Prévia do material em texto
PLATÃO Crátilo ~ 176 ~ CRÁTILO Platão (ou sobre a justeza dos nomes; gênero lógico) HERMÓGENES CRÁTILO SÓCRATES St. 1 p. 383 Hermógenes: [383] Quer que nós apresentemos a Sócrates, que está ali, o tema de nossa conversa? Crátilo: Se te parecer conveniente. Her.: Crátilo está dizendo aqui, Sócrates, que há por natureza um nome exato para cada um dos seres; o nome não é uma designação que, segundo um acordo, algumas pessoas dão ao objeto, assinalando-o com uma porção de vozes de sua língua, mas que, por natureza, tem sentido certo, sempre o mesmo, tanto para [b] os gregos quanto para os bárbaros em geral. Perguntei-lhe, então, se, em verdade, Crátilo era ou não o seu nome, ao que ele respondeu afirmativamente, que assim, de fato, se chamava. “E Sócrates?”, perguntei. “É Sócrates mesmo”, respondeu. “E para todos os outros homens, o nome que aplicamos a cada um é o seu verdadeiro nome?” E ele: “não; pelo menos o teu”, replicou, “não é Hermógenes, ainda que todo mundo te chame desse modo”. E como eu insista em interrogá-lo, ansioso para saber, [384] não me dá resposta clara e ainda usa de ironia, como querendo insinuar que esconde alguma coisa de que tenha conhecimento, que me obrigaria – no caso de resolver-se a revelar-ma – a concordar com ele e a falar como ele fala. Por isso, se tiveres meio de interpretar o oráculo de Crátilo, prazeirosamente te ouvirei. St. 1 p. 383 źƦ˅ƢƜƠ ƦʠƤ ơƘˀ ƊươƨʻƫƜƠ ƫ̹ƛƜ ɊƤƘơƦƠƤưƪˇ- a ƣƜƟƘ ƫ˂Ƥ Ƣ˃ƚƦƤ; Žɾ ƪƦƠ ƛƦơƜῖ. ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ƭƞƪˀƤ ʏƛƜῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ƜʀƤƘƠ ɛơʻƪƫ̶ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ ƭ˅ƪƜƠ ƧƜƭƬơƬῖƘƤῇ ơƘˀ Ʀʚ 5 ƫƦ̫ƫƦ ƜʀƤƘƠ ʎƤƦƣƘ ʍ ɎƤ ƫƠƤƜƩ ƪƬƤƟʽƣƜƤƦƠ ơƘƢƜῖƤ ơƘƢ̸ƪƠῇ ƫ̎Ʃ Ƙʛƫ̸Ƥ ƭưƤ̎Ʃ ƣ˃ƨƠƦƤ ɚƧƠƭƟƜƚƚ˃ƣƜƤƦƠῇ ɊƢƢʺ ʊƨƟ˃ƫƞƫʻ ƫƠƤƘ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƧƜƭƬơʽƤƘƠ ơƘˀ ̣ŽƢƢƞƪƠ ơƘˀ ƙƘƨƙʻƨƦƠƩ ƫʾƤ b ƘʚƫʾƤ ɏƧƘƪƠƤ. ɚƨưƫ̸ ƦʠƤ Ƙʚƫ˂Ƥ ɚƚˆ Ɯɺ Ƙʚƫ̹ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ƫ̏ ɊƢƞƟƜˁ˻ ʎƤƦƣƘ· ʋ ƛʼ ʋƣƦƢƦƚƜῖ. "Ƌˁ ƛʼ ƊươƨʻƫƜƠ;" ɞƭƞƤ. "ƊươƨʻƫƞƩῇ" ɰ ƛῂ ʏƩ. "ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƫƦῖƩ ɎƢƢƦƠƩ ɊƤƟƨˇƧƦƠƩ Ƨ˾ƪƠƤῇ ʏƧƜƨ ơƘƢƦ̫ƣƜƤ ʎƤƦƣƘ ɟơƘƪƫƦƤῇ ƫƦ̫ƫ˃ ɚƪƫƠƤ ɛơʻƪƫ̶ 5 ʎƤƦƣƘ;" ʋ ƛʽῇ "ƇʞơƦƬƤ ƪƦˁ ƚƜῇ" ɰ ƛῂ ʏƩῇ "ʎƤƦƣƘ ῾ŽƨƣƦ- ƚʽƤƞƩῇ Ʀʚƛʼ ɌƤ ƧʻƤƫƜƩ ơƘƢ̸ƪƠƤ ɎƤƟƨưƧƦƠ." ơƘˀ ɚƣƦ̫ ɚƨưƫ̸ƤƫƦƩ ơƘˀ ƧƨƦƟƬƣƦƬƣʽƤƦƬ ƜɺƛʽƤƘƠ ʏƫƠ ƧƦƫʼ ƢʽƚƜƠῇ ƦʞƫƜ ɊƧƦƪƘƭƜῖ ƦʚƛʼƤ ƜɺƨưƤƜ˅ƜƫƘˁ ƫƜ Ƨƨ˃Ʃ ƣƜῇ ƧƨƦƪƧƦƠ- 384 Ʀ˅ƣƜƤ˃Ʃ ƫƠ Ƙʚƫ˂Ʃ ɚƤ ɛƘƬƫ̹ ƛƠƘƤƦƜῖƪƟƘƠ ʫƩ ƜɺƛˆƩ ƧƜƨˀ ƘʚƫƦ̫, ʍ Ɯɺ ƙƦ˅ƢƦƠƫƦ ƪƘƭ̸Ʃ ƜɺƧƜῖƤῇ ƧƦƠʿƪƜƠƜƤ ɌƤ ơƘˀ ɚƣʼ ʋƣƦƢƦƚƜῖƤ ơƘˀ ƢʽƚƜƠƤ ɏƧƜƨ Ƙʚƫ˂Ʃ ƢʽƚƜƠ. Ɯɺ ƦʠƤ Ƨ̋ ɞƮƜƠƩ ƪƬƣƙƘƢƜῖƤ ƫʾƤ ƂƨƘƫ˅ƢƦƬ ƣƘƤƫƜˁƘƤῇ ɫƛʽưƩ ɌƤ ɊơƦ˅ƪƘƠƣƠ· 5 PLATÃO Crátilo ~ 177 ~ 384a Porém com maior prazer, ainda, ficarei sabendo o que pensas a respeito da exata aplicação dos nomes, se isso for do teu agrado. Sóc.: Hermógenes, filho de Hipônico, há uma declaração antiga [b] que as coisas belas são difíceis de aprender; o conhecimento dos nomes não é negócio de menor importância. Se eu tivesse podido escutar a aula de cinquenta dracmas de Pródico, suficiente, por si só, como ele afirma, para deixar os ouvintes completos nessa matéria, nada te impediria agora de ficares sabendo a verdade sobre a exatidão dos nomes. [c] Porém, não a escutei; estive apenas na de uma dracma, não me encontrando, por isso mesmo, em condições de conhecer verdadeiramente essa questão. Mas, de muito bom grado me disponho a investigar o assunto juntamente contigo e Crátilo. Quanto a dizer que Hermógenes não é, verdadeiramente, o teu nome, tenho para mim que é brincadeira da técnica dele. Talvez com isso queira insinuar que desejarias ser rico, porém nunca chegas a adquirir fortuna. Mas, como agora disse, essas coisas são difíceis de compreender; o melhor será congregarmos esforços para saber quem está com a razão: tu ou Crátilo. Her.: De minha técnica, Sócrates, já conversei várias vezes a esse respeito tanto com ele quanto com outras pessoas, sem que chegasse a convencer-me de que a [d] justeza dos nomes se baseia em outra coisa que não seja convenção e acordo. Para mim, seja qual for o nome que se dê a uma determinada coisa, esse é o seu nome certo; e mais: se substituirmos esse nome por outro, vindo a cair em desuso o primitivo, o novo nome não é menos certo do que o primeiro. Assim, costumamos mudar o nome de nossos escravos, e a nova designação não é menos acertada do que a primitiva. Nenhum nome é dado por natureza a qualquer coisa, mas pela lei e o costume dos que se habituaram a chamá-la dessa maneira. Se estou enganado, declaro-me [e] disposto a instruir-me e a ouvir a esse respeito não somente Crátilo como qualquer outra pessoa. 384a ƣ˾ƢƢƦƤ ƛʼ Ƙʚƫ̹ ƪƦƠ ʏƧ̋ ƛƦơƜῖ ɞƮƜƠƤ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩ ɞƫƠ ɌƤ ɯƛƠƦƤ ƧƬƟƦˁƣƞƤῇ Ɯɾ ƪƦƠ ƙƦƬƢƦƣʽƤ̶ ɚƪƫˁƤ. ̗Ɛ ƧƘῖ ῾ƁƧƧƦƤˁơƦƬ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƧƘƢƘƠʺ ƧƘƨƦƠƣˁƘ ʏƫƠ ƮƘƢƜƧʺ ƫʺ ơƘƢʻ ɚƪƫƠƤ ʏƧ̋ ɞƮƜƠ ƣƘƟƜῖƤΑ ơƘˀ ƛʾ ơƘˀ ƫ˂ b ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ Ʀʚ ƪƣƠơƨ˂Ƥ ƫƬƚƮʻƤƜƠ ʌƤ ƣʻƟƞƣƘ. Ɯɺ ƣʼƤ ƦʠƤ ɚƚˆ ɮƛƞ ɪơƞơ˃ƞ ƧƘƨʺ ƈƨƦƛˁơƦƬ ƫʾƤ ƧƜƤƫƞơƦƤƫʻ- ƛƨƘƮƣƦƤ ɚƧˁƛƜƠƥƠƤ, ɭƤ ɊơƦ˅ƪƘƤƫƠ ʛƧʻƨƮƜƠ ƧƜƨˀ ƫƦ̫ƫƦ ƧƜƧƘƠƛƜ̫ƪƟƘƠῇ ʯƩ ƭƞƪƠƤ ɚơƜῖƤƦƩῇ ƦʚƛʼƤ ɌƤ ɚơˇƢƬʽƤ ƪƜ 5 ƘʚƫˁơƘ ƣʻƢƘ ƜɺƛʽƤƘƠ ƫʾƤ ɊƢʿƟƜƠƘƤ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞ- ƫƦƩΑ Ƥ̫Ƥ ƛʼ Ʀʚơ ɊơʿơƦƘῇ ɊƢƢʺ ƫʾƤ ƛƨƘƮƣƠƘˁƘƤ. ƦʞơƦƬƤ ƦʀƛƘ c Ƨ̏ ƧƦƫƜ ƫ˂ ɊƢƞƟʼƩ ɞƮƜƠ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤΑ ƪƬƝƞƫƜῖƤ ƣʽƤƫƦƠ ɟƫƦƠƣ˃Ʃ ƜɺƣƠ ơƘˀ ƪƦˀ ơƘˀ ƂƨƘƫ˅Ƣ̶ ơƦƠƤ̏. ʏƫƠ ƛʼ Ʀʞ ƭƞƪˁ ƪƦƠ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞ ʎƤƦƣƘ ƜʀƤƘƠ ƫ̏ ɊƢƞƟƜˁ˻, ʯƪƧƜƨ ʛƧƦƧƫƜ˅ư Ƙʚƫ˂Ƥ ƪơˇƧƫƜƠƤΑ ƦɾƜƫƘƠ ƚʺƨ ɾƪưƩ ƪƜ ƮƨƞƣʻƫưƤ ɚƭƠʽƣƜƤƦƤ 5 ơƫʿƪƜưƩ ɊƧƦƫƬƚƮʻƤƜƠƤ ɛơʻƪƫƦƫƜ. ɊƢƢῂῇ ʍ ƤƬƤƛʾ ɞƢƜƚƦƤῇ ƜɺƛʽƤƘƠ ƣʼƤ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƮƘƢƜƧ˃Ƥῇ ƜɺƩ ƫ˂ ơƦƠƤ˂Ƥ ƛʼ ơƘƫƘ- ƟʽƤƫƘƩ Ʈƨʾ ƪơƦƧƜῖƤ ƜɾƫƜ ʫƩ ƪ˄ ƢʽƚƜƠƩ ɞƮƜƠ ƜɾƫƜ ʫƩ ƂƨƘƫ˅- ƢƦƩ. ƂƘˀ ƣʾƤ ɞƚưƚƜῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƧƦƢƢʻơƠƩ ƛʾ ơƘˀ 10 ƫƦ˅ƫ̶ ƛƠƘƢƜƮƟƜˀƩ ơƘˀ ɎƢƢƦƠƩ ƧƦƢƢƦῖƩῇ Ʀʚ ƛ˅ƤƘƣƘƠ ƧƜƠƪƟ̎- ƤƘƠ ʫƩ ɎƢƢƞ ƫƠƩ ʊƨƟ˃ƫƞƩ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ɬ ƪƬƤƟʿơƞ ơƘˀ ʋƣƦ- d ƢƦƚˁƘ. ɚƣƦˀ ƚʺƨ ƛƦơƜῖ ʏƫƠ ɎƤ ƫˁƩ ƫ̶ Ɵ̎ƫƘƠ ʎƤƦƣƘῇ ƫƦ̫ƫƦ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ʊƨƟ˃ƤΑ ơƘˀ ɌƤ ƘʠƟˁƩ ƚƜ ɟƫƜƨƦƤ ƣƜƫƘƟ̎ƫƘƠῇ ɚơƜῖƤƦ ƛʼ ƣƞơʽƫƠ ơƘƢ̏ῇ ƦʚƛʼƤ ɱƫƫƦƤ ƫ˂ ʟƪƫƜƨƦƤ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠƤ ƫƦ̫ ƧƨƦƫʽƨƦƬῇ ʯƪƧƜƨ ƫƦῖƩ ƦɺơʽƫƘƠƩ ɫƣƜῖƩ ƣƜƫƘƫƠƟʽƣƜƟƘΑ Ʀʚ ƚʺƨ 5 ƭ˅ƪƜƠ ɛơʻƪƫ̶ ƧƜƭƬơʽƤƘƠ ʎƤƦƣƘ ƦʚƛʼƤ ƦʚƛƜƤˁ, ɊƢƢʺ Ƥ˃ƣ̶ ơƘˀ ɞƟƜƠ ƫ̸Ƥ ɚƟƠƪʻƤƫưƤ ƫƜ ơƘˀ ơƘƢƦ˅ƤƫưƤ. Ɯɺ ƛʽ Ƨ̋ ɎƢƢ̋ ɞƮƜƠῇ ɟƫƦƠƣƦƩ ɞƚưƚƜ ơƘˀ ƣƘƤƟʻƤƜƠƤ ơƘˀ ɊơƦ˅ƜƠƤ Ʀʚ ƣ˃ƤƦƤ e ƧƘƨʺ ƂƨƘƫ˅ƢƦƬῇ ɊƢƢʺ ơƘˀ ƧƘƨῂ ɎƢƢƦƬ ʋƫƦƬƦ̫Ƥ. PLATÃO Crátilo ~ 178 ~ 385a Sóc.: [385] Sem dúvida, há algum sentido no que dizes, Hermógenes. Convém examinarmos o assunto. Como quer que resolvamos chamar uma coisa, será o seu nome apropriado? Her.: É assim que parece. Sóc.: Quer a denomine desse modo um particular, quer o faça a cidade? Her.: Acho que sim. Sóc.: Como! Se eu dou nome a uma coisa qualquer, digamos, se ao que hoje chamamos homem, eu der nome de cavalo, a mesma coisa passará a ser denominada homem por todos, e cavalo por mim particularmente, e, na outra hipótese, homem apenas para mim, e cavalo para todos os outros? Foi isso o que disseste? Her.: [b] Sim; é assim que parece. [Sóc.: Muito bem. Responde-me, agora, ao seguinte: admites que se possa dizer a verdade ou mentir? Her.: Admito. Sóc.: Sendo assim, a proposição que se refere às coisas como elas são, é verdadeira, vindo a ser falsa quanto indica o que elas não são? Her.: É isso mesmo. Sóc.: Logo, é possível dizer por meio da palavra o que é verdadeiro e o que não é, o falso? Her.: Sim. Sóc.: Então é possível dizer por meio da palavra o que é e o que não é? Her.: Perfeitamente. Sóc.: [c] E a proposição verdadeira, é verdadeirano todo, não sendo verdadeiras as suas técnicas? Her.: Não; as técnicas também o são. Sóc.: Porventura só serão verdadeiras as técnicas grandes, sem que o sejam as pequenas, ou todas o são igualmente? 385a ̖ƁƪưƩ ƣʽƤƫƦƠ ƫˀ ƢʽƚƜƠƩῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩΑ ƪơƜƯˇƣƜƟƘ 385 ƛʽ. ʍ ɌƤ ƭ̊Ʃ ơƘƢ̏ ƫƠƩ ɟơƘƪƫƦƤῇ ƫƦ̫Ɵῂ ɛơʻƪƫ̶ ʎƤƦƣƘ; ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. ƂƘˀ ɚʺƤ ɺƛƠˇƫƞƩ ơƘƢ̏ ơƘˀ ɚʺƤ Ƨ˃ƢƠƩ; ƍƞƣˁ. 5 Ƌˁ ƦʠƤ; ɚʺƤ ɚƚˆ ơƘƢ̸ ʋƫƠƦ̫Ƥ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤῇ ƦʁƦƤ ʍ Ƥ̫Ƥ ơƘƢƦ̫ƣƜƤ ɎƤƟƨưƧƦƤῇ ɚʺƤ ɚƚˆ ƫƦ̫ƫƦ ɿƧƧƦƤ ƧƨƦƪƘƚƦƨƜ˅ưῇ ʍ ƛʼ Ƥ̫Ƥ ɿƧƧƦƤῇ ɎƤƟƨưƧƦƤῇ ɞƪƫƘƠ ƛƞƣƦƪˁ˻ ƣʼƤ ʎƤƦƣƘ ɎƤƟƨưƧƦƩ ƫ̹ Ƙʚƫ̹, ɺƛˁ˻ ƛʼ ɿƧƧƦƩ; ơƘˀ ɺƛˁ˻ ƣʼƤ Ƙʠ ɎƤƟƨư- ƧƦƩῇ ƛƞƣƦƪˁ˻ ƛʼ ɿƧƧƦƩ; Ʀʟƫư ƢʽƚƜƠƩ; 10 ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. b [ ƍʽƨƜ ƛʿ ƣƦƠ ƫ˃ƛƜ ƜɺƧʽΑ ơƘƢƜῖƩ ƫƠ ɊƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƤ ơƘˀ ƯƜƬƛ̎; ̖ŽƚưƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ Ɯɾƞ ɌƤ Ƣ˃ƚƦƩ ɊƢƞƟʿƩῇ ʋ ƛʼ ƯƜƬƛʿƩ; 5 ƈʻƤƬ ƚƜ. ̗Źƨῂ ƦʠƤ ƦʡƫƦƩ ʍƩ ɌƤ ƫʺ ʎƤƫƘ Ƣʽƚ̋ ʫƩ ɞƪƫƠƤῇ ɊƢƞƟʿƩΑ ʍƩ ƛῂ ɌƤ ʫƩ Ʀʚơ ɞƪƫƠƤῇ ƯƜƬƛʿƩ; ƅƘˁ. ̖ŽƪƫƠƤ ɎƨƘ ƫƦ̫ƫƦῇ Ƣ˃ƚ̶ ƢʽƚƜƠƤ ƫʺ ʎƤƫƘ ƫƜ ơƘˀ ƣʿ; 10 ƈʻƤƬ ƚƜ. ῾Ƈ Ƣ˃ƚƦƩ ƛῂ ɚƪƫˀƤ ʋ ɊƢƞƟʾƩ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƣʼƤ ʏƢƦƩ c ɊƢƞƟʿƩῇ ƫʺ ƣ˃ƨƠƘ ƛῂ ƘʚƫƦ̫ Ʀʚơ ɊƢƞƟ̎; Ƈʞơῇ ɊƢƢʺ ơƘˀ ƫʺ ƣ˃ƨƠƘ. ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƛʼ ƫʺ ƣʼƤ ƣƜƚʻƢƘ ƣ˃ƨƠƘ ɊƢƞƟ̎ῇ ƫʺ ƛʼ ƪƣƠơƨʺ Ʀʞ· ɬ ƧʻƤƫƘ; 5 PLATÃO Crátilo ~ 179 ~ 385c Her.: Todas, eu penso. Sóc.: E achas que em qualquer proposição pode haver técnica menor do que o nome? Her.: Não; o nome é a técnica menor. Sóc.: Assim, numa proposição verdadeira o nome é enunciado? Her.: Sim. Sóc.: E é verdadeiro, segundo o afirmaste. Her.: Sim. Sóc.: E a técnica de uma proposição falsa, não será também falsa? Her.: De acordo. Sóc.: Logo, é possível dizer nomes falsos e nomes verdadeiros, uma vez que há proposições de ambas as modalidades? Her.: [d] E como não?] Sóc.: Assim, o nome pelo qual todos designam um objeto é o nome desse objeto? Her.: Sim. Sóc.: E quantos nomes alguém disser que tem determinado objeto, tantos ele terá e por todo o tempo que o disserem? Her.: Eu, pelo menos, Sócrates, não conheço outra maneira de denominar com acerto as coisas, a não ser a seguinte: posso designar qualquer coisa pelo nome que me aprouver dar-lhes, e tu, por outro nome que lhe atribuíres. O mesmo vejo [e] passar-se nas cidades, conferindo por vezes cada uma aos mesmos objetos nomes diferentes, que variam de heleno para heleno, como dos helenos para os bárbaros. Sóc.: Então, vejamos agora, Hermógenes, se és também de parecer que com os seres se dá o mesmo, possuindo cada um sua existência particular, como dizia Protágoras, quando afirmou que o homem é a “medida de todas [386] as coisas”, e que, por isso, conforme me parecerem as coisas, tais serão elas, realmente, para mim, 385c ƈʻƤƫƘῇ ƦʀƣƘƠ ɞƚưƚƜ. ̖ŽƪƫƠƤ ƦʠƤ ʏƫƠ ƢʽƚƜƠƩ Ƣ˃ƚƦƬ ƪƣƠơƨ˃ƫƜƨƦƤ ƣ˃ƨƠƦƤ ɎƢƢƦ ɬ ʎƤƦƣƘ; Ƈʞơῇ ɊƢƢʺ ƫƦ̫ƫƦ ƪƣƠơƨ˃ƫƘƫƦƤ. ƂƘˀ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɎƨƘ ƫ˂ ƫƦ̫ ɊƢƞƟƦ̫Ʃ Ƣ˃ƚƦƬ ƢʽƚƜƫƘƠ; 10 ƅƘˁ. ᾿ŹƢƞƟʽƩ ƚƜῇ ʫƩ ƭ̌Ʃ. ƅƘˁ. Ƌ˂ ƛʼ ƫƦ̫ ƯƜ˅ƛƦƬƩ ƣ˃ƨƠƦƤ Ʀʚ ƯƜ̫ƛƦƩ; ƍƞƣˁ. 15 ̖ŽƪƫƠƤ ɎƨƘ ʎƤƦƣƘ ƯƜ̫ƛƦƩ ơƘˀ ɊƢƞƟʼƩ ƢʽƚƜƠƤῇ ƜɾƧƜƨ ơƘˀ Ƣ˃ƚƦƤ; ƈ̸Ʃ ƚʺƨ Ʀʞ;] d ̢Ƈ ɌƤ ɎƨƘ ɟơƘƪƫƦƩ ƭ̏ ƫ̶ ʎƤƦƣƘ ƜʀƤƘƠῇ ƫƦ̫ƫ˃ ɚƪƫƠƤ ɛơʻƪƫ̶ ʎƤƦƣƘ; ƅƘˁ. ̗ſ ơƘˀ ʋƧ˃ƪƘ ɌƤ ƭ̏ ƫƠƩ ɛơʻƪƫ̶ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠῇ 5 ƫƦƪƘ̫ƫƘ ɞƪƫƘƠ ơƘˀ ƫ˃ƫƜ ʋƧ˃ƫƘƤ ƭ̏; Ƈʚ ƚʺƨ ɞƮư ɞƚưƚƜῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ɎƢƢƞƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ɬ ƫƘ˅ƫƞƤῇ ɚƣƦˀ ƣʼƤ ɟƫƜƨƦƤ ƜʀƤƘƠ ơƘƢƜῖƤ ɛơʻƪƫ̶ ʎƤƦƣƘῇ ʍ ɚƚˆ ɚƟʽƣƞƤῇ ƪƦˀ ƛʼ ɟƫƜƨƦƤῇ ʍ Ƙʠ ƪ˅. Ʀʟƫư ƛʼ ơƘˀ ƫƘῖƩ Ƨ˃ƢƜƪƠƤ ʋƨ̸ ɺƛˁ˻ ɛơʻƪƫƘƠƩ ɚƧˀ ƫƦῖƩ ƘʚƫƦῖƩ e ơƜˁƣƜƤƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ ơƘˀ ̣ŽƢƢƞƪƠ ƧƘƨʺ ƫƦ˄Ʃ ɎƢƢƦƬƩ ̣ŽƢƢƞ- ƤƘƩῇ ơƘˀ ̣ŽƢƢƞƪƠ ƧƘƨʺ ƙƘƨƙʻƨƦƬƩ. ƍʽƨƜ ƛʾ ɾƛưƣƜƤῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ơƘˀ ƫʺ ʎƤƫƘ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠƤ ƪƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠῇ ɺƛˁ˻ Ƙʚƫ̸Ƥ ɫ ƦʚƪˁƘ ƜʀƤƘƠ 5 ɛơʻƪƫ̶, ʯƪƧƜƨ ƈƨưƫƘƚ˃ƨƘƩ ɞƢƜƚƜƤ ƢʽƚưƤ "ƧʻƤƫưƤ ƮƨƞƣʻƫưƤ ƣʽƫƨƦƤ" ƜʀƤƘƠ ɎƤƟƨưƧƦƤ – ʫƩ ɎƨƘ ƦʁƘ ƣʼƤ ɌƤ 386 ɚƣƦˀ ƭƘˁƤƞƫƘƠ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠῇ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƣʼƤ ɞƪƫƠƤ ɚƣƦˁ, PLATÃO Crátilo ~ 180 ~ 386a como o serão para ti conforme te parecerem. Ou és de opinião que sua essência seja, de algum modo, permanente? Her.: Já me aconteceu, Sócrates, algumas vezes, em minha perplexidade, ser levado a adotar a opinião de Protágoras. Contudo, não me parece que seja muito certa. Sóc.: Como assim? Em algum tempo já chegaste a admitir que não existe [b] em absoluto homem ruim? Her.: Não, por Zeus. Já me tem acontecido muitas vezes aceitar que há homens ruins, e até mesmo em grande número. Sóc.: E então? E homens inteiramente bons, nunca chegaste a encontrar? Her.: Pouquíssimos. Sóc.: Porém já os encontraste? Her.: Sim, já encontrei. Sóc.: E de que modo pensas? Não te parece que sejam judiciosos os indivíduos bons de todo, e insensatos os inteiramente maus? Her.: [c] É isso, justamente, o que parece. Sóc.: Como poderá dar-se, então, no caso de estar Protágoras com a razão, e ser, de fato, verdade que as coisas são como parecem ser a cada um, que entre nós uns sejam judiciosos, e outros insensatos? Her.: Não é possível. Sóc.: Por outro lado, no caso de haver diferença entre a razão e a sem-razão, hás de admitir também, sem vacilações, que dificilmente estará certa a proposição de Protágoras. Pois em verdade, ninguém poderia ser mais judicioso do que outro, se a verdade [d] fosse o que parecesse a cada pessoa. Her.: É muito certo. Sóc.: Mas também não admitirás com Eutidemo, quero crer, que todas as coisas são semelhantes simultaneamente e sempre para todo o mundo. Desse jeito, umas pessoas não poderão 