span class="blank _5"></span>kW </div><div class="t m0 xf hf y1de ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">e 5 MW de potência instalada.</div><div class="t m0 xf ha y1df ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Estimativa do potencial ener<span class="blank _0"></span>gético de </div><div class="t m0 xf ha y1e0 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">conv<span class="blank _0"></span>ersão do biogás em energia elétrica</div><div class="t m0 xf hf y70 ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws37">Considerando os parâ<span class="blank _0"></span>metros adotados, os resultados an<span class="blank _0"></span>uais de potên<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 xf hf y1e1 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">cia da central a biogás são a<span class="blank _0"></span>presentados na Figura 5.</div><div class="t m0 x14 hf ybc ff9 fsc fc0 sc0 ls40 ws37">P<span class="blank _0"></span>ela análise de viabilidade econômica do emp<span class="blank _0"></span>reendiment<span class="blank _0"></span>o, not<span class="blank _0"></span>ou-se<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 xf hf ybd ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb7">que a potência do mo<span class="blank _0"></span>tor a pistão para q<span class="blank _0"></span>ue o projeto seja viáv<span class="blank _0"></span>el sob a </div><div class="t m0 xf hf y1e2 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb2">ótica econômica deve ser de 150 kW<span class="blank _3"></span>. A<span class="blank _0"></span>ssim, a área superior à linha de </div><div class="t m0 x0 h3b y1e3 ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 wsec">Figura 2 \u2013<span class="ff1 wsed"> Pr<span class="blank _0"></span>ojeção populacional de V<span class="blank _0"></span>arginha (MG) entre os anos de </span></div><div class="t m0 x0 h3b y1e4 ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">2017 e 203<span class="blank _0"></span>7<span class="blank _5"></span>.</div><div class="c x37 y1e5 wd h41"><div class="t m1b x43 hb y1e6 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">População (habitantes)</div><div class="t m0 x21 hb y1e7 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">150.<span class="blank _5"></span>000</div></div><div class="t m0 x2f hb y1e8 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">140.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x2f hb y1e9 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">130.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x2f hb y1ea ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">120.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x39 hb y1eb ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">110.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x64 hb y1ec ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">100.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x39 hb y1ed ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">90.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x39 hb y1ee ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">80.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m1b xa hb y1ef ff26 fs9 fc0 sc0 ls3">1991</div><div class="t m1b x65 hb y1f0 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3">2000</div><div class="t m1b x25 hb y1f1 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3">2010</div><div class="t m1b x5e hb y1f2 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2017</div><div class="t m1b x66 hb y1f3 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3">2018</div><div class="t m1b xd hb y1f4 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3">2019</div><div class="t m1b x20 hb y1f5 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2020</div><div class="t m1b x67 hb y1f6 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2021</div><div class="t m1b x68 hb y1f7 ff26 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">2022</div><div class="t m1b x69 hb y1f8 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2023</div><div class="t m1b x6a hb y1f9 ff26 fs9 fc0 sc0 ls49 wsdb">20<span class="blank"> </span>24</div><div class="t m1b x6b hb y1fa ff26 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">202<span class="blank"> </span>5</div><div class="t m1b x5b hb y1fb ff26 fs9 fc0 sc0 ls57 ws7">202<span class="blank"> </span>6</div><div class="t m1b x6c hb y1fc ff26 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">2027</div><div class="t m1b x2 hb y1fd ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2028</div><div class="t m1b x6d hb y1fe ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2029</div><div class="t m1b x6e hb y1ff ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2030</div><div class="t m1b x6f hb y200 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2031</div><div class="t m1b x70 hb y1f8 ff26 fs9 fc0 sc0 ls58 wsc9">2032</div><div class="t m1b x3 hb y201 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2033</div><div class="t m1b x71 hb y202 ff26 fs9 fc0 sc0 ls58 wsc9">203<span class="blank"> </span>4</div><div class="t m1b x72 hb y203 ff26 fs9 fc0 sc0 ls58 wsc9">203<span class="blank"> </span>5</div><div class="t m1b x73 hb y204 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2036</div><div class="c x37 y1e5 wd h41"><div class="t m1b x74 hb y205 ff26 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">2037</div></div><div class="t m0 x68 hb y206 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">T<span class="blank _1"></span>empo (anos)</div><div class="t m0 x75 hb y207 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">T<span class="blank _1"></span>axa decrescente de cr<span class="blank _0"></span>escimento</div><div class="t m0 x75 hb y208 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Censo IBGE</div><div class="c x37 y1e5 wd h41"><div class="t m0 x76 hb y209 ff26 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">População de satur<span class="blank _0"></span>ação</div></div><div class="t m0 x0 h3b y20a ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 wsee">Figura 3 \u2013<span class="ff1 wsef"> Pr<span class="blank _0"></span>ojeção da geração de resíduos sólidos urbanos em V<span class="blank _5"></span>arginha </span></div><div class="t m0 x0 h3b y20b ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">(MG) no período de 2017 a 203<span class="blank _0"></span>7<span class="blank _5"></span>.</div><div class="c x37 y20c we h42"><div class="t m1b x43 hb y20d ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Geração de r<span class="blank _0"></span>esíduos </div></div><div class="t m1b x2f hb y20e ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">sólidos urbanos (t.ano<span class="fs1f ls59 wsdc v2">-1</span><span class="v0">)</span></div><div class="c x37 y20c we h42"><div class="t m0 x77 hb y20f ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">44.000</div></div><div class="t m0 x8 hb y210 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">43.000</div><div class="t m0 x8 hb y211 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 wsdd">42.000</div><div class="t m0 x5 hb y212 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">41.000</div><div class="t m0 x8 hb y213 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">40.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x8 hb y214 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">39.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x8 hb y215 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">38.000</div><div class="t m0 x5 hb y216 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">37<span class="blank _1"></span>.000</div><div class="t m0 x8 hb y217 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">36.<span class="blank _0"></span>000</div><div class="t m0 x8 hb y218 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">35.000</div><div class="t m0 x8 hb y219 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">34.000</div><div class="t m1b x7 hb y21a ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2017</div><div class="t m1b x25 hb y21b ff27 fs9 fc0 sc0 ls3">2018</div><div class="t m1b x5e hb y21c ff27 fs9 fc0 sc0 ls3">2019</div><div class="t m1b x35 hb y21d ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2020</div><div class="t m1b x3d hb y21e ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2021</div><div class="t m1b x78 hb y21f ff27 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">2022</div><div class="t m1b x57 hb y220 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2023</div><div class="t m1b x79 hb y221 ff27 fs9 fc0 sc0 ls49 wsdb">20<span class="blank"> </span>24</div><div class="t m1b x7a hb y222 ff27 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">202<span class="blank"> </span>5</div><div class="t m1b x5a hb y223 ff27 fs9 fc0 sc0 ls57 ws7">202<span class="blank"> </span>6</div><div class="t m1b x7b hb y224 ff27 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">2027</div><div class="t m1b x6c hb y225 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2028</div><div class="t m1b x7c hb y226 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2029</div><div class="t m1b x7d hb y227 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2030</div><div class="t m1b x7e hb y228 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2031</div><div class="t m1b x7f hb y220 ff27 fs9 fc0 sc0 ls58 wsc9">2032</div><div class="t m1b x80 hb y229 ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2033</div><div class="t m1b x81 hb y22a ff27 fs9 fc0 sc0 ls58 wsc9">203<span class="blank"> </span>4</div><div class="t m1b x82 hb y22b ff27 fs9 fc0 sc0 ls58 wsc9">203<span class="blank"> </span>5</div><div class="t m1b x73 hb y22c ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">2036</div><div class="c x37 y20c we h42"><div class="t m1b x74 hb y22d ff27 fs9 fc0 sc0 ls57 wsbf">2037</div></div><div class="t m0 x83 hb y22e ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">33.000</div><div class="c x37 y20c we h42"><div class="t m0 x84 hb y22f ff27 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">T<span class="blank _1"></span>empo (anos)</div></div><div class="t m0 xf h3b y20a ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 wsf0">Figura 4 \u2013<span class="ff1 ws1f"> Estimativa de emissões de gases de aterr<span class="blank _0"></span>o sanitário, por meio </span></div><div class="t m0 xf h3b y20b ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">do uso do <span class="ff28 ls48 wsde">softwa<span class="blank"> </span>re<span class="blank"> </span></span> LandGEM<span class="ff6 fsa ws5 v2">©</span><span class="v0">, para o município de V<span class="blank _0"></span>arginha (MG).