386a ƦʁƘ ƛῂ ɌƤ ƪƦˁῇ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƛʼ ƪƦˁ· ɬ ɞƮƜƠƤ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ Ƙʚƫʺ Ƙʛƫ̸Ƥ ƫƠƤƘ ƙƜƙƘƠ˃ƫƞƫƘ ƫ̎Ʃ ƦʚƪˁƘƩ; ̖ſƛƞ ƧƦƫʼ ɞƚưƚƜῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɊƧƦƨ̸Ƥ ơƘˀ 5 ɚƤƫƘ̫ƟƘ ɚƥƞƤʽƮƟƞƤ ƜɺƩ ɏƧƜƨ ƈƨưƫƘƚ˃ƨƘƩ ƢʽƚƜƠΑ Ʀʚ ƧʻƤƬ ƫƠ ƣʽƤƫƦƠ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠƤ. Ƌˁ ƛʽ; ɚƩ ƫ˃ƛƜ ɮƛƞ ɚƥƞƤʽƮƟƞƩῇ ʯƪƫƜ ƣʾ ƧʻƤƬ ƪƦƠ ƛƦơƜῖƤ ƜʀƤƘˁ ƫƠƤƘ ɎƤƟƨưƧƦƤ ƧƦƤƞƨ˃Ƥ; b Ƈʚ ƣʺ ƫ˂Ƥ żˁƘῇ ɊƢƢʺ ƧƦƢƢʻơƠƩ ƛʾ Ƙʚƫ˂ ƧʽƧƦƤƟƘῇ ʯƪƫƜ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƤ ƧʻƤƬ ƧƦƤƞƨƦ˄Ʃ ƜʀƤƘˁ ƫƠƤƘƩ ɊƤƟƨˇƧƦƬƩῇ ơƘˀ ƣʻƢƘ ƪƬƮƤƦ˅Ʃ. Ƌˁ ƛʽ; ƧʻƤƬ ƮƨƞƪƫƦˀ ƦʞƧư ƪƦƠ ɞƛƦƥƘƤ ƜʀƤƘƠ; 5 ƂƘˀ ƣʻƢƘ ʊƢˁƚƦƠ. ̖ŽƛƦƥƘƤ ƛῂ ƦʠƤ; ̖ŽƣƦƠƚƜ. ƈ̸Ʃ ƦʠƤ ƫƦ̫ƫƦ ƫˁƟƜƪƘƠ; ɐƨῂ ʱƛƜΑ ƫƦ˄Ʃ ƣʼƤ ƧʻƤƬ ƮƨƞƪƫƦ˄Ʃ ƧʻƤƬ ƭƨƦƤˁƣƦƬƩῇ ƫƦ˄Ʃ ƛʼ ƧʻƤƬ ƧƦƤƞƨƦ˄Ʃ ƧʻƤƬ 10 ɎƭƨƦƤƘƩ; ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ ƦʟƫưƩ. c Ƈʁ˃Ƥ ƫƜ ƦʠƤῇ Ɯɺ ƈƨưƫƘƚ˃ƨƘƩ ɊƢƞƟ̎ ɞƢƜƚƜƤ ơƘˀ ɞƪƫƠƤ Ƙʟƫƞ ɫ ɊƢʿƟƜƠƘῇ ƫ˂ ƦʁƘ ɌƤ ƛƦơ̏ ɛơʻƪƫ̶ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ơƘˀ ƜʀƤƘƠῇ ƫƦ˄Ʃ ƣʼƤ ɫƣ̸Ƥ ƭƨƦƤˁƣƦƬƩ ƜʀƤƘƠῇ ƫƦ˄Ʃ ƛʼ ɎƭƨƦƤƘƩ; Ƈʚ ƛ̎ƫƘ. 5 ƂƘˀ ƫƘ̫ƫʻ ƚƜῇ ʫƩ ɚƚˮƣƘƠῇ ƪƦˀ ƧʻƤƬ ƛƦơƜῖῇ ƭƨƦƤʿ- ƪƜưƩ ƦʞƪƞƩ ơƘˀ ɊƭƨƦƪ˅ƤƞƩ ƣʾ ƧʻƤƬ ƛƬƤƘƫ˂Ƥ ƜʀƤƘƠ ƈƨưƫƘ- ƚ˃ƨƘƤ ɊƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƤΑ ƦʚƛʼƤ ƚʺƨ ɎƤ ƧƦƬ ƫ̏ ɊƢƞƟƜˁ˻ ʋ ɟƫƜƨƦƩ ƫƦ̫ ɛƫʽƨƦƬ ƭƨƦƤƠƣˇƫƜƨƦƩ Ɯɾƞῇ ƜɾƧƜƨ ɍ ɌƤ ɛơʻƪƫ̶ ƛƦơ̏ ɛơʻƪƫ̶ ɊƢƞƟ̎ ɞƪƫƘƠ. d ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. ᾿ŹƢƢʺ ƣʾƤ Ʀʚƛʼ ơƘƫῂ ŽʚƟ˅ƛƞƣ˃Ƥ ƚƜ ƦʀƣƘƠ ƪƦˀ ƛƦơƜῖ Ƨ˾ƪƠ ƧʻƤƫƘ ʋƣƦˁưƩ ƜʀƤƘƠ ɏƣƘ ơƘˀ ɊƜˁΑ Ʀʚƛʼ ƚʺƨ ɌƤ ƦʟƫưƩ PLATÃO Crátilo ~ 181 ~ 386d ser boas, e outras más, se a virtude e o vício ocorrerem sempre juntos e ao mesmo tempo em todos os indivíduos. Her.: É verdade o quedizes. Sóc.: Ora, se todas as coisas não são semelhantes ao mesmo tempo, e sempre, para todo mundo, nem relativas a cada pessoa em particular, é claro que devem ser em si [e] mesmas de essência permanente; não estão em relação conosco, nem podem ser deslocadas em todos os sentidos por nossa fantasia, porém existem por si mesmas, de acordo com sua essência natural. Her.: Parece-me, Sócrates, que é assim mesmo. Sóc.: Mas, poderão ser as coisas conformadas desse modo, e suas ações de modo diferente? As ações não serão, de igual modo, um aspecto de ser? Her.: Sem dúvida; elas também o são. Sóc.: [387] Logo, as ações se realizam segundo sua própria natureza, não conforme a opinião que dela fizermos. Por exemplo: se quisermos cortar alguma coisa, poderemos fazê-lo como bem entendermos ou com o que for do nosso agrado? Não será cortando cada objeto como quer a natureza que ele seja cortado e com o instrumento apropriado para cortar, que o cortaremos certo e realizaremos corretamente a operação, e se quisermos proceder contra a natureza, falharemos de todo e nada conseguiremos? Her.: [b] É também o que eu penso. Sóc.: Da mesma forma, no caso de desejarmos queimar alguma coisa, não deveremos fazê-lo de qualquer jeito, como nos ditar a fantasia, mas pelo modo certo, que é o modo indicado pela natureza para queimar e ser queimado e com os meios apropriados. Her.: É isso mesmo. Sóc.: E com tudo o mais não se passa da mesma forma? 386d ƜʀƜƤ Ʀɻ ƣʼƤ ƮƨƞƪƫƦˁῇ Ʀɻ ƛʼ ƧƦƤƞƨƦˁῇ Ɯɺ ʋƣƦˁưƩ ɏƧƘƪƠ ơƘˀ ɊƜˀ 5 ɊƨƜƫʿ ƫƜ ơƘˀ ơƘơˁƘ Ɯɾƞ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. ƇʚơƦ̫Ƥ Ɯɺ ƣʿƫƜ Ƨ˾ƪƠ ƧʻƤƫƘ ɚƪƫˀƤ ʋƣƦˁưƩ ɏƣƘ ơƘˀ ɊƜˁῇ ƣʿƫƜ ɛơʻƪƫ̶ ɺƛˁ˻ ɟơƘƪƫƦƤῇ ƛ̎ƢƦƤ ƛʾ ʏƫƠ Ƙʚƫʺ Ƙʛƫ̸Ƥ ƦʚƪˁƘƤ ɞƮƦƤƫʻ ƫƠƤƘ ƙʽƙƘƠ˃Ƥ ɚƪƫƠ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘῇ Ʀʚ Ƨƨ˂Ʃ e ɫƣ˾Ʃ Ʀʚƛʼ ʛƭῂ ɫƣ̸Ƥ ɛƢơ˃ƣƜƤƘ ɎƤư ơƘˀ ơʻƫư ƫ̹ ɫƣƜƫʽƨ̶ ƭƘƤƫʻƪƣƘƫƠῇ ɊƢƢʺ ơƘƟῂ Ƙʛƫʺ Ƨƨ˂Ʃ ƫʾƤ Ƙʛƫ̸Ƥ ƦʚƪˁƘƤ ɞƮƦƤƫƘ ˟ƧƜƨ ƧʽƭƬơƜƤ. żƦơƜῖ ƣƦƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ Ʀʟƫư. 5 ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƦʠƤ Ƙʚƫʺ ƣʼƤ ɌƤ Ɯɾƞ Ʀʟƫư ƧƜƭƬơ˃ƫƘῇ Ƙɻ ƛʼ ƧƨʻƥƜƠƩ Ƙʚƫ̸Ƥ Ʀʚ ơƘƫʺ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ ƫƨ˃ƧƦƤ; ɬ Ʀʚ ơƘˀ ƘʡƫƘƠ ɟƤ ƫƠ ƜʀƛƦƩ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ ƜɺƪˁƤῇ Ƙɻ ƧƨʻƥƜƠƩ; ƈʻƤƬ ƚƜ ơƘˀ ƘʡƫƘƠ. ƂƘƫʺ ƫʾƤ Ƙʛƫ̸Ƥ ɎƨƘ ƭ˅ƪƠƤ ơƘˀ Ƙɻ ƧƨʻƥƜƠƩ Ƨƨʻƫ- 387 ƫƦƤƫƘƠῇ Ʀʚ ơƘƫʺ ƫʾƤ ɫƣƜƫʽƨƘƤ ƛ˃ƥƘƤ. ƦʁƦƤ ɚʻƤ ƫƠ ɚƧƠ- ƮƜƠƨʿƪưƣƜƤ ɫƣƜῖƩ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ ƫʽƣƤƜƠƤῇ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ɫƣῖƤ ƫƣƞƫʽƦƤ ɟơƘƪƫƦƤ ʫƩ ɌƤ ɫƣƜῖƩ ƙƦƬƢˇƣƜƟƘ ơƘˀ ˯ ɌƤ ƙƦƬƢƞƟ̸ƣƜƤῇ ɬ ɚʺƤ ƣʼƤ ơƘƫʺ ƫʾƤ ƭ˅ƪƠƤ ƙƦƬƢƞƟ̸ƣƜƤ 5 ɟơƘƪƫƦƤ ƫʽƣƤƜƠƤ ƫƦ̫ ƫʽƣƤƜƠƤ ƫƜ ơƘˀ ƫʽƣƤƜƪƟƘƠ ơƘˀ ˯ ƧʽƭƬơƜῇ ƫƜƣƦ̫ƣʽƤ ƫƜ ơƘˀ ƧƢʽƦƤ ƫƠ ɫƣῖƤ ɞƪƫƘƠ ơƘˀ ʊƨƟ̸Ʃ ƧƨʻƥƦƣƜƤ ƫƦ̫ƫƦῇ ɚʺƤ ƛʼ ƧƘƨʺ ƭ˅ƪƠƤῇ ɚƥƘƣƘƨƫƞƪ˃ƣƜƟʻ ƫƜ ơƘˀ ƦʚƛʼƤ ƧƨʻƥƦƣƜƤ; ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ Ʀʟƫư. b ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ɚʺƤ ơʻƜƠƤ ƫƠ ɚƧƠƮƜƠƨʿƪưƣƜƤῇ Ʀʚ ơƘƫʺ Ƨ˾ƪƘƤ ƛ˃ƥƘƤ ƛƜῖ ơʻƜƠƤῇ ɊƢƢʺ ơƘƫʺ ƫʾƤ ʊƨƟʿƤ; Ƙʟƫƞ ƛῂ ɚƪƫˀƤ ˟ ɚƧƜƭ˅ơƜƠ ɟơƘƪƫƦƤ ơʻƜƪƟƘˁ ƫƜ ơƘˀ ơʻƜƠƤ ơƘˀ ˯ ɚƧƜƭ˅ơƜƠ; ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. 5 ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƫɐƢƢƘ Ʀʟƫư; PLATÃO Crátilo ~ 182 ~ 387b Her.: Perfeitamente. Sóc.: E falar, não é também uma espécie de ação? Her.: Sim. Sóc.: De que modo, então, falará alguém corretamente: [c] da mesma maneira que lhe aprouver falar, ou, de preferência, dizendo as coisas segundo o modo natural de falar e como devem ser ditas, para alcançar o seu intento e dizer, de fato, alguma coisa, sem o que cometerá erros e nada conseguirá? Her.: Penso que é como dizes. Sóc.: E dar nome às coisas, não é uma técnica do ato de falar? Quando se denomina alguma coisa, fala-se, não é verdade? Her.: Perfeitamente. Sóc.: Logo, nomear, também é ação, uma vez que falar é uma espécie de ação, com relação a certas coisas. Her.: É isso mesmo. Sóc.: [d] Ora, as ações, como já vimos, não são relativas a nós, mas tem cada uma sua própria natureza? Her.: É isso mesmo. Sóc.: Assim sendo, convirá nomear as coisas pelo modo natural de nomeá-las e serem nomeadas, e pelo meio adequado, não como imaginamos que devemos fazê-lo, caso queiramos ficar coerentes com o que assentamos antes. Só por esse modo conseguiremos, de fato, dar nome às coisas; do contrário, será impossível. Her.: É o que me parece. Sóc.: Outro exemplo: o que é preciso cortar, digamos, terá de ser cortado com alguma coisa? Her.: Sim. Sóc.: [e] E o que é preciso tecer, terá de ser tecido com algo? E o que for para furar, será furado com algum instrumento? 387b ƈʻƤƬ ƚƜ. ̗Źƨῂ ƦʠƤ Ʀʚ ơƘˀ ƫ˂ ƢʽƚƜƠƤ ƣˁƘ ƫƠƩ ƫ̸Ƥ ƧƨʻƥƜˇƤ ɚƪƫƠƤ; ƅƘˁ. 10 ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƦʠƤ ˟ ɎƤ ƫ̶ ƛƦơ̏ ƢƜơƫʽƦƤ ƜʀƤƘƠῇ ƫƘ˅ƫ̋ ƢʽƚưƤ ʊƨƟ̸Ʃ ƢʽƥƜƠῇ ɬ ɚʺƤ ƣʼƤ ˟ ƧʽƭƬơƜ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ c ƢʽƚƜƠƤ ƫƜ ơƘˀ ƢʽƚƜƪƟƘƠ ơƘˀ ˯ῇ ƫƘ˅ƫ̋ ơƘˀ ƫƦ˅ƫ̶ Ƣʽƚ̋ῇ ƧƢʽƦƤ ƫʽ ƫƠ ƧƦƠʿƪƜƠ ơƘˀ ɚƨƜῖ· ɌƤ ƛʼ ƣʿ, ɚƥƘƣƘƨƫʿƪƜƫƘˁ ƫƜ ơƘˀ ƦʚƛʼƤ ƧƦƠʿƪƜƠ; Ƈʟƫư ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ʫƩ ƢʽƚƜƠƩ. 5 ƇʚơƦ̫Ƥ ƫƦ̫ ƢʽƚƜƠƤ ƣ˃ƨƠƦƤ ƫ˂ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤ; ƦƤƦƣʻ- ƝƦƤƫƜƩ ƚʻƨ ƧƦƬ ƢʽƚƦƬƪƠ ƫƦ˄Ʃ Ƣ˃ƚƦƬƩ. ƈʻƤƬ ƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƫ˂ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤ Ƨƨ˾ƥˁƩ ƫˁƩ ɚƪƫƠƤῇ ƜɾƧƜƨ ơƘˀ ƫ˂ ƢʽƚƜƠƤ Ƨƨ˾ƥˁƩ ƫƠƩ ɰƤ ƧƜƨˀ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ; 10 ƅƘˁ. Źɻ ƛʼ ƧƨʻƥƜƠƩ ɚƭʻƤƞƪƘƤ ɫƣῖƤ Ʀʚ Ƨƨ˂Ʃ ɫƣ˾Ʃ ƦʠƪƘƠῇ d ɊƢƢῂ Ƙʛƫ̸Ƥ ƫƠƤƘ ɺƛˁƘƤ ƭ˅ƪƠƤ ɞƮƦƬƪƘƠ; ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ʊƤƦƣƘƪƫʽƦƤ ˟ ƧʽƭƬơƜ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤ ƫƜ ơƘˀ ʊƤƦƣʻƝƜƪƟƘƠ ơƘˀ ˯, ɊƢƢῂ ƦʚƮ ˟ ɌƤ ɫƣƜῖƩ 5 ƙƦƬƢƞƟ̸ƣƜƤῇ ƜɾƧƜƨ ƫƠ ƫƦῖƩ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ ƣʽƢƢƜƠ ʋƣƦƢƦƚƦ˅- ƣƜƤƦƤ ƜʀƤƘƠ; ơƘˀ Ʀʟƫư ƣʼƤ ɌƤ ƧƢʽƦƤ ƫƠ ƧƦƠƦῖƣƜƤ ơƘˀ ʊƤƦƣʻ- ƝƦƠƣƜƤ, ɎƢƢưƩ ƛʼ Ʀʞ; ƍƘˁƤƜƫƘˁ ƣƦƠ. ƍʽƨƜ ƛʿ, ʍ ɞƛƜƠ ƫʽƣƤƜƠƤῇ ɞƛƜƠ ƫ̶ῇ ƭƘƣʽƤῇ ƫʽƣƤƜƠƤ; 10 ƅƘˁ. ƂƘˀ ʍ ɞƛƜƠ ơƜƨơˁƝƜƠƤῇ ɞƛƜƠ ƫ̶ ơƜƨơˁƝƜƠƤ; ơƘˀ ʍ ɞƛƜƠ e ƫƨƬƧ˾Ƥῇ ɞƛƜƠ ƫ̶ ƫƨƬƧ˾Ƥ; PLATÃO Crátilo ~ 183 ~ 387e Her.: Perfeitamente. Sóc.: E que for preciso nomear, terá de ser nomeado com alguma coisa? Her.: [388] Isso mesmo. Sóc.: Qual é o instrumento necessário para perfuramos? Her.: Furador. Sóc.: Qual para tecermos? Her.: Lançadeira. Sóc.: E qual para nomearmos? Her.: O nome. Sóc.: Muito bem. Nome, portanto, é o instrumento? Her.: Certamente. Sóc.: E, agora, se te perguntasse: "que instrumento é a lançadeira?" Não é um instrumento de tecer? Her.: Sim. Sóc.: [b] E que fazemos quando tecemos? Não separamos da trama a urdidura, que estão misturadas? Her.: Sim. Sóc.: E a respeito do furador e de tudo o mais, não responderias do mesmo modo? Her.: Perfeitamente. Sóc.: E a respeito do nome, poderias dar resposta idêntica? Se dizemos que o nome é instrumento, que fazemos quando designamos alguma coisa? Her.: Não sei como responder. Sóc.: Não ensinamos uns aos outros, e não distinguimos as coisas, conforme sejam constituídas? Her.: Perfeitamente. Sóc.: O nome, por conseguinte, é instrumento para ensinar a respeito [c] das coisas e para separá-las, tal como a lançadeira separa os fios da teia. Her.: Sim. Sóc.: A naveta não é instrumento da técnica de tecer? Her.: Como não? Sóc.: O tecelão deve saber manusear belamente a sua lançadeira, 387e ƈʻƤƬ ƚƜ. ƂƘˀ ʍ ɞƛƜƠ ƛʾ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤῇ ɞƛƜƠ ƫ̶ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤ; ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. 388 Ƌˁ ƛʼ ɰƤ ɚơƜῖƤƦ ˯ ɞƛƜƠ ƫƨƬƧ˾Ƥ; Ƌƨ˅ƧƘƤƦƤ. Ƌˁ ƛʼ ˯ ơƜƨơˁƝƜƠƤ; ƂƜƨơˁƩ. 5 Ƌˁ ƛʼ ˯ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤ; ̖ƇƤƦƣƘ. Žʠ ƢʽƚƜƠƩ. ʎƨƚƘƤƦƤ ɎƨƘ ƫˁ ɚƪƫƠ ơƘˀ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ƈʻƤƬ ƚƜ. Žɺ ƦʠƤ ɚƚˆ ɚƨƦˁƣƞƤ "Ƌˁ ɰƤ ʎƨƚƘƤƦƤ ɫ ơƜƨơˁƩ;" ƦʚƮ10 ˯ ơƜƨơˁƝƦƣƜƤ; ƅƘˁ. ƂƜƨơˁƝƦƤƫƜƩ ƛʼ ƫˁ ƛƨ̸ƣƜƤ; Ʀʚ ƫʾƤ ơƨ˃ơƞƤ ơƘˀ ƫƦ˄Ʃ b ƪƫʿƣƦƤƘƩ ƪƬƚơƜƮƬƣʽƤƦƬƩ ƛƠƘơƨˁƤƦƣƜƤ; ƅƘˁ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƧƜƨˀ ƫƨƬƧʻƤƦƬ ɟƥƜƠƩ ƦʟƫưƩ ƜɺƧƜῖƤ ơƘˀ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ɎƢƢưƤ; 5 ƈʻƤƬ ƚƜ. ̖ŽƮƜƠƩ ƛʾ ơƘˀ ƧƜƨˀ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƦʟƫưƩ ƜɺƧƜῖƤ; ʊƨƚʻƤ̶ ʎƤƫƠ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ ʊƤƦƣʻƝƦƤƫƜƩ ƫˁ ƧƦƠƦ̫ƣƜƤ; Ƈʚơ ɞƮư ƢʽƚƜƠƤ. ̗Źƨῂ Ʀʚ ƛƠƛʻƪơƦƣʽƤ ƫƠ ɊƢƢʿƢƦƬƩ ơƘˀ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ 10 ƛƠƘơƨˁƤƦƣƜƤ ˟ ɞƮƜƠ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ̖ƇƤƦƣƘ ɎƨƘ ƛƠƛƘƪơƘƢƠơ˃Ƥ ƫˁ ɚƪƫƠƤ ʎƨƚƘƤƦƤ ơƘˀ ƛƠƘơƨƠƫƠơ˂Ƥ ƫ̎Ʃ ƦʚƪˁƘƩ ʯƪƧƜƨ ơƜƨơˀƩ ʛƭʻƪƣƘƫƦƩ. c ƅƘˁ. ῾ƌƭƘƤƫƠơ˂Ƥ ƛʽ ƚƜ ɫ ơƜƨơˁƩ; ƈ̸Ʃ ƛῂ Ʀʞ; ῾ƌƭƘƤƫƠơ˂Ʃ ƣʼƤ ɎƨƘ ơƜƨơˁƛƠ ơƘƢ̸Ʃ ƮƨʿƪƜƫƘƠ, 5 PLATÃO Crátilo ~ 184 ~ 388c quer dizer: como tecelão. E o professor, empregará bem o nome? Bem, quer dizer: como professor? Her.: Sim. Sóc.: E agora, de quem é o trabalho de que o tecelão se serve bem, quando faz uso da lançadeira? Her.: Do carpinteiro. Sóc.: E todo homem é carpinteiro, ou apenas o que conhece a técnica da carpintaria? Her.: Apenas esse. Sóc.: [d] E de quem é o trabalho de que se serve o homem que fura alguma coisa, quando faz uso do furador? Her.: Do ferreiro. Sóc.: E todo o mundo é ferreiro, ou apenas quem possui essa técnica? Her.: Quem possui essa técnica. Sóc.: Muito bem. E agora, de quem é o trabalho de que faz uso o professor, quando emprega o nome? Her.: A isso, também, não sei responder. Sóc.: E não saberás também dizer quem nos transmitiu os nomes de que nos servimos? Her.: Também não. Sóc.: Não te parece, ao menos, que foi a lei que estabeleceu essas coisas? Her.: Parece. Sóc.: [e] Logo, o professor, quando emprega nomes, usa o trabalho do legislador? Her.: Parece-me que sim. Sóc.: E és de opinião que todos os varões podem ser legisladores, ou apenas quem possui essa técnica? Her.: Quem possui essa técnica. Sóc.: Por conseguinte, Hermógenes, nem todos os varões têm capacidade para impor [389] nomes, mas apenas o fazedor de nomes, e esse, como 388c ơƘƢ̸Ʃ ƛ' ɚƪƫˀƤ ʛƭƘƤƫƠơ̸ƩΑ ƛƠƛƘƪơƘƢƠơ˂Ʃ ƛʼ ʊƤ˃ƣƘƫƠῇ ơƘƢ̸Ʃ ƛῂ ɚƪƫˀ ƛƠƛƘƪơƘƢƠơ̸Ʃ. ƅƘˁ. Ƌ̹ ƫˁƤƦƩ ƦʠƤ ɞƨƚ̶ ʋ ʛƭʻƤƫƞƩ ơƘƢ̸Ʃ ƮƨʿƪƜƫƘƠ ʏƫƘƤ ƫ̏ ơƜƨơˁƛƠ Ʈƨ̎ƫƘƠ; 10 Ƌ̹ ƫƦ̫ ƫʽơƫƦƤƦƩ. ƈ˾Ʃ ƛʼ ƫʽơƫưƤ ɬ ʋ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ ɞƮưƤ; ῾Ƈ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ. Ƌ̹ ƫˁƤƦƩ ƛʼ ɞƨƚ̶ ʋ ƫƨƬƧƞƫʾƩ ơƘƢ̸Ʃ ƮƨʿƪƜƫƘƠ d ʏƫƘƤ ƫ̹ ƫƨƬƧʻƤ̶ Ʈƨ̎ƫƘƠ; Ƌ̹ ƫƦ̫ ƮƘƢơʽưƩ. ̗Źƨῂ ƦʠƤ Ƨ˾Ʃ ƮƘƢơƜ˄Ʃ ɬ ʋ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ ɞƮưƤ; ῾Ƈ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ. 5 ŽʀƜƤ. ƫ̹ ƛʼ ƫˁƤƦƩ ɞƨƚ̶ ʋ ƛƠƛƘƪơƘƢƠơ˂Ʃ ƮƨʿƪƜƫƘƠ ʏƫƘƤ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ Ʈƨ̎ƫƘƠ; Ƈʚƛʼ ƫƦ̫ƫῂ ɞƮư. Ƈʚƛʼ ƫƦ̫ƫ˃ ƚῂ ɞƮƜƠƩ ƜɺƧƜῖƤῇ ƫˁƩ ƧƘƨƘƛˁƛưƪƠƤ ɫƣῖƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƦʁƩ ƮƨˇƣƜƟƘ; 10 Ƈʚ ƛ̎ƫƘ. ̗Źƨῂ ƦʚƮˀ ʋ Ƥ˃ƣƦƩ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ʋ ƧƘƨƘƛƠƛƦ˄Ʃ Ƙʚƫʻ; ̖ŽƦƠơƜƤ. ƅƦƣƦƟʽƫƦƬ ɎƨƘ ɞƨƚ̶ ƮƨʿƪƜƫƘƠ ʋ ƛƠƛƘƪơƘƢƠơ˂Ʃ e ʏƫƘƤ ʊƤ˃ƣƘƫƠ Ʈƨ̎ƫƘƠ; żƦơƜῖ ƣƦƠ. ƅƦƣƦƟʽƫƞƩ ƛʽ ƪƦƠ ƛƦơƜῖ Ƨ˾Ʃ ƜʀƤƘƠ ɊƤʾƨ ɬ ʋ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ ɞƮưƤ; 5 ῾Ƈ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ. Ƈʚơ ɎƨƘ ƧƘƤƫ˂Ʃ ɊƤƛƨ˃Ʃῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ʎƤƦƣƘ ƟʽƪƟƘƠ, ɊƢƢʻ ƫƠƤƦƩ ʊƤƦƣƘƫƦƬƨƚƦ̫Α ƦʡƫƦƩ ƛῂ ɚƪƫˁƤῇ ʫƩ 389 PLATÃO Crátilo ~ 185 ~ 389a parece, é o legislador, de todos os artesãos o mais raro. Her.: É o que parece, de fato. Sóc.: Vamos, considera em que atenta o legislador, quando estabelece os nomes. Recapitula o que dissemos antes. Para que olha o carpinteiro, quando fabrica uma lançadeira? Não será para algo naturalmente adequado para tecer? Her.: Perfeitamente. Sóc.: [b] E então? Se na ocasião de prepará-la vier a partir-se a lançadeira, fará ele uma nova olhando para a que se quebrou, ou para a imagem de acordo com a qual ele estava fabricando a que se partiu? Her.: Para esta, quer parecer-me. Sóc.: E não estaremos, assim, justificados em denominá-la lançadeira em si mesma? Her.: Penso que sim. Sóc.: Logo, quando se trata de fazer uma lançadeira, seja para roupa leve, seja para espessa, de linho ou de lã, ou de qualquer outro material, em todos os casos será preciso construí-la de acordo com a ideia da lançadeira, dando-lhe, porém, a forma naturalmente mais [c] apropriada para cada espécie de trabalho. Her.: Sim. Sóc.: O mesmo acontece com todos os outros instrumentos. Depois de descobrir o instrumento naturalmente indicado para determinado trabalho, é preciso que o artífice o fabrique com o material de que dispõe e não de acordo com seu desejo, mas segundo os imperativos da natureza. É assim que deverá, como parece, saber executar sobre o ferro a forma do furador naturalmente indicada para cada emprego. Her.: Perfeitamente. Sóc.: E na madeira, a lançadeira indicada por natureza para seus diferentes usos? Her.: É isso mesmo. 389a ɞƦƠơƜƤῇ ʋ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩ, ʍƩ ƛʾ ƫ̸Ƥ ƛƞƣƠƦƬƨƚ̸Ƥ ƪƧƘƤƠˇƫƘƫƦƩ ɚƤ ɊƤƟƨˇƧƦƠƩ ƚˁƚƤƜƫƘƠ. ̖ŽƦƠơƜƤ. ̖ƁƟƠ ƛʿ, ɚƧˁƪơƜƯƘƠ ƧƦῖ ƙƢʽƧưƤ ʋ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩ ƫʺ ʊƤ˃- 5 ƣƘƫƘ ƫˁƟƜƫƘƠΑ ɚơ ƫ̸Ƥ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ ƛʼ ɊƤʻƪơƜƯƘƠ. ƧƦῖ ƙƢʽƧưƤ ʋ ƫʽơƫưƤ ƫʾƤ ơƜƨơˁƛƘ ƧƦƠƜῖ; ɐƨῂ Ʀʚ Ƨƨ˂Ʃ ƫƦƠƦ̫ƫ˃Ƥ ƫƠ ʍ ɚƧƜ- ƭ˅ơƜƠ ơƜƨơˁƝƜƠƤ; ƈʻƤƬ ƚƜ. Ƌˁ ƛʽ; ɌƤ ơƘƫƘƚ̏ Ƙʚƫ̹ ɫ ơƜƨơˀƩ ƧƦƠƦ̫ƤƫƠῇ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ b ƧʻƢƠƤ ƧƦƠʿƪƜƠ ɎƢƢƞƤ Ƨƨ˂Ʃ ƫʾƤ ơƘƫƜƘƚƬῖƘƤ ƙƢʽƧưƤῇ ɬ Ƨƨ˂Ʃ ɚơƜῖƤƦ ƫ˂ ƜʀƛƦƩ Ƨƨ˂Ʃ ʏƧƜƨ ơƘˀ ɭƤ ơƘƫʽƘƥƜƤ ɚƧƦˁƜƠ; ƈƨ˂Ʃ ɚơƜῖƤƦῇ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. ƇʚơƦ̫Ƥ ɚơƜῖƤƦ ƛƠơƘƠ˃ƫƘƫῂ ɌƤ Ƙʚƫ˂ ʍ ɞƪƫƠƤ ơƜƨơˀƩ 5 ơƘƢʽƪƘƠƣƜƤ; ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. ƇʚơƦ̫Ƥ ɚƧƜƠƛʺƤ ƛʽ̋ ƢƜƧƫ̹ ɻƣƘƫˁ̶ ɬ ƧƘƮƜῖ ɬ ƢƠƤ̹ ɬ ɚƨƜ̹ ɬ ʋƧƦƠ̶Ʀ̫Ƥ ƫƠƤƠ ơƜƨơˁƛƘ ƧƦƠƜῖƤῇ ƧʻƪƘƩ ƣʼƤ ƛƜῖ ƫ˂ ƫ̎Ʃ ơƜƨơˁƛƦƩ ɞƮƜƠƤ ƜʀƛƦƩῇ ƦɿƘ ƛῂ ɛơʻƪƫ̶ ơƘƢƢˁƪƫƞ ɚƧƜƭ˅- 10 ơƜƠῇ ƫƘ˅ƫƞƤ ɊƧƦƛƠƛ˃ƤƘƠ ƫʾƤ ƭ˅ƪƠƤ ƜɺƩ ƫ˂ ɞƨƚƦƤ ɟơƘƪƫƦƤ; c ƅƘˁ. ƂƘˀ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ɎƢƢưƤ ƛʾ ʊƨƚʻƤưƤ ʋ Ƙʚƫ˂Ʃ ƫƨ˃ƧƦƩΑ ƫ˂ ƭ˅ƪƜƠ ɛơʻƪƫ̶ ƧƜƭƬơ˂Ʃ ʎƨƚƘƤƦƤ ɚƥƜƬƨ˃ƤƫƘ ƛƜῖ ɊƧƦ- ƛƦ̫ƤƘƠ ƜɺƩ ɚơƜῖƤƦ ɚƥ Ʀʡ ɌƤ ƧƦƠ̏ῇ ƦʚƮ ƦʁƦƤ ɌƤ Ƙʚƫ˂Ʃ 5 ƙƦƬƢƞƟ̏, ɊƢƢῂ ƦʁƦƤ ɚƧƜƭ˅ơƜƠ. ƫ˂ ƭ˅ƪƜƠ ƚʺƨ ɛơʻƪƫ̶, ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƫƨ˅ƧƘƤƦƤ ƧƜƭƬơ˂Ʃ ƜɺƩ ƫ˂Ƥ ƪˁƛƞƨƦƤ ƛƜῖ ɚƧˁƪƫƘƪƟƘƠ ƫƠƟʽƤƘƠ. ƈʻƤƬ ƚƜ. ƂƘˀ ƫʾƤ ƭ˅ƪƜƠ ơƜƨơˁƛƘ ɛơʻƪƫ̶ ƧƜƭƬơƬῖƘƤ ƜɺƩ 10 ƥ˅ƢƦƤ. ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. PLATÃO Crátilo ~ 186 ~ 389d Sóc.: [d] Pois, como já vimos, cada espécie de tecido exige naturalmente uma lançadeira diferente, e assim com tudo o mais. Her.: Sim. Sóc.: Logo, meu excelente amigo, o nosso legislador deverá saber formar com os sons e as sílabas o nome por natureza apropriado para cada objeto, compondo todos os nomes e aplicando-os com os olhos sempre fixos no que é o nome em si, caso queira ser tido na conta de verdadeiro criador de nomes? O fato de não empregarem os legisladores [e] as mesmas sílabas, não nos deve induzir a erro. Os ferreiros, também, não trabalham com o mesmo ferro, embora todos eles façam iguais instrumentos para idêntica finalidade. Seja como for, uma vez que lhe imprima a mesma forma, ainda que em [390] ferro diferente, não deixará, por isso, o instrumento de ser bom, quer seja fabricado aqui, quer o seja entre os bárbaros. Ou não? Her.: Exatamente. Sóc.: Do mesmo modo julgarás o legislador, tanto daqui quanto dos bárbaros; uma vez que ele reproduz a ideia do nome, a propriedade para cada coisa, pouco importando as sílabas de que se valha, em nada deverá ser considerado inferior,quer seja daqui, quer de qualquer outra região? Her.: Perfeitamente. Sóc.: [b] E agora, quem é que há de reconhecer se a forma conveniente da lançadeira foi reproduzida nesta ou naquela qualidade de madeira? O carpinteiro que a fabrica, ou o tecelão que dela faz uso? Her.: De preferência, Sócrates, o que faz uso dela. Sóc.: E quem usa o trabalho feito pelo fabricante de liras? Não será o mesmo que sabe indicar a melhor maneira de executá-lo, e julgar, depois de concluída a obra, se está ou não bem feita? 389d ƍ˅ƪƜƠ ƚʺƨ ɰƤ ɛơʻƪƫ̶ ƜɾƛƜƠ ʛƭʻƪƣƘƫƦƩῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ d ɛơʻƪƫƞ ơƜƨơˁƩῇ ơƘˀ ƫɐƢƢƘ ƦʟƫưƩ. ƅƘˁ. ̗Źƨῂ ƦʠƤῇ ʰ ƙʽƢƫƠƪƫƜῇ ơƘˀ ƫ˂ ɛơʻƪƫ̶ ƭ˅ƪƜƠ ƧƜƭƬơ˂Ʃ ʎƤƦƣƘ ƫ˂Ƥ ƤƦƣƦƟʽƫƞƤ ɚơƜῖƤƦƤ ƜɺƩ ƫƦ˄Ʃ ƭƟ˃ƚƚƦƬƩ ơƘˀ ƫʺƩ 5 ƪƬƢƢƘƙʺƩ ƛƜῖ ɚƧˁƪƫƘƪƟƘƠ ƫƠƟʽƤƘƠῇ ơƘˀ ƙƢʽƧƦƤƫƘ Ƨƨ˂Ʃ Ƙʚƫ˂ ɚơƜῖƤƦ ʍ ɞƪƫƠƤ ʎƤƦƣƘῇ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƧƦƠƜῖƤ ƫƜ ơƘˀ ƫˁƟƜƪƟƘƠῇ Ɯɺ ƣʽƢƢƜƠ ơ˅ƨƠƦƩ ƜʀƤƘƠ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƟʽƫƞƩ; Ɯɺ ƛʼ ƣʾ ƜɺƩ ƫʺƩ ƘʚƫʺƩ ƪƬƢƢƘƙʺƩ ɟơƘƪƫƦƩ ʋ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩ ƫˁƟƞƪƠƤῇ ƦʚƛʼƤ ƛƜῖ ƫƦ̫ƫƦ Ɋ<ƣƭƠ>ƚƤƦƜῖƤΑ Ʀʚƛʼ ƚʺƨ ƜɺƩ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ e ƪˁƛƞƨƦƤ ɏƧƘƩ ƮƘƢơƜ˄Ʃ ƫˁƟƞƪƠƤῇ ƫƦ̫ ƘʚƫƦ̫ ɟƤƜơƘ ƧƦƠ̸Ƥ ƫ˂ Ƙʚƫ˂ ʎƨƚƘƤƦƤΑ ɊƢƢῂ ʏƣưƩῇ ɟưƩ ɌƤ ƫʾƤ ƘʚƫʾƤ ɺƛʽƘƤ ɊƧƦƛƠƛ̹, ɚʻƤƫƜ ɚƤ <ƫ̹ Ƙʚƫ̹ ɚʻƤƫƜ ɚƤ> ɎƢƢ̶ ƪƠƛʿƨ̶, ʏƣưƩ ʊƨƟ̸Ʃ 390 ɞƮƜƠ ƫ˂ ʎƨƚƘƤƦƤῇ ɚʻƤƫƜ ɚƤƟʻƛƜ ɚʻƤƫƜ ɚƤ ƙƘƨƙʻƨƦƠƩ ƫƠƩ ƧƦƠ̏. ɰ ƚʻƨ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƦʟƫưƩ ɊƥƠˇƪƜƠƩ ơƘˀ ƫ˂Ƥ ƤƦƣƦƟʽƫƞƤ ƫ˃Ƥ ƫƜ 5 ɚƤƟʻƛƜ ơƘˀ ƫ˂Ƥ ɚƤ ƫƦῖƩ ƙƘƨƙʻƨƦƠƩῇ ɟưƩ ɌƤ ƫ˂ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƜʀƛƦƩ ɊƧƦƛƠƛ̹ ƫ˂ ƧƨƦƪ̎ơƦƤ ɛơʻƪƫ̶ ɚƤ ʋƧƦƠƘƠƪƦ̫Ƥ ƪƬƢƢƘ- ƙƘῖƩῇ ƦʚƛʼƤ ƮƜˁƨư ƤƦƣƦƟʽƫƞƤ ƜʀƤƘƠ ƫ˂Ƥ ɚƤƟʻƛƜ ɬ ƫ˂Ƥ ʋƧƦƬƦ̫Ƥ ɎƢƢƦƟƠ; ƈʻƤƬ ƚƜ. 10 ƋˁƩ ƦʠƤ ʋ ƚƤưƪ˃ƣƜƤƦƩ Ɯɺ ƫ˂ ƧƨƦƪ̎ơƦƤ ƜʀƛƦƩ ơƜƨơˁ- b ƛƦƩ ɚƤ ʋƧƦƠ̶Ʀ̫Ƥ ƥ˅Ƣ̶ ơƜῖƫƘƠ; ʋ ƧƦƠʿƪƘƩῇ ʋ ƫʽơƫưƤῇ ɬ ʋ Ʈƨƞƪ˃ƣƜƤƦƩ, ʋ ʛƭʻƤƫƞƩ; Žɺơ˂Ʃ ƣʼƤ ƣ˾ƢƢƦƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƫ˂Ƥ Ʈƨƞƪ˃- ƣƜƤƦƤ. 5 ƋˁƩ ƦʠƤ ʋ ƫ̹ ƫƦ̫ ƢƬƨƦƧƦƠƦ̫ ɞƨƚ̶ Ʈƨƞƪ˃ƣƜƤƦƩ; ɐƨῂ ƦʚƮ ƦʡƫƦƩ ʍƩ ɚƧˁƪƫƘƠƫƦ ɌƤ ɚƨƚƘƝƦƣʽƤ̶ ơʻƢƢƠƪƫƘ ɚƧƠ- ƪƫƘƫƜῖƤ ơƘˀ ƜɺƨƚƘƪƣʽƤƦƤ ƚƤƦˁƞ Ɯɾƫῂ Ɯʠ ƜɾƨƚƘƪƫƘƠ ƜɾƫƜ ƣʿ; PLATÃO Crátilo ~ 187 ~ 390b Her.: Perfeitamente. Sóc.: E quem é ele? Her.: O tocador de lira. Sóc.: E a obra do construtor de navios? Her.: [c] O piloto. Sóc.: E agora, quem será mais capaz de melhor dirigir os trabalhos do legislador e de julgá-los, quer seja ele executado entre nós, quer entre os bárbaros? Não é quem dele faz uso? Her.: Sim. Sóc.: E essa pessoa não é quem sabe interrogar? Her.: Perfeitamente. Sóc.: A mesma pessoa que também sabe responder? Her.: Sim. Sóc.: E a quem sabe interrogar e responder dás outro nome que não seja o de dialético? Her.: Não; esse mesmo. Sóc.: [d] Assim, o trabalho do carpinteiro consiste em fabricar lemes sob a direção do piloto, para que a peça saia bem feita. Her.: É certo. Sóc.: E a do legislador, ao que parece, é o de dar nomes, sob a direção do dialético, caso deseje criá-los com acerto. Her.: É isso mesmo. Sóc.: Então, Hermógenes, talvez não seja atividade tão despicienda como imaginas, a de instituir nomes, nem é trabalho de gente sem préstimo nem mesmo para todo o mundo. Sendo assim, Crátilo tem razão de dizer que os nomes das coisas [e] derivam de sua natureza e que nem todo homem é formador de nomes, mas apenas o que, olhando para o nome que cada coisa tem por natureza, sabe como exprimir com letras e sílabas sua ideia fundamental. 390b ƈʻƤƬ ƚƜ. ƋˁƩ; 10 ῾Ƈ ơƠƟƘƨƠƪƫʿƩ. ƋˁƩ ƛʼ ʋ ƫ̹ ƫƦ̫ ƤƘƬƧƞƚƦ̫; ƂƬƙƜƨƤʿƫƞƩ. c ƋˁƩ ƛʼ ƫ̹ ƫƦ̫ ƤƦƣƦƟʽƫƦƬ ɞƨƚ̶ ɚƧƠƪƫƘƫʿƪƜƠʽ ƫῂ ɌƤ ơʻƢƢƠƪƫƘ ơƘˀ ƜɺƨƚƘƪƣʽƤƦƤ ơƨˁƤƜƠƜ ơƘˀ ɚƤƟʻƛƜ ơƘˀ ɚƤ ƫƦῖƩ ƙƘƨƙʻƨƦƠƩ; ɐƨῂ ƦʚƮ ʏƪƧƜƨ ƮƨʿƪƜƫƘƠ; ƅƘˁ. 5 ̗Źƨῂ ƦʠƤ ƦʚƮ ʋ ɚƨưƫ˾Ƥ ɚƧƠƪƫʻƣƜƤƦƩ Ʀʡƫ˃Ʃ ɚƪƫƠƤ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ῾Ƈ ƛʼ Ƙʚƫ˂Ʃ ơƘˀ ɊƧƦơƨˁƤƜƪƟƘƠ; ƅƘˁ. Ƌ˂Ƥ ƛʼ ɚƨưƫ˾Ƥ ơƘˀ ɊƧƦơƨˁƤƜƪƟƘƠ ɚƧƠƪƫʻƣƜƤƦƤ 10 ɎƢƢƦ ƫƠ ƪ˄ ơƘƢƜῖƩ ɬ ƛƠƘƢƜơƫƠơ˃Ƥ; Ƈʞơῇ ɊƢƢʺ ƫƦ̫ƫƦ. ƋʽơƫƦƤƦƩ ƣʼƤ ɎƨƘ ɞƨƚƦƤ ɚƪƫˀƤ ƧƦƠ̎ƪƘƠ ƧƞƛʻƢƠƦƤ d ɚƧƠƪƫƘƫƦ̫ƤƫƦƩ ơƬƙƜƨƤʿƫƦƬῇ Ɯɺ ƣʽƢƢƜƠ ơƘƢ˂Ƥ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ƧƞƛʻƢƠƦƤ. ƍƘˁƤƜƫƘƠ. ƅƦƣƦƟʽƫƦƬ ƛʽ ƚƜῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ʎƤƦƣƘῇ ɚƧƠƪƫʻƫƞƤ 5 ɞƮƦƤƫƦƩ ƛƠƘƢƜơƫƠơ˂Ƥ ɎƤƛƨƘῇ Ɯɺ ƣʽƢƢƜƠ ơƘƢ̸Ʃ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƟʿƪƜƪƟƘƠ. ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. ƂƠƤƛƬƤƜ˅ƜƠ ɎƨƘῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƜʀƤƘƠ Ʀʚ ƭƘ̫ƢƦƤῇ ʫƩ ƪ˄ ƦɾƜƠῇ ɫ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƟʽƪƠƩῇ Ʀʚƛʼ ƭƘ˅ƢưƤ ɊƤƛƨ̸Ƥ 10 Ʀʚƛʼ ƫ̸Ƥ ɚƧƠƫƬƮ˃ƤƫưƤ. ơƘˀ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ɊƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠ ƢʽƚưƤ ƭ˅ƪƜƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠῇ ơƘˀ Ʀʚ ƧʻƤƫƘ e ƛƞƣƠƦƬƨƚ˂Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƜʀƤƘƠῇ ɊƢƢʺ ƣ˃ƤƦƤ ɚơƜῖƤƦƤ ƫ˂Ƥ ɊƧƦ- ƙƢʽƧƦƤƫƘ ƜɺƩ ƫ˂ ƫ̏ ƭ˅ƪƜƠ ʎƤƦƣƘ ʌƤ ɛơʻƪƫ̶ ơƘˀ ƛƬƤʻƣƜƤƦƤ ƘʚƫƦ̫ ƫ˂ ƜʀƛƦƩ ƫƠƟʽƤƘƠ ƜɾƩ ƫƜ ƫʺ ƚƨʻƣƣƘƫƘ ơƘˀ ƫʺƩ ƪƬƢƢƘƙʻƩ. 5 PLATÃO Crátilo ~ 188 ~ 390e Her.: Não sei de que modo contestar, Sócrates, o que disseste. Mas não me parece fácil [391] deixar-me convencer assim tão de repente. No entanto, poderia dar-te crédito com mais facilidade, se me demonstrasses em quem consiste a natural exatidão dos nomes. Sóc.: Meu bom Hermógenes, exatidão dos nomes, não a conheço. Porém tu te esqueces do que eu declarei há pouco, que ignorava esse assunto, mas iria examiná-lo contigo. No decurso de nossa investigação, minha e tua, tornou-se evidente, em contrário do que assentamos atrás, que os nomes, por natureza, têm uma certa justeza e que nem todos os homens [b] sabe como designar convenientemente as coisas. Ou não? Her.: Perfeitamente. Sóc.: Importa, portanto, agora, investigar, se te interessa, de fato, saber isso, em que propriamente consiste a justeza dos nomes. Her.: Sim, desejo sabê-lo. Sóc.: Então, observa. Her.: Como devo observar? Sóc.: A mais correta observação, companheiro, é recorrer aos entendidos e dar-lhes dinheiro, com agradecimentos de crescença. Esses tais são os sofistas, como quem teu [c] irmão Calias gastou tanto, que chegou a alcançar a reputação de sábio. Como, porém, não dispões dos bens paternos, forçoso é que adules teu irmão e lhe supliques ensinar-te o que é certo nesse domínio e que ele aprendeu com Protágoras. Her.: Fora absurdo, Sócrates, semelhante pedido de minha técnica. Se eu rejeito em conjunto a Verdade de Protágoras, não poderei aceitar, como digno de qualquer apreço, nada do que for dito em seu nome. 390e Ƈʚơ ɞƮưῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʏƧưƩ Ʈƨʾ Ƨƨ˂Ʃ ɍ ƢʽƚƜƠƩ ɚƤƘƤƫƠƦ̫ƪƟƘƠ. ɾƪưƩ ƣʽƤƫƦƠ Ʀʚ ̪˼ƛƠ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ ƦʟƫưƩ ɚƥƘˁƭƤƞƩ 391 ƧƜƠƪƟ̎ƤƘƠῇ ɊƢƢʺ ƛƦơ̸ ƣƦƠ ʱƛƜ ɌƤ ƣ˾ƢƢƦƤ ƧƠƟʽƪƟƘƠ ƪƦƠῇ Ɯɾ ƣƦƠ ƛƜˁƥƜƠƘƩ ɯƤƫƠƤƘ ƭ̊Ʃ ƜʀƤƘƠ ƫʾƤ ƭ˅ƪƜƠ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ. ᾿Žƚˆ ƣʽƤῇ ʰ ƣƘơʻƨƠƜ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƦʚƛƜƣˁƘƤ Ƣʽƚưῇ ɊƢƢῂ ɚƧƜƢʻƟƦƬ ƚƜ ʱƤ ʊƢˁƚƦƤ Ƨƨ˃ƫƜƨƦƤ ɞƢƜƚƦƤῇ ʏƫƠ Ʀʚơ 5 ƜɺƛƜˁƞƤ ɊƢƢʺ ƪơƜƯƦˁƣƞƤ ƣƜƫʺ ƪƦ̫. Ƥ̫Ƥ ƛʼ ƪơƦƧƦƬƣʽƤƦƠƩ ɫƣῖƤῇ ɚƣƦˁ ƫƜ ơƘˀ ƪƦˁῇ ƫƦƪƦ̫ƫƦƤ ƣʼƤ ɮƛƞ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƧƘƨʺ ƫʺ Ƨƨ˃ƫƜƨƘῇ ƭ˅ƪƜƠ ƫʽ ƫƠƤƘ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ɞƮƦƤ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ơƘˀ Ʀʚ ƧƘƤƫ˂Ʃ ɊƤƛƨ˂Ʃ ɚƧˁƪƫƘƪƟƘƠ ơƘƢ̸Ʃ Ƙʚƫ˂ ƧƨʻƚƣƘƫƠ b ʋƫ̶Ʀ̫Ƥ ƟʽƪƟƘƠΑ ɬ Ʀʞ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƫ˂ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ Ʈƨʾ ƝƞƫƜῖƤῇ ƜɾƧƜƨ ɚƧƠƟƬƣƜῖƩ ƜɺƛʽƤƘƠῇ ɯƫƠƩ ƧƦƫῂ Ƙʠ ɚƪƫƠƤ ƘʚƫƦ̫ ɫ ʊƨƟ˃ƫƞƩ. 5 ᾿ŹƢƢʺ ƣʾƤ ɚƧƠƟƬƣ̸ ƚƜ ƜɺƛʽƤƘƠ. Ɗơ˃ƧƜƠ ƫƦˁƤƬƤ. ƈ̸Ʃ ƦʠƤ Ʈƨʾ ƪơƦƧƜῖƤ; ᾿ƇƨƟƦƫʻƫƞ ƣʼƤ ƫ̎Ʃ ƪơʽƯƜưƩῇ ʰ ɛƫƘῖƨƜῇ ƣƜƫʺ ƫ̸Ƥ ɚƧƠƪƫƘƣʽƤưƤῇ ƮƨʿƣƘƫƘ ɚơƜˁƤƦƠƩ ƫƜƢƦ̫ƤƫƘ ơƘˀ ƮʻƨƠƫƘƩ 10 ơƘƫƘƫƠƟʽƣƜƤƦƤ. Ɯɺƪˀ ƛʼ ƦʡƫƦƠ Ʀɻ ƪƦƭƠƪƫƘˁῇ ƦʁƪƧƜƨ ơƘˀ ʋ ɊƛƜƢƭ˃Ʃ ƪƦƬ ƂƘƢƢˁƘƩ ƧƦƢƢʺ ƫƜƢʽƪƘƩ ƮƨʿƣƘƫƘ ƪƦƭ˂Ʃ c ƛƦơƜῖ ƜʀƤƘƠ. ɚƧƜƠƛʾ ƛʼ Ʀʚơ ɚƚơƨƘƫʾƩ Ɯʀ ƫ̸Ƥ ƧƘƫƨ̷ưƤῇ ƢƠƧƘƨƜῖƤ Ʈƨʾ ƫ˂Ƥ ɊƛƜƢƭ˂Ƥ ơƘˀ ƛƜῖƪƟƘƠ ƘʚƫƦ̫ƛƠƛʻƥƘƠ ƪƜ ƫʾƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤ ɭƤ ɞƣƘƟƜƤ ƧƘƨʺ ƈƨưƫƘ- ƚ˃ƨƦƬ. 5 ̖ŹƫƦƧƦƩ ƣƜƤƫɌƤ Ɯɾƞ ƣƦƬῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɫ ƛʽƞƪƠƩῇ Ɯɺ ƫʾƤ ƣʼƤ ᾿ŹƢʿƟƜƠƘƤ ƫʾƤ ƈƨưƫƘƚ˃ƨƦƬ ʏƢưƩ Ʀʚơ ɊƧƦ- ƛʽƮƦƣƘƠῇ ƫʺ ƛʼ ƫ̏ ƫƦƠƘ˅ƫ̋ ɊƢƞƟƜˁ˻ ̪ƞƟʽƤƫƘ ɊƚƘƧ̷ƞƤ ʯƩ ƫƦƬ ɎƥƠƘ. PLATÃO Crátilo ~ 189 ~ 391c Sóc.: Então, uma vez que isso também não te agrada, será preciso aprenderes [d] com Homero e os outros poetas. Her.: E que diz Homero, Sócrates, a respeito dos nomes, e em que lugar? Sóc.: Em muitas passagens, principalmente e com maior beleza nos trechos em que distingue os nomes dados pelos homens e pelos deuses com relação às mesmas coisas. Ou não te parece que nessas passagens ele diga alguma coisa grandiosa e admirável sobre a justeza dos nomes? Pois é claro que os deuses sabem chamar com acerto as coisas por seu nome [e] natural. Não pensas dessa maneira? Her.: Sei, pelo menos, que devem dar nome certo às coisas, se é que lhes dão nomes. Mas, a que te referes? Sóc.: Não sabes que, falando de um rio de Tróia, que sustentou combate singular com Hefesto, ele diz: “que os deuses nomeiam Xanto, e os homens mortais Escamandro”? Her.: Sei; e daí? Sóc.: [392] Não achas magnífico saber porque é mais certo dar àquele rio o nome de Xanto e não o de Escamandro? Se o preferires, temos o exemplo da ave, de que ele diz: Cálcis é o nome que os deuses lhe dão, mas os homens, Cimíndis. Consideras conhecimento sem importância sabermos que é muito mais certo chamar Cálcis a essa ave e não Cimíndis? Ou os nomes Batéia e [b] Mirine, e muito mais, tanto nesse poeta como em outros? Mas, sem dúvida, tais nomes constituem problema por demais difícil para o meu e o teu entendimento. Os nomes Escamândrio e Astianacte, que o poeta diz serem designação do filho de Heitor, estarão mais acessíveis, quer parecer-me ao engenho humano, sendo, por isso, mais fácil conhecer por meio deles o pensamento do poeta com respeito à sua exata aplicação. Decerto conheces os versos em que se encontram os nomes que acabei de citar. 