</span></div><div class="t m1b x14 hb y230 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Emissões (10<span class="fs1f ls51 v2">5</span> m<span class="fs1f wsdf v2">3</span><span class="ws6">.ano<span class="fs1f ls59 wse0 v2">-1</span>)</span></div><div class="c x60 y231 wf h43"><div class="t m0 x46 hb y232 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">100</div></div><div class="t m0 x16 hb y233 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">90</div><div class="t m0 x16 hb y234 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">80</div><div class="t m0 x40 hb y235 ff29 fs9 fc0 sc0 ls58">70</div><div class="t m0 x16 hb y236 ff29 fs9 fc0 sc0 ls5a">60</div><div class="t m0 x16 hb y237 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">50</div><div class="t m0 x16 hb y238 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">40</div><div class="t m0 x16 hb y239 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">30</div><div class="t m0 x16 hb y23a ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">20</div><div class="t m0 x40 hb y23b ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">10</div><div class="t m0 x4c hb y23c ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">0</div><div class="t m0 x85 hb y23d ff29 fs9 fc0 sc0 ls3 wse1">2017<span class="blank"> </span><span class="ls57 wsbf">2027<span class="blank _2f"> </span>2037<span class="blank _2f"> </span></span><span class="wse2">204<span class="blank _0"></span>7<span class="blank _e"> </span>2057<span class="blank"> </span>206<span class="blank _5"></span>7<span class="blank _e"> </span>20<span class="blank _0"></span>77<span class="blank _e"> </span>2087</span></div><div class="c x60 y231 wf h43"><div class="t m0 x6d hb y23e ff29 fs9 fc0 sc0 ls5b wse3">2<span class="blank"> </span>0<span class="blank"> </span>97</div></div><div class="t m0 x86 hb y23f ff29 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">T<span class="blank _1"></span>empo (anos)</div><div class="t m0 x87 hb y240 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Gás total de aterr<span class="blank _5"></span>o sanitário</div><div class="t m0 x87 hb y241 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3">Metano</div><div class="t m0 x87 hb y242 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Dióxido de carbono</div><div class="c x60 y231 wf h43"><div class="t m0 x2b hb y243 ff29 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Compostos orgânico<span class="blank _0"></span>s não metálicos</div></div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf7" class="pf w0 h0" data-page-no="7"><div class="pc pc7 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x15 y0 w2 h1" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg7.png"><div class="t m0 x1 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls4a wsf3">893</div><div class="t m0 x2 h3 y2 ff2 fs1 fc0 sc0 ls3 wsc">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _5"></span>-896</div><div class="t m0 x16 hb y86 ffb fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Energia de biogás e cenários de gestão de RSU em V<span class="blank _5"></span>arginha (MG)</div><div class="t m0 x0 hf y2b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9c">potência instalada do grá\ue61eco rep<span class="blank _0"></span>resenta a porção não passí<span class="blank _0"></span>vel de ser </div><div class="t m0 x0 hf y12f ff9 fsc fc0 sc0 ls1d ws37">ap<span class="blank _0"></span>rovei<span class="blank _0"></span>tada v<span class="blank _2"> </span>iav<span class="blank _0"></span>elmente para p<span class="blank _0"></span>rodução de energia elétrica. No en<span class="blank _0"></span>tanto<span class="blank _0"></span>, </div><div class="t m0 x0 hf y181 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws41">destaca-se a possibilidade de recuperação dessa energia na forma tér<span class="blank _5"></span>-</div><div class="t m0 x0 hf y182 ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws3a">mica ao se apr<span class="blank _0"></span>oveitar a sob<span class="blank _0"></span>ra para conver<span class="blank _0"></span>são de energia química do </div><div class="t m0 x0 hf y183 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws54">gás em energia calorí\ue61eca por qualquer em<span class="blank _0"></span>preendimen<span class="blank _0"></span>to que faça seu </div><div class="t m0 x0 hf y184 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">uso e que esteja pr<span class="blank _0"></span>óximo ao local de geração do biogás.</div><div class="t m0 x0 ha y244 ff1 fs8 fc0 sc0 ls3 wsc">Estimativa da geração de gases de ef<span class="blank _0"></span>eito estufa </div><div class="t m0 x0 hf y245 ff9 fsc fc0 sc0 ls38 ws3a">A T<span class="blank _1"></span>abela 2 traz um resumo dos principai<span class="blank _0"></span>s resultados de emissões </div><div class="t m0 x0 hf y246 ff9 fsc fc0 sc0 ls5c ws3a">de GEE e impactos de energia nos cená<span class="blank _0"></span>rios construídos para \ue61ens </div><div class="t m0 xf hf y247 ff9 fsc fc0 sc0 ls39 ws3a">com<span class="blank _0"></span>parativos, of<span class="blank _0"></span>erecendo, as<span class="blank _0"></span>sim, informações aos gestor<span class="blank _0"></span>es quanto<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hf y248 ff9 fsc fc0 sc0 ls16 ws3a">à elaboração de pr<span class="blank _0"></span>ojetos e à construção de cenários favo<span class="blank _0"></span>ráveis de<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hf y249 ff9 fsc fc0 sc0 ls37 ws38">gerencia<span class="blank _0"></span>mento in<span class="blank _0"></span>tegrado de RSU com vistas à red<span class="blank _0"></span>ução da emissão </div><div class="t m0 xf hf y24a ff9 fsc fc0 sc0 lsc wsc">de GEE e do uso energético<span class="blank _0"></span>. </div><div class="t m0 x14 hf y24b ff9 fsc fc0 sc0 ls1 ws38">Com base nos resultados, conf<span class="blank _0"></span>orme esperado, veri\ue61eca-se que o<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf hf y24c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws36">cenário 3 pr<span class="blank _0"></span>oporcio<span class="blank _0"></span>na os maiores benefícios am<span class="blank _0"></span>bientais em t<span class="blank _0"></span>ermos de </div><div class="t m0 xf hf y24d ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb3">emissão de GEE, permitindo, n<span class="blank _0"></span>o horizont<span class="blank _0"></span>e de projeto<span class="blank _0"></span>, teoricamen<span class="blank _0"></span>te, </div><div class="t m0 xf h44 y24e ff9 fsc fc0 sc0 ls17 ws38">a remoção de emissões de 597.363 MTCO<span class="fsd ls5d v7">2</span><span class="v0">E, além de uma econo<span class="ls3">-</span></span></div><div class="t m0 xf hf y1c9 ff9 fsc fc0 sc0 ls1 ws38">mia de energia de ap<span class="blank _0"></span>roximadam<span class="blank _0"></span>ente 1.629,8 GWh em co<span class="blank _0"></span>mparação </div><div class="t m0 xf hf y24f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">ao cenário at<span class="blank _0"></span>ual. </div><div class="t m0 x14 hf y250 ff9 fsc fc0 sc0 ls1a ws37">As Figuras 6 e 7 a<span class="blank _0"></span>presentam, r<span class="blank _0"></span>espect<span class="blank _2"> </span>ivamen<span class="blank _0"></span>te, as emissões de GEE e </div><div class="t m0 xf hf y251 ff9 fsc fc0 sc0 ls11 ws37">a utilização energética dos cenários est<span class="blank _0"></span>udados de acordo com cada tipo </div><div class="t m0 xf hf y252 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsf9">de manejo con<span class="blank _0"></span>siderado. En<span class="blank _0"></span>tre as práticas ado<span class="blank _0"></span>tad<span class="blank _2"> </span>as no ger<span class="blank _0"></span>enciament<span class="blank _0"></span>o </div><div class="t m0 xf hf y253 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa3">dos cenários hipotéticos, a r<span class="blank _0"></span>eciclagem foi a que deu r<span class="blank _0"></span>esultado a maio-</div><div class="t m0 xf hf y254 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws58">res ganhos ener<span class="blank _0"></span>géticos e remoção de emissões de GEE, evidenciando, </div><div class="t m0 x0 h3b y255 ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 wsfa">Figura 5 \u2013<span class="ff1 wsfb"> Estimativa de potências disponí<span class="blank _0"></span>vel e instalada em uma central </span></div><div class="t m0 x0 h3b y256 ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsd4">de geração de energia elétrica a partir do biogás do aterr<span class="blank _0"></span>o sanitário de </div><div class="t m0 x0 h3b y257 ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">V<span class="blank _0"></span>arginha (MG).</div><div class="c x37 y258 w10 h45"><div class="t m1b x43 hb y259 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Potência (kW)</div><div class="t m0 x46 hb y25a ff2a fs9 fc0 sc0 ls3">80</div></div><div class="t m0 x39 hb y25b ff2a fs9 fc0 sc0 ls58">70</div><div class="t m0 x39 hb y25c ff2a fs9 fc0 sc0 ls5a">60</div><div class="t m0 x39 hb y25d ff2a fs9 fc0 sc0 ls3">50</div><div class="t m0 x39 hb y25e ff2a fs9 fc0 sc0 ls3">40</div><div class="t m0 x39 hb y25f ff2a fs9 fc0 sc0 ls3">30</div><div class="t m0 x39 hb y260 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3">20</div><div class="t m0 x4b hb y261 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3">10</div><div class="t m0 x23 hb y262 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3">0</div><div class="t m0 x83 hb y263 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3 wse1">2017<span class="blank"> </span><span class="ls57 wsbf">2027<span class="blank _2f"> </span>2037<span class="blank _2f"> </span></span><span class="wse2">204<span class="blank _0"></span>7<span class="blank _e"> </span>2057<span class="blank"> </span>206<span class="blank _5"></span>7<span class="blank _e"> </span>20<span class="blank _0"></span>77<span class="blank _e"> </span>2087</span></div><div class="c x37 y258 w10 h45"><div class="t m0 x88 hb y264 ff2a fs9 fc0 sc0 ls5b wse3">2<span class="blank"> </span>0<span class="blank"> </span>97</div></div><div class="t m0 x67 hb y265 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">T<span class="blank _1"></span>empo (anos)</div><div class="t m0 x5e hb y266 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Potência (kW)</div><div class="c x37 y258 w10 h45"><div class="t m0 x89 hb y267 ff2a fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Potência instalada (kW)</div></div><div class="t m0 x8a h3e y268 ff1 fs1e fc2 sc0 ls3 wsf4">Simulação<span class="blank _30"> </span>Cenário<span class="blank"> </span><span class="wsc v4">Emissões totais </span></div><div class="t m0 x69 h3d y269 ff1 fs1e fc2 sc0 ls3 wsc">de GEE (MT<span class="blank _0"></span>CO<span class="fs20 wsf5 va">2</span><span class="ls5e">E)</span></div><div class="t m0 x8b h3d y26a ff1 fs1e fc2 sc0 ls3 wsc">Uso energético </div><div class="t m0 x3 h3d y269 ff1 fs1e fc2 sc0 ls3">(MWh)</div><div class="t m0 x8a hb y26b ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Simulação 1 </div><div class="t m0 x8a hb y26c ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">(cenário </div><div class="t m0 x8a hb y26d ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">base <span class="ff5 ws4">versus</span> </div><div class="t m0 x8a hb y26e ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">cenário 1)</div><div class="t m0 xa hb y26f ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Linha de base<span class="blank _d"> </span>288.969<span class="blank _2c"> </span><span class="ls58 wsc9">55.<span class="blank _2"> </span>594</span></div><div class="t m0 xb hb y270 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Cenário 1<span class="blank _31"> </span><span class="ls5b wsdb">1<span class="blank"> </span>0<span class="blank"> </span>2<span class="blank _23"> </span>.97<span class="blank"> </span>0<span class="blank _32"> </span></span><span class="ws6">(243.<span class="blank _0"></span>685)</span></div><div class="t m0 xb hb y271 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Emissões </div><div class="t m0 x2c hb y272 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">incrementais de GEE/</div><div class="t m0 x76 hb y273 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">balanço energético</div><div class="t m0 x5a hb y272 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsf6">(185.999)<span class="blank _33"> </span>(299.279)</div><div class="t m0 x8a hb y274 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Simulação 2 </div><div class="t m0 x8a hb y275 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">(cenário </div><div class="t m0 x8a hb y276 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">base <span class="ff5 ws4">versus</span> </div><div class="t m0 x8a hb y277 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">cenário 2)</div><div class="t m0 xa hb y278 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Linha de base<span class="blank _d"> </span>288.969<span class="blank _2c"> </span><span class="ls58 wsc9">55.<span class="blank _2"> </span>594</span></div><div class="t m0 x65 hb y279 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Cenário 2<span class="blank _34"> </span>(71.<span class="blank _2"> </span>585)<span class="blank _a"> </span>(7<span class="blank _0"></span>40.<span class="blank _0"></span>991)</div><div class="t m0 xb hb y27a ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Emissões </div><div class="t m0 x2c hb y27b ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">incrementais de GEE/</div><div class="t m0 x76 hb y27c ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">balanço energético</div><div class="t m0 x8c hb y27b ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc0">(360.554)<span class="blank _35"> </span>(796.585)</div><div class="t m0 x8a hb y27d ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Simulação 3 </div><div class="t m0 x8a hb y27e ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">(cenário </div><div class="t m0 x8a hb y27f ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">base <span class="ff5 ws4">versus</span> </div><div class="t m0 x8a hb y280 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">cenário 3)</div><div class="t m0 xa hb y281 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Linha de base<span class="blank _d"> </span>288.969<span class="blank _2c"> </span><span class="ls58 wsc9">55.<span class="blank _2"> </span>594</span></div><div class="t m0 x65 hb y282 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Cenário 3<span class="blank _36"> </span>(308.394)<span class="blank _33"> </span>(1.57<span class="blank _1"></span>4.118)</div><div class="t m0 xb hb y283 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Emissões </div><div class="t m0 x2c hb y284 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">incrementais de GEE/</div><div class="t m0 x76 hb y285 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">balanço energético</div><div class="t m0 x8c hb y284 ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc0">(59<span class="blank _0"></span>7<span class="blank _5"></span>.<span class="blank"> </span>363)<span class="blank _35"> </span><span class="ls49 wsdb">(<span class="blank"> </span>1<span class="blank"> </span>.62<span class="blank"> </span>9.7<span class="blank"> </span>82<span class="blank"> </span>)</span></div><div class="t m0 x0 h3b y286 ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 wsfd">T<span class="blank _5"></span>abela 2 \u2013<span class="ff1 wsfe"> Resultados da simulação com o W<span class="blank _5"></span>ARM<span class="ff6 fsa ws5 v2">©</span><span class="v0"> para cenários </span></span></div><div class="t m0 x0 h3b y287 ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsff">hipotéticos de ger<span class="blank _0"></span>enciamento de resíduos sólidos urbanos no município </div><div class="t m0 x0 h3b y288 ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">de V<span class="blank _0"></span>arginha (MG).</div><div class="t m0 x0 h4 y1ae ff2 fs2 fc0 sc0 ls3 wsc">GEE: gases de efeito estufa.</div><div class="t m0 xf h3b y289 ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 ws100">Figura 6 \u2013<span class="ff1 ws101"> Emissões de gases de ef<span class="blank _0"></span>eito estufa, em toneladas métricas </span></div><div class="t m0 xf h3b y28a ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsf9">de dióxido de carbono equivalente (MT<span class="blank _5"></span>CO<span class="fsa wsf7 va">2</span>E), para cada tipo de manejo </div><div class="t m0 xf h3b y28b ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 ws102">dos cenários hipotéticos de ger<span class="blank _0"></span>enciamento de resíduos sólidos urbanos </div><div class="t m0 xf h3b y28c ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">de V<span class="blank _0"></span>arginha (MG).</div><div class="c x3e y28d w11 h46"><div class="t m1b x43 hb y28e ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Emissões de gases de </div></div><div class="t m1b x4f hb y28f ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">efeito estufa (MT<span class="blank _5"></span>CO<span class="fs1f wsdf va">2</span><span class="ls5f v0">E)</span></div><div class="c x3e y28d w11 h46"><div class="t m0 x17 hb y290 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">400.<span class="blank _5"></span>000</div></div><div class="t m0 x8d hb y291 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">300.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x8d hb y292 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">200.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x8e hb y293 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">100.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x8f hb y294 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3">0</div><div class="t m0 x90 hb y295 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013100<span class="blank _5"></span>.000</div><div class="t m0 x91 hb y296 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013<span class="blank _0"></span>200.<span class="blank _0"></span>000</div><div class="t m0 x91 hb y297 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013300<span class="blank _5"></span>.000</div><div class="t m0 x91 hb y298 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013400.<span class="blank _0"></span>000</div><div class="t m0 x92 hb y299 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3">Cenário</div><div class="t m0 x87 hb y29a ff2b fs9 fc0 sc0 ls3">base</div><div class="t m0 x93 hb y299 ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Cenário 1<span class="blank _15"> </span>Cenário 2<span class="blank _10"> </span>Cenário 3</div><div class="t m0 x94 hb y29b ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">Reciclagem</div><div class="c x3e y28d w11 h46"><div class="t m0 x22 hb y29c ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Ater<span class="blank _0"></span>ro sanitário</div></div><div class="t m0 x95 hb y29d ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 wsf8">Combustão</div><div class="c x3e y28d w11 h46"><div class="t m0 x96 hb y29c ff2b fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Digestão anaeróbia</div></div><div class="t m0 xf h3b y29e ff4 fs9 fc0 sc0 ls3 ws104">Figura 7 \u2013<span class="ff1 ws105"> Uso ener<span class="blank _0"></span>gético, em MWh, de cada tipo de manejo dos </span></div><div class="t m0 xf h3b y1ad ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 ws106">cenários hipotéticos de ger<span class="blank _0"></span>enciamento de resíduos sólidos urbanos de </div><div class="t m0 xf h3b y1ae ff1 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">V<span class="blank _0"></span>arginha (MG).</div><div class="c x3e y29f w12 h47"><div class="t m1b x43 hb y2a0 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Uso de energia (MWh)</div><div class="t m0 x97 hb y2a1 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">200.<span class="blank _5"></span>000</div></div><div class="t m0 x98 hb y2a2 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3">0</div><div class="t m0 x40 hb y2a3 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013<span class="blank _0"></span>200.<span class="blank _0"></span>000</div><div class="t m0 x40 hb y2a4 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013400.<span class="blank _0"></span>000</div><div class="t m0 x16 hb y2a5 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013600.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x99 hb y2a6 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u2013800.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x9a hb y2a7 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u20131.<span class="blank _5"></span>000.<span class="blank _0"></span>000</div><div class="t m0 x9a hb y2a8 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 wsf6">\u20131.200<span class="blank _0"></span>.000</div><div class="t m0 x9a hb y2a9 ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">\u20131.<span class="blank _0"></span>400.<span class="blank _5"></span>000</div><div class="t m0 x9a hb y2aa ff2c fs9 fc0 sc0 ls49 wsdb">\u20131.6<span class="blank"> </span>0<span class="blank"> </span>0.0<span class="blank"> </span>0<span class="blank"> </span>0</div><div class="t m0 x9b hb y2ab ff2c fs9 fc0 sc0 ls3">Cenário</div><div class="t m0 x9c hb y2ac ff2c fs9 fc0 sc0 ls3">base</div><div class="t m0 x9d hb y2ab ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Cenário 1<span class="blank _13"> </span>Cenário 2<span class="blank _37"> </span>Cenário 3</div><div class="t m0 x94 hb y2ad ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 ws6">Reciclagem</div><div class="c x3e y29f w12 h47"><div class="t m0 x22 hb y2ae ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Ater<span class="blank _0"></span>ro sanitário</div></div><div class="t m0 x95 hb y2ad ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 wsf8">Combustão</div><div class="c x3e y29f w12 h47"><div class="t m0 x96 hb y2ae ff2c fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Digestão anaeróbia</div></div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf8" class="pf w0 h0" data-page-no="8"><div class="pc pc8 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x11 y0 w1 hd" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg8.png"><div class="t m0 x12 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2c ws5c">894<span class="blank _38"> </span><span class="ff2 fs1 ls3 wsc v0">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _5"></span>-896</span></div><div class="t m0 x0 hb y2a ff7 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Souza, A.R<span class="blank _2"> </span>. <span class="ff8">et al.</span></div><div class="t m0 x0 hf y2b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws93">portanto<span class="blank _5"></span>, a importância da integração das etapas de separação do lixo </div><div class="t m0 x0 hf y12f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsa6">e reciclagem na<span class="blank _0"></span>s estratégias de manejo<span class="blank _0"></span>. De maneira geral, os ma<span class="blank _0"></span>teriais </div><div class="t m0 x0 hf y181 ff9 fsc fc0 sc0 ls1c ws38">reciclá<span class="blank _0"></span>veis apr<span class="blank _0"></span>esentam grande poten<span class="blank _0"></span>cial de remoção de emissõ<span class="blank _2"> </span>es de </div><div class="t m0 x0 hf y182 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws10a">GEE ao substit<span class="blank _0"></span>uírem os materiais vir<span class="blank _0"></span>gens que necessitam de gra<span class="blank _0"></span>ndes </div><div class="t m0 x0 hf y183 ff9 fsc fc0 sc0 ls13 ws36">quan<span class="blank _0"></span>tidades de energia e mistura de comb<span class="blank _0"></span>ustível no p<span class="blank _0"></span>rocesso de fabri<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y184 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">cação (BARROS, 2013).</div><div class="t m0 x13 hf y185 ff9 fsc fc0 sc0 ls63 ws38">A prá<span class="blank _0"></span>tica de digestão anaerób<span class="blank _0"></span>ia foi a segunda maio<span class="blank _0"></span>r colabo<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y186 ff9 fsc fc0 sc0 ls5c wsb4">radora na r<span class="blank _0"></span>edução das emissões de GEE. D<span class="blank _2"> </span>e acor<span class="blank _0"></span>do com V<span class="blank _1"></span>ergara, </div><div class="t m0 x0 hf y187 ff9 fsc fc0 sc0 lsa ws36">Damgaar<span class="blank _0"></span>d e Horvath (2011), esse tipo de sistema maximiza a extra<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y188 ff9 fsc fc0 sc0 ls9 ws37">ção e utilização do metano que seria liberado pelo resíduo or<span class="blank _0"></span>gânico </div><div class="t m0 x0 hf y189 ff9 fsc fc0 sc0 ls5c ws37">para a atmosf<span class="blank _0"></span>era e per<span class="blank _2"> </span>mite o a<span class="blank _0"></span>pro<span class="blank _0"></span>veitamen<span class="blank _0"></span>to energético reno<span class="blank _0"></span>vável.<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 hf y18a ff9 fsc fc0 sc0 ls61 ws38">Outros benefícios adiciona<span class="blank _0"></span>is incluem a red<span class="blank _0"></span>ução de emissões p<span class="blank _2"> </span>ela </div><div class="t m0 x0 hf y18b ff9 fsc fc0 sc0 ls9 ws36">secagem do digesta<span class="blank _0"></span>to antes de ser dis<span class="blank _0"></span>p<span class="blank _2"> </span>osto em a<span class="blank _0"></span>terro sanitá<span class="blank _0"></span>rio, bem </div><div class="t m0 x0 hf y18c ff9 fsc fc0 sc0 ls5c ws36">como seu possível a<span class="blank _0"></span>pro<span class="blank _0"></span>veitamen<span class="blank _0"></span>to em aplicações do solo após p<span class="blank _0"></span>ro<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y18d ff9 fsc fc0 sc0 ls5c ws10b">cessamen<span class="blank _0"></span>to devido ao s<span class="blank _2"> </span>eu do valor n<span class="blank _0"></span>utritivo (N, P<span class="blank _3"></span>, K). A<span class="blank _0"></span>demais, a </div><div class="t m0 x0 hf y18e ff9 fsc fc0 sc0 ls5c ws3f">separação da fração orgânica dos RSU pode con<span class="blank _0"></span>tribuir na melho<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y18f ff9 fsc fc0 sc0 ls5c ws3e">ria da eficiência de taxas de reciclagem, cujos mat<span class="blank _0"></span>eri<span class="blank _2"> </span>ais podem ser </div><div class="t m0 x0 hf y190 ff9 fsc fc0 sc0 ls60 ws3a">recuperados com ma<span class="blank _0"></span>is facilidade s<span class="blank _2"> </span>em estarem mi<span class="blank _0"></span>sturados com<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 hf y191 ff9 fsc fc0 sc0 ls5c wsc">resíduos b<span class="blank _0"></span>iodegrad<span class="blank _2"> </span>áv<span class="blank _0"></span>eis.</div><div class="t m0 x13 hf y192 ff9 fsc fc0 sc0 ls18 ws37">A<span class="blank _0"></span>pesar de participar com a menor par<span class="blank _0"></span>cela na redução das emissões </div><div class="t m0 x0 hf y193 ff9 fsc fc0 sc0 ls2e ws36">de GEE, a incineração no cenário 3 fo<span class="blank _0"></span>i responsá<span class="blank _0"></span>vel pela segunda técnica<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 x0 hf y194 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws36">que mais eco<span class="blank _0"></span>nomiza energia. Cont<span class="blank _0"></span>udo, a<span class="blank _0"></span>pes<span class="blank _2"> </span>ar de a<span class="blank _0"></span>presentar va<span class="blank _0"></span>ntagens </div><div class="t m0 x0 hf y195 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wscf">como a r<span class="blank _0"></span>edução do volume, a r<span class="blank _0"></span>ecuperação de energia e a esterilização </div><div class="t m0 x0 hf y196 ff9 fsc fc0 sc0 ls2d ws37">e estabilização dos resíd<span class="blank _0"></span>uos, a incineração é ainda fortemen<span class="blank _0"></span>te criticada </div><div class="t m0 x0 hf y197 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws9d">pela emissão de poluent<span class="blank _0"></span>es (LEME <span class="ffa ls1a ws107">et<span class="blank"> </span>\ue61f<span class="blank _23"> </span>al</span>., 2014; MCDOUGALL <span class="ffa ls1a ws108">et\ue61f<span class="blank _23"> </span>al</span><span class="wsc">., </span></div><div class="t m0 x0 hf y198 ff9 fsc fc0 sc0 ls19 ws37">2001). Assim, a<span class="blank _0"></span>inda é preciso desenvol<span class="blank _0"></span>ver pesquisas que incluam a tec<span class="ls3">-</span></div><div class="t m0 x0 hf y2af ff9 fsc fc0 sc0 ls12 ws37">nologia como possíve<span class="blank _0"></span>l parte de um gerenciamen<span class="blank _0"></span>to sustentá<span class="blank _0"></span>vel de RSU </div><div class="t m0 x0 hf y2b0 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb4">para situações especí\ue61ecas, considera<span class="blank _0"></span>ndo-se o desenvolvimen<span class="blank _0"></span>to avan-</div><div class="t m0 x0 hf y2b1 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">çado de sistemas de co<span class="blank _0"></span>ntrole de poluição a<span class="blank _0"></span>tmosférica.</div><div class="t m0 x14 hf y199 ff9 fsc fc0 sc0 ls7 ws38">Dentre os cená<span class="blank _0"></span>rios distintos, o at<span class="blank _0"></span>erro sanitário para destinação </div><div class="t m0 xf hf y19a ff9 fsc fc0 sc0 ls9 ws38">\ue61enal dos RSU possui o p<span class="blank _0"></span>ior com<span class="blank _0"></span>p<span class="blank _2"> </span>ortamen<span class="blank _0"></span>to de emissão de GEE e </div><div class="t m0 xf hf y19b ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsb3">consum<span class="blank _0"></span>o energético. Destaca-se que os r<span class="blank _0"></span>esultados focam as implica-</div><div class="t m0 xf hf y19c ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws40">ções das mudanças clim<span class="blank _0"></span>áticas pelo gerenciamen<span class="blank _0"></span>to de RSU<span class="blank _1"></span>, não consi-</div><div class="t m0 xf hf y19d ff9 fsc fc0 sc0 lsb ws38">derando ou<span class="blank _0"></span>tros impactos am<span class="blank _0"></span>bientais (co<span class="blank _0"></span>mo acidi\ue61ecação, to<span class="blank _0"></span>xicidade, </div><div class="t m0 xf hf y19e ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws10c">eutro<span class="blank _0"></span>\ue61ezação, en<span class="blank _0"></span>tre outros), as<span class="blank _0"></span>p<span class="blank _2"> </span>ectos socioeconômicos e a viabilidade </div><div class="t m0 xf hf y19f ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">tecnológica das possíveis in<span class="blank _0"></span>ter<span class="blank _2"> </span>venções no m<span class="blank _0"></span>unicípio<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 xf he y2b2 ff3 fs6 fc0 sc0 ls5 ws33">CONCL<span class="blank _0"></span>USÕES</div><div class="t m0 xf hf y1ca ff9 fsc fc0 sc0 ls1a ws38">A<span class="blank _0"></span>pós as análises dos dados de viabilidade econômica, co<span class="blank _0"></span>ncluiu-se que </div><div class="t m0 xf hf y2b3 ff9 fsc fc0 sc0 ls45 ws37">soment<span class="blank _0"></span>e o apr<span class="blank _0"></span>oveitamen<span class="blank _0"></span>to de 150 kW torna-se viáv<span class="blank _0"></span>el para ser empr<span class="blank _0"></span>egado. </div><div class="t m0 xf hf y2b4 ff9 fsc fc0 sc0 ls64 wsb0">Em relação aos cenários a<span class="blank _0"></span>valiados na geração de GEE, obser<span class="blank _2"> </span>va-se que o </div><div class="t m0 xf hf y2b5 ff9 fsc fc0 sc0 ls1b ws3a">cenário 3 pr<span class="blank _0"></span>oporciona os ma<span class="blank _0"></span>iores benefícios ambien<span class="blank _0"></span>tais em termos de </div><div class="t m0 xf hf y2b6 ff9 fsc fc0 sc0 ls46 ws37">emissão desses gases e uso de energia. Já para as p<span class="blank _0"></span>ráticas de geren<span class="blank _0"></span>ciamento </div><div class="t m0 xf hf y2b7 ff9 fsc fc0 sc0 ls42 ws37">dos cenários pr<span class="blank _0"></span>opostos, a reciclagem ob<span class="blank _0"></span>teve os maiores ga<span class="blank _0"></span>nhos energéticos<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 xf hf y2b8 ff9 fsc fc0 sc0 ls64 wsb3">e remoção de emissões de GEE, enquan<span class="blank _0"></span>to o aterro sani<span class="blank _0"></span>tário apr<span class="blank _0"></span>esenta o<span class="blank _2"> </span> </div><div class="t m0 xf hf y2b9 ff9 fsc fc0 sc0 ls65 ws37">pior co<span class="blank _0"></span>mportament<span class="blank _0"></span>o em relação à economia de energia e emissão de GEE. </div><div class="t m0 x14 hf y2ba ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws42">No<span class="blank _0"></span>ta-se, p<span class="blank _2"> </span>ortan<span class="blank _0"></span>to, a im<span class="blank _0"></span>portância que a reciclagem e a coleta sele-</div><div class="t m0 xf hf y2bb ff9 fsc fc0 sc0 ls6 ws3a">tiva exercem sob<span class="blank _0"></span>re as etapas de ger<span class="blank _0"></span>enciamento dos r<span class="blank _0"></span>esíduos sólidos </div><div class="t m0 xf hf y2bc ff9 fsc fc0 sc0 ls14 ws37">no municí<span class="blank _0"></span>pio, t<span class="blank _0"></span>ornando-se prática fundamen<span class="blank _0"></span>tal a s<span class="blank _2"> </span>er adotada em uma </div><div class="t m0 xf hf y2bd ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws4d">estratégia sus<span class="blank _0"></span>tentáve<span class="blank _0"></span>l de manejo. N<span class="blank _0"></span>esse caso, os esfo<span class="blank _0"></span>rços dos gesto<span class="blank _0"></span>res </div><div class="t m0 xf hf y2be ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws47">devem estar vol<span class="blank _0"></span>tados para investimen<span class="blank _0"></span>tos em infraestrutura e na cons-</div><div class="t m0 xf hf y2bf ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">cientização e educação am<span class="blank _0"></span>biental da população<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 xf he y71 ff3 fs6 fc0 sc0 ls5 ws33">A<span class="blank _0"></span>GRADECIMENT<span class="blank _5"></span>OS</div><div class="t m0 xf hf y72 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 ws49">Os au<span class="blank _0"></span>tores agradecem à Coordenação de A<span class="blank _5"></span>p<span class="blank _2"> </span>erfeiçoamen<span class="blank _0"></span>to de Pes<span class="blank _0"></span>so<span class="blank _2"> </span>al </div><div class="t m0 xf hf y73 ff9 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">de Ní<span class="blank _0"></span>vel Superior (CAPES) pelo a<span class="blank _0"></span>poio \ue61enanceiro<span class="blank _0"></span>.</div><div class="t m0 x0 h48 y2c0 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws10d">AGÊNCIA NA<span class="blank _5"></span>CIONAL DE ENERGIA ELÉTRICA (ANEEL). <span class="ff5">B<span class="blank _2"> </span>anco de </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2c1 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 wsd">Informações de Ger<span class="blank _0"></span>ação: <span class="ff2">BIG. Disponível em: <http:/<span class="blank _0"></span>/www2.aneel.</span></div><div class="t m0 x0 h48 y2c2 ff2 fsc fc0 sc0 ls61 ws109">gov<span class="blank _5"></span>.br<span class="blank _5"></span>/<span class="blank _0"></span>aplicacoes/<span class="blank _0"></span>capacidadebrasil/Oper<span class="blank _0"></span>acaoC<span class="blank"> </span>apacidadeBrasil.</div><div class="t m0 x0 h48 y2c3 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">cfm>. Acesso em: 11 out. 2017<span class="blank _5"></span>. </div><div class="t m0 x0 h48 y2c4 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws10e">AGÊNCIA NA<span class="blank _5"></span>CIONAL DE ENERGIA ELÉTRICA (ANEEL). (2010) </div><div class="t m0 x0 h48 y2c5 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws10f">Resolução Normativa nº 414, de 9 de set<span class="blank _0"></span>embro de 2010<span class="blank _0"></span>. Estabelece </div><div class="t m0 x0 h48 y2c6 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsb9">as condições gerais de f<span class="blank _0"></span>ornecimento de ener<span class="blank _0"></span>gia elétrica de forma </div><div class="t m0 x0 h48 y2c7 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws110">atualizada e consolidada. <span class="ff5 ws111">Diário O\ue61ficial da União</span>, Br<span class="blank _0"></span>asília, n. 177<span class="blank _5"></span>. </div><div class="t m0 x0 h48 y2c8 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws112">Disponível em: <http:/<span class="blank _5"></span>/www2.aneel.gov<span class="blank _5"></span>.br<span class="blank _5"></span>/<span class="blank _0"></span>cedoc/bren2010414.</div><div class="t m0 x0 h48 y2c9 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">pdf>. Acesso em: 20 jun. 2018.</div><div class="t m0 x0 h48 y2ca ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws113">AGÊNCIA NA<span class="blank _5"></span>CIONAL DE ENERGIA ELÉTRICA (ANEEL). (2012) </div><div class="t m0 x0 h48 y2cb ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsf9">Resolução Normativa nº 48<span class="blank _0"></span>2<span class="blank _2"> </span>, de 17 de abril de 2012. Estabelece as </div><div class="t m0 xf h48 y2cc ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws114">condições gerais par<span class="blank _0"></span>a o acesso de microger<span class="blank _0"></span>ação e minigeração </div><div class="t m0 xf h48 y2cd ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws115">distribuída aos sistemas de distribuição de energia elétrica, </div><div class="t m0 xf h48 y2ce ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws116">o sistema de compensação de energia elétrica, e dá outr<span class="blank _0"></span>as </div><div class="t m0 xf h48 y2cf ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">pr<span class="blank _0"></span>ovidências. <span class="blank _2"> </span><span class="ff5 wse4">Diário O\ue61ficial da União<span class="ff2">, Brasília, n. 7<span class="blank _0"></span>6. Disponível em: </span></span></div><div class="t m0 xf h48 y2d0 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws117"><http:/<span class="blank _0"></span>/www2.aneel.gov<span class="blank _1"></span>.br<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>cedoc/<span class="blank _0"></span>pubren2012<span class="blank _0"></span>482.pdf>. Acesso em: </div><div class="t m0 xf h48 y2d1 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">2 maio 2018.</div><div class="t m0 xf h48 y2d2 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws118">AGÊNCIA NA<span class="blank _5"></span>CIONAL DE ENERGIA ELÉTRICA (ANEEL). </div><div class="t m0 xf h48 y2d3 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws119">(2015) Resolução Normativa nº 68<span class="blank _5"></span>7<span class="blank _5"></span>, de 24 de nov<span class="blank _0"></span>embro de<span class="blank _5"></span> </div><div class="t m0 xf h48 y2d4 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws11a">2015. Alter<span class="blank _0"></span>a a Resolução Normativa nº 482, de 17 de abril de<span class="blank _5"></span> </div><div class="t m0 xf h48 y2d5 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws11b">2012, e os Módulos 1 e 3 dos Procediment<span class="blank _0"></span>os de Distribuição </div><div class="t m0 xf h48 y2d6 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws11c">\u2013 PRODIS<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _5"></span>. <span class="ff5">Diário O\ue61ficial da União</span>, Brasília, n. 230<span class="blank _0"></span>. Disponível<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 xf h48 y2d7 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws11d">em: <http:/<span class="blank _0"></span>/www2.aneel.gov<span class="blank _1"></span>.br<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>cedoc/<span class="blank _0"></span>pubren201568<span class="blank _5"></span>7<span class="blank _5"></span>.pdf>. </div><div class="t m0 xf h48 y2d8 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 wsc">Acesso em: 2 maio 2018.</div><div class="t m0 x71 he y2d9 ff3 fs6 fc0 sc0 ls5 ws33">REFERÊNCIAS</div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf9" class="pf w0 h0" data-page-no="9"><div class="pc pc9 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x15 y0 w2 h1" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bg9.png"><div class="t m0 x1 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2c ws5c">895</div><div class="t m0 x2 h3 y2 ff2 fs1 fc0 sc0 ls3 wsc">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _0"></span>.24 n.5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 887<span class="blank _5"></span>-896</div><div class="t m0 x16 hb y86 ffb fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Energia de biogás e cenários de gestão de RSU em V<span class="blank _5"></span>arginha (MG)</div><div class="t m0 x0 h48 y2da ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws121">AGÊNCIA NA<span class="blank _5"></span>CIONAL DE ENERGIA ELÉTRICA (ANEEL). (2016) </div><div class="t m0 x0 h48 y2db ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws122">Micro e miniger<span class="blank _0"></span>ação dis<span class="blank _2"> </span>tribuída:<span class="ff2 ws123"> sistema de compensação de </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2dc ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">energia elétrica. 2. ed. Brasília: ANEEL. 31 p.</div><div class="t m0 x0 h48 y2dd ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws124">ALLESCH, A<span class="blank _2"> </span>.; BRUNNER, P<span class="blank _1"></span>.H. (<span class="blank _2"> </span>2014) Assessment methods </div><div class="t m0 x0 h48 y2de ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws125">for solid w<span class="blank _0"></span>aste management: A literatur<span class="blank _0"></span>e re<span class="blank _0"></span>view<span class="blank _0"></span>. <span class="ff5 ls65 ws126">Wa<span class="blank _2"> </span>s<span class="blank _2"> </span>te </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2df ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws127">Management & R<span class="blank _0"></span>esearch<span class="ff2 ws115">, v<span class="blank _5"></span>. 32<span class="blank _2"> </span>, n. 6, p<span class="blank _0"></span>. 461\ue61c473. https:/<span class="blank _5"></span>/<span class="blank _0"></span>doi.</span></div><div class="t m0 x0 h48 y2e0 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws11e">org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1177%2F0<span class="blank _5"></span>734242X14535653</div><div class="t m0 x0 h48 y2e1 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws128">BANCO CENTRAL DO BRASIL (BA<span class="blank _0"></span>CEN). (2017) <span class="ff5">Cotações e boletins</span><span class="wsc">. </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2e2 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws129">Disponível em: <https:/<span class="blank _5"></span>/www<span class="blank _0"></span>.bcb.<span class="blank _0"></span>gov<span class="blank _5"></span>.br<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>estabilidade\ue61einanceira/</div><div class="t m0 x0 h48 y2e3 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">historicocotacoes>. Acesso em: 20 set. 2017</div><div class="t m0 x0 h48 y2e4 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws37">CONEST<span class="blank _5"></span>OGA<span class="blank _0"></span>\ue61cRO<span class="blank _0"></span>VERS & ASSOCIA<span class="blank _5"></span>TES (CRA). (<span class="blank _2"> </span>2004) <span class="ff5 ws94">Handbook for </span></div><div class="t m0 x0 h49 y2e5 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws54">the Pr<span class="blank _0"></span>eparation of Land\ue61fill Ga<span class="blank _0"></span>s to Energy P<span class="blank _0"></span>rojects in Latin America </div><div class="t m0 x0 h48 y2e6 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws12a">and the Caribbean<span class="ff2">. Washington, DC: The W<span class="blank _5"></span>orld B<span class="blank _2"> </span>ank \u2013 Energy </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2e7 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws12b">Sector Management Assistance Progr<span class="blank _0"></span>amme (ESMAP). Disponível </div><div class="t m0 x0 h48 y2e8 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws12c">em: <https:/<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>openknowledge.<span class="blank _5"></span>worldbank.org/bitstr<span class="blank _0"></span>eam/handle/<span class="blank _2"> </span>1</div><div class="t m0 x0 h48 y2e9 ff2 fsc fc0 sc0 ls66 ws47">0986/18081/332640handbook.pdf?sequence=1&isAllowed=y>.<span class="blank _0"></span> </div><div class="t m0 x0 h48 y2ea ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Acesso em: 20 set. 2017<span class="blank _1"></span>.</div><div class="t m0 x0 h48 y2eb ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws12d">BARROS, R.M. (2013) <span class="ff5">T<span class="blank _5"></span>ratado sobre R<span class="blank _0"></span>esíduos Sólidos: <span class="ff2">Gestão, uso e </span></span></div><div class="t m0 x0 h48 y2ec ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">sustentabilidade. Rio de Janeir<span class="blank _0"></span>o: Inter<span class="blank _0"></span>ciência.</div><div class="t m0 x0 h48 y2ed ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws12e">BARROS, R.M.; TIAGO FILHO<span class="blank _5"></span>, G.L<span class="blank _2"> </span>.; SIL<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _5"></span>A<span class="blank _2"> </span>, T<span class="blank _5"></span>.R. (2014) The elec<span class="blank _2"> </span>tric </div><div class="t m0 x0 h48 y2ee ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws12f">energy pot<span class="blank _0"></span>ential of land\ue61eill biogas in Brazil. <span class="ff5 ws130">Ener<span class="blank _0"></span>gy Policy<span class="ff2 ws12f">, v<span class="blank _5"></span>. 65, </span></span></div><div class="t m0 x0 h48 y2ef ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">p. 150\ue61c<span class="blank _0"></span>164. http:/<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>dx.doi.or<span class="blank _0"></span>g/<span class="blank _2"> </span>10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.enpol.2013.<span class="blank _0"></span>10.<span class="blank _5"></span>028</div><div class="t m0 x0 h48 y2f0 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws131">BO<span class="blank _0"></span>VE<span class="blank _2"> </span>, R<span class="blank _2"> </span>.; L<span class="blank _0"></span>UNGHI, P<span class="blank _5"></span>. (2006) Elec<span class="blank _2"> </span>tric pow<span class="blank _0"></span>er generation fr<span class="blank _0"></span>om </div><div class="t m0 x0 h48 y2f1 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws132">land\ue61eill gas using traditional and inno<span class="blank _0"></span>vative technologies. <span class="ff5 wsc">Ener<span class="blank _0"></span>gy </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2f2 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws133">Conv<span class="blank _0"></span>ersion and Management<span class="ff2">, v<span class="blank _5"></span>. 47<span class="blank _1"></span>, n. 11\ue61c12, p. 1391\ue61c<span class="blank _0"></span>1401. https:/<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>doi.</span></div><div class="t m0 x0 h48 y2f3 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws11f">org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.enconman.2005.<span class="blank _0"></span>08.01<span class="blank _0"></span>7</div><div class="t m0 x0 h48 y2f4 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws114">BRASIL<span class="blank _2"> </span>. (2010a) L<span class="blank _0"></span>ei nº 12<span class="blank _2"> </span>.305, de 2 de agosto de 2010<span class="blank _0"></span>. Institui a </div><div class="t m0 x0 h48 y2f5 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws134">Política Nacional de R<span class="blank _0"></span>esíduos Sólidos; altera a L<span class="blank _5"></span>ei nº 9.<span class="blank _0"></span>605, de 12 </div><div class="t m0 x0 h48 y2f6 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsd">de fev<span class="blank _0"></span>ereir<span class="blank _5"></span>o de 1998<span class="blank _2"> </span>; e dá outras pr<span class="blank _5"></span>ovidências. <span class="ff5">Diário O\ue61ficial [da] </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2f7 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws10e">República F<span class="blank _5"></span>ederativa do Brasil<span class="ff2 ws135">, Br<span class="blank _0"></span>asília. Disponível em: <http:/<span class="blank _5"></span>/</span></div><div class="t m0 x0 h48 y2f8 ff2 fsc fc0 sc0 lsb wsea">www<span class="blank _0"></span>.planalto.<span class="blank _0"></span>gov<span class="blank _5"></span>.br<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>ccivil_03/_ato200<span class="blank _5"></span>7<span class="blank _0"></span>\ue61c2010<span class="blank _0"></span>/2010/lei/l12305.htm>. </div><div class="t m0 x0 h48 y2f9 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Acesso em: 10 out. 2017<span class="blank _1"></span>.</div><div class="t m0 x0 h48 y2fa ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws136">BRASIL<span class="blank _2"> </span>. Ministério do Meio Ambiente. (2010b). <span class="ff5">Estudo sobr<span class="blank _0"></span>e </span></div><div class="t m0 x0 h49 y2fb ff5 fsc fc0 sc0 ls62 ws137">o Pot<span class="blank _0"></span>encial de Geração de Energia a partir de R<span class="blank _0"></span>esíduos de </div><div class="t m0 x0 h49 y2fc ff5 fsc fc0 sc0 ls62 ws138">Saneamento (lix<span class="blank _0"></span>o, esgoto), visando incrementar o uso de<span class="blank _5"></span> </div><div class="t m0 x0 h48 y2fd ff5 fsc fc0 sc0 ls62 ws128">biogás como f<span class="blank _0"></span>onte alternati<span class="blank _0"></span>va de energia reno<span class="blank _5"></span>vável<span class="ff2">. São Paulo<span class="blank _0"></span>. </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2fe ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws139">Disponível em: <http:/<span class="blank _5"></span>/www<span class="blank _0"></span>.mma.gov<span class="blank _1"></span>.br<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>estruturas/164/_</div><div class="t m0 x0 h48 y2ff ff2 fsc fc0 sc0 ls62 ws13a">publicacao/164_publicac<span class="blank _2"> </span>ao10012011033<span class="blank _0"></span>201.pdf>. Acesso em: </div><div class="t m0 x0 h48 y300 ff2 fsc fc0 sc0 ls62 wsc">11 out. 2017<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x0 h48 y301 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws13b">BRASIL<span class="blank _2"> </span>. Ministério das Cidades. (2016) <span class="ff5 ws13c">Análise da viabilidade </span></div><div class="t m0 x0 h49 y302 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws13d">técnico-econômica de produção de ener<span class="blank _0"></span>gia elétrica em ETEs no </div><div class="t m0 x0 h48 y303 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws13e">Brasil a partir do biogás<span class="ff2 ws13f">. Br<span class="blank _0"></span>asília, DF: Probiogás. Disponív<span class="blank _0"></span>el em: </span></div><div class="t m0 x0 h48 y304 ff2 fsc fc0 sc0 ls67 ws4b"><https:/<span class="blank _0"></span>/www<span class="blank _5"></span>.giz.de/<span class="blank _5"></span>en/<span class="blank _0"></span>downloads/Probiogas<span class="blank _0"></span>-EVTE\ue61cETEs.pdf>. </div><div class="t m0 x0 h48 y305 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Acesso em: 10 out. 2017<span class="blank _1"></span>.</div><div class="t m0 x0 h48 y306 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws140">CHERUBINI, F<span class="blank _5"></span>.; BARGIGLI, S.; UL<span class="blank _5"></span>GIA<span class="blank _5"></span>TI, S. (2009) Lif<span class="blank _0"></span>e cycle </div><div class="t m0 x0 h48 y307 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws141">assessment (L<span class="blank _5"></span>CA) of waste management strategies: Land\ue61eilling, </div><div class="t m0 x0 h48 y308 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws18">sorting plant and incineration. <span class="ff5 wsac">Ener<span class="blank _0"></span>gy<span class="ff2 ws18">, v<span class="blank _5"></span>. 3<span class="blank _2"> </span>4, n. 12, p. 2116\ue61c<span class="blank _0"></span>2123. </span></span></div><div class="t m0 x0 h48 y309 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws11f">https:/<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>doi.org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.<span class="blank _0"></span>energy<span class="blank _5"></span>.<span class="blank"> </span>2008.08.<span class="blank _0"></span>023</div><div class="t m0 x0 h48 y30a ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsb0">COMP<span class="blank _5"></span>ANHIA AMBIENT<span class="blank _5"></span>AL DO E<span class="blank _2"> </span>ST<span class="blank _1"></span>ADO DE SÃO P<span class="blank _5"></span>AUL<span class="blank _5"></span>O (CETESB). </div><div class="t m0 x0 h48 y30b ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">(2006) <span class="blank _2"> </span><span class="ff5">Biogás: <span class="blank _2"> </span></span><span class="ws55">geração e uso energético \u2013 v<span class="blank _0"></span>ersão 1.0<span class="blank _0"></span>/Cetesb<span class="blank _0"></span>. São </span></div><div class="t m0 xf h48 y30c ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws142">Paulo: CETESB. Disponível em: <https:/<span class="blank _5"></span>/<span class="blank _0"></span>cetesb.sp.<span class="blank _0"></span>gov<span class="blank _5"></span>.br<span class="blank _0"></span>/biogas/</div><div class="t m0 xf h48 y30d ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">softwar<span class="blank _0"></span>es/>. Acesso em: 15 set. 2017<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 xf h48 y30e ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws143">GOUVEIA, N. (<span class="blank _2"> </span>2012) Resíduo<span class="blank _0"></span>s sólidos urbanos: impactos </div><div class="t m0 xf h48 y30f ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws144">socioambientais e perspectiva de manejo sustentáv<span class="blank _0"></span>el com </div><div class="t m0 xf h48 y310 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws145">inclusão social. <span class="ff5">Ciência e Saúde Coletiva</span>, Rio de Janeir<span class="blank _0"></span>o, v<span class="blank _5"></span>. 17<span class="blank _1"></span>, n. 6, </div><div class="t m0 xf h48 y311 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">p. 150<span class="blank _0"></span>3\ue61c1510<span class="blank _5"></span>. http://<span class="blank _5"></span>dx.doi.or<span class="blank _0"></span>g/10.<span class="blank _0"></span>1590<span class="blank _0"></span>/S1413\ue61c81232012000600014</div><div class="t m0 xf h48 y312 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws146">INSTITUT<span class="blank _5"></span>O BRASILEIRO DE GEOGRAFIA E ES<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _5"></span>A<span class="blank _5"></span>TÍSTICA (IBGE). </div><div class="t m0 xf h48 y313 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">(2010) <span class="blank _39"> </span><span class="ff5 wsac">Panorama</span><span class="ws147">. Disponív<span class="blank _0"></span>el em: <https:/<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>cidades.ibge.gov<span class="blank _5"></span>.br<span class="blank _5"></span>/</span></div><div class="t m0 xf h48 y314 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">brasil/<span class="blank _5"></span>mg/varginha/<span class="blank _5"></span>panorama>. Acesso em: 16 out. 2017<span class="blank _1"></span>.</div><div class="t m0 xf h48 y315 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws148">INSTITUT<span class="blank _5"></span>O DE PESQUISA ECONÔMICA APLICADA (IPEA). (2012) </div><div class="t m0 xf h48 y316 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws117">Diagnóstico dos R<span class="blank _0"></span>esíduos Sólidos Urbanos: <span class="ff2">R<span class="blank _0"></span>elatório de Pesquisa. </span></div><div class="t m0 xf h48 y317 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Brasília: IPEA. 82 p.</div><div class="t m0 xf h48 y318 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws149">INTERGO<span class="blank _0"></span>VERNAMENT<span class="blank _5"></span>AL P<span class="blank _0"></span>ANEL ON CLIMA<span class="blank _5"></span>TE CHANGE (IPCC). </div><div class="t m0 xf h48 y319 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">(2014) <span class="blank"> </span><span class="ff5 ws14a">Climat<span class="blank _0"></span>e Change 2014: <span class="ff2 ws14b">Synthesis Report. Contribution of </span></span></div><div class="t m0 xf h48 y31a ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws14c">W<span class="blank _0"></span>orking Groups I, II and III f<span class="blank _0"></span>or the Fifth Assessment Report of the </div><div class="t m0 xf h48 y31b ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Inter<span class="blank _0"></span>governmental Panel on Climat<span class="blank _0"></span>e Change.<span class="ff5"> </span>Genebra: IPCC. 151 p.</div><div class="t m0 xf h48 y31c ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws14d">LEME<span class="blank _2"> </span>, M.M.<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _5"></span>.; ROCHA, M.H.; L<span class="blank _0"></span>ORA<span class="blank _2"> </span>, E<span class="blank _2"> </span>.E.<span class="blank _2"> </span>S.; VENTURINI, O<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _2"> </span>J.; </div><div class="t m0 xf h48 y31d ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws14e">L<span class="blank _5"></span>OPE<span class="blank _2"> </span>S, B.M.; FERREIRA, C<span class="blank _2"> </span>.H. (2014) T<span class="blank _5"></span>echno-economic analysis </div><div class="t m0 xf h48 y31e ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws14f">and envir<span class="blank _0"></span>onmental impact assessment of energy r<span class="blank _0"></span>ecovery </div><div class="t m0 xf h48 y31f ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws150">fr<span class="blank _0"></span>om Municipal Solid Waste (MS<span class="blank _0"></span>W) in Brazil. <span class="ff5 wsc">Resour<span class="blank _0"></span>ces<span class="blank _2"> </span>, </span></div><div class="t m0 xf h48 y320 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws151">Conservation and Recy<span class="blank _0"></span>cling<span class="ff2">, v<span class="blank _5"></span>. 87<span class="blank _1"></span>, p. 8\ue61c<span class="blank _0"></span>20. https:/<span class="blank _5"></span>/<span class="blank _0"></span>doi.org/10<span class="blank _0"></span>.1016/<span class="blank _5"></span>j.</span></div><div class="t m0 xf h48 y321 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws11f">r<span class="blank _0"></span>esconrec.<span class="blank"> </span>2014.0<span class="blank _0"></span>3.00<span class="blank _0"></span>3</div><div class="t m0 xf h48 y322 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws152">MCDOUGALL, F<span class="blank _0"></span>.; WHITE<span class="blank _2"> </span>, P<span class="blank _5"></span>.; FRANKE<span class="blank _2"> </span>, M.; HINDLE, P<span class="blank _5"></span>. (<span class="blank _2"> </span>2001) </div><div class="t m0 xf h48 y323 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 wsb5">Integr<span class="blank _0"></span>ated Solid W<span class="blank _0"></span>aste Management: <span class="ff2">a Lif<span class="blank _0"></span>e Cycle Inv<span class="blank _0"></span>entory<span class="blank _0"></span>. 2. ed. </span></div><div class="t m0 xf h48 y324 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Oxfor<span class="blank _0"></span>d, UK: Blackwell Science. 513 p.</div><div class="t m0 xf h48 y325 ff2 fsc fc0 sc0 ls2e ws153">MOREIRA, L<span class="blank _2"> </span>.<span class="blank _2"> </span>A<span class="blank _2"> </span>.; SIL<span class="blank _1"></span>V<span class="blank _5"></span>A<span class="blank _2"> </span>, T<span class="blank _5"></span>.<span class="blank _2"> </span>A.C.; BARROS, R.M. (2017) Análise da produção </div><div class="t m0 xf h48 y326 ff2 fsc fc0 sc0 ls2e ws154">de biogás sob difer<span class="blank _5"></span>entes cenários de gerenciamento de r<span class="blank _5"></span>esíduos </div><div class="t m0 xf h48 y327 ff2 fsc fc0 sc0 ls2e ws9c">sólidos no município de Incon\ue61eidentes \u2013 MG. <span class="ff5">L<span class="blank _0"></span>abor e Engenho<span class="ff2">, v<span class="blank _5"></span>. 11,<span class="blank _2"> </span> </span></span></div><div class="t m0 xf h48 y328 ff2 fsc fc0 sc0 ls2e wsc">n. 1, p. 30\ue61c<span class="blank _0"></span>36. https:/<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>doi.or<span class="blank _0"></span>g/<span class="blank _2"> </span>10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _2"> </span>20396/labor<span class="blank _5"></span>e.<span class="blank _0"></span>v11i1.8647<span class="blank _0"></span>8<span class="blank _0"></span>72</div><div class="t m0 xf h48 y329 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws155">O<span class="blank _5"></span>THMAN, S.N.; NOOR<span class="blank _2"> </span>, Z.<span class="blank _2"> </span>Z.; ABBA<span class="blank _2"> </span>, A<span class="blank _2"> </span>.H.; YUSUF<span class="blank _5"></span>, R<span class="blank _2"> </span>.<span class="blank _0"></span>O<span class="blank _0"></span>.; HASSAN, </div><div class="t m0 xf h48 y32a ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws156">M.A<span class="blank _2"> </span>.<span class="blank _2"> </span>A. (<span class="blank _2"> </span>2013) Re<span class="blank _0"></span>view on life cycle assessment of int<span class="blank _0"></span>egrated </div><div class="t m0 xf h48 y32b ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws157">solid waste management in some Asian countries. <span class="ff5 wsc">Journal </span></div><div class="t m0 xf h48 y32c ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws158">of Cleaner Pr<span class="blank _0"></span>oduction<span class="ff2 ws27">, v<span class="blank _0"></span>. 41, p. 251\ue61c<span class="blank _0"></span>262. http:/<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>doi.org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.</span></div><div class="t m0 xf h48 y32d ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws11f">jclepr<span class="blank _0"></span>o.2012<span class="blank"> </span>.09<span class="blank _0"></span>.043</div><div class="t m0 xf h48 y32e ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws159">PIN, B.<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _5"></span>.R.; BARROS, R.M.; L<span class="blank _0"></span>ORA<span class="blank _2"> </span>, E<span class="blank _2"> </span>.E<span class="blank _2"> </span>.S.; SANT<span class="blank _0"></span>OS, I.F<span class="blank _0"></span>.S. (<span class="blank _2"> </span>2018) W<span class="blank _0"></span>aste </div><div class="t m0 xf h48 y32f ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws15a">management studies in a Brazilian micr<span class="blank _0"></span>oregion: GHG emissions </div><div class="t m0 xf h48 y330 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws15b">balance and LF<span class="blank _0"></span>G energy pr<span class="blank _0"></span>oject economic feasibility analysis. </div><div class="t m0 xf h48 y331 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws110">Energy Str<span class="blank _0"></span>ategy R<span class="blank _0"></span>eviews<span class="ff2 ws15c">, v<span class="blank _1"></span>. 19, p. 31\ue61c43. http:/<span class="blank _5"></span>/dx.<span class="blank _0"></span>doi.org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.</span></div><div class="t m0 xf h48 y332 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws11f">esr<span class="blank _5"></span>.<span class="blank"> </span>2017<span class="blank _1"></span>.11.<span class="blank _0"></span>002</div><div class="t m0 xf h48 y333 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws15d">PREFEITURA DE V<span class="blank _5"></span>ARGINHA. (2013) <span class="ff5 ws15e">Plano municipal de ge<span class="blank _2"> </span>stão </span></div><div class="t m0 xf h48 y334 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws141">integr<span class="blank _0"></span>ada de resíduos sólidos<span class="ff2 ws15f">. V<span class="blank _5"></span>arginha: Pr<span class="blank _0"></span>efeitur<span class="blank _0"></span>a de V<span class="blank _0"></span>arginha. </span></div><div class="t m0 xf h48 y335 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws160">Disponível em: <http:/<span class="blank _5"></span>/www<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _5"></span>varginha.mg.<span class="blank _0"></span>gov<span class="blank _5"></span>.br<span class="blank _0"></span>/Pdfs_e_arquiv<span class="blank _0"></span>os_</div><div class="t m0 xf h48 y336 ff2 fsc fc0 sc0 ls16 wscf">de_leis/<span class="blank _5"></span>ar<span class="blank _2"> </span>ticle/1002<span class="blank _0"></span>7<span class="blank _0"></span>/Dec6560(Anex<span class="blank _0"></span>oPlanoMunicipalGIRS).pdf>. </div><div class="t m0 xf h48 y337 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Acesso em: 16 out. 2017<span class="blank _1"></span>.</div><div class="t m0 xf h48 y338 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws15e">RIBEIRO<span class="blank _5"></span>, E<span class="blank _2"> </span>.M.; BARROS, R.M.; TIAGO FILHO<span class="blank _0"></span>, G.L<span class="blank _2"> </span>.; SANT<span class="blank _0"></span>OS, I.F<span class="blank _5"></span>.<span class="blank _2"> </span>S.; </div><div class="t m0 xf h48 y339 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws161">SAMP<span class="blank _5"></span>AIO, L.C.; SANT<span class="blank _0"></span>OS, T<span class="blank _5"></span>.<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _5"></span>.; SIL<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _5"></span>A<span class="blank _2"> </span>, F<span class="blank _5"></span>.G.B.; SIL<span class="blank _1"></span>V<span class="blank _5"></span>A<span class="blank _2"> </span>, A<span class="blank _2"> </span>.P<span class="blank _1"></span>.M.; FREIT<span class="blank _0"></span>AS, </div><div class="t m0 xf h48 y33a ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws162">J.<span class="blank _1"></span>V<span class="blank _5"></span>.R<span class="blank _2"> </span>. (2018) GHG avoided emissions and economic analysis </div><div class="t m0 xf h48 y33b ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws115">by pow<span class="blank _0"></span>er generation potential in postur<span class="blank _0"></span>e aviaries in Brazil. </div><div class="t m0 xf h48 y33c ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws163">Rene<span class="blank _0"></span>wable Energy<span class="ff2 ws164">, v<span class="blank _1"></span>. 120, p. 5<span class="blank _0"></span>24\ue61c5<span class="blank _0"></span>35. http:/<span class="blank _0"></span>/dx.<span class="blank _0"></span>doi.org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.</span></div><div class="t m0 xf h48 y33d ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws120">r<span class="blank _0"></span>enene.<span class="blank"> </span>2018.01.<span class="blank _0"></span>005</div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pfa" class="pf w0 h0" data-page-no="a"><div class="pc pca w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x11 y0 w1 hd" alt="" src="https://files.passeidireto.com/db0ba881-ae95-4ae1-8533-7aadc6a09446/bga.png"><div class="t m0 x12 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2c ws5c">896<span class="blank _38"> </span><span class="ff2 fs1 ls3 wsc v0">Eng Sanit Ambient | v<span class="blank _5"></span>.<span class="blank _2"> </span>2<span class="blank _0"></span>4 n.<span class="blank _2"> </span>5 | set/<span class="blank _0"></span>out 2019 | 88<span class="blank _0"></span>7-896</span></div><div class="t m0 x0 hb y2a ff7 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Souza, A.R<span class="blank _2"> </span>. <span class="ff8">et al.</span></div><div class="t m0 x0 h48 y2da ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws165">RODRIGUES, W<span class="blank _5"></span>.; MEL<span class="blank _5"></span>O, J<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _2"> </span>A<span class="blank _2"> </span>. (2017) E<span class="blank _0"></span>conomic evaluation of low </div><div class="t m0 x0 h48 y2db ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws166">carbon farming technologies in Br<span class="blank _0"></span>azilian savannas. <span class="ff5 wsc">Inf<span class="blank _0"></span>orme </span></div><div class="t m0 x0 h48 y2dc ff5 fsc fc0 sc0 ls3 wsac">IGEPEC<span class="ff2 wsc">, v<span class="blank _1"></span>. 21, n. 1, p. 82\ue61c<span class="blank _0"></span>100.</span></div><div class="t m0 x0 h48 y2dd ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws167">SANT<span class="blank _5"></span>OS, I.F<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _2"> </span>S.; VIEIRA, N.D.B.; NÓBREG<span class="blank _0"></span>A<span class="blank _2"> </span>, L.G.B.; BARR<span class="blank _0"></span>OS, R<span class="blank _2"> </span>.M.; TIAGO </div><div class="t m0 x0 h48 y2de ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws128">FILHO<span class="blank _0"></span>, G.L<span class="blank _2"> </span>. (2018) Assessment of potential biogas pr<span class="blank _0"></span>oduc<span class="blank _2"> </span>tion fr<span class="blank _0"></span>om </div><div class="t m0 x0 h48 y2df ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws168">multiple organic w<span class="blank _0"></span>astes in Brazil: Impact on energy gener<span class="blank _0"></span>ation, use, </div><div class="t m0 x0 h48 y2e0 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws94">and emissions abatement. <span class="ff5">Resour<span class="blank _0"></span>ces<span class="blank _2"> </span>, Conservation and Recy<span class="blank _0"></span>cling<span class="ff2 wsc">, </span></span></div><div class="t m0 x0 h48 y33e ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">v<span class="blank _5"></span>. 131, p. 54\ue61c63. http:/<span class="blank _5"></span>/dx.<span class="blank _0"></span>doi.org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.r<span class="blank _0"></span>esconrec.2017<span class="blank _5"></span>.<span class="blank _0"></span>12<span class="blank _2"> </span>.<span class="blank _0"></span>012</div><div class="t m0 x0 h48 y2e2 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws169">SIL<span class="blank _1"></span>V<span class="blank _0"></span>A<span class="blank _2"> </span>, T<span class="blank _1"></span>.R<span class="blank _2"> </span>.; BARROS, R.M.; TIAGO FILHO<span class="blank _5"></span>, G.L<span class="blank _2"> </span>.; SANT<span class="blank _0"></span>OS, I.F<span class="blank _0"></span>.S. </div><div class="t m0 x0 h48 y2e3 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws16a">(2017) Methodology f<span class="blank _0"></span>or the determination of optimum pow<span class="blank _0"></span>er </div><div class="t m0 x0 h48 y33f ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws16b">of a Thermal P<span class="blank _0"></span>ower Plant (TPP) by biogas fr<span class="blank _0"></span>om sanitary land\ue61eill. </div><div class="t m0 x0 h48 y2e4 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws16c">Wa<span class="blank _0"></span>ste Management<span class="ff2 ws16d">, v<span class="blank _5"></span>. 65, p. 75\ue61c91. https:/<span class="blank _5"></span>/<span class="blank _0"></span>doi.org/10<span class="blank _0"></span>.<span class="blank _0"></span>1016/j.</span></div><div class="t m0 x0 h48 y2e5 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws120">wasman.2017<span class="blank _1"></span>.04.<span class="blank _0"></span>018</div><div class="t m0 xf h48 y340 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws16e">SISTEMA NA<span class="blank _0"></span>CIONAL DE INFORMA<span class="blank _5"></span>Ç<span class="blank _2"> </span>Ã<span class="blank _0"></span>O SOBRE SANEAMENT<span class="blank _0"></span>O </div><div class="t m0 xf h48 y341 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws16f">(SNIS). (2015) <span class="ff5 ws170">Série histórica</span>. SNIS. Disponível em: <http:/<span class="blank _5"></span>/<span class="blank _0"></span>app.</div><div class="t m0 xf h48 y342 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">cidades.gov<span class="blank _1"></span>.br<span class="blank _0"></span>/<span class="blank _0"></span>serieHistorica/>. Acesso em: 16 out. 2017<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 xf h48 y343 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws171">UNITED ST<span class="blank _1"></span>A<span class="blank _5"></span>TES ENVIRONMENT<span class="blank _5"></span>AL PRO<span class="blank _5"></span>TECTION AGENCY </div><div class="t m0 xf h48 y344 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws13a">(USEP<span class="blank _5"></span>A). (2005) <span class="ff5 ws172">Land\ue61fill Gas Emissions Model (LandGEM) \u2013 </span></div><div class="t m0 xf h48 y345 ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws173">V<span class="blank _0"></span>ersion 3<span class="blank _2"> </span>.<span class="blank _5"></span>02<span class="ff2 ws174"> \u2013 </span>User\u2019s G<span class="blank _0"></span>uide<span class="ff2 ws174">. Washington, D<span class="blank _5"></span>.C.: USEP<span class="blank _0"></span>A<span class="blank _2"> </span>. Disponível </span></div><div class="t m0 xf h48 y346 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws175">em: <https:/<span class="blank _0"></span>/www3.<span class="blank _0"></span>epa.gov<span class="blank _0"></span>/ttn/<span class="blank _5"></span>catc/<span class="blank _0"></span>dir1/landgem-v30<span class="blank _0"></span>2-guide.pdf>. </div><div class="t m0 xf h48 y347 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">Acesso em: 18 set. 2017<span class="blank _1"></span>.</div><div class="t m0 xf h48 y348 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws171">UNITED ST<span class="blank _1"></span>A<span class="blank _5"></span>TES ENVIRONMENT<span class="blank _5"></span>AL PRO<span class="blank _5"></span>TECTION AGENCY </div><div class="t m0 xf h48 y349 ff2 fsc fc0 sc0 ls3 ws176">(USEP<span class="blank _5"></span>A). (2016) <span class="ff5 ws177">Documentation Chapters for Gr<span class="blank _0"></span>eenhouse Gas </span></div><div class="t m0 xf h49 y34a ff5 fsc fc0 sc0 ls3 ws9c">Emission and Energy F<span class="blank _5"></span>actors Used in the Wa<span class="blank _0"></span>ste Reduction Model </div><div class="t m0 xf h48 y34b ff5 fsc fc0 sc0 ls3 wsac">(W<span class="blank _0"></span>ARM)<span class="ff2 ws178">. W<span class="blank _0"></span>ashington, D.<span class="blank _5"></span>C<span class="blank _2"> </span>.: U.S. Envir<span class="blank _0"></span>onmental Prot<span class="blank _0"></span>ection Agency<span class="blank _5"></span>, </span></div><div class="t m0 xf h48 y34c ff2 fsc fc0 sc0 ls3 wsc">O\ue61bice of Resour<span class="blank _0"></span>ce Conservation and Recovery<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x9e hb y34d ff6 fs9 fc0 sc0 ls3">©<span class="ff2 wsc"> 2019 Associação Brasileir<span class="blank _0"></span>a de Engenharia Sanitária e Ambiental </span></div><div class="t m0 x5c hb y34e ff2 fs9 fc0 sc0 ls3 wsc">Este é um artigo de acesso aberto distribuído nos termos de licença Cr<span class="blank _0"></span>eative Commons.</div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div>
Compartilhar