391c ᾿ŹƢƢῂ Ɯɺ ƣʾ Ƙʠ ƪƜ ƫƘ̫ƫƘ ɊƨʽƪơƜƠῇ ƧƘƨ' ῾ƇƣʿƨƦƬ Ʈƨʾ 10 ƣƘƤƟʻƤƜƠƤ ơƘˀ ƧƘƨʺ ƫ̸Ƥ ɎƢƢưƤ ƧƦƠƞƫ̸Ƥ. d ƂƘˀ ƫˁ ƢʽƚƜƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ̣ƇƣƞƨƦƩ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ơƘˀ ƧƦ̫; ƈƦƢƢƘƮƦ̫Α ƣʽƚƠƪƫƘ ƛʼ ơƘˀ ơʻƢƢƠƪƫƘ ɚƤ ƦʁƩ ƛƠƦ- ƨˁƝƜƠ ɚƧˀ ƫƦῖƩ ƘʚƫƦῖƩ ɏ ƫƜ Ʀɻ ɎƤƟƨưƧƦƠ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƘƢƦ̫ƪƠ ơƘˀ 5 Ʀɻ ƟƜƦˁ. ɬ Ʀʚơ ƦɾƜƠ Ƙʚƫ˂Ƥ ƣʽƚƘ ƫƠ ơƘˀ ƟƘƬƣʻƪƠƦƤ ƢʽƚƜƠƤ ɚƤ ƫƦ˅ƫƦƠƩ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩ; ƛ̎ƢƦƤ ƚʺƨ ƛʾ ʏƫƠ Ʀɿ ƚƜ ƟƜƦˀ Ƙʚƫʺ ơƘƢƦ̫ƪƠƤ Ƨƨ˂Ʃ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ɏƧƜƨ ɞƪƫƠ ƭ˅ƪƜƠ ʊƤ˃- ƣƘƫƘΑ ɬ ƪ˄ Ʀʚơ ƦɾƜƠ; e Žʠ ƦʀƛƘ ƣʼƤ ƦʠƤ ɞƚưƚƜῇ ƜɾƧƜƨ ơƘƢƦ̫ƪƠƤῇ ʏƫƠ ʊƨƟ̸Ʃ ơƘƢƦ̫ƪƠƤ. ɊƢƢʺ ƧƦῖƘ ƫƘ̫ƫƘ ƢʽƚƜƠƩ; Ƈʚơ ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ ƧƜƨˀ ƫƦ̫ ƧƦƫƘƣƦ̫ ƫƦ̫ ɚƤ ƫ̏ ƋƨƦˁ˻, ʍƩ ɚƣƦƤƦƣʻƮƜƠ ƫ̹ ῾ſƭƘˁƪƫ̶, "ʍƤ ƆʻƤƟƦƤῇ" ƭƞƪˁ, 5 "ơƘƢʽƦƬƪƠ ƟƜƦˁ, ɎƤƛƨƜƩ ƛʼ ƊơʻƣƘƤƛƨƦƤ;" ̖ŽƚưƚƜ. Ƌˁ ƦʠƤ ƛʿ; Ʀʚơ ƦɾƜƠ ƫƦ̫ƫƦ ƪƜƣƤ˃Ƥ ƫƠ ƜʀƤƘƠ ƚƤ̸ƤƘƠῇ 392 ʏƧ̋ ƧƦƫʼ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠ ɚơƜῖƤƦƤ ƫ˂Ƥ ƧƦƫƘƣ˂Ƥ ƆʻƤƟƦƤ ơƘƢƜῖƤ ƣ˾ƢƢƦƤ ɬ ƊơʻƣƘƤƛƨƦƤ; Ɯɺ ƛʼ ƙƦ˅ƢƜƠῇ ƧƜƨˀ ƫ̎Ʃ ʎƨƤƠƟƦƩ ɭƤ ƢʽƚƜƠ ʏƫƠ ƮƘƢơˁƛƘ ơƠơƢ̌ƪơƦƬƪƠ ƟƜƦˁ, ɎƤƛƨƜƩ ƛʼ ơ˅ƣƠƤƛƠƤῇ 5 ƭƘ̫ƢƦƤ ɫƚ̏ ƫ˂ ƣʻƟƞƣƘ ʏƪ̶ ʊƨƟ˃ƫƜƨ˃Ƥ ɚƪƫƠ ơƘƢƜῖƪƟƘƠ ƮƘƢơˀƩ ơƬƣˁƤƛƠƛƦƩ ƫ̹ Ƙʚƫ̹ ʊƨƤʽ̶; ɬ ƫʾƤ źƘƫˁƜƠʻƤ ƫƜ ơƘˀ ƄƬƨˁƤƞƤῇ ơƘˀ ɎƢƢƘ ƧƦƢƢʺ ơƘˀ ƫƦ˅ƫƦƬ ƫƦ̫ ƧƦƠƞƫƦ̫ ơƘˀ b ɎƢƢưƤ; ɊƢƢʺ ƫƘ̫ƫƘ ƣʼƤ ɾƪưƩ ƣƜˁƝư ɚƪƫˀƤ ɬ ơƘƫῂ ɚƣʼ ơƘˀ ƪʼ ɚƥƜƬƨƜῖƤΑ ʋ ƛʼ ƊơƘƣʻƤƛƨƠ˃Ʃ ƫƜ ơƘˀ ʋ ᾿ŹƪƫƬʻƤƘƥ ɊƤƟƨư- ƧƠƤˇƫƜƨƦƤ ƛƠƘƪơʽƯƘƪƟƘƠῇ ʫƩ ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖῇ ơƘˀ ̪˿ƦƤῇ ɏ ƭƞƪƠƤ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠ ƫ̹ ƫƦ̫ ̣ŽơƫƦƨƦƩ ʛƜῖῇ ƫˁƤƘ ƧƦƫʼ ƢʽƚƜƠ 5 ƫʾƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ Ƙʚƫ̸Ƥ. ƦʀƪƟƘ ƚʺƨ ƛʿƧƦƬ ƫƘ̫ƫƘ ƫʺ ɞƧƞ ɚƤ ƦʁƩ ɞƤƜƪƫƠƤ ɍ ɚƚˆ Ƣʽƚư. PLATÃO Crátilo ~ 190 ~ 392b Her.: Sim, conheço. Sóc.: Qual dos dois nomes, então, acreditas que Homero considerava mais certo para o menino: “Astianacte” ou “Escamândrio”? Her.: [c] Não tenho o que dizer. Sóc.: Examina a questão do seguinte modo: se alguém te perguntasse: em tua maneira de pensar, quem chama com mais acerto o nome das coisas: os indivíduos mais judiciosos ou os insensatos? Her.: É evidente que eu responderia: os mais judiciosos. Sóc.: E falando em tese, quem consideras mais sensatos numa cidade: os homens ou as mulheres? Her.: Os homens. Sóc.: Ora, sabes que no dizer de Homero, o filho de [d] Heitor era chamado Astianacte pelos troianos. Por conseguinte, é evidente que as mulheres é que lhe davam o nome de Escamândrio, uma vez que os homens lhe chamavam Astianacte? Her.: Parece que sim. Sóc.: Nesse caso, Homero considerava os troianos mais judiciosos do que suas mulheres? Her.: É também o que eu penso. Sóc.: Assim, era de opinião que o nome certo do menino não era “Escamândrio”, porém “Astianacte”? Her.: Parece que sim. Sóc.: Investiguemos a razão disso. Ele próprio não a esta indicando? Pois afirma: [e] Por ele ser o balutécnica das teucras muralhas. Parece-me acertado, por isso, dar ao filho o nome de Astianacte, rei da cidade de que o pai era o balutécnica, como diz Homero. 392b ƈʻƤƬ ƚƜ. ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƦʠƤ ƦɾƜƠ ̣ƇƣƞƨƦƤ ʊƨƟ˃ƫƜƨƦƤ ɫƚƜῖƪƟƘƠ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ơƜῖƪƟƘƠ ƫ̹ ƧƘƠƛˁῇ ƫ˂Ƥ "᾿ŹƪƫƬʻƤƘơƫƘ" ɬ ƫ˂Ƥ 10 "ƊơƘƣʻƤƛƨƠƦƤ"; Ƈʚơ ɞƮư ƢʽƚƜƠƤ. c ̤ƐƛƜ ƛʾ ƪơ˃ƧƜƠ. Ɯɾ ƫƠƩ ɞƨƦƠƫ˃ ƪƜ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƦɾƜƠ ʊƨƟ˃- ƫƜƨƦƤ ơƘƢƜῖƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƦ˄Ʃ ƭƨƦƤƠƣưƫʽƨƦƬƩ ɬ ƫƦ˄Ʃ ɊƭƨƦƤƜƪƫʽƨƦƬƩ; ż̎ƢƦƤ ƛʾ ʏƫƠ ƫƦ˄Ʃ ƭƨƦƤƠƣưƫʽƨƦƬƩῇ ƭƘˁƞƤ ɎƤ. 5 ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƦʠƤ Ƙɻ ƚƬƤƘῖơƜƩ ɚƤ ƫƘῖƩ Ƨ˃ƢƜƪƠƤ ƭƨƦƤƠƣˇ- ƫƜƨƘˁ ƪƦƠ ƛƦơƦ̫ƪƠƤ ƜʀƤƘƠ ɬ Ʀɻ ɎƤƛƨƜƩῇ ʫƩ ƫ˂ ʏƢƦƤ ƜɺƧƜῖƤ ƚʽƤƦƩ; Ƈɻ ɎƤƛƨƜƩ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ ̣ƇƣƞƨƦƩ ƫ˂ ƧƘƠƛˁƦƤ ƫ˂ ƫƦ̫ 10 ̣ŽơƫƦƨƦƩ ʛƧ˂ ƫ̸Ƥ ƋƨˇưƤ ƭƞƪˀƤ ơƘƢƜῖƪƟƘƠ ᾿ŹƪƫƬʻƤƘơƫƘῇ d ƊơƘƣʻƤƛƨƠƦƤ ƛʼ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ʛƧ˂ ƫ̸Ƥ ƚƬƤƘƠơ̸Ƥῇ ɚƧƜƠƛʾ Ʀɿ ƚƜ ɎƤƛƨƜƩ Ƙʚƫ˂Ƥ ᾿ŹƪƫƬʻƤƘơƫƘ ɚơʻƢƦƬƤ; ̖ŽƦƠơʽ ƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ̣ƇƣƞƨƦƩ ƫƦ˄Ʃ Ƌƨ̸ƘƩ ƪƦƭưƫʽƨƦƬƩ 5 ɫƚƜῖƫƦ ɬ ƫʺƩ ƚƬƤƘῖơƘƩ Ƙʚƫ̸Ƥ; ƇʀƣƘƠ ɞƚưƚƜ. Ƌ˂Ƥ "᾿ŹƪƫƬʻƤƘơƫƘ" ɎƨƘ ʊƨƟ˃ƫƜƨƦƤ ᾤƜƫƦ ơƜῖƪƟƘƠ ƫ̹ ƧƘƠƛˀ ɬ ƫ˂Ƥ "ƊơƘƣʻƤƛƨƠƦƤ"; ƍƘˁƤƜƫƘƠ. 10 ƊơƦƧ̸ƣƜƤ ƛʾ ƛƠʺ ƫˁ ƧƦƫƜ. ɬ Ƙʚƫ˂Ʃ ɫƣῖƤ ơʻƢƢƠƪƫƘ ʛƭƞƚƜῖƫƘƠ ƫ˂ ƛƠ˃ƫƠ; ƭƞƪˀƤ ƚʻƨ ƦʀƦƩ ƚʻƨ ƪƭƠƤ ɞƨƬƫƦ Ƨ˃ƢƠƤ ơƘˀ ƫƜˁƮƜƘ ƣƘơƨʻ. e ƛƠʺ ƫƘ̫ƫƘ ƛʿ, ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠ ơƘƢƜῖƤ ƫ˂Ƥ ƫƦ̫ ƪưƫ̎ƨƦƩ ʛ˂Ƥ ᾿ŹƪƫƬʻƤƘơƫƘ ƫƦ˅ƫƦƬ ʍ ɞƪ̶ƝƜƤ ʋ ƧƘƫʾƨ ƘʚƫƦ̫, ʯƩ ƭƞƪƠƤ ̣ƇƣƞƨƦƩ. PLATÃO Crátilo ~ 191 ~ 392e Her.: Compreendo. Sóc.: Mas, por que isso, afinal? Ainda não consegui compreender, Hermógenes. E tu? Her.: Eu também não, por Zeus. Sóc.: [393] E Heitor, meu caro; porventura não lhe foi dado o nome pelo próprio Homero? Her.: Como assim? Sóc.: Por parecer-me que esse nome significa quase o mesmo que Astianacte, sendo ambos de fisionomia muito helênica. “Anax” e “Hektor” tem quase o mesmo significado e se relacionam com a realeza. Pois o que é “senhor” de alguma coisa é também o seu “possuidor”, por ser fora de dúvida [b] que a domina, possui e conserva. Ou serás de opinião que carece de fundamento o que eu disse e que me iludo quando imagino seguir no rasto da opinião de Homero acerca da justeza dos nomes? Her.: Não, por Zeus; acho que não é assim, e que provavelmente te encontras na pista certa. Sóc.: Pelo menos parece-me certo dar o nome de leão ao filhote do leão, e o de cavalo ao filhote do cavalo. Não me refiro a casos monstruosos, como se de um cavalo nascesse algo [c] diferente dele, mas ao produtonatural. Se, contra a natureza, nascesse de um cavalo o produto natural do touro, não deveria receber o nome de potro, porém o de bezerro; nem, ainda, quero crer, poderia ter o nome de homem o produto que nascesse sem características humanas. O mesmo vale para as árvores e para tudo o mais, não te parece? Her.: Parece. 392e ƍƘˁƤƜƫƘˁ ƣƦƠ. 5 Ƌˁ ƛʿ ƧƦƫƜ; Ʀʚ ƚʻƨ Ƨư Ʀʚƛῂ Ƙʚƫ˂Ʃ ɞƚưƚƜ ƣƘƤƟʻƤư, ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƪ˄ ƛʼ ƣƘƤƟʻƤƜƠƩ; Ƅʺ żˁῂ Ʀʚơ ɞƚưƚƜ. ᾿ŹƢƢ' ɐƨƘῇ ʪƚƘƟʽῇ ơƘˀ ƫ̹ ̣ŽơƫƦƨƠ Ƙʚƫ˂Ʃ ɞƟƜƫƦ ƫ˂ 393 ʎƤƦƣƘ ̣ƇƣƞƨƦƩ; Ƌˁ ƛʿ; ̣ƇƫƠ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƧƘƨƘƧƢʿƪƠ˃Ƥ ƫƠ ƜʀƤƘƠ ƫ̹ ᾿ŹƪƫƬʻƤƘơƫƠῇ ơƘˀ ɞƦƠơƜƤ ῾ŽƢƢƞƤƠơƦῖƩ ƫƘ̫ƫƘ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ʋ 5 ƚʺƨ "ɎƤƘƥ" ơƘˀ ʋ "ɟơƫưƨ" ƪƮƜƛ˃Ƥ ƫƠ ƫƘʚƫ˂Ƥ ƪƞƣƘˁƤƜƠῇ ƙƘƪƠƢƠơʺ Ɋƣƭ˃ƫƜƨƘ ƜʀƤƘƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘΑ Ʀʡ ƚʺƨ ɎƤ ƫƠƩ "ɎƤƘƥ" ˞ῇ ơƘˀ "ɟơƫưƨ" ƛʿƧƦƬ ɚƪƫˀƤ ƫƦ˅ƫƦƬΑ ƛ̎ƢƦƤ ƚʺƨ ʏƫƠ ơƨƘƫƜῖ ƫƜ ƘʚƫƦ̫ ơƘˀ ơʽơƫƞƫƘƠ ơƘˀ ɞƮƜƠ Ƙʚƫ˃. ɬ ƦʚƛʽƤ ƪƦƠ b ƛƦơ̸ ƢʽƚƜƠƤῇ ɊƢƢʺ ƢƘƤƟʻƤư ơƘˀ ɚƣƘƬƫ˂Ƥ Ʀɺ˃ƣƜƤ˃Ʃ ƫƠƤƦƩ ʯƪƧƜƨ ɾƮƤƦƬƩ ɚƭʻƧƫƜƪƟƘƠ ƫ̎Ʃ ῾ƇƣʿƨƦƬ ƛ˃ƥƞƩ ƧƜƨˀ ʊƤƦ- ƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩ; Ƅʺ żˁῂ Ʀʚ ƪ˅ ƚƜῇ ʫƩ ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖƩῇ ɊƢƢʺ ɾƪưƩ ƫƦ̫ 5 ɚƭʻƧƫ̋. żˁơƘƠ˃Ƥ ƚʽ ƫƦˁ ɚƪƫƠƤῇ ʫƩ ɚƣƦˀ ƭƘˁƤƜƫƘƠῇ ƫ˂Ƥ ƢʽƦƤƫƦƩ ɞơƚƦƤƦƤ ƢʽƦƤƫƘ ơƘƢƜῖƤ ơƘˀ ƫ˂Ƥ ɿƧƧƦƬ ɞơƚƦƤƦƤ ɿƧƧƦƤ. Ʀʞ ƫƠ Ƣʽƚư ɚʺƤ ʯƪƧƜƨ ƫʽƨƘƩ ƚʽƤƞƫƘƠ ɚƥ ɿƧƧƦƬ ɎƢƢƦ ƫƠ ɬ ɿƧƧƦƩῇ ɊƢƢῂ Ʀʡ ɌƤ ˞ ƫƦ̫ ƚʽƤƦƬƩ ɞơƚƦƤƦƤ ƫʾƤ ƭ˅ƪƠƤῇ ƫƦ̫ƫƦ ƢʽƚưΑ ɚʺƤ c ƙƦ˂Ʃ ɞơƚƦƤƦƤ ƭ˅ƪƜƠ ɿƧƧƦƩ ƧƘƨʺ ƭ˅ƪƠƤ ƫʽơ̋ ƣ˃ƪƮƦƤῇ Ʀʚ Ƨ̸ƢƦƤ ơƢƞƫʽƦƤ ɊƢƢʺ ƣ˃ƪƮƦƤΑ Ʀʚƛῂ ɌƤ ɚƥ ɊƤƟƨˇƧƦƬ ƦʀƣƘƠ ƣʾ ƫ˂ ɊƤƟƨˇƧƦƬ ɞơƚƦƤƦƤ ƚʽƤƞƫƘƠῇ ƫ˂ ɞơƚƦƤƦƤ ɎƤƟƨưƧƦƩ ơƢƞƫʽƦƩΑ ơƘˀ ƫʺ ƛʽƤƛƨƘ ʫƪƘ˅ƫưƩ ơƘˀ ƫɐƢƢƘ ɏƧƘƤƫƘΑ ɬ Ʀʚ 5 ƪƬƤƛƦơƜῖ; ƊƬƤƛƦơƜῖ. PLATÃO Crátilo ~ 192 ~ 393c Sóc.: Muito bem. Mas, acautela-te, para que eu não faça tramoia contigo. Segundo o mesmo raciocínio, o que nascesse de um rei teria de [d] chamar-se rei. Quanto a ser isso expresso com estas ou com aquelas sílabas, não nos interessa, como também carecerá de importância ser acrescentada ou tirada alguma letra, uma vez que a essência da coisa seja bastante forte para manifestar-se no seu nome. Her.: Que queres dizer com isso? Sóc.: Não é nada abstruso. Como sabes, designamos as letras por nomes que não são elas próprias, com exceção das quatro vogais: do E, Y, O e Ô. As demais [e] vogais e as consoantes formamos-lhes os nomes com o acréscimo de outras letras. Mas, desde que incluamos apenas o valor da letra claramente expresso, é certo designá-la por determinado nome, que no-la dará a conhecer. Tomemos como exemplo o “beta”; como vês, a adição das letras eta, tau e alfa, não causa nenhum transtorno e não impede que a natureza dessa letra seja revelada pelo nome inteiro, conforme a intenção do legislador. Tão bem sabia ele dar nome às letras. Her.: Afigura-se-me dizer a verdade. Sóc.: [394] E a respeito de rei, não poderemos raciocinar da mesma forma? De um rei nascerá um rei; de um homem bom, um homem bom; de um belo, um filho belo, e com tudo o mais pela mesma forma, de cada gênero um produto semelhante, a menos que surja algum monstro. Todos terão de ser chamados por igual nome. Todavia, poderá haver alguma variação nas sílabas, de forma que para os ignorantes pareça tratar-se de nomes diferentes, embora sejam os mesmos; precisamente como se passa conosco com relação às drogas dos médicos, diversificadas pela cor e pelo cheiro, que [b] nos parecem diferentes, porém são uma só coisa para o médico, que atende apenas à sua maneira de atuar, sem 393c ƂƘƢ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩΑ ƭ˅ƢƘƫƫƜ ƚʻƨ ƣƜ ƣʿ Ƨ̋ ƧƘƨƘ- ơƨƦ˅ƪưƣƘˁ ƪƜ. ơƘƫʺ ƚʺƨ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ Ƣ˃ƚƦƤ ơɌƤ ɚơ ƙƘƪƠƢʽưƩ ƚˁƚƤƞƫƘˁ ƫƠ ɞơƚƦƤƦƤῇ ƙƘƪƠƢƜ˄Ʃ ơƢƞƫʽƦƩΑ Ɯɺ ƛʼ ɚƤ ɛƫʽƨƘƠƩ d ƪƬƢƢƘƙƘῖƩ ɬ ɚƤ ɛƫʽƨƘƠƩ ƫ˂ Ƙʚƫ˂ ƪƞƣƘˁƤƜƠῇ ƦʚƛʼƤ Ƨƨ˾ƚƣƘΑ Ʀʚƛῂ Ɯɺ Ƨƨ˃ƪơƜƠƫƘˁ ƫƠ ƚƨʻƣƣƘ ɬ Ɋƭ̌ƨƞƫƘƠῇ ƦʚƛʼƤ Ʀʚƛʼ ƫƦ̫ƫƦῇ ɟưƩ ɌƤ ɚƚơƨƘƫʾƩ ˞ ɫ ƦʚƪˁƘ ƫƦ̫ ƧƨʻƚƣƘƫƦƩ ƛƞƢƦƬ- ƣʽƤƞ ɚƤ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ. 5 ƈ̸Ʃ ƫƦ̫ƫƦ ƢʽƚƜƠƩ; ƇʚƛʼƤ ƧƦƠơˁƢƦƤῇ ɊƢƢῂ ʯƪƧƜƨ ƫ̸Ƥ ƪƫƦƠƮƜˁưƤ ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƢʽƚƦƣƜƤ ɊƢƢῂ Ʀʚơ Ƙʚƫʺ ƫʺ ƪƫƦƠƮƜῖƘῇ ƧƢʾƤ ƫƜƫƫʻƨưƤῇ ƫƦ̫ Ž ơƘˀ ƫƦ̫ ƌ ơƘˀ ƫƦ̫ Ƈ ơƘˀ ƫƦ̫ ƐΑ ƫƦῖƩ ƛῂ ɎƢƢƦƠƩ ƭưƤʿƜƪˁ ƫƜ ơƘˀ ɊƭˇƤƦƠƩ ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ ƧƜƨƠƫƠƟʽƤƫƜƩ e ɎƢƢƘ ƚƨʻƣƣƘƫƘ ƢʽƚƦƣƜƤῇ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƧƦƠƦ̫ƤƫƜƩΑ ɊƢƢῂ ɟưƩ ɌƤ ƘʚƫƦ̫ ƛƞƢƦƬƣʽƤƞƤ ƫʾƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ɚƤƫƠƟ̸ƣƜƤῇ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠ ɚơƜῖƤƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ơƘƢƜῖƤ ʍ Ƙʚƫ˂ ɫƣῖƤ ƛƞƢˇƪƜƠ. ƦʁƦƤ ƫ˂ "ƙ̎ƫƘ"Α ʋƨ˿Ʃ ʏƫƠ ƫƦ̫ ɰƫƘ ơƘˀ ƫƦ̫ ƫƘ̫ ơƘˀ ƫƦ̫ ɎƢƭƘ 5 ƧƨƦƪƫƜƟʽƤƫưƤ ƦʚƛʼƤ ɚƢ˅ƧƞƪƜƤῇ ʯƪƫƜ ƣʾ ƦʚƮˀ ƫʾƤ ɚơƜˁƤƦƬ ƫƦ̫ ƪƫƦƠƮƜˁƦƬ ƭ˅ƪƠƤ ƛƞƢ̸ƪƘƠ ʏƢ̶ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ Ʀʡ ɚƙƦ˅ƢƜƫƦ ʋ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩΑ ƦʟƫưƩ ɪƧƠƪƫʿƟƞ ơƘƢ̸Ʃ ƟʽƪƟƘƠ ƫƦῖƩ ƚƨʻƣƣƘƪƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩ ƢʽƚƜƠƤ. 10 ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƧƜƨˀ ƙƘƪƠƢʽưƩ ʋ Ƙʚƫ˂Ʃ Ƣ˃ƚƦƩ; ɞƪƫƘƠ 394 ƚʻƨ ƧƦƫƜ ɚơ ƙƘƪƠƢʽưƩ ƙƘƪƠƢƜ˅Ʃῇ ơƘˀ ɚƥ ɊƚƘƟƦ̫ ɊƚƘƟ˃Ʃῇ ơƘˀ ɚơ ơƘƢƦ̫ ơƘƢ˃Ʃῇ ơƘˀ ƫɐƢƢƘ ƧʻƤƫƘ ƦʟƫưƩῇ ɚƥ ɛơʻƪƫƦƬ ƚʽƤƦƬƩ ɟƫƜƨƦƤ ƫƦƠƦ̫ƫƦƤ ɞơƚƦƤƦƤ, ɚʺƤ ƣʾ ƫʽƨƘƩ ƚˁƚƤƞƫƘƠΑ ơƢƞƫʽƦƤ ƛʾ ƫƘʚƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ƧƦƠơˁƢƢƜƠƤ ƛʼ ɞƥƜƪƫƠ ƫƘῖƩ ƪƬƢ- 5 ƢƘƙƘῖƩῇ ʯƪƫƜ ƛ˃ƥƘƠ ɌƤ ƫ̹ ɺƛƠưƫƠơ̸Ʃ ɞƮƦƤƫƠ ɟƫƜƨƘ ƜʀƤƘƠ ɊƢƢʿƢưƤ ƫʺ Ƙʚƫʺ ʎƤƫƘΑ ʯƪƧƜƨ ɫƣῖƤ ƫʺ ƫ̸Ƥ ɺƘƫƨ̸Ƥ ƭʻƨƣƘơƘ ƮƨˇƣƘƪƠƤ ơƘˀ ʊƪƣƘῖƩ ƧƜƧƦƠơƠƢƣʽƤƘ ɎƢƢƘ ƭƘˁƤƜ- ƫƘƠ ƫʺ Ƙʚƫʺ ʎƤƫƘῇ ƫ̹ ƛʽ ƚƜ ɺƘƫƨ̹, ɏƫƜ ƫʾƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƫ̸Ƥ b ƭƘƨƣʻơưƤ ƪơƦƧƦƬƣʽƤ̶ῇ ƫʺ Ƙʚƫʺ ƭƘˁƤƜƫƘƠῇ ơƘˀ Ʀʚơ PLATÃO Crátilo ~ 193 ~ 394b deixar-se perturbar pelas alterações introduzidas. Da mesma forma procede o conhecedor de nomes. Considera somente o seu valor, sem atrapalhar-se, no caso de ser acrescentada, transporta ou supressa alguma letra, ou, ainda, se a força do vocábulo estiver expressa por letras diferentes. Assim, no nosso exemplo anterior, “Astyanax” e “Hektor” só tem de comum [c] a letra tau; no entanto, significam a mesma coisa. E o nome “Arquepolis”, que letras tem em comum com os outros dois? Evidente que todos eles querem dizer a mesma coisa. Há ainda outros nomes que significam apenas rei. Outros, ainda, que querem dizer estratego, como “Agis”, “Polemarcos”, “Eupolemos”. Outros designam médicos, como “Iátrocles”, e “Acesimbroto”. E assim poderíamos encontrar outros mais que soam diversamente por causa das sílabas e das letras, mas que, pelo seu valor intrínseco, exprimem a mesma coisa. Não te parece que seja desse modo? Her.: [d] Perfeitamente. Sóc.: Logo, devem receber o mesmo nome os seres que nascem de acordo com as regras da natureza? Her.: Sem dúvida. Sóc.: E os que nascem contra a natureza, sob a forma de monstros? Como, por exemplo, de um homem bom e pio nascer ímpio? Não é como o caso anterior? Se um cavalo desse nascimento ao produto natural touro, este não deveria ser chamado pelo nome do pai, mas conforme o gênero a que pertencesse? Her.: É fato. Sóc.: [e] Do mesmo modo, o ímpio, originado de pai religioso, deverá receber o nome do seu gênero. Her.: Sem dúvida. Sóc.: Não “Teófilo”, como parece, nem “Mnesiteu”, nem qualquer outro nome de formação análoga, porém um nome que signifique precisamente o contrário disso, se tiverem os nomes de ser aplicados com correção. Her.: Muito bem concluído, Sócrates. 394b ɚơƧƢʿƫƫƜƫƘƠ ʛƧ˂ ƫ̸Ƥ ƧƨƦƪ˃ƤƫưƤ. Ʀʟƫư ƛʼ ɾƪưƩ ơƘˀ ʋ ɚƧƠ- ƪƫʻƣƜƤƦƩ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƫʾƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ Ƙʚƫ̸Ƥ ƪơƦƧƜῖῇ ơƘˀ Ʀʚơ ɚơƧƢʿƫƫƜƫƘƠ Ɯɾ ƫƠ Ƨƨ˃ƪơƜƠƫƘƠ ƚƨʻƣƣƘ ɬ ƣƜƫʻơƜƠƫƘƠ ɬ 5 Ɋƭ̌ƨƞƫƘƠῇ ɬ ơƘˀ ɚƤ ɎƢƢƦƠƩ ƧƘƤƫʻƧƘƪƠƤ ƚƨʻƣƣƘƪˁƤ ɚƪƫƠƤ ɫ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƛ˅ƤƘƣƠƩ. ʯƪƧƜƨ ʍ ƤƬƤƛʾ ɚƢʽƚƦƣƜƤῇ "᾿ŹƪƫƬʻ- ƤƘƥ" ƫƜ ơƘˀ "̣Žơƫưƨ" ƦʚƛʼƤ ƫ̸Ƥ Ƙʚƫ̸Ƥ ƚƨƘƣƣʻƫưƤ ɞƮƜƠ ƧƢʾƤ ƫƦ̫ ƫƘ̫, ɊƢƢῂ ʏƣưƩ ƫƘʚƫ˂Ƥ ƪƞƣƘˁƤƜƠ. ơƘˀ "᾿ŹƨƮʽ- c ƧƦƢˁƩ" ƚƜ ƫ̸Ƥ ƣʼƤ ƚƨƘƣƣʻƫưƤ ƫˁ ɚƧƠơƦƠƤưƤƜῖ; ƛƞƢƦῖ ƛʼ ʏƣưƩ ƫ˂ Ƙʚƫ˃Α ơƘˀ ɎƢƢƘ ƧƦƢƢʻ ɚƪƫƠƤ ɍ ƦʚƛʼƤ ɊƢƢῂ ɬ ƙƘƪƠƢʽƘ ƪƞƣƘˁƤƜƠΑ ơƘˀ ɎƢƢƘ ƚƜ ƘʠƪƫƨƘƫƞƚ˃Ƥῇ ƦʁƦƤ "̗ŹƚƠƩ" ơƘˀ "ƈƦƢʽƣƘƨƮƦƩ" ơƘˀ "ŽʚƧ˃ƢƜƣƦƩ". ơƘˀ 5 ɺƘƫƨƠơʻ ƚƜ ɟƫƜƨƘῇ "᾿ƁƘƫƨƦơƢ̎Ʃ" ơƘˀ "᾿ŹơƜƪˁƣƙƨƦƫƦƩ"Α ơƘˀ ɟƫƜƨƘ ɌƤ ɾƪưƩ ƪƬƮƤʺ ƜʟƨƦƠƣƜƤ ƫƘῖƩ ƣʼƤ ƪƬƢƢƘƙƘῖƩ ơƘˀ ƫƦῖƩ ƚƨʻƣƣƘƪƠ ƛƠƘƭưƤƦ̫ƤƫƘῇ ƫ̏ ƛʼ ƛƬƤʻƣƜƠ ƫƘʚƫ˂Ƥ ƭƟƜƚƚ˃- ƣƜƤƘ. ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƦʟƫưƩ ɬ Ʀʞ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. d ƋƦῖƩ ƣʼƤ ƛʾ ơƘƫʺ ƭ˅ƪƠƤ ƚƠƚƤƦƣʽƤƦƠƩ ƫʺ Ƙʚƫʺ ɊƧƦ- ƛƦƫʽƦƤ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ƈʻƤƬ ƚƜ. Ƌˁ ƛʼ ƫƦῖƩ ƧƘƨʺ ƭ˅ƪƠƤῇ Ʀɽ ɌƤ ɚƤ ƫʽƨƘƫƦƩ ƜɾƛƜƠ 5 ƚʽƤưƤƫƘƠ; ƦʁƦƤ ʏƫƘƤ ɚƥ ɊƤƛƨ˂Ʃ ɊƚƘƟƦ̫ ơƘˀ ƟƜƦƪƜƙƦ̫Ʃ ɊƪƜƙʾƩ ƚʽƤƞƫƘƠῇ ɐƨῂ ƦʚƮ ʯƪƧƜƨ ɚƤ ƫƦῖƩ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤῇ ơɌƤ ɿƧƧƦƩ ƙƦ˂Ʃ ɞơƚƦƤƦƤ ƫʽơ̋ῇ Ʀʚ ƫƦ̫ ƫƜơ˃ƤƫƦƩ ƛʿƧƦƬ ɞƛƜƠ ƫʾƤ ɚƧưƤƬƣˁƘƤ ɞƮƜƠƤῇ ɊƢƢʺ ƫƦ̫ ƚʽƤƦƬƩ Ʀʡ Ɯɾƞ; ƈʻƤƬ ƚƜ. 10 ƂƘˀ ƫ̹ ɚơ ƫƦ̫ ƜʚƪƜƙƦ̫Ʃ ɎƨƘ ƚƜƤƦƣʽƤ̶ ɊƪƜƙƜῖ ƫ˂ e ƫƦ̫ ƚʽƤƦƬƩ ʎƤƦƣƘ ɊƧƦƛƦƫʽƦƤ. ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. Ƈʚ "ƀƜ˃ƭƠƢƦƤῇ" ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ Ʀʚƛʼ "ƄƤƞƪˁƟƜƦƤ" Ʀʚƛʼ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤ ƦʚƛʽƤΑ ɊƢƢῂ ʏƫƠ ƫɊƤƘƤƫˁƘ ƫƦ˅ƫƦƠƩ 5 ƪƞƣƘˁƤƜƠῇ ɚʻƤƧƜƨ ƫ̎Ʃ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩ ƫƬƚƮʻƤ̋ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ƈƘƤƫ˃Ʃ ƚƜ ƣ˾ƢƢƦƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. PLATÃO Crátilo ~ 194 ~ 394e Sóc.: É o caso, Hermógenes, de “Orestes”, que corre o perigo de ter sido aplicado corretamente, quer o tenha ele recebido por acaso, quer o denominasse desse modo algum poeta, para indicar seu caráter feroz e selvagem, e a aspereza das montanhas (oreinon), como o nome está a indicar. Her.: [395] É muito certo, Sócrates. Sóc.: Quer parecer-me, também, que o pai dele tinha nome conforme a sua natureza. Her.: Parece. Sóc.: “Agamémnon” parece ser quem é capaz de realizar seus desígnios com perseverança e de perseverar até o fim sem desfalecimento. Sinal disso temos na sua permanência diante de Tróia com tão grande exército. O nome “Agamémnon” significa, justamente, que o homem é [b] admirável em persistência (agastòs em epimonê). Quer parecer-me, também, que “Atreu” é chamado pelo nome certo, pois o assassino de Crisipo e o seu procedimento com Tieste são fatos prejudiciais e, para a excelência, sumamente funestos (atêra). Esse nome é algum tanto obscuro e desviado do sentido próprio, de forma que não revela de imediato a todos a natureza do seu possuidor; mas as pessoas com prática de nomes compreendem logo o sentido do “Atreu”, pois quer o tenhamos na conta de obstinado (ateires), quer na de intemerato (atreston), quer [c] na de funesto (atêron), de todo jeito o nome está corretamente aplicado. Muito certo, também, se me afigura o nome dado a Pélope, pois significa que alguém que só vê o que se encontra próximo. Her.: Como assim? Sóc.: Por causa do que se diz do homem, a respeito 394e ̣ƐƪƧƜƨ ƚƜ ơƘˀ ʋ "᾿ƇƨʽƪƫƞƩῇ" ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ơƠƤƛƬƤƜ˅ƜƠ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠƤῇ ƜɾƫƜ ƫƠƩ ƫ˅Ʈƞ ɞƟƜƫƦ Ƙʚƫ̹ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƜɾƫƜ ơƘˀ ƧƦƠƞƫʿƩ ƫƠƩῇ ƫ˂ ƟƞƨƠ̸ƛƜƩ ƫ̎Ʃ ƭ˅ƪƜưƩ ơƘˀ ƫ˂ ɎƚƨƠƦƤ 10 ƘʚƫƦ̫ ơƘˀ ƫ˂ ʊƨƜƠƤ˂Ƥ ɚƤƛƜƠơƤ˅ƣƜƤƦƩ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ. ƍƘˁƤƜƫƘƠ ƦʟƫưƩῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. 395 ̖ŽƦƠơƜƤ ƛʽ ƚƜ ơƘˀ ƫ̹ ƧƘƫƨˀ ƘʚƫƦ̫ ơƘƫʺ ƭ˅ƪƠƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƜʀƤƘƠ. ƍƘˁƤƜƫƘƠ. ƂƠƤƛƬƤƜ˅ƜƠ ƚʺƨ ƫƦƠƦ̫ƫ˃Ʃ ƫƠƩ ƜʀƤƘƠ ʋ 5 "᾿ŹƚƘƣʽƣƤưƤῇ" ƦʁƦƩ ɍ ƛ˃ƥƜƠƜƤ Ƙʚƫ̹ ƛƠƘƧƦƤƜῖƪƟƘƠ ơƘˀ ơƘƨƫƜƨƜῖƤ ƫʽƢƦƩ ɚƧƠƫƠƟƜˀƩ ƫƦῖƩ ƛ˃ƥƘƪƠ ƛƠῂ ɊƨƜƫʿƤ. ƪƞƣƜῖƦƤ ƛʼ ƘʚƫƦ̫ ɫ ɚƤ ƋƨƦˁ˻ ƣƦƤʾ ƫƦ̫ ƧʻƟƦƬƩ ƫƜ ơƘˀ ơƘƨƫƜƨˁƘƩ. ʏƫƠ ƦʠƤ ɊƚƘƪƫ˂Ʃ ơƘƫʺ ƫʾƤ ɚƧƠƣƦƤʾƤ ƦʡƫƦƩ ʋ ɊƤʾƨ ɚƤƪƞ- b ƣƘˁƤƜƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ʋ "᾿ŹƚƘƣʽƣƤưƤ." ɾƪưƩ ƛʼ ơƘˀ ʋ "᾿ŹƫƨƜ˄Ʃ" ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠ. ʏ ƫƜ ƚʺƨ ƫƦ̫ ƎƨƬƪˁƧƧƦƬ Ƙʚƫ̹ ƭ˃ƤƦƩ ơƘˀ ɍ Ƨƨ˂Ʃ ƫ˂Ƥ ƀƬʽƪƫƞƤ ʫƩ ʪƣʺ ƛƠƜƧƨʻƫƫƜƫƦῇ ƧʻƤƫƘ ƫƘ̫ƫƘ ƝƞƣƠˇƛƞ ơƘˀ Ɋƫƞƨʺ Ƨƨ˂Ʃ ɊƨƜƫʿƤ. ɫ ƦʠƤ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ 5 ɚƧưƤƬƣˁƘ ƪƣƠơƨ˂Ƥ ƧƘƨƘơƢˁƤƜƠ ơƘˀ ɚƧƠơƜơʻƢƬƧƫƘƠῇ ʯƪƫƜ ƣʾ Ƨ˾ƪƠ ƛƞƢƦ̫Ƥ ƫʾƤ ƭ˅ƪƠƤ ƫƦ̫ ɊƤƛƨ˃ƩΑ ƫƦῖƩ ƛῂ ɚƧƘΐƦƬƪƠ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤ ɻơƘƤ̸Ʃ ƛƞƢƦῖ ʍ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ʋ "᾿ŹƫƨƜ˅Ʃ." ơƘˀ ƚʺƨ ơƘƫʺ ƫ˂ ɊƫƜƠƨʼƩ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫ˂ ɎƫƨƜƪƫƦƤ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫ˂ c Ɋƫƞƨ˂Ƥ ƧƘƤƫƘƮ̏ ʊƨƟ̸Ʃ Ƙʚƫ̹ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ơƜῖƫƘƠ. ƛƦơƜῖ ƛʽ ƣƦƠ ơƘˀ ƫ̹ ƈʽƢƦƧƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɚƣƣʽƫƨưƩ ơƜῖƪƟƘƠΑ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ƚʺƨ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƫ˂Ƥ ƫʺ ɚƚƚ˄Ʃ ʋƨ̸ƤƫƘ. ƈ̸Ʃ ƛʿ; 5 Ƈʁ˃Ƥ ƧƦƬ ơƘˀ ơƘƫῂ ɚơƜˁƤƦƬ ƢʽƚƜƫƘƠ ƫƦ̫ ɊƤƛƨ˂Ʃ ɚƤ PLATÃO Crátilo ~ 195 ~ 395c do assassinato de Mirtilo, por ter sido incapaz de pressentir ou de prever o que o futuro preparava para toda a sua descendência, todas as desgraças que lhe estavam [d] reservadas; não vendo senão o presente e imediato – que é o que significa “pelas” – empenhou-se de todos os modos para levar avante seu casamento com Hipodâmia. Quanto a Tântalo, todos concordarão em que recebeu nome acertado e conforme sua natureza, se for verdade o que se conta a seu respeito. Her.: Que dizem dele? Sóc.: Que ainda em vida, uma infinidade de desgraças terríveis se abateram sobre ele e culminaram com a total destruição de sua pátria, e depois, no Hades, aquilo de ficar-lhe a pedra [e] pendente (talanteia) sobre a cabeça, o que concorda admiravelmente com seu nome; e simplesmente parece que, desejando alguém chamar-lhe o mais infeliz dos homens (talantatos), alterou a designação para “Tântalo”; pelo menos, foi esse o nome que o acaso da lenda terminou por formar. Quer parecer-me, também, que o nome de Zeus, seu pai putativo, [396] foi muito bem posto, conquanto não nos seja fácil perceber isso, pois tal nome, Zeus, vale por uma sentença. A questão é que a cortamos em duas técnicas, e ora empregamos uma, ora outra: uns lhe chamam “Zena”, e outros, “Dia”; reunidas, revelam a natureza do deus, que é em que consiste, segundo dissemos, a função própria dos nomes, pois não há para nós, e o conjunto dos seres, mais verdadeira causa da vida do que o arconte e o rei do universo. Por isso, com muito acerto foi denominado o deus dessa [b] maneira, por ser através (diá) dele que todos os seres alcançam a vida (zên). Mas, como eu disse, tratando- se, em verdade, de um único nome, foi dividido em dois, “Dia” e 395c ƫ̹ ƫƦ̫ ƄƬƨƫˁƢƦƬ ƭ˃Ƥ̶ ƦʚƛʼƤ ƦɿƦƬ ƫƜ ƚƜƤʽƪƟƘƠ ƧƨƦƤƦƞ- Ɵ̎ƤƘƠ Ʀʚƛʼ ƧƨƦƱƛƜῖƤ ƫ̸Ƥ Ƨ˃ƨƨư ƫ̸Ƥ ƜɺƩ ƫ˂ Ƨ˾Ƥ ƚʽƤƦƩῇ ʏƪƞƩ Ƙʚƫ˂ ƛƬƪƫƬƮˁƘƩ ɚƤƜƧˁƣƧƢƞῇ ƫ˂ ɚƚƚ˄Ʃ ƣ˃ƤƦƤ ʋƨ̸Ƥ ơƘˀ ƫ˂ d ƧƘƨƘƮƨ̎ƣƘ – ƫƦ̫ƫƦ ƛῂ ɚƪƫˀ "ƧʽƢƘƩ" – ɫƤˁơƘ ƧƨƦƜƟƬƣƜῖƫƦ ƢƘƙƜῖƤ ƧƘƤƫˀ ƫƨ˃Ƨ̶ ƫ˂Ƥ ƫ̎Ʃ ῾ƁƧƧƦƛƘƣƜˁƘƩ ƚʻƣƦƤ. ƫ̹ ƛʼ ƋƘƤƫʻƢ̶ ơƘˀ Ƨ˾Ʃ ɌƤ ɫƚʿƪƘƠƫƦ ƫƦʞƤƦƣƘ ʊƨƟ̸Ʃ ơƘˀ ơƘƫʺ ƭ˅ƪƠƤ ƫƜƟ̎ƤƘƠ Ɯɺ ɊƢƞƟ̎ ƫʺ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ˂Ƥ ƢƜƚ˃ƣƜƤƘ. 5 Ƌʺ ƧƦῖƘ ƫƘ̫ƫƘ; ̣Ź ƫʽ ƧƦƬ ɞƫƠ Ɲ̸ƤƫƠ ƛƬƪƫƬƮʿƣƘƫƘ ɚƚʽƤƜƫƦ ƧƦƢƢʺ ơƘˀ ƛƜƠƤʻ, ʱƤ ơƘˀ ƫʽƢƦƩ ɫ ƧƘƫƨˀƩ ƘʚƫƦ̫ ʏƢƞ ɊƤƜƫƨʻƧƜƫƦῇ ơƘˀ ƫƜƢƜƬƫʿƪƘƤƫƠ ɚƤ ̣ŹƠƛƦƬ ɫ ʛƧʼƨ ƫ̎Ʃ ơƜƭƘƢ̎Ʃ ƫƦ̫ ƢˁƟƦƬ ƫƘƢƘƤƫƜˁƘ ƟƘƬƣƘƪƫʾ ʫƩ ƪ˅ƣƭưƤƦƩ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠΑ ơƘˀ e ɊƫƜƮƤ̸Ʃ ɞƦƠơƜƤῇ ʯƪƧƜƨ ɌƤ Ɯɾ ƫƠƩ ƙƦƬƢ˃ƣƜƤƦƩ ƫƘƢʻƤƫƘƫƦƤ ʊƤƦƣʻƪƘƠ ɊƧƦơƨƬƧƫ˃ƣƜƤƦƩ ʊƤƦƣʻƪƜƠƜ ơƘˀ ƜɾƧƦƠ ɊƤƫῂ ɚơƜˁ- ƤƦƬ "ƋʻƤƫƘƢƦƤῇ" ƫƦƠƦ̫ƫ˃Ƥ ƫƠ ơƘˀ ƫƦ˅ƫ̶ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɞƦƠơƜƤ ɚơƧƦƨˁƪƘƠ ɫ ƫ˅Ʈƞ ƫ̎Ʃ ƭʿƣƞƩ. ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƛʼ ơƘˀ ƫ̹ ƧƘƫƨˀ 5 ƘʚƫƦ̫ ƢƜƚƦƣʽƤ̶ ƫ̹ żƠˀ ƧƘƚơʻƢưƩ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ơƜῖƪƟƘƠΑ ɞƪƫƠ 396 ƛʼ Ʀʚ ̪˼ƛƠƦƤ ơƘƫƘƤƦ̎ƪƘƠ. ɊƫƜƮƤ̸Ʃ ƚʻƨ ɚƪƫƠƤ ƦʁƦƤ Ƣ˃ƚƦƩ ƫ˂ ƫƦ̫ żƠ˂Ʃ ʎƤƦƣƘῇ ƛƠƜƢ˃ƤƫƜƩ ƛʼ Ƙʚƫ˂ ƛƠƮ̏ Ʀɻ ƣʼƤ ƫ̹ ɛƫʽƨ̶ ƣʽƨƜƠῇ Ʀɻ ƛʼ ƫ̹ ɛƫʽƨ̶ ƮƨˇƣƜƟƘ – Ʀɻ ƣʼƤ ƚʺƨ "ž̎ƤƘῇ" Ʀɻ ƛʼ "żˁƘ" ơƘƢƦ̫ƪƠƤ – ƪƬƤƫƠƟʽƣƜƤƘ ƛῂ ƜɺƩ ɝƤ ƛƞƢƦῖ ƫʾƤ ƭ˅ƪƠƤ ƫƦ̫ 5 ƟƜƦ̫, ʍ ƛʾ ƧƨƦƪʿơƜƠƤ ƭƘƣʼƤ ʊƤ˃ƣƘƫƠ Ʀɿ̶ ƫƜ ƜʀƤƘƠ ɊƧƜƨƚʻ- ƝƜƪƟƘƠ. Ʀʚ ƚʺƨ ɞƪƫƠƤ ɫƣῖƤ ơƘˀ ƫƦῖƩ ɎƢƢƦƠƩ Ƨ˾ƪƠƤ ʏƪƫƠƩ ɚƪƫˀƤ ƘɾƫƠƦƩ ƣ˾ƢƢƦƤ ƫƦ̫ Ɲ̎Ƥ ɬ ʋ ɎƨƮưƤ ƫƜ ơƘˀ ƙƘƪƠƢƜ˄Ʃ ƫ̸Ƥ ƧʻƤƫưƤ. ƪƬƣƙƘˁƤƜƠ ƦʠƤ ʊƨƟ̸Ʃ ʊƤƦƣʻƝƜƪƟƘƠ ƦʡƫƦƩ ʋ ƟƜ˂Ʃ ƜʀƤƘƠῇ ƛƠ' ʍƤ Ɲ̎Ƥ ɊƜˀ Ƨ˾ƪƠ ƫƦῖƩ Ɲ̸ƪƠƤ ʛƧʻƨƮƜƠΑ ƛƠƜˁƢƞƧƫƘƠ b ƛʼ ƛˁƮƘῇ ʯƪƧƜƨ Ƣʽƚưῇ ɝƤ ʌƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ƫ̹ "żƠˀ" ơƘˀ ƫ̹ PLATÃO Crátilo ~ 196 ~ 396b “Zena”. À primeira vista, ouvindo-se de corrida, soaria como irreverência dizer que esse deus é filho de Cronos, por parecer mais razoávelque tenha nascido de uma grande inteligência (dianoia). Koros, nesse nome, não quer dizer criança <nem plenitude>, porém pureza e limpidez de entendimento. Este, por sua vez, conforme dizem, é filho de Urano, designação muito apropriada, “urania”, para a visão dirigida para o alto, que [c] olha para cima (horôsa ta anô), o que é a maneira, Hermógenes, de conservarmos puro o entendimento, de acordo com o que nos informam os conhecedores dos fenômenos celestes. Daí o acerto do nome Urano. Se eu pudesse relembrar a genealogia de Hesíodo e os antepassados mais remotos dos deuses, não acabaria de mostrar como foram acertados os nomes atribuídos a todos eles, até ver se tem algum valor e para que serve essa ciência que caiu repentinamente [d] sobre mim, não sei de onde. Her.: Dás-me a impressão, Sócrates, de que enuncias oráculos, como profeta de inspiração recente. Sóc.: Sim, Hermógenes; e estou convencido de que apanhei isso de Eutífron de Prospalta, pois passei grande técnica da manhã a ouvi-lo. É bem possível que seu entusiasmo não somente me tivesse deixado os ouvidos cheios com sua sabedoria, como também se apoderasse de minha alma. A meu ver, devemos proceder [e] da seguinte maneira: aproveitemos neste resto de dia essa influência para concluirmos o que falta a dizer sobre o significado dos nomes; mas, amanhã, caso estejas de acordo, expulsemo-la por meio de esconjuros e purifiquemo-nos, se porventura encontrarmos alguém que entenda de purificação, quer seja sacerdote, quer [397] sofista. Her.: Estou de pleno acordo, máxime por ter grande desejo de ouvir o que ainda falta dizer a respeito de nomes. 396b "žƞƤˁ." ƫƦ̫ƫƦƤ ƛʼ Ƃƨ˃ƤƦƬ ʛ˂Ƥ ʛƙƨƠƪƫƠơ˂Ƥ ƣʼƤ ɎƤ ƫƠƩ ƛ˃ƥƜƠƜƤ ƜʀƤƘƠ ɊơƦ˅ƪƘƤƫƠ ɚƥƘˁƭƤƞƩῇ ƜʞƢƦƚƦƤ ƛʼ ƣƜƚʻƢƞƩ ƫƠƤ˂Ʃ ƛƠƘƤƦˁƘƩ ɞơƚƦƤƦƤ ƜʀƤƘƠ ƫ˂Ƥ żˁƘΑ ơ˃ƨƦƤ ƚʺƨ ƪƞƣƘˁƤƜƠ 5 Ʀʚ ƧƘῖƛƘ <Ʀʚƛʼ ƧƢƞƪƣƦƤʿƤ>, ɊƢƢʺ ƫ˂ ơƘƟƘƨ˂Ƥ ƘʚƫƦ̫ ơƘˀ ɊơʿƨƘƫƦƤ ƫƦ̫ ƤƦ̫. ɞƪƫƠ ƛʼ ƦʡƫƦƩ ƇʚƨƘƤƦ̫ ʛ˃Ʃῇ ʫƩ Ƣ˃ƚƦƩΑ ɫ ƛʼ Ƙʠ ɚƩ ƫ˂ ɎƤư ʎƯƠƩ ơƘƢ̸Ʃ ɞƮƜƠ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ơƘƢƜῖ- ƪƟƘƠῇ "ƦʚƨƘƤˁƘῇ" ʋƨ̸ƪƘ ƫʺ ɎƤưῇ ʏƟƜƤ ƛʾ ơƘˁ ƭƘƪƠƤῇ ʰ c ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƫ˂Ƥ ơƘƟƘƨ˂Ƥ ƤƦ̫Ƥ ƧƘƨƘƚˁƚƤƜƪƟƘƠ Ʀɻ ƣƜƫƜư- ƨƦƢ˃ƚƦƠῇ ơƘˀ ƫ̹ ƦʚƨƘƤ̹ ʊƨƟ̸Ʃ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ơƜῖƪƟƘƠΑ Ɯɺ ƛῂ ɚƣƜƣƤʿƣƞƤ ƫʾƤ ῾ſƪƠ˃ƛƦƬ ƚƜƤƜƘƢƦƚˁƘƤῇ ƫˁƤƘƩ ɞƫƠ ƫƦ˄Ʃ ɊƤưƫʽƨư ƧƨƦƚ˃ƤƦƬƩ ƢʽƚƜƠ ƫƦ˅ƫưƤῇ Ʀʚơ ɌƤ ɚƧƘƬ˃ƣƞƤ ƛƠƜ- 5 ƥƠˆƤ ʫƩ ʊƨƟ̸Ʃ ƘʚƫƦῖƩ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƜῖƫƘƠῇ ɟưƩ ɊƧƜƧƜƠƨʻƟƞƤ ƫ̎Ʃ ƪƦƭˁƘƩ ƫƘƬƫƞƪˀ ƫˁ ƧƦƠʿƪƜƠῇ Ɯɺ ɎƨƘ ɊƧƜƨƜῖ ɬ Ʀʞ, ɭ ɚƣƦˀ ɚƥƘˁƭƤƞƩ Ƥ̫Ƥ Ʀʛƫưƪˀ ƧƨƦƪƧʽƧƫươƜƤ ɎƨƫƠ Ʀʚơ Ʀʀƛῂ ʋƧ˃ƟƜƤ. d ƂƘˀ ƣʼƤ ƛʿ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɊƫƜƮƤ̸Ʃ ƚʽ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩ ʯƪƧƜƨ Ʀɻ ɚƤƟƦƬƪƠ̸ƤƫƜƩ ɚƥƘˁƭƤƞƩ Ʈƨƞƪƣ̶ƛƜῖƤ. ƂƘˀ ƘɺƫƠ̸ƣƘˁ ƚƜῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƣʻƢƠƪƫƘ ƘʚƫʾƤ ɊƧ˂ ŽʚƟ˅ƭƨƦƤƦƩ ƫƦ̫ ƈƨƦƪƧƘƢƫˁƦƬ ƧƨƦƪƧƜƧƫươʽƤƘƠ ƣƦƠΑ 5 ɟưƟƜƤ ƚʺƨ ƧƦƢƢʺ Ƙʚƫ̹ ƪƬƤ̎ ơƘˀ ƧƘƨƜῖƮƦƤ ƫʺ ʰƫƘ. ơƠƤƛƬ- ƤƜ˅ƜƠ ƦʠƤ ɚƤƟƦƬƪƠ̸Ƥ Ʀʚ ƣ˃ƤƦƤ ƫʺ ʰƫʻ ƣƦƬ ɚƣƧƢ̎ƪƘƠ ƫ̎Ʃ ƛƘƠƣƦƤˁƘƩ ƪƦƭˁƘƩῇ ɊƢƢʺ ơƘˀ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ɚƧƜƠƢ̎ƭƟƘƠ. ƛƦơƜῖ ƦʠƤ ƣƦƠ Ʈƨ̎ƤƘƠ Ʀʛƫưƪˀ ɫƣ˾Ʃ ƧƦƠ̎ƪƘƠΑ ƫ˂ ƣʼƤ ƫʿƣƜƨƦƤ ƜʀƤƘƠ e ƮƨʿƪƘƪƟƘƠ Ƙʚƫ̏ ơƘˀ ƫʺ ƢƦƠƧʺ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ɚƧƠƪơʽ- ƯƘƪƟƘƠῇ ƘʞƨƠƦƤ ƛʽ, ɌƤ ơƘˀ ʛƣῖƤ ƪƬƤƛƦơ̏, ɊƧƦƛƠƦƧƦƣƧƞ- ƪ˃ƣƜƟʻ ƫƜ ƘʚƫʾƤ ơƘˀ ơƘƟƘƨƦ˅ƣƜƟƘ ɚƥƜƬƨ˃ƤƫƜƩ ʏƪƫƠƩ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƛƜƠƤ˂Ʃ ơƘƟƘˁƨƜƠƤῇ ƜɾƫƜ ƫ̸Ƥ ɻƜƨʽưƤ ƫƠƩ ƜɾƫƜ ƫ̸Ƥ 397 ƪƦƭƠƪƫ̸Ƥ. ᾿ŹƢƢ' ɚƚˆ ƣʼƤ ƪƬƚƮưƨ̸Α ƧʻƤƬ ƚʺƨ ɌƤ ɫƛʽưƩ ƫʺ ɚƧˁƢƦƠƧƘ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ɊơƦ˅ƪƘƠƣƠ. PLATÃO Crátilo ~ 197 ~ 397a Sóc.: Então, façamos assim mesmo. Por onde queres que iniciemos nossa investigação, depois dessa fórmula geral, para vermos se, de fato, os próprios nomes nos servirão de prova de que não são atribuídos por acaso, mas possuem certa retidão? Os nomes de [b] heróis e de homens em geral poderiam facilmente enganar-nos, pois a maior técnica deles é tirada dos antepassados, sem nenhuma relação, como dissemos inicialmente, com os atuais possuidores; é o que se observa com “Afortunado” (Eytyquidên), “Salvo” (Sôsian), “Amado de deus” (Teofilo) e muitos outros. Sou de opinião que devemos deixar de lado os nomes dessa formação. Há muita probabilidade de atinarmos com o sentido exato dos vocábulos nos nomes relacionados com as coisas eternas e a natureza, pois nesse domínio deve ter havido bastante [c] critério na escolha, sendo possível, até, que uns tantos houvessem sido formados por algum poder divino, superior ao dos homens. Her.: Penso que é muito certo o que dizes, Sócrates. Sóc.: E não será justo começar nossa investigação pelos nomes dos “deuses”, para sabermos se estes são com propriedade assim denominados? Her.: Perfeitamente. Sóc.: A esse respeito, o que presumo é o seguinte: quer parecer-me que os primitivos moradores da Hélade não reconheciam outros deuses além dos [d] admitidos por muitos povos bárbaros do nosso tempo: o sol, a lua, a terra, os astros e o céu. Por terem observado que todos eles se movem perpetuamente em seu curso, deram-lhes o nome de “deuses” por causa dessa faculdade natural de correr (thein). Posteriormente, após adquirirem o conhecimento dos demais, 397a ᾿ŹƢƢʺ Ʈƨʾ Ʀʟƫư ƧƦƠƜῖƤ. Ƨ˃ƟƜƤ ƦʠƤ ƙƦ˅ƢƜƠ 5 ɊƨƥˇƣƜƟƘ ƛƠƘƪơƦƧƦ̫ƤƫƜƩῇ ɚƧƜƠƛʿƧƜƨ ƜɺƩ ƫ˅ƧƦƤ ƫƠƤʺ ɚƣƙƜƙʿơƘƣƜƤῇ ɿƤƘ Ɯɺƛ̸ƣƜƤ Ɯɺ ɎƨƘ ɫƣῖƤ ɚƧƠƣƘƨƫƬƨʿƪƜƠ Ƙʚƫʺ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƣʾ ƧʻƤƬ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƘʚƫƦƣʻƫƦƬ ƦʟƫưƩ ɟơƘƪƫƘ ơƜῖƪƟƘƠῇ ɊƢƢῂ ɞƮƜƠƤ ƫƠƤʺ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ; ƫʺ ƣʼƤ ƦʠƤ ƫ̸Ƥ ɫƨˇưƤ ơƘˀ ɊƤƟƨˇƧưƤ ƢƜƚ˃ƣƜƤƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɾƪưƩ ɌƤ ɫƣ˾Ʃ b ɚƥƘƧƘƫʿƪƜƠƜƤΑ ƧƦƢƢʺ ƣʼƤ ƚʺƨ Ƙʚƫ̸Ƥ ơƜῖƫƘƠ ơƘƫʺ ƧƨƦƚ˃ƤưƤ ɚƧưƤƬƣˁƘƩῇ ƦʚƛʼƤ ƧƨƦƪ̎ơƦƤ ɚƤˁƦƠƩῇ ʯƪƧƜƨ ơƘƫῂ ɊƨƮʺƩ ɚƢʽƚƦƣƜƤῇ ƧƦƢƢʺ ƛʼ ʯƪƧƜƨ ƜʚƮ˃ƣƜƤƦƠ ƫˁƟƜƤƫƘƠῇ ƦʁƦƤ "ŽʚƫƬƮˁƛƞƤ" ơƘˀ "ƊưƪˁƘƤ" ơƘˀ "ƀƜ˃ƭƠƢƦƤ" ơƘˀ ɎƢƢƘ 5 ƧƦƢƢʻ. ƫʺ ƣʼƤ ƦʠƤ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƛƦơƜῖ ƣƦƠ Ʈƨ̎ƤƘƠ ɚ˾ƤΑ Ɯɺơ˂Ʃ ƛʼ ƣʻƢƠƪƫƘ ɫƣ˾Ʃ ƜʛƨƜῖƤ ƫʺ ʊƨƟ̸Ʃ ơƜˁƣƜƤƘ ƧƜƨˀ ƫʺ ɊƜˀ ʎƤƫƘ ơƘˀ ƧƜƭƬơ˃ƫƘ. ɚƪƧƦƬƛʻƪƟƘƠ ƚʺƨ ɚƤƫƘ̫ƟƘ ƣʻƢƠƪƫƘ ƧƨʽƧƜƠ ƫʾƤ ƟʽƪƠƤ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤΑ ɾƪưƩ ƛῂ ɞƤƠƘ Ƙʚƫ̸Ƥ ơƘˀ ʛƧ˂ c ƟƜƠƦƫʽƨƘƩ ƛƬƤʻƣƜưƩ ɬ ƫ̎Ʃ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤ ɚƫʽƟƞ. żƦơƜῖƩ ƣƦƠ ơƘƢ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. ̗Źƨῂ ƦʠƤ Ʀʚ ƛˁơƘƠƦƤ ɊƧ˂ ƫ̸Ƥ ƟƜ̸Ƥ ɎƨƮƜƪƟƘƠῇ ƪơƦƧƦƬƣʽƤƦƬƩ Ƨ̏ ƧƦƫƜ Ƙʚƫ˂ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ Ʀɻ "ƟƜƦˀ" 5 ʊƨƟ̸Ʃ ɚơƢʿƟƞƪƘƤ; Žɺơ˃Ʃ ƚƜ. ƋƦƠ˃ƤƛƜ ƫƦˁƤƬƤ ɞƚưƚƜ ʛƧƦƧƫƜ˅ưΑ ƭƘˁƤƦƤƫƘˁ ƣƦƠ Ʀɻ Ƨƨ̸ƫƦƠ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤ ƫ̸Ƥ ƧƜƨˀ ƫʾƤ ῾ŽƢƢʻƛƘ ƫƦ˅ƫƦƬƩ ƣ˃ƤƦƬƩ ƟƜƦ˄Ʃ ɫƚƜῖƪƟƘƠ ƦʟƪƧƜƨ Ƥ̫Ƥ ƧƦƢƢƦˀ ƫ̸Ƥ ƙƘƨƙʻƨưƤ, d ɯƢƠƦƤ ơƘˀ ƪƜƢʿƤƞƤ ơƘˀ ƚ̎Ƥ ơƘˀ ɎƪƫƨƘ ơƘˀ ƦʚƨƘƤ˃ƤΑ ɏƫƜ ƦʠƤ Ƙʚƫʺ ʋƨ̸ƤƫƜƩ ƧʻƤƫƘ ɊƜˀ ɺ˃ƤƫƘ ƛƨ˃ƣ̶ ơƘˀ ƟʽƦƤƫƘῇ ɊƧ˂ ƫƘ˅ƫƞƩ ƫ̎Ʃ ƭ˅ƪƜưƩ ƫ̎Ʃ ƫƦ̫ ƟƜῖƤ "ƟƜƦ˄Ʃ" ƘʚƫƦ˄Ʃ ɚƧƦƤƦƣʻ- ƪƘƠΑ ʟƪƫƜƨƦƤ ƛʼ ơƘƫƘƤƦƦ̫ƤƫƜƩ ƫƦ˄Ʃ ɎƢƢƦƬƩ ƧʻƤƫƘƩ ɮƛƞ 5 PLATÃO Crátilo ~ 198 ~ 397d designaram-nos por esse mesmo nome. Parece que há alguma verdade no que eu disse ou nenhuma? Her.: Muita verdade, até. Sóc.: E depois dos deuses, que passaremos a examinar? Her.: Evidente que demônios, heróis e [e] homens [demônios]. Sóc.: Em verdade, Hermógenes, que pensas a respeito desse nome, “demônio”? Examina se aceitas a opinião que tenho a lhe dizer. Her.: Diga-me somente. Sóc.: Sabes, por certo o que disse Hesíodo a respeito de demônios? Her.: Não me recordo. Sóc.: Nem te lembras, também, que ele disse ter sido de ouro a primeira raça de homens? Her.: Sim, disso eu sei. Sóc.: A seu respeito exprime-se da seguinte maneira: Logo, porém, que o destino fatal essa raça escondeu, foram [398] chamados demônios sagrados, da terra habitantes, bons, desviadores dos males, dos homens mortais protetores. Her.: E então? Sóc.: O que eu digo é que, ao referir-se à raça de ouro, não queria dar a entender que ela fosse, de fato, feita de ouro, mas que era boa e bela. E a prova é que nós damos a denominação de raça de ferro. Her.: Dizes a verdade. Sóc.: E não achasque, se houvesse alguém [b] bom entre os homens de hoje, ele incluiria na raça de ouro? Her.: Parece. Sóc.: E os bons, que poderão ser, senão sensatos? 397d ƫƦ˅ƫ̶ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ ƧƨƦƪƘƚƦƨƜ˅ƜƠƤ. ɞƦƠơʽ ƫƠ ʍ Ƣʽƚư ƫ̹ ɊƢƞƟƜῖ ɬ ƦʚƛʽƤ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ ɞƦƠơƜƤ. Ƌˁ ƦʠƤ ɌƤ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ ƪơƦƧƦῖƣƜƤ; ż̎ƢƦƤ ƛʾ ʏƫƠ ƛƘˁƣƦƤʻƩ ƫƜ ơƘˀ ɯƨưƘƩ ơƘˀ ɊƤƟƨˇ- 10 ƧƦƬƩ [ƛƘˁƣƦƤƘƩ]. e ƂƘˀ ʫƩ ɊƢƞƟ̸Ʃῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƫˁ ɎƤ ƧƦƫƜ ƤƦƦῖ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ Ʀɻ "ƛƘˁƣƦƤƜƩ"; ƪơʽƯƘƠ ɎƤ ƫˁ ƪƦƠ ƛ˃ƥư ƜɺƧƜῖƤ. ƃʽƚƜ ƣ˃ƤƦƤ. ƇʀƪƟƘ ƦʠƤ ƫˁƤƘƩ ƭƞƪˀƤ ῾ſƪˁƦƛƦƩ ƜʀƤƘƠ ƫƦ˄Ʃ ƛƘˁ- 5 ƣƦƤƘƩ; Ƈʚơ ɚƤƤƦ̸. Ƈʚƛʼ ʏƫƠ ƮƨƬƪƦ̫Ƥ ƚʽƤƦƩ ƫ˂ Ƨƨ̸ƫ˃Ƥ ƭƞƪƠƤ ƚƜƤʽƪƟƘƠ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤ; ƇʀƛƘ ƫƦ̫ƫ˃ ƚƜ. 10 ƃʽƚƜƠ ƫƦˁƤƬƤ ƧƜƨˀ ƘʚƫƦ̫ – Źʚƫʺƨ ɚƧƜƠƛʾ ƫƦ̫ƫƦ ƚʽƤƦƩ ơƘƫʺ ƣƦῖƨῂ ɚơʻƢƬƯƜƤῇ Ʀɻ ƣʼƤ ƛƘˁƣƦƤƜƩ ɋƚƤƦˀ ʛƧƦƮƟ˃ƤƠƦƠ ơƘƢʽƦƤƫƘƠῇ 398 ɚƪƟƢƦˁ, ɊƢƜƥˁơƘơƦƠῇ ƭ˅ƢƘơƜƩ ƟƤƞƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤ. Ƌˁ ƦʠƤ ƛʿ; ̣ƇƫƠ ƦʀƣƘƠ ɚƚˆ ƢʽƚƜƠƤ Ƙʚƫ˂Ƥ ƫ˂ ƮƨƬƪƦ̫Ƥ ƚʽƤƦƩ Ʀʚơ ɚơ ƮƨƬƪƦ̫ ƧƜƭƬơ˂Ʃ ɊƢƢῂ ɊƚƘƟ˃Ƥ ƫƜ ơƘˀ ơƘƢ˃Ƥ. ƫƜơƣʿƨƠƦƤ ƛʽ 5 ƣƦˁ ɚƪƫƠƤ ʏƫƠ ơƘˀ ɫƣ˾Ʃ ƭƞƪƠƤ ƪƠƛƞƨƦ̫Ƥ ƜʀƤƘƠ ƚʽƤƦƩ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƫ̸Ƥ Ƥ̫Ƥ ƦɾƜƠ ɌƤ ƭʻƤƘƠ Ƙʚƫ˂Ƥ Ɯɾ ƫƠƩ ɊƚƘƟ˃Ʃ ɚƪƫƠƤ ɚơƜˁƤƦƬ ƫƦ̫ ƮƨƬƪƦ̫ ƚʽƤƦƬƩ ƜʀƤƘƠ; b Žɺơ˃Ʃ ƚƜ. Ƈɻ ƛῂ ɊƚƘƟƦˀ ɎƢƢƦ ƫƠ ɬ ƭƨ˃ƤƠƣƦƠ; PLATÃO Crátilo ~ 199 ~ 398b Her.: Sensatos. Sóc.: Isso, precisamente, segundo minha maneira de pensar, é o que ele julgava que se passava com os demônios, por serem sensatos, isto é, daêmones. Daí tê-los designado dessa maneira, sendo certo que o vocábulo já ocorre em nossa língua primitiva. Assim, tanto ele como muitos outros poetas têm razão de dizer que quando falece um homem de bem, alcança entre os mortos grandes honrarias e consideração, [c] e se torna demônio, nome derivado da sabedoria que lhes é própria. É também o que eu admito: que todo homem de bem, vivo ou morto, é bem aventurado, sendo, por isso, com justo título, chamado “demônio”. Her.: Sobre esse ponto, Sócrates, creio estar de inteiro acordo contigo. E “herói”, que seria? Sóc.: Não é difícil de compreender; com pequena modificação, está o nome a indicar que herói vem de amor [erôtos]. Her.: Como assim? Sóc.: Não sabes que os heróis são semideuses? Her.: Por quê? Sóc.: [d] Todos nasceram ou do amor de um deus e uma mulher mortal, ou do de uma deusa com um mortal. Para te convenceres disso, basta considerares a expressão na antiga linguagem da Ática; aí verificarás que Eros provêm de heróis, tendo havido apenas pequena modificação do nome. Ou herói quer dizer isso mesmo, ou está a indicar que seus possuidores eram sábios e também hábeis retóricos e dialéticos, sempre dispostos a formular perguntas (erôtan), pois “eirein” significa falar. Por conseguinte, como acabamos de dizer, na linguagem da Ática 398b ƍƨ˃ƤƠƣƦƠ. ƋƦ̫ƫƦ ƫƦˁƤƬƤ ƧƘƤƫ˂Ʃ ƣ˾ƢƢƦƤ ƢʽƚƜƠῇ ʫƩ ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖ, 5 ƫƦ˄Ʃ ƛƘˁƣƦƤƘƩΑ ʏƫƠ ƭƨ˃ƤƠƣƦƠ ơƘˀ ƛƘʿƣƦƤƜƩ ɰƪƘƤῇ "ƛƘˁƣƦ- ƤƘƩ" ƘʚƫƦ˄Ʃ ʪƤ˃ƣƘƪƜƤΑ ơƘˀ ɞƤ ƚƜ ƫ̏ ɊƨƮƘˁ˻ ƫ̏ ɫƣƜƫʽƨ˻ ƭưƤ̏ Ƙʚƫ˂ ƪƬƣƙƘˁƤƜƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ƢʽƚƜƠ ƦʠƤ ơƘƢ̸Ʃ ơƘˀ ƦʡƫƦƩ ơƘˀ ɎƢƢƦƠ ƧƦƠƞƫƘˀ ƧƦƢƢƦˀ ʏƪƦƠ ƢʽƚƦƬƪƠƤ ʫƩῇ ɚƧƜƠƛʻƤ ƫƠƩ ɊƚƘƟ˂Ʃ ʬƤ ƫƜƢƜƬƫʿƪ̋ῇ ƣƜƚʻƢƞƤ ƣƦῖƨƘƤ ơƘˀ ƫƠƣʾƤ ɞƮƜƠ ơƘˀ 10 ƚˁƚƤƜƫƘƠ ƛƘˁƣưƤ ơƘƫʺ ƫʾƤ ƫ̎Ʃ ƭƨƦƤʿƪƜưƩ ɚƧưƤƬƣˁƘƤ. c ƫƘ˅ƫ̋ ƦʠƤ ƫˁƟƜƣƘƠ ơƘˀ ɚƚˆ ƧʻƤƫῂ ɎƤƛƨƘ ʍƩ ɌƤ ɊƚƘƟ˂Ʃ ˞, ƛƘƠƣ˃ƤƠƦƤ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ Ɲ̸ƤƫƘ ơƘˀ ƫƜƢƜƬƫʿƪƘƤƫƘῇ ơƘˀ ʊƨƟ̸Ʃ "ƛƘˁƣƦƤƘ" ơƘƢƜῖƪƟƘƠ. ƂƘˀ ɚƚˇ ƣƦƠ ƛƦơ̸, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƫƦ˅ƫƦƬ ƧʻƤƬ 5 ƪƦƠ ƪ˅ƣƯƞƭƦƩ ƜʀƤƘƠ. ʋ ƛʼ ƛʾ "ɯƨưƩ" ƫˁ ɌƤ Ɯɾƞ; ƋƦ̫ƫƦ ƛʼ Ʀʚ ƧʻƤƬ ƮƘƢƜƧ˂Ƥ ɚƤƤƦ̎ƪƘƠ. ƪƣƠơƨ˂Ƥ ƚʺƨ ƧƘƨ̎ơƫƘƠ Ƙʚƫ̸Ƥ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ƛƞƢƦ̫Ƥ ƫʾƤ ɚơ ƫƦ̫ ɞƨưƫƦƩ ƚʽƤƜƪƠƤ. ƈ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; 10 Ƈʚơ ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ ɫƣˁƟƜƦƠ Ʀɻ ɯƨưƜƩ; Ƌˁ ƦʠƤ; ƈʻƤƫƜƩ ƛʿƧƦƬ ƚƜƚ˃ƤƘƪƠƤ ɚƨƘƪƟʽƤƫƦƩ ɬ ƟƜƦ̫ d ƟƤƞƫ̎Ʃ ɬ ƟƤƞƫƦ̫ ƟƜ˾Ʃ. ɚʺƤ ƦʠƤ ƪơƦƧ̏Ʃ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ơƘƫʺ ƫʾƤ ᾿ŹƫƫƠơʾƤ ƫʾƤ ƧƘƢƘƠʺƤ ƭưƤʿƤῇ ƣ˾ƢƢƦƤ Ɯɾƪ̋Α ƛƞƢˇƪƜƠ ƚʻƨ ƪƦƠ ʏƫƠ ƧƘƨʺ ƫ˂ ƫƦ̫ ɞƨưƫƦƩ ʎƤƦƣƘῇ ʏƟƜƤ ƚƜƚ˃ƤƘƪƠƤ Ʀɻ ɯƨưƜƩῇ ƪƣƠơƨ˂Ƥ ƧƘƨƞƚƣʽƤƦƤ ɚƪƫˀƤ. ơƘˀ ɮƫƦƠ ƫƦ̫ƫƦ ƢʽƚƜƠ 5 ƫƦ˄Ʃ ɯƨưƘƩῇ ɬ ʏƫƠ ƪƦƭƦˀ ɰƪƘƤ ơƘˀ ̪ʿƫƦƨƜƩ ƛƜƠƤƦˀ ơƘˀ ƛƠƘ- ƢƜơƫƠơƦˁ, ɚƨưƫ˾Ƥ ɻơƘƤƦˀ ʎƤƫƜƩΑ ƫ˂ ƚʺƨ "ƜɾƨƜƠƤ" ƢʽƚƜƠƤ ɚƪƫˁƤ. ʏƧƜƨ ƦʠƤ ɎƨƫƠ ƢʽƚƦƣƜƤῇ ɚƤ ƫ̏ ᾿ŹƫƫƠơ̏ ƭưƤ̏ ƢƜƚ˃- PLATÃO Crátilo ~ 200 ~ 398e [e] os heróis se nos apresentam como retóricos e formuladores de perguntas, de forma que todo o gênero dos heróis nada mais é do que uma tribo de sofistas. Isso, aliás, não é difícil de entender. Maior dificuldade iremos encontrar na designação dos “homens”. Saberás por que eles são assim chamados? Her.: Como poderei sabê-lo, amigo? Mas, ainda mesmo que estivesse em condições de descobri-lo, nem sequer o tentaria, por ter a convicção de que o farás muito melhor do que eu. Sóc.: [399] Pelo que vejo, tens confiança na inspiração de Eutífron. Her.: É evidente. Sóc.: E com razão, pois precisamente neste momento tenho a impressão de que apanhei a questão por um ângulo mais feliz, havendo, até, bastante probabilidade, se não tomar cuidado, de hoje mesmo vir a ficar mais sábio do que seria razoável. Presta atenção ao que passo a dizer. Inicialmente, no estudo sobre o significado dos nomes, deves sempre contar com a hipótese de não ser raro acrescentarmos letras, ou suprimi-las, quando vamos designar alguma coisa, ou deslocarmos os acentos. Foi o que se deu com a expressão “Diífilo”. Para transformá-la num nome [b], suprimimos o segundo iota, passando a ser grave, em vez de aguda, na pronúncia, a sílaba do meio. Em outros casos procedemos de modo inverso; acrescentamos letras e acentuamos a sílaba átona. Her.: Dizes a verdade. Sóc.: Foi o que se deu, segundo penso, com a palavra homem. Uma sentença virou substantivo pela supressão da letra alfa e a acentuação da última sílaba. Her.: Como assim? Sóc.: [c] É o seguinte: o nome “anthrôpos” significa que, ao contrário dos outros animais que não examinam o que vêem, nem o analisam nem contemplam, o homem, ao mesmo tempo que vê – pois é isso, justamente, que quer dizer “opôpe” – contempla e analisa o que 398e ƣƜƤƦƠ Ʀɻ ɯƨưƜƩ ̪ʿƫƦƨʽƩ ƫƠƤƜƩ ơƘˀ ɚƨưƫƞƫƠơƦˀ ƪƬƣƙƘˁ- e ƤƦƬƪƠƤῇ ʯƪƫƜ ̪ƞƫ˃ƨưƤ ơƘˀ ƪƦƭƠƪƫ̸Ƥ ƚʽƤƦƩ ƚˁƚƤƜƫƘƠ ƫ˂ ɫƨưƠơ˂Ƥ ƭ̫ƢƦƤ. ɊƢƢʺ Ʀʚ ƫƦ̫ƫƦ ƮƘƢƜƧ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ ɚƤƤƦ̎ƪƘƠῇ ɊƢƢʺ ƣ˾ƢƢƦƤ ƫ˂ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤῇ ƛƠʺ ƫˁ ƧƦƫƜ "ɎƤƟƨưƧƦƠ" ơƘƢƦ̫ƤƫƘƠΑ ƪ˄ ɞƮƜƠƩ ƜɺƧƜῖƤ; 5 ƈ˃ƟƜƤῇ ʪƚƘƟʽ, ɞƮư; Ʀʚƛῂ Ɯɾ ƫƠ Ʀʁ˃Ʃ ƫῂ ɌƤ ƜɾƞƤ ƜʛƨƜῖƤῇ Ʀʚ ƪƬƤƫƜˁƤư ƛƠʺ ƫ˂ ɫƚƜῖƪƟƘƠ ƪʼ ƣ˾ƢƢƦƤ ƜʛƨʿƪƜƠƤ ɬ ɚƣƘƬƫ˃Ƥ. Ƌ̏ ƫƦ̫ ŽʚƟ˅ƭƨƦƤƦƩ ɚƧƠƧƤƦˁ˻ ƧƠƪƫƜ˅ƜƠƩῇ ʫƩ ɞƦƠơƘƩ. 399 ż̎ƢƘ ƛʿ. ᾿ƇƨƟ̸Ʃ ƚƜ ƪ˄ ƧƠƪƫƜ˅ưƤΑ ʫƩ ơƘˀ Ƥ̫Ƥ ƚʽ ƣƦƠ ƭƘˁƤƦ- ƣƘƠ ơƦƣƯ̸Ʃ ɚƤƤƜƤƦƞơʽƤƘƠῇ ơƘˀ ơƠƤƛƬƤƜ˅ƪưῇ ɚʺƤ ƣʾ ƜʚƢƘƙ̸ƣƘƠῇ ɞƫƠ ƫʿƣƜƨƦƤ ƪƦƭˇƫƜƨƦƩ ƫƦ̫ ƛʽƦƤƫƦƩ ƚƜƤʽƪƟƘƠ. 5 ƪơ˃ƧƜƠ ƛʾ ʍ Ƣʽƚư. Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƚʺƨ ƫ˂ ƫƦƠ˃ƤƛƜ ƛƜῖ ɚƤƤƦ̎ƪƘƠ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ʏƫƠ ƧƦƢƢʻơƠƩ ɚƧƜƣƙʻƢƢƦƣƜƤ ƚƨʻƣƣƘƫƘῇ ƫʺ ƛ' ɚƥƘƠƨƦ̫ƣƜƤῇ ƧƘƨ' ʍ ƙƦƬƢ˃ƣƜƟƘ ʊƤƦƣʻƝƦƤƫƜƩῇ ơƘˀ ƫʺƩ ʊƥ˅ƫƞƫƘƩ ƣƜƫƘƙʻƢƢƦƣƜƤ. ƦʁƦƤ "żƠˀ ƭˁƢƦƩ"· ƫƦ̫ƫƦ ɿƤƘ ɊƤƫˀ ̪ʿƣƘƫƦƩ ʎƤƦƣƘ ɫƣῖƤ ƚʽƤƞƫƘƠῇ ƫ˃ ƫƜ ɟƫƜƨƦƤ Ƙʚƫ˃ƟƜƤ ɺ̸ƫƘ b ɚƥƜˁƢƦƣƜƤ ơƘˀ ɊƤƫˀ ʊƥƜˁƘƩ ƫ̎Ʃ ƣʽƪƞƩ ƪƬƢƢƘƙ̎Ʃ ƙƘƨƜῖƘƤ ɚƭƟƜƚƥʻƣƜƟƘ. ɎƢƢưƤ ƛʼ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ɚƣƙʻƢƢƦƣƜƤ ƚƨʻƣ- ƣƘƫƘῇ ƫʺ ƛʼ ƙƘƨ˅ƫƜƨƘ <ʊƥ˅ƫƜƨƘ> ƭƟƜƚƚ˃ƣƜƟƘ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. 5 ƋƦ˅ƫưƤ ƫƦˁƤƬƤ ɝƤ ơƘˀ ƫ˂ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤ ʎƤƦƣƘ ƧʽƧƦƤƟƜƤῇ ʫƩ ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖ. ɚơ ƚʺƨ ̪ʿƣƘƫƦƩ ʎƤƦƣƘ ƚʽƚƦƤƜƤῇ ɛƤ˂Ʃ ƚƨʻƣƣƘƫƦƩ ƫƦ̫ ɎƢƭƘ ɚƥƘƠƨƜƟʽƤƫƦƩ ơƘˀ ƙƘƨƬƫʽƨƘƩ ƫ̎Ʃ ƫƜƢƜƬƫ̎Ʃ ƚƜƤƦƣʽƤƞƩ. ƈ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; 10 ̤ƐƛƜ. ƪƞƣƘˁƤƜƠ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ʋ "ɎƤƟƨưƧƦƩ" ʏƫƠ c ƫʺ ƣʼƤ ɎƢƢƘ ƟƞƨˁƘ ʱƤ ʋƨ˿ ƦʚƛʼƤ ɚƧƠƪơƦƧƜῖ Ʀʚƛʼ ɊƤƘ- ƢƦƚˁƝƜƫƘƠ Ʀʚƛʼ ɊƤƘƟƨƜῖ, ʋ ƛʼ ɎƤƟƨưƧƦƩ ɏƣƘ ɛˇƨƘơƜƤ – ƫƦ̫ƫƦ ƛῂ ɚƪƫˀ "ʎƧưƧƜ" – ơƘˀ ɊƤƘƟƨƜῖ ơƘˀ ƢƦƚˁƝƜƫƘƠ ƫƦ̫ƫƦ PLATÃO Crátilo ~ 201 ~ 399c viu. Por isso, dentre todos os animais é o homem o único justamente denominado “anthrôpos”, ou seja, [anathrôn ha opôpe] o que contempla o que vê. Her.: E agora? Posso interrogar-te a respeito do que me interessa saber depois disso? Sóc.: Sem dúvida. Her.: [d] Quer parecer-me que algo se liga imediatamente ao que acabaste de dizer. Atribuímos ao homem “alma” e “corpo”. Sóc.: Como não? Her.: Procuremos, então, analisar essas palavras como o fizemos com as anteriores. Sóc.: Sugere que examinemos a alma, a fim de sabermos se lhe calha a denominação de psyque, para depois estudarmos corpo? Her.: Sim. Sóc.: Se eu tivesse de revelar o que neste momento me ocorre, diria que os que deram o nome de psyque à alma pretendiam indicar que quando ela está presente ao corpo é a causa da vida, por conferir-lhe a faculdade de respirar e de [e] refrescar-se (anapsykhon), e que o momento em que essa força refrescante abandona o corpo, ele perece e morre. Daí, segundo penso, lhe terem dado o nome de “psyque”. Mas, espera um pouco, por obséquio! Parece que posso aduzir algo mais de acordo com o gosto dos [400] sectários de Eutífron. É bem provável que eles desprezem minha primeira explicação, por considerá-la banal. Vê se te agradas mais que desta outra. Her.: Diga somente. Sóc.: Segundo tua maneira de pensar, que é o que mantém e movimenta a natureza de todo o corpo, para que este viva e se mova, se não for exclusivamente a alma? Her.: Apenas ela. Sóc.: E então? E não estás com Anaxágoras, quando afirma que é o entendimento e a alma o primeiro mantenedor e regulador da natureza? 399c ʍ ʎƧưƧƜƤ. ɚƤƫƜ̫ƟƜƤ ƛʾ ƣ˃ƤƦƤ ƫ̸Ƥ ƟƞƨˁưƤ ʊƨƟ̸Ʃ ʋ ɎƤƟƨư- 5 ƧƦƩ "ɎƤƟƨưƧƦƩ" ʪƤƦƣʻƪƟƞῇ ɊƤƘƟƨ̸Ƥ ɍ ʎƧưƧƜ. Ƌˁ ƦʠƤ ƫ˂ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ; ɞƨưƣƘˁ ƪƜ ʍ ɫƛʽưƩ ɌƤ ƧƬƟƦˁƣƞƤ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ̣ƐƪƧƜƨ ƫƦˁƤƬƤ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƫƦ˅ƫƦƠƩ ɛƥ̎Ʃ ƜʀƤƘˁ ƫƠ d Ʈƨ̎ƣƘ. "ƯƬƮʾƤ" ƚʻƨ ƧƦƬ ơƘˀ "ƪ̸ƣƘ" ơƘƢƦ̫ƣƜƤ ƫƦ̫ ɊƤƟƨˇƧƦƬ. ƈ̸Ʃ ƚʺƨ Ʀʞ; ƈƜƠƨˇƣƜƟƘ ƛʾ ơƘˀ ƫƘ̫ƫƘ ƛƠƜƢƜῖƤ ʯƪƧƜƨ ƫʺ 5 ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ. ƏƬƮʾƤ ƢʽƚƜƠƩ ɚƧƠƪơʽƯƘƪƟƘƠ ʫƩ Ɯɺơ˃ƫưƩ ƫƦ˅ƫƦƬ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƫƬƚƮʻƤƜƠῇ ɞƧƜƠƫῂ Ƙʠ ƫ˂ ƪ̸ƣƘ; ƅƘˁ. ῾ƐƩ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ɚơ ƫƦ̫ ƧƘƨƘƮƨ̎ƣƘ ƢʽƚƜƠƤῇ ƦʀƣƘˁ ƫƠ 10 ƫƦƠƦ̫ƫƦƤ ƤƦƜῖƤ ƫƦ˄Ʃ ƫʾƤ ƯƬƮʾƤ ʊƤƦƣʻƪƘƤƫƘƩῇ ʫƩ ƫƦ̫ƫƦ ɎƨƘῇ ʏƫƘƤ ƧƘƨ̏ ƫ̹ ƪˇƣƘƫƠῇ ƘɾƫƠ˃Ƥ ɚƪƫƠ ƫƦ̫ Ɲ̎Ƥ Ƙʚƫ̹ῇ ƫʾƤ ƫƦ̫ ɊƤƘƧƤƜῖƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƧƘƨʽƮƦƤ ơƘˀ ɊƤƘƯ̫ƮƦƤῇ ɏƣƘ ƛʼ ɚơƢƜˁ- e ƧƦƤƫƦƩ ƫƦ̫ ɊƤƘƯ˅ƮƦƤƫƦƩ ƫ˂ ƪ̸ƣƘ ɊƧ˃ƢƢƬƫƘˁ ƫƜ ơƘˀ ƫƜƢƜƬƫ˿· ʏƟƜƤ ƛʿ ƣƦƠ ƛƦơƦ̫ƪƠƤ Ƙʚƫ˂ "ƯƬƮʾƤ" ơƘƢʽƪƘƠ. Ɯɺ ƛʼ ƙƦ˅ƢƜƠ, ɞƮƜ ɪƨʽƣƘΑ ƛƦơ̸ ƚʻƨ ƣƦˁ ƫƠ ơƘƟƦƨ˾Ƥ ƧƠƟƘƤˇ- ƫƜƨƦƤ ƫƦ˅ƫƦƬ ƫƦῖƩ Ɋƣƭˀ ŽʚƟ˅ƭƨƦƤƘ. ƫƦ˅ƫƦƬ ƣʼƤ ƚʻƨῇ ʫƩ 400 ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖῇ ơƘƫƘƭƨƦƤʿƪƘƠƜƤ ɌƤ ơƘˀ ɫƚʿƪƘƠƤƫƦ ƭƦƨƫƠơ˂Ƥ ƜʀƤƘƠΑ ƫ˃ƛƜ ƛʼ ƪơ˃ƧƜƠ ɚʺƤ ɎƨƘ ơƘˀ ƪƦˀ Ɋƨʽƪ̋. ƃʽƚƜ ƣ˃ƤƦƤ. ƋʾƤ ƭ˅ƪƠƤ ƧƘƤƫ˂Ʃ ƫƦ̫ ƪˇƣƘƫƦƩῇ ʯƪƫƜ ơƘˀ Ɲ̎Ƥ ơƘˀ 5 ƧƜƨƠƠʽƤƘƠῇ ƫˁ ƪƦƠ ƛƦơƜῖ ɞƮƜƠƤ ƫƜ ơƘˀ ʊƮƜῖƤ ɎƢƢƦ ɬ ƯƬƮʿ; ƇʚƛʼƤ ɎƢƢƦ. Ƌˁ ƛʽ; ơƘˀ ƫʾƤ ƫ̸Ƥ ɎƢƢưƤ ɋƧʻƤƫưƤ ƭ˅ƪƠƤ Ʀʚ ƧƠƪƫƜ˅ƜƠƩ ᾿ŹƤƘƥƘƚ˃ƨ˻ ƤƦ̫Ƥ ơƘˀ ƯƬƮʾƤ ƜʀƤƘƠ ƫʾƤ ƛƠƘ- ơƦƪƣƦ̫ƪƘƤ ơƘˀ ɞƮƦƬƪƘƤ; 10 PLATÃO Crátilo ~ 202 ~ 400a Her.: Perfeitamente. Sóc.: [b] Poderias, então, designar admiravelmente como “physechên” essa força que movimenta e mantém (echei) a natureza (physis), denominação que pode muito bem ser arredondada para “psyque”. Her.: Perfeitamente, além de parecer-me mais técnica do que a outra. Sóc.: Como, de fato, é; porém ficaria um tanto ridícula se a enunciássemos daquele jeito. Her.: E que diremos agora do termo que se lhe segue? Sóc.: Referes-te a corpo? Her.: Sim. Sóc.: A meu ver, é passível de várias interpretações, se o modificarmos [c] um tantinho. Uns afirmam que o corpo (sôma) é a sepultura (sêma) da alma, por estar a alma em vida sepultada no corpo, ou então, por ser por intermédio do corpo que a alma dá expressão ao que quer manifestar (sêmainei), é muito apropriado esse mesmo nome (sêma) com o significado de sinal, que lhe foi dado. Porém o que me parece mais provável é que foram os órficos que assim o denominaram, por acreditarem que a alma sofre castigo pelas faltas cometidas, sendo o corpo uma espécie de receptáculo ou prisão, onde ela se conserva (sôzêtai) até cumprir a pena cominada; nessa hipótese não será preciso alterar uma só letra. Her.: [d] Tudo isso me parece muito certo, Sócrates. E com relação aos nomes dos deuses, não poderíamos estudá-los da maneira que fizeste há pouco, quando trataste de “Zeus”, para sabermos se lhe foram atribuídos com acerto? Sóc.: Por Zeus, Hermógenes; se tivéssemos discernimento, adotaríamos como orientação uma excelente regra, a saber, que nada sabemos acerca 400a ̖ŽƚưƚƜ. ƂƘƢ̸Ʃ ɎƨƘ ɌƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƫƦ̫ƫƦ ɞƮƦƠ ƫ̏ ƛƬƤʻƣƜƠ b ƫƘ˅ƫ̋ ɭ ƭ˅ƪƠƤ ʊƮƜῖ ơƘˀ ɞƮƜƠ "ƭƬƪʽƮƞƤ" ɚƧƦƤƦƣʻƝƜƠƤ. ɞƥƜƪƫƠ ƛʼ ơƘˀ "ƯƬƮʾƤ" ơƦƣƯƜƬ˃ƣƜƤƦƤ ƢʽƚƜƠƤ. ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤῇ ơƘˀ ƛƦơƜῖ ƚʽ ƣƦƠ ƫƦ̫ƫƦ ɚơƜˁƤƦƬ ƫƜƮƤƠơˇƫƜƨƦƤ ƜʀƤƘƠ. 5 ƂƘˀ ƚʺƨ ɞƪƫƠƤΑ ƚƜƢƦῖƦƤ ƣʽƤƫƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ʫƩ ɊƢƞƟ̸Ʃ ʊƤƦƣƘƝ˃ƣƜƤƦƤ ʫƩ ɚƫʽƟƞ. ᾿ŹƢƢʺ ƛʾ ƫ˂ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ Ƨ̸Ʃ ƭ̸ƣƜƤ ɞƮƜƠƤ; Ƌ˂ ƪ̸ƣƘ ƢʽƚƜƠƩ; ƅƘˁ. 10 ƈƦƢƢƘƮ̏ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƫƦ̫ƫ˃ ƚƜΑ ɌƤ ƣʼƤ ơƘˀ ƪƣƠơƨ˃Ƥ ƫƠƩ ƧƘƨƘơƢˁƤ̋ῇ ơƘˀ ƧʻƤƬ. ơƘˀ ƚʺƨ ƪ̎ƣʻ ƫƠƤʽƩ ƭƘƪƠƤ Ƙʚƫ˂ c ƜʀƤƘƠ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃῇ ʫƩ ƫƜƟƘƣƣʽƤƞƩ ɚƤ ƫ̹ Ƥ̫Ƥ ƧƘƨ˃ƤƫƠΑ ơƘˀ ƛƠ˃ƫƠ Ƙʠ ƫƦ˅ƫ̶ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ɍ ɌƤ ƪƞƣƘˁƤ̋ ɫ ƯƬƮʿῇ ơƘˀ ƫƘ˅ƫ̋ "ƪ̎ƣƘ" ʊƨƟ̸Ʃ ơƘƢƜῖƪƟƘƠ. ƛƦơƦ̫ƪƠ ƣʽƤƫƦƠ ƣƦƠ ƣʻƢƠƪƫƘ ƟʽƪƟƘƠ Ʀɻ Ɋƣƭˀ ᾿ƇƨƭʽƘ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ʫƩ ƛˁơƞƤ ƛƠƛƦ˅ƪƞƩ 5 ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ʱƤ ƛʾ ɟƤƜơƘ ƛˁƛưƪƠƤῇ ƫƦ̫ƫƦƤ ƛʼ ƧƜƨˁƙƦƢƦƤ ɞƮƜƠƤῇ ɿƤƘ ƪ̷ƝƞƫƘƠῇ ƛƜƪƣưƫƞƨˁƦƬ Ɯɺơ˃ƤƘΑ ƜʀƤƘƠ ƦʠƤ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ƫƦ̫ƫƦῇ ʯƪƧƜƨ Ƙʚƫ˂ ʊƤƦƣʻƝƜƫƘƠῇ ɟưƩ ɌƤ ɚơƫƜˁƪ̋ ƫʺ ʊƭƜƠƢ˃ƣƜƤƘῇ ƫ˂ "ƪ̸ƣƘῇ" ơƘˀ ƦʚƛʼƤ ƛƜῖƤ ƧƘƨʻƚƜƠƤ Ʀʚƛῂ ɝƤ ƚƨʻƣƣƘ. 10 ƋƘ̫ƫƘ ƣʽƤ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ɻơƘƤ̸Ʃῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ d Ɯɺƨ̎ƪƟƘƠΑ ƧƜƨˀ ƛʼ ƫ̸Ƥ ƟƜ̸Ƥ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ƦʁƦƤ ơƘˀ ƧƜƨˀ ƫƦ̫ "żƠ˂Ʃ" ƤƬƤƛʾ ɞƢƜƚƜƩῇ ɞƮƦƠƣƜƤ ɎƤ ƧƦƬ ơƘƫʺ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ ƫƨ˃ƧƦƤ ɚƧƠƪơʽƯƘƪƟƘƠ ơƘƫʺ ƫˁƤƘ ƧƦƫʼ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ Ƙʚƫ̸Ƥ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƜῖƫƘƠ; 5 ƅƘˀ ƣʺ żˁƘ ɫƣƜῖƩ ƚƜῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƜɾƧƜƨ ƚƜ ƤƦ̫Ƥ ɞƮƦƠƣƜƤῇ ɟƤƘ ƣʼƤ ƫ˂Ƥ ơʻƢƢƠƪƫƦƤ ƫƨ˃ƧƦƤῇ ʏƫƠ ƧƜƨˀ ƟƜ̸Ƥ ƦʚƛʼƤ PLATÃO Crátilo ~ 203 ~ 400d dos deuses, nem com relação a eles próprios, nem com os nomes que eles mesmos aplicam entre si. Pois é evidente que devem chamar-se pelos nomes [e] verdadeiros. A segunda regra em pontos de excelência, seria denominá-los pela maneira que costumamos fazer em nossas orações, empregando os nomes e patronímicos de que mais se agradem, conscientes de que [401] nada mais sabemos a seu respeito. No meu modo de ver é uma excelente prática. Caso estejas de acordo, levemos avante a investigação, com a advertência inicial para os deuses de que nosso estudo não lhes diz respeito, pois não nos sentimos com capacidade para tanto, porém aos homens e sua maneira de pensar, quando lhes atribuíram nomes. Não há ofensa nisso. Her.: Parece-me muito razoável o que disseste, Sócrates. Procedamos assim mesmo. Sóc.: [b] E para seguir o uso, não devemos começar por Héstia? Her.: Será muito justo. Sóc.: Qual te parece tenha sido o pensamento de quem empregou o nome Héstia?Her.: Por Zeus, penso que não é fácil responder a isso. Sóc.: Tudo indica, meu caro Hermógenes, que os primeiros atribuidores de nomes não eram espíritos medíocres, porém conhecedores dos fenômenos celestes, e todos eles capazes de altos vôos. Her.: Como assim? Sóc.: Para mim, é fora de dúvida que a instituição dos nomes foi obra [c] de homens desse quilate. E se examinarmos os nomes estrangeiros, facilmente descobriremos o que cada um pretende significar. Por exemplo, o que denominamos “ousian” (essência), outros chamam “essian”, e terceiros, ainda, “ôsian”. Inicialmente, é muito razoável que, de acordo com o segundo desses nomes, a essência das coisas seja denominada “Héstia”; 400d ɾƪƣƜƤῇ ƦʞƫƜ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƦʞƫƜ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ɏƫƫƘ ƧƦƫʼ ɛƘƬƫƦ˄Ʃ ơƘƢƦ̫ƪƠƤΑ ƛ̎ƢƦƤ ƚʺƨ ʏƫƠ ɚơƜῖƤƦˁ ƚƜ ƫɊƢƞƟ̎ ơƘƢƦ̫ƪƠ. ƛƜ˅ƫƜƨƦƩ ƛῂ Ƙʠ ƫƨ˃ƧƦƩ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩῇ ʯƪƧƜƨ ɚƤ ƫƘῖƩ e ƜʚƮƘῖƩ Ƥ˃ƣƦƩ ɚƪƫˀƤ ɫƣῖƤ ƜʞƮƜƪƟƘƠῇ ƦɿƫƠƤʽƩ ƫƜ ơƘˀ ʋƧ˃ƟƜƤ ƮƘˁƨƦƬƪƠƤ ʊƤƦƣƘƝ˃ƣƜƤƦƠῇ ƫƘ̫ƫƘ ơƘˀ ɫƣ˾Ʃ ƘʚƫƦ˄Ʃ ơƘƢƜῖƤῇ ʫƩ ɎƢƢƦ ƣƞƛʼƤ Ɯɺƛ˃ƫƘƩΑ ơƘƢ̸Ʃ ƚʺƨ ƛʾ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ ƤƜƤƦ- 401 ƣˁƪƟƘƠ. Ɯɺ ƦʠƤ ƙƦ˅ƢƜƠῇ ƪơƦƧ̸ƣƜƤ ʯƪƧƜƨ ƧƨƦƜƠƧ˃ƤƫƜƩ ƫƦῖƩ ƟƜƦῖƩ ʏƫƠ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƦʚƛʼƤ ɫƣƜῖƩ ƪơƜƯ˃ƣƜƟƘ – Ʀʚ ƚʺƨ ɊƥƠƦ̫ƣƜƤ ƦʁƦˁ ƫῂ ɌƤ ƜʀƤƘƠ ƪơƦƧƜῖƤ – ɊƢƢʺ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤῇ ɯƤ ƧƦƫʽ ƫƠƤƘ ƛ˃ƥƘƤ ɞƮƦƤƫƜƩ ɚƫˁƟƜƤƫƦ ƘʚƫƦῖƩ ƫʺ 5 ʊƤ˃ƣƘƫƘΑ ƫƦ̫ƫƦ ƚʺƨ ɊƤƜƣʽƪƞƫƦƤ. ᾿ŹƢƢʻ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƣƜƫƨˁưƩ ƢʽƚƜƠƤῇ ơƘˀ Ʀʟƫư ƧƦƠ̸ƣƜƤ. ̖ŹƢƢƦ ƫƠ ƦʠƤ Ɋƭῂ ῾ŽƪƫˁƘƩ ɊƨƮˇƣƜƟƘ ơƘƫʺ ƫ˂Ƥ b Ƥ˃ƣƦƤ; żˁơƘƠƦƤ ƚƦ̫Ƥ. Ƌˁ ƦʠƤ ɎƤ ƫƠƩ ƭƘˁƞ ƛƠƘƤƦƦ˅ƣƜƤƦƤ ƫ˂Ƥ ʊƤƦƣʻƪƘƤƫƘ ῾ŽƪƫˁƘƤ ʊƤƦƣʻƪƘƠ; 5 Ƈʚ ƣʺ ƫ˂Ƥ żˁƘ Ʀʚƛʼ ƫƦ̫ƫƦ ƦʀƣƘƠ ̪˼ƛƠƦƤ ƜʀƤƘƠ. ƂƠƤƛƬƤƜ˅ƦƬƪƠ ƚƦ̫Ƥῇ ʪƚƘƟʼ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ Ʀɻ Ƨƨ̸ƫƦƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƠƟʽƣƜƤƦƠ Ʀʚ ƭƘ̫ƢƦƠ ƜʀƤƘƠ ɊƢƢʺ ƣƜƫƜưƨƦƢ˃ƚƦƠ ơƘˀ ɊƛƦƢʽƪƮƘƠ ƫƠƤʽƩ. Ƌˁ ƛʿ; 10 ƂƘƫƘƭƘˁƤƜƫƘˁ ƣƦƠ ɫ ƟʽƪƠƩ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƫƦƠƦ˅ƫưƤ ƫƠƤ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤῇ ơƘˀ ɚʻƤ ƫƠƩ ƫʺ ƥƜƤƠơʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ c ɊƤƘƪơƦƧ̏ῇ ƦʚƮ ɱƫƫƦƤ ɊƤƜƬƨˁƪơƜƫƘƠ ʍ ɟơƘƪƫƦƤ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ. ƦʁƦƤ ơƘˀ ɚƤ ƫƦ˅ƫ̶ ʍ ɫƣƜῖƩ "ƦʚƪˁƘƤ" ơƘƢƦ̫ƣƜƤῇ ƜɺƪˀƤ Ʀɽ "ɚƪƪˁƘƤ" ơƘƢƦ̫ƪƠƤῇ Ʀɽ ƛῂ Ƙʠ "ʪƪˁƘƤ." Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƦʠƤ ơƘƫʺ ƫ˂ ɟƫƜƨƦƤ ʎƤƦƣƘ ƫƦ˅ƫưƤ ɫ ƫ̸Ƥ ƧƨƘƚƣʻƫưƤ ƦʚƪˁƘ "῾ŽƪƫˁƘ" 5 PLATÃO Crátilo ~ 204 ~ 401c e se, por outro lado, nós dizemos que “é”, ou existe (estin) o que participa da existência, ainda nesse sentido “Héstia” é a denominação correta, pois parece que nós, também, em vez de ousian dizíamos antigamente “essian”. E se, por outro lado, volvermos a atenção para os sacrifícios, ficaremos [d] convencidos de que essa era a maneira de pensar dos que os instituíram. É natural que antes dos outros deuses fossem oferecidos sacrifícios a Héstia pelos que deram o nome de “essian” à essência das coisas. Quanto aos que pronunciam “ôsian”, devemos acreditar que perfilhava a opinião de Heráclito, de que tudo o que existe passa e que nada permanece, devendo ser, por conseguinte, a causa e o princípio regulador do mundo o que o põe em movimento (ôthoun), donde lhe chamarem corretamente “ôsian”. É só o que pode dizer quem nada [e] sabe a esse respeito. Depois de Héstia, é justo volvermos a atenção para Reia e Cronoss. É bem verdade que já nos referimos ao nome de Cronos; mas talvez o que eu esteja a dizer seja carecente de valor. Her.: Como assim, Sócrates? Sóc.: Descobri, meu caro, um colmeal de sabedoria. Her.: De que jeito? Sóc.: [402] É um tanto engraçado o que vou dizer; mas estou convencido de que é muito plausível. Her.: De que se trata? Sóc.: Parece-me ver Heráclito a ensinar velhas máximas do tempo de Cronos e Reia, que já tinham sido ditas por Homero. Her.: Que queres dizer com isso? Sóc.: Heráclito afirma que “tudo passa e nada permanece”, e compara o que existe à corrente de um rio, para concluir que “ninguém se banha duas vezes nas mesmas águas”. Her.: É exato. Sóc.: [b] E então? Achas que pensava de maneira diferente de Heráclito quem atribuiu o nome de “Reia” e “Cronos” aos avós dos nossos deuses? Ou pensas ter sido por acaso que a ambos 401c ơƘƢƜῖƪƟƘƠ ɞƮƜƠ Ƣ˃ƚƦƤῇ ơƘˀ ʏƫƠ ƚƜ Ƙʠ ɫƣƜῖƩ ƫ˂ ƫ̎Ʃ ƦʚƪˁƘƩ ƣƜƫʽƮƦƤ "ɞƪƫƠƤ" ƭƘƣʽƤῇ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫƦ̫ƫƦ ʊƨƟ̸Ʃ ɌƤ ơƘƢƦῖƫƦ "῾ŽƪƫˁƘ"Α ɚƦˁơƘƣƜƤ ƚʺƨ ơƘˀ ɫƣƜῖƩ ƫ˂ ƧƘƢƘƠ˂Ƥ "ɚƪƪˁƘƤ" ơƘƢƜῖƤ ƫʾƤ ƦʚƪˁƘƤ. ɞƫƠ ƛʼ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫʺƩ ƟƬƪˁƘƩ ɎƤ ƫƠƩ ɚƤƤƦʿ- ƪƘƩ ɫƚʿƪƘƠƫƦ Ʀʟƫư ƤƦƜῖƤ ƫƘ̫ƫƘ ƫƦ˄Ʃ ƫƠƟƜƣʽƤƦƬƩΑ ƫ˂ ƚʺƨ d Ƨƨ˂ ƧʻƤƫưƤ ƟƜ̸Ƥ ƫ̏ ῾Žƪƫˁ˻ Ƨƨˇƫ̋ ƧƨƦƟ˅ƜƠƤ Ɯɺơ˂Ʃ ɚơƜˁƤƦƬƩ ƦɿƫƠƤƜƩ ƫʾƤ ƧʻƤƫưƤ ƦʚƪˁƘƤ "ɚƪƪˁƘƤ" ɚƧưƤ˃ƣƘƪƘƤ. ʏƪƦƠ ƛῂ Ƙʠ "ʪƪˁƘƤῇ" ƪƮƜƛ˃Ƥ ƫƠ Ƙʠ ƦʡƫƦƠ ơƘƟῂ ῾ſƨʻơƢƜƠƫƦƤ ɌƤ ɫƚƦῖƤƫƦ ƫʺ ʎƤƫƘ ɺʽƤƘƠ ƫƜ ƧʻƤƫƘ ơƘˀ ƣʽƤƜƠƤ ƦʚƛʽƤΑ ƫ˂ ƦʠƤ 5 ƘɾƫƠƦƤ ơƘˀ ƫ˂ ɊƨƮƞƚ˂Ƥ Ƙʚƫ̸Ƥ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ʪƟƦ̫Ƥῇ ʏƟƜƤ ƛʾ ơƘƢ̸Ʃ ɞƮƜƠƤ Ƙʚƫ˂ "ʪƪˁƘƤ" ʪƤƦƣʻƪƟƘƠ. ơƘˀ ƫƘ̫ƫƘ ƣʼƤ ƛʾ ƫƘ˅ƫ̋ ʫƩ ƧƘƨʺ ƣƞƛʼƤ Ɯɺƛ˃ƫưƤ ƜɺƨʿƪƟưΑ ƣƜƫʺ ƛῂ ῾ŽƪƫˁƘƤ e ƛˁơƘƠƦƤ ῾ƉʽƘƤ ơƘˀ Ƃƨ˃ƤƦƤ ɚƧƠƪơʽƯƘƪƟƘƠ. ơƘˁƫƦƠ ƫ˃ ƚƜ ƫƦ̫ Ƃƨ˃ƤƦƬ ʎƤƦƣƘ ɮƛƞ ƛƠʿƢƟƦƣƜƤ. ɾƪưƩ ƣʽƤƫƦƠ ƦʚƛʼƤ Ƣʽƚư. Ƌˁ ƛʿ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ; ᾿ƐƚƘƟʽ, ɚƤƤƜƤ˃ƞơʻ ƫƠ ƪƣ̎ƤƦƩ ƪƦƭˁƘƩ. 5 ƈƦῖƦƤ ƛʾ ƫƦ̫ƫƦ; ŻƜƢƦῖƦƤ ƣʼƤ ƧʻƤƬ ƜɺƧƜῖƤῇ ƦʀƣƘƠ ƣʽƤƫƦƠ ƫƠƤʺ ƧƠƟƘƤ˃- 402 ƫƞƫƘ ɞƮƦƤ. ƋˁƤƘ ƫƘ˅ƫƞƤ; Ƌ˂Ƥ ῾ſƨʻơƢƜƠƫ˃Ƥ ƣƦƠ ƛƦơ̸ ơƘƟƦƨ˾Ƥ ƧƘƢƘˁ' ɎƫƫƘ ƪƦƭʺ ƢʽƚƦƤƫƘῇ ɊƫƜƮƤ̸Ʃ ƫʺ ɚƧˀ Ƃƨ˃ƤƦƬ ơƘˀ ῾ƉʽƘƩῇ ɍ ơƘˀ 5 ̣ƇƣƞƨƦƩ ɞƢƜƚƜƤ. ƈ̸Ʃ ƫƦ̫ƫƦ ƢʽƚƜƠƩ; ƃʽƚƜƠ ƧƦƬ ῾ſƨʻơƢƜƠƫƦƩ ʏƫƠ "ƧʻƤƫƘ ƮưƨƜῖ ơƘˀ ƦʚƛʼƤ ƣʽƤƜƠῇ" ơƘˀ ƧƦƫƘƣƦ̫ ̪Ʀ̏ ɊƧƜƠơʻƝưƤ ƫʺ ʎƤƫƘ ƢʽƚƜƠ ʫƩ "ƛˀƩ ɚƩ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ ƧƦƫƘƣ˂Ƥ Ʀʚơ ɌƤ ɚƣƙƘˁƞƩ." 10 ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. Ƌˁ ƦʠƤ; ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ɊƢƢƦƠ˃ƫƜƨƦƤ ῾ſƨƘơƢƜˁƫƦƬ ƤƦƜῖƤ ʋ b ƫƠƟʽƣƜƤƦƩ ƫƦῖƩ ƫ̸Ƥ ɎƢƢưƤ ƟƜ̸Ƥ ƧƨƦƚ˃ƤƦƠƩ "῾ƉʽƘƤ" ƫƜ ơƘˀ "Ƃƨ˃ƤƦƤ"; ɐƨƘ ƦɾƜƠ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƘʚƫƦƣʻƫƦƬ Ƙʚƫ˂Ƥ ɊƣƭƦƫʽƨƦƠƩ PLATÃO Crátilo ~ 205 ~ 402b foram dados nomes de cursos de água? Homero, também, refere-se algures “ao pai de todos os deuses eternos, o Oceano, e à mãe Tétis”. Creio que Hesíodo diz a mesma coisa. Orfeu, também, afirma em qualquer técnica: “Oceano, de curso imponente, foi o primeiro a se casar; [c] Tétis tomou por mulher, sua irmã pelo lado materno”. Observando que todos eles se concertam entre si e se comportam do mesmo modo com relação à doutrina de Heráclito. Her.: Algo, Sócrates, parece haver no que disseste; só não compreendo o sentido de nome Tétis. Sóc.: Ele quase se explica por si mesmo, pois nada mais é do que o nome de fonte, um tanto modificado: as expressões diattômenon e [d] êthoumenon, isto é, o que se escoa e filtra, são exatamente a idéia de fonte, sendo delas que se formou o nome “Tétis”. Her.: Muito interessante, Sócrates. Sóc.: Sem dúvida. E que vem a seguir? Já tratamos de Zeus. Her.: Sim. Sóc.: Então, falemos de seus irmãos Poseidon e Plutão e do outro nome desse último. Her.: Perfeitamente. Sóc.: Sou de parecer que Poseidon foi assim denominado [e] por haver sido detido em sua marcha pela força do mar quem primeiro lhe pôs nome, o qual não o deixava passar adiante como se se visse de súbito acorrentado nos pés. Por isso deu o nome de “posidesmon” ao deus que comanda essa força, de correntes nos pés, com o acréscimo ornamental da letra e. Mas, talvez não seja esse o sentido do vocábulo, e [403] em vez de sigma houvesse dois lambdas, como a indicar 402b ̪ƜƬƣʻƫưƤ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƟʽƪƟƘƠ; ʯƪƧƜƨ Ƙʠ ̣ƇƣƞƨƦƩ "᾿ƐơƜƘƤ˃Ƥ ƫƜ ƟƜ̸Ƥ ƚʽƤƜƪˁƤ" ƭƞƪƠƤ "ơƘˀ ƣƞƫʽƨƘ ƋƞƟ˅ƤΑ" ƦʀƣƘƠ ƛʼ ơƘˀ 5 ῾ſƪˁƦƛƦƩ. ƢʽƚƜƠ ƛʽ ƧƦƬ ơƘˀ ᾿ƇƨƭƜ˄Ʃ ʏƫƠ ᾿ƐơƜƘƤ˂Ʃ Ƨƨ̸ƫƦƩ ơƘƢƢˁƨƨƦƦƩ ɰƨƥƜ ƚʻƣƦƠƦῇ ʏƩ ̪Ƙ ơƘƪƠƚƤʿƫƞƤ ʋƣƦƣʿƫƦƨƘ ƋƞƟ˄Ƥ ʎƧƬƠƜƤ. c ƫƘ̫ƫῂ ƦʠƤ ƪơ˃ƧƜƠ ʏƫƠ ơƘˀ ɊƢƢʿƢƦƠƩ ƪƬƣƭưƤƜῖ ơƘˀ Ƨƨ˂Ʃ ƫʺ ƫƦ̫ ῾ſƨƘơƢƜˁƫƦƬ ƧʻƤƫƘ ƫƜˁƤƜƠ. ƍƘˁƤ̋ ƫˁ ƣƦƠ ƢʽƚƜƠƤῇ ʰƊˇơƨƘƫƜƩΑ ƫ˂ ƣʽƤƫƦƠ ƫ̎Ʃ ƋƞƟ˅ƦƩ Ʀʚơ ɚƤƤƦ̸ ʎƤƦƣƘ ƫˁ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ. 5 ᾿ŹƢƢʺ ƣʾƤ ƫƦ̫ƫ˃ ƚƜ ʊƢˁƚƦƬ Ƙʚƫ˂ ƢʽƚƜƠ ʏƫƠ Ƨƞƚ̎Ʃ ʎƤƦƣƘ ɚƧƠơƜơƨƬƣƣʽƤƦƤ ɚƪƫˁƤ. ƫ˂ ƚʺƨ ƛƠƘƫƫˇƣƜƤƦƤ ơƘˀ ƫ˂ ɪƟƦ˅ƣƜƤƦƤ Ƨƞƚ̎Ʃ ɊƧƜˁơƘƪƣʻ ɚƪƫƠƤΑ ɚơ ƛʼ ƫƦ˅ƫưƤ d ɊƣƭƦƫʽƨưƤ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ɫ "ƋƞƟ˄Ʃ" ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƪ˅ƚơƜƠƫƘƠ. ƋƦ̫ƫƦ ƣʽƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ơƦƣƯ˃Ƥ. Ƌˁ ƛῂ Ʀʚ ƣʽƢƢƜƠ; ɊƢƢʺ ƫˁ ƫ˂ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ; ƫ˂Ƥ ƣʼƤ żˁƘ ƜɾƧƦƣƜƤ. 5 ƅƘˁ. ƋƦ˄Ʃ ɊƛƜƢƭƦ˄Ʃ ƛʾ ƘʚƫƦ̫ ƢʽƚưƣƜƤῇ ƫ˃Ƥ ƫƜ ƈƦƪƜƠƛ̸ ơƘˀ ƫ˂Ƥ ƈƢƦ˅ƫưƤƘ ơƘˀ ƫ˂ ɟƫƜƨƦƤ ʎƤƦƣƘ ʍ ʊƤƦƣʻ- ƝƦƬƪƠƤ Ƙʚƫ˃Ƥ. ƈʻƤƬ ƚƜ. 10 Ƌ˂ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ƫƦ̫ ƈƦƪƜƠƛ̸Ƥ˃Ʃ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ʪƤƦ- ƣʻƪƟƘƠ ƫƦ̫ ƧƨˇƫƦƬ ʊƤƦƣʻƪƘƤƫƦƩ, ʏƫƠ Ƙʚƫ˂Ƥ ƙƘƛˁƝƦƤƫƘ e ɚƧʽƪƮƜƤ ɫ ƫ̎Ʃ ƟƘƢʻƫƫƞƩ ƭ˅ƪƠƩ ơƘˀ ƦʚơʽƫƠ ƜɾƘƪƜƤ ƧƨƦƜƢƟƜῖƤῇ ɊƢƢῂ ʯƪƧƜƨ ƛƜƪƣ˂Ʃ ƫ̸Ƥ ƧƦƛ̸Ƥ Ƙʚƫ̹ ɚƚʽƤƜƫƦ. ƫ˂Ƥ ƦʠƤ ɎƨƮƦƤƫƘ ƫ̎Ʃ ƛƬƤʻƣƜưƩ ƫƘ˅ƫƞƩ ƟƜ˂Ƥ ʪƤ˃ƣƘƪƜƤ "ƈƦƪƜƠƛ̸ƤƘῇ" ʫƩ "ƧƦƪˁƛƜƪƣƦƤ" ʎƤƫƘΑ ƫ˂ ƛʼ Ɯ ɞƚơƜƠƫƘƠ 5 ɾƪưƩ ƜʚƧƨƜƧƜˁƘƩ ɟƤƜơƘ. ƫʻƮƘ ƛʼ Ʀʚơ ɌƤ ƫƦ̫ƫƦ ƢʽƚƦƠῇ ɊƢƢῂ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ ƪῖƚƣƘ ƛ˅Ʀ ƢʻƙƛƘ ƫ˂ Ƨƨ̸ƫƦƤ ɚƢʽƚƜƫƦῇ ʫƩ ƧƦƢƢʺ 403 PLATÃO Crátilo ~ 206 ~ 403a que se trata de uma divindade que sabe muitas coisas (polla eidotos). É possível, também, que fosse denominado “abalador” (seiôn) por causa do respectivo verbo abalar (sein), com o acréscimo das letras pi e delta. Quanto a Plutão, evidentemente se relaciona com o dom da riqueza (ploutou) que brota do fundo da terra. O nome “Hades” na opinião da maioria significará invisível (aidês); e como se teme a expressão, chamam “Plutão” daquele modo. Her.: [b] E tu, Sócrates, como te parece? Sóc.: A meu ver, sob muitos aspectos os homens se enganam a respeito do poder desse deus e têm dele medo injustificado. Temem-no, primeiro, por ser forçoso ficarem permanentemente com ele depois de mortos, e também pelo fato de ir a alma despida do corpo para onde ele está. Tudo isso, aliás, para mim, só tende a confirmar tanto o poder do deus quanto seu nome. Her.: Como assim? Sóc.: [c] Vou expor-te o meu modo de pensar. Dize-me uma coisa: qual é o mais forte liame para reter qualquer ser vivo num determinado lugar: a coerção ou o desejo? Her.: É muito mais forte, Sócrates, o desejo. Sóc.: E não és de parecer que muita gente fugiria de Hades, se ele não atasse com o liame mais forte os que lá vão ter? Her.: Evidentemente. Sóc.: Então, ao que parece, terá de prendê-los com algum desejo, se tiver de fazê-lo com o mais forte laço, não por meios coercitivos. Her.: Parece que sim. Sóc.: E não há grande variedade de desejos? Her.: Sim. Sóc.: [d] Logo, deve prendê-los, por meio do desejo mais forte, no caso de querer retê-los pelos mais resistentes laços. 403a Ɯɺƛ˃ƫƦƩ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫. ɾƪưƩ ƛʼ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƪƜˁƜƠƤ "ʋ ƪƜˁưƤ" ʪƤ˃ƣƘƪƫƘƠΑ Ƨƨ˃ƪơƜƠƫƘƠ ƛʼ ƫ˂ ƧƜῖ ơƘˀ ƫ˂ ƛʽƢƫƘ. ƫ˂ ƛʼ ƈƢƦ˅ƫưƤƦƩῇ ƫƦ̫ƫƦ ƣʼƤ ơƘƫʺ ƫʾƤ ƫƦ̫ ƧƢƦ˅ƫƦƬ ƛ˃ƪƠƤῇ ʏƫƠ ɚơ ƫ̎Ʃ ƚ̎Ʃ ơʻƫưƟƜƤ ɊƤˁƜƫƘƠ ʋ ƧƢƦ̫ƫƦƩῇ ɚƧưƤƦƣʻƪƟƞΑ ʋ ƛʼ 5 "̣ŹƠƛƞƩῇ" Ʀɻ ƧƦƢƢƦˀ ƣʽƤ ƣƦƠ ƛƦơƦ̫ƪƠƤ ʛƧƦƢƘƣƙʻƤƜƠƤ ƫ˂ ɊƠƛʼƩ ƧƨƦƪƜƠƨ̎ƪƟƘƠ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ ƫƦ˅ƫ̶ῇ ơƘˀ ƭƦƙƦ˅ƣƜƤƦƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ "ƈƢƦ˅ƫưƤƘ" ơƘƢƦ̫ƪƠƤ Ƙʚƫ˃Ƥ. ƊƦˀ ƛʼ Ƨ̸Ʃ ƭƘˁƤƜƫƘƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ; b ƈƦƢƢƘƮ̏ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƦ̫ƪƠƤ ɏƤƟƨưƧƦƠ ƛƠƞƣƘƨƫƞơʽ- ƤƘƠ ƧƜƨˀ ƫƦ˅ƫƦƬ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫ ƫ̎Ʃ ƛƬƤʻƣƜưƩ ơƘˀ ƭƦƙƜῖƪƟƘƠ Ƙʚƫ˂Ƥ Ʀʚơ ɎƥƠƦƤ <ʎƤ>. ʏƫƠ ƫƜ ƚʻƨῇ ɚƧƜƠƛʺƤ ɏƧƘƥ ƫƠƩ ɫƣ̸Ƥ ɊƧƦƟʻƤ̋, ɊƜˀ ɚơƜῖ ɚƪƫƠƤῇ ƭƦƙƦ̫ƤƫƘƠῇ ơƘˀ ʏƫƠ ɫ ƯƬƮʾ ƚƬƣƤʾ 5 ƫƦ̫ ƪˇƣƘƫƦƩ ƧƘƨῂ ɚơƜῖƤƦƤ ɊƧʽƨƮƜƫƘƠῇ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƧƜƭ˃ƙƞƤ- ƫƘƠΑ ƫʺ ƛῂ ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖ ƧʻƤƫƘ ɚƩ ƫƘʚƫ˃Ƥ ƫƠ ƪƬƤƫƜˁƤƜƠƤῇ ơƘˀ ɫ ɊƨƮʾ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫ ơƘˀ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ƈ̸Ʃ ƛʿ; ᾿Žƚˇ ƪƦƠ ɚƨ̸ ɏ ƚʽ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ. ƜɺƧʼ ƚʻƨ ƣƦƠ, c ƛƜƪƣ˂Ʃ Ɲ̷̶ ʋƫ̶Ʀ̫Ƥ ʯƪƫƜ ƣʽƤƜƠƤ ʋƧƦƬƦ̫Ƥῇ Ƨ˃ƫƜƨƦƩ ɺƪƮƬ- ƨ˃ƫƜƨ˃Ʃ ɚƪƫƠƤῇ ɊƤʻƚơƞ ɬ ɚƧƠƟƬƣˁƘ; ƈƦƢ˄ ƛƠƘƭʽƨƜƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɫ ɚƧƠƟƬƣˁƘ. ƇɾƜƠ ƦʠƤ ƫ˂Ƥ ̣ŹƠƛƞƤ Ʀʚơ ɌƤ ƧƦƢƢƦ˄Ʃ ɚơƭƜ˅ƚƜƠƤῇ Ɯɺ 5 ƣʾ ƫ̹ ɺƪƮƬƨƦƫʻƫ̶ ƛƜƪƣ̹ ɞƛƜƠ ƫƦ˄Ʃ ɚơƜῖƪƜ ɺ˃ƤƫƘƩ; ż̎ƢƘ ƛʿ. ᾿ŽƧƠƟƬƣˁ˻ ɎƨƘ ƫƠƤˀ ƘʚƫƦ˅Ʃῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƛƜῖῇ ƜɾƧƜƨ ƫ̹ ƣƜƚˁƪƫ̶ ƛƜƪƣ̹ ƛƜῖῇ ơƘˀ Ʀʚơ ɊƤʻƚơ̋. ƍƘˁƤƜƫƘƠ. 10 ƇʚơƦ̫Ƥ ɚƧƠƟƬƣˁƘƠ Ƙʠ ƧƦƢƢƘˁ ƜɺƪƠƤ; ƅƘˁ. Ƌ̏ ƣƜƚˁƪƫ̋ ɎƨƘ ɚƧƠƟƬƣˁ˻ ƫ̸Ƥ ɚƧƠƟƬƣƠ̸Ƥ ƛƜῖ d ƘʚƫƦ˅Ʃῇ ƜɾƧƜƨ ƣʽƢƢƜƠ ƫ̹ ƣƜƚˁƪƫ̶ ƛƜƪƣ̹ ơƘƫʽƮƜƠƤ. PLATÃO Crátilo ~ 207 ~ 403d Her.: Sim. Sóc.: E poderá haver mais veemente desejo do que estar alguém convencido de que o convívio com determinada pessoa o deixará melhor? Her.: Por Zeus, Sócrates, não há. Sóc.: Por tudo isso, Hermógenes, diremos que os que estão lá não desejam vir para cá, nem [e] as próprias Sereias, e que estas, como as demais, estão detidas por algum encantamento, tão empolgantes, ao que parece, são os discursos que Hades lhes dirige. Disso fora lícito concluir que esse deus é um sofista acabado e grande benfeitor dos que se encontram ao seu lado, do mesmo modo que envia abundância de bens para os que estão na terra, tal é a cópia de tudo o de que dispõe lá embaixo. Por isso mesmo é que tem o nome de “Plutão”. Por outro lado, o fato de nada querer com as pessoas enquanto conservam o corpo, mas só [404] depois de se lhes haver de todo purificado a alma dos vícios e desejos corporais, não te parece digno de um filósofo que chegou à convicção de que pode retê-los por meio do anelo da virtude, ao passo que, enquanto se acham agravados com os impulsos e a loucura do corpo, nem o próprio Cronos, seu pai, conseguiria prendê-los ao seu lado, se os amarrasse com o que denominamos suas cadeias? Her.: Perigas que estejas com a razão neste ponto, Sócrates. Sóc.: [b] Quanto ao nome “Hades”, Hermógenes, muito longe de ser formado de invisível (aidous), deriva-se com mais segurança de eidenai, pelo fato de ele conhecer tudo o que é belo. Essa a razão de lhe ter o legislador dado o nome de “Hades”. Her.: Muito bem. E de Deméter, Hera, Apolo, Atena, Efesto, Ares e dos demais deuses, que diremos? Sóc.: A respeito de Deméter, parece ter sido assim denominada por dar-nos alimento, 403d ƅƘˁ. ̖ŽƪƫƠƤ ƦʠƤ ƫƠƩ ƣƜˁƝưƤ ɚƧƠƟƬƣˁƘ ɬ ʏƫƘƤ ƫˁƩ ƫ̶ ƪƬƤˆƤ ƦɾƞƫƘƠ ƛƠῂ ɚơƜῖƤƦƤ ɞƪƜƪƟƘƠ ɊƣƜˁƤưƤ ɊƤʿƨ; 5 Ƅʺ żˁῂ Ʀʚƛῂ ʋƧưƪƫƠƦ̫Ƥῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. żƠʺ ƫƘ̫ƫƘ ɎƨƘ ƭ̸ƣƜƤῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƦʚƛʽƤƘ ƛƜ̫ƨƦ ɚƟƜƢ̎ƪƘƠ ɊƧƜƢƟƜῖƤ ƫ̸Ƥ ɚơƜῖƟƜƤῇ Ʀʚƛʼ ƘʚƫʺƩ ƫʺƩ ƊƜƠƨ̎ƤƘƩῇ ɊƢƢʺ ơƘƫƘơƜơƞƢ̎ƪƟƘƠ ɚơƜˁƤƘƩ ƫƜ ơƘˀ ƫƦ˄Ʃ e ɎƢƢƦƬƩ ƧʻƤƫƘƩΑ Ʀʟƫư ơƘƢƦ˅Ʃ ƫƠƤƘƩῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ɚƧˁƪƫƘƫƘƠ Ƣ˃ƚƦƬƩ ƢʽƚƜƠƤ ʋ ̣ŹƠƛƞƩῇ ơƘˀ ɞƪƫƠƤῇ ʯƩ ƚῂ ɚơ ƫƦ̫ Ƣ˃ƚƦƬ ƫƦ˅ƫƦƬῇ ʋ ƟƜ˂Ʃ ƦʡƫƦƩ ƫʽƢƜƦƩ ƪƦƭƠƪƫʿƩ ƫƜ ơƘˀ ƣʽƚƘƩ ƜʚƜƨ- ƚʽƫƞƩ ƫ̸Ƥ ƧƘƨῂ Ƙʚƫ̹, ʏƩ ƚƜ ơƘˀ ƫƦῖƩ ɚƤƟʻƛƜ ƫƦƪƘ̫ƫƘ ɊƚƘƟʺ 5 ɊƤˁƞƪƠƤΑ Ʀʟƫư ƧƦƢƢʺ Ƙʚƫ̹ ƫʺ ƧƜƨƠ˃ƤƫƘ ɚơƜῖ ɚƪƫƠƤῇ ơƘˀ ƫ˂Ƥ "ƈƢƦ˅ƫưƤƘ" ɊƧ˂ ƫƦ˅ƫƦƬ ɞƪƮƜ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ơƘˀ ƫ˂ Ƙʠ ƣʾ ɚƟʽ- ƢƜƠƤ ƪƬƤƜῖƤƘƠ ƫƦῖƩ ɊƤƟƨˇƧƦƠƩ ɞƮƦƬƪƠ ƫʺ ƪˇƣƘƫƘῇ ɊƢƢʺ ƫ˃ƫƜ ƪƬƚƚˁƚƤƜƪƟƘƠῇ ɚƧƜƠƛʺƤ ɫ ƯƬƮʾ ơƘƟƘƨʺ ˞ ƧʻƤƫưƤ ƫ̸Ƥ ƧƜƨˀ 404 ƫ˂ ƪ̸ƣƘ ơƘơ̸Ƥ ơƘˀ ɚƧƠƟƬƣƠ̸Ƥῇ Ʀʚ ƭƠƢƦƪ˃ƭƦƬ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ Ɯʠ ɚƤƫƜƟƬƣƞƣʽƤƦƬ ʏƫƠ Ʀʟƫư ƣʼƤ ɌƤ ơƘƫʽƮƦƠ ƘʚƫƦ˄Ʃ ƛʿƪƘƩ ƫ̏ ƧƜƨˀ ɊƨƜƫʾƤ ɚƧƠƟƬƣˁ˻, ɞƮƦƤƫƘƩ ƛʼ ƫʾƤ ƫƦ̫ ƪˇƣƘ- ƫƦƩ ƧƫƦˁƞƪƠƤ ơƘˀ ƣƘƤˁƘƤ Ʀʚƛῂ ɌƤ ʋ Ƃƨ˃ƤƦƩ ƛ˅ƤƘƠƫƦ ʋ ƧƘƫʾƨ 5 ƪƬƚơƘƫʽƮƜƠƤ Ƙʛƫ̹ ɚƤ ƫƦῖƩ ƛƜƪƣƦῖƩ ƛʿƪƘƩ ƫƦῖƩ ƘʚƫƦ̫ ƢƜƚƦƣʽƤƦƠƩ; ƂƠƤƛƬƤƜ˅ƜƠƩ ƫˀ ƢʽƚƜƠƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. ƂƘˀ ƫ˃ ƚƜ ʎƤƦƣƘ ʋ "̣ŹƠƛƞƩῇ" ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ b ƧƦƢƢƦ̫ ƛƜῖ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ɊƠƛƦ̫Ʃ ɚƧưƤƦƣʻƪƟƘƠῇ ɊƢƢʺ ƧƦƢ˄ ƣ˾ƢƢƦƤ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ơƘƢʺ ƜɺƛʽƤƘƠῇ ɊƧ˂ ƫƦ˅ƫƦƬ ʛƧ˂ ƫƦ̫ ƤƦƣƦƟʽƫƦƬ "̣ŹƠƛƞƩ" ɚơƢʿƟƞ. ŽʀƜƤΑ ƫˁ ƛʼ żʿƣƞƫƨʻ ƫƜ ơƘˀ ̣ſƨƘƤ ơƘˀ ᾿ŹƧ˃ƢƢư 5 ơƘˀ ᾿ŹƟƞƤ˾Ƥ ơƘˀ ̣ſƭƘƠƪƫƦƤ ơƘˀ ̖Źƨƞ ơƘˀ ƫƦ˄Ʃ ɎƢƢƦƬƩ ƟƜƦ˅Ʃῇ Ƨ̸Ʃ ƢʽƚƦƣƜƤ; żƞƣʿƫƞƨ ƣʼƤ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ơƘƫʺ ƫʾƤ ƛ˃ƪƠƤ ƫ̎Ʃ ɚƛưƛ̎Ʃ PLATÃOCrátilo ~ 208 ~ 404b na qualidade de mãe; Hera virá de [c] amável (eratê), conforme se diz de Zeus, que vivia apaixonado dela. É possível que o legislador, como estudioso dos fenômenos celestes, tenha formado veladamente o nome de “Hera” de ar (aera), passando o começo para o fim. Do nome “Pherrephata” muitos se arreceiam, como também de “Apolo”, por inexperiência, ao que parece, da justa relação dos nomes. E porque o modificam e o têm na conta de “Pherséphone” – portador da morte – ficam tomados de pavor, quando o certo é que esse nome só [d] inculca a sabedoria da deusa. Pois se todas as coisas estão em movimento, o que está em contato com elas, e as envolve, e as acompanha, é sabedoria. Donde se colhe o que foi por causa da sabedoria com que ela apreende o que se movimenta, que com bastante propriedade recebeu a deusa o nome de “Pherepapha”, ou qualquer outro semelhante. Por isso mesmo, o sábio Hades vive com ela, por ser ela o que é. Porém hoje lhe alteraram o nome para “Pherrephatta”, com maior zelo da eufonia do que da verdade. O mesmo se [e] deu, como já disse, com Apolo, cujo nome infunde medo a muita gente, como se indicasse algo terrível. Não o observaste? Her.: Sim; dizes a verdade. Sóc.: E esse nome, segundo o meu modo de pensar, vai muito bem com o poder da divindade. Her.: Como assim? Sóc.: Vou tentar explicar-te o que me parece. Não sei de outro nome [405] que só por si fosse capaz de denotar as quatro qualidades do deus, abrangendo a todos em conjunto e, de algum modo, designando a técnica da música, da profecia, da medicina e a do arqueiro. 404b ƛƠƛƦ̫ƪƘ ʫƩ ƣʿƫƞƨ "żƞƣʿƫƞƨ" ơƜơƢ̎ƪƟƘƠῇ ̣ſƨƘ ƛʼ ɚƨƘƫʿ ƫƠƩ, ʯƪƧƜƨ ƦʠƤ ơƘˀ ƢʽƚƜƫƘƠ ʋ žƜ˄Ʃ Ƙʚƫ̎Ʃ ɚƨƘƪƟƜˀƩ c ɞƮƜƠƤ. ɾƪưƩ ƛʼ ƣƜƫƜưƨƦƢƦƚ̸Ƥ ʋ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩ ƫ˂Ƥ ɊʽƨƘ "̣ſƨƘƤ" ʪƤ˃ƣƘƪƜƤ ɚƧƠơƨƬƧƫ˃ƣƜƤƦƩῇ ƟƜˀƩ ƫʾƤ ɊƨƮʾƤ ɚƧˀ ƫƜƢƜƬƫʿƤΑ ƚƤƦˁƞƩ ƛῂ ɎƤῇ Ɯɺ ƧƦƢƢʻơƠƩ ƢʽƚƦƠƩ ƫ˂ ƫ̎Ʃ ̣ſƨƘƩ ʎƤƦƣƘ. "ƍƜƨƨʽƭƘƫƫƘ" ƛʽΑ ƧƦƢƢƦˀ ƣʼƤ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƭƦƙƦ̫ƤƫƘƠ 5 ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ơƘˀ ƫ˂Ƥ "᾿ŹƧ˃ƢƢưῇ" ʛƧ˂ ɊƧƜƠƨˁƘƩῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩ. ơƘˀ ƚʺƨ ƣƜƫƘƙʻƢƢƦƤƫƜƩ ƪơƦƧƦ̫ƤƫƘƠ ƫʾƤ "ƍƜƨƪƜƭ˃ƤƞƤῇ" ơƘˀ ƛƜƠƤ˂Ƥ ƘʚƫƦῖƩ ƭƘˁƤƜƫƘƠΑ ƫ˂ ƛʼ ƣƞƤ˅ƜƠ ƪƦƭʾƤ ƜʀƤƘƠ ƫʾƤ ƟƜ˃Ƥ. ɏƫƜ ƚʺƨ ƭƜƨƦƣʽƤưƤ ƫ̸Ƥ d ƧƨƘƚƣʻƫưƤ ƫ˂ ɚƭƘƧƫ˃ƣƜƤƦƤ ơƘˀ ɚƧƘƭ̸Ƥ ơƘˀ ƛƬƤʻƣƜƤƦƤ ɚƧƘơƦƢƦƬƟƜῖƤ ƪƦƭˁƘ ɌƤ Ɯɾƞ. "ƍƜƨʽƧƘƭƘ" ƦʠƤ ƛƠʺ ƫʾƤ ƪƦƭˁƘƤ ơƘˀ ƫʾƤ ɚƧƘƭʾƤ ƫƦ̫ ƭƜƨƦƣʽƤƦƬ ɫ ƟƜ˂Ʃ ɌƤ ʊƨƟ̸Ʃ ơƘƢƦῖƫƦῇ ɬ ƫƦƠƦ̫ƫ˃Ƥ ƫƠ – ƛƠ' ʏƧƜƨ ơƘˀ ƪ˅ƤƜƪƫƠƤ Ƙʚƫ̏ ʋ 5 ̣ŹƠƛƞƩ ƪƦƭ˂Ʃ ʮƤῇ ƛƠ˃ƫƠ ƫƦƠƘ˅ƫƞ ɚƪƫˁƤ – Ƥ̫Ƥ ƛʼ Ƙʚƫ̎Ʃ ɚơơƢˁƤƦƬƪƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƜʚƪƫƦƣˁƘƤ ƧƜƨˀ ƧƢƜˁƦƤƦƩ ƧƦƠƦ˅ƣƜƤƦƠ ƫ̎Ʃ ɊƢƞƟƜˁƘƩῇ ʯƪƫƜ "ƍƜƨƨʽƭƘƫƫƘƤ" ƘʚƫʾƤ ơƘƢƜῖƤ. ƫƘʚƫ˂Ƥ ƛʼ ơƘˀ ƧƜƨˀ ƫ˂Ƥ ᾿ŹƧ˃ƢƢưῇ ʏƧƜƨ Ƣʽƚưῇ ƧƦƢƢƦˀ ƧƜƭ˃ƙƞƤƫƘƠ e ƧƜƨˀ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫, ʯƩ ƫƠ ƛƜƠƤ˂Ƥ ƣƞƤ˅ƦƤƫƦƩΑ ɬ Ʀʚơ ᾔƪƟƞƪƘƠ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤῇ ơƘˀ ɊƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. Ƌ˂ ƛʽ ƚῂ ɚƪƫˁƤῇ ʫƩ ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖῇ ơʻƢƢƠƪƫƘ ơƜˁƣƜƤƦƤ 5 Ƨƨ˂Ʃ ƫʾƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫. ƈ̸Ʃ ƛʿ; ᾿Žƚˆ ƧƜƠƨʻƪƦƣƘƠ ƭƨʻƪƘƠ ʏ ƚʽ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠΑ Ʀʚ ƚʺƨ ɞƪƫƠƤ ʏƫƠ ɌƤ ƣ˾ƢƢƦƤ ʎƤƦƣƘ ɯƨƣƦƪƜƤ ɝƤ ʌƤ ƫʽƫƫƘƨƪƠ 405 ƛƬƤʻƣƜƪƠ ƫƘῖƩ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫, ʯƪƫƜ ƧƘƪ̸Ƥ ɚƭʻƧƫƜƪƟƘƠ ơƘˀ ƛƞƢƦ̫Ƥ ƫƨ˃ƧƦƤ ƫƠƤʺ ƣƦƬƪƠơʿƤ ƫƜ ơƘˀ ƣƘƤƫƠơʾƤ ơƘˀ ɺƘƫƨƠơʾƤ ơƘˀ ƫƦƥƠơʿƤ. PLATÃO Crátilo ~ 209 ~ 405a Her.: Dize-me! O que me dizes a respeito desse nome é muito estranho. Sóc.: Muito harmonioso, é o que deverias dizer, como convém a um deus músico. Em primeiro lugar, a purgação e purificações, tanto da técnica da medicina quanto da adivinhação, por meio de [b] drogas ou de processos mágicos, as fumigações, os banhos usados nessas cerimônias, as aspersões, tudo isso tem um único objetivo: deixar puro o indivíduo, tanto no corpo quanto na alma. Ou não? Her.: Perfeitamente. Sóc.: E o deus que purifica, e limpa (apoloyôn) e livra (apolyôn) de todos os males, não é precisamente Apolo? Her.: Sem dúvida. Sóc.: Logo, com referência à libertação e à limpeza dos males, na sua [c] qualidade de médico, com muita propriedade deverá ser denominado “Apolouôn”; com relação à técnica da adivinhação, à veracidade e à simplicidade - pois tudo é a mesma coisa – tal como os tessálios lhe chamam e com acerto poderíamos denominá-lo. “Aploun” é como todos os tessálios denominam esse deus. Por outro lado, por nunca errar o alvo quando atira, é dito o que sempre acerta (Aeiballôn). Por último, com relação à música, devemos admitir que, do mesmo modo nos vocábulos “akolouthon” e “akoitin” (companheiro de caminho e companheiro de leito) e em muitos outros, a letra alfa significa: muitas vezes o mesmo tempo. Aqui, também, indica esse nome o movimento conjunto, tanto no céu, a que damos o nome de “polous”, quanto na harmonia do canto, denominada sinfonia, [d] porque todos esses movimentos, como dizem os entendidos em música e astronomia, são feitos em conjunto por uma espécie de harmonia. É o deus que 405a ƃʽƚƜ ƛʿ· ɎƫƦƧƦƤ ƚʻƨ ƫˁ ƣƦƠ ƢʽƚƜƠƩ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ 5 ƜʀƤƘƠ. ŽʚʻƨƣƦƪƫƦƤ ƣʼƤ ƦʠƤῇ ɏƫƜ ƣƦƬƪƠơƦ̫ ʎƤƫƦƩ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫. Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƚʺƨ ɫ ơʻƟƘƨƪƠƩ ơƘˀ Ʀɻ ơƘƟƘƨƣƦˀ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫʾƤ ɺƘƫƨƠơʾƤ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫʾƤ ƣƘƤƫƠơʾƤ ơƘˀ Ƙɻ ƫƦῖƩ ɺƘƫƨƠơƦῖƩ ƭƘƨƣʻơƦƠƩ ơƘˀ Ƙɻ ƫƦῖƩ ƣƘƤƫƠơƦῖƩ ƧƜƨƠƟƜƠˇƪƜƠƩ ƫƜ ơƘˀ ƫʺ b ƢƦƬƫƨʺ ƫʺ ɚƤ ƫƦῖƩ ƫƦƠƦ˅ƫƦƠƩ ơƘˀ Ƙɻ ƧƜƨƠƨƨʻƤƪƜƠƩῇ ƧʻƤƫƘ ɟƤ ƫƠ ƫƘ̫ƫƘ ƛ˅ƤƘƠƫῂ ɎƤῇ ơƘƟƘƨ˂Ƥ ƧƘƨʽƮƜƠƤ ƫ˂Ƥ ɎƤƟƨưƧƦƤ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫ˂ ƪ̸ƣƘ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫʾƤ ƯƬƮʿƤΑ ɬ Ʀʞ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. 5 ƇʚơƦ̫Ƥ ʋ ơƘƟƘˁƨưƤ ƟƜ˂Ʃ ơƘˀ ʋ ɊƧƦƢƦ˅ưƤ ƫƜ ơƘˀ ɊƧƦƢ˅ưƤ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤ ơƘơ̸Ƥ ƦʡƫƦƩ ɌƤ Ɯɾƞ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. ƂƘƫʺ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ƫʺƩ ɊƧƦƢ˅ƪƜƠƩ ƫƜ ơƘˀ ɊƧƦƢƦ˅ƪƜƠƩῇ ʫƩ ɺƘƫƨ˂Ʃ ʬƤ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤῇ "᾿ŹƧƦƢƦ˅ưƤ" ɌƤ ʊƨƟ̸Ʃ c ơƘƢƦῖƫƦΑ ơƘƫʺ ƛʼ ƫʾƤ ƣƘƤƫƠơʾƤ ơƘˀ ƫ˂ ɊƢƞƟʽƩ ƫƜ ơƘˀ ƫ˂ ɋƧƢƦ̫Ƥ – ƫƘʚƫ˂Ƥ ƚʻƨ ɚƪƫƠƤ – ʯƪƧƜƨ ƦʠƤ Ʀɻ ƀƜƫƫƘƢƦˀ ơƘƢƦ̫ƪƠƤ Ƙʚƫ˃Ƥῇ ʊƨƟ˃ƫƘƫῂ ɌƤ ơƘƢƦῖƫƦΑ "̖ŹƧƢƦƬƤ" ƚʻƨ ƭƘƪƠ ƧʻƤƫƜƩ ƀƜƫƫƘƢƦˀ ƫƦ̫ƫƦƤ ƫ˂Ƥ ƟƜ˃Ƥ. ƛƠʺ ƛʼ ƫ˂ ɊƜˀ 5 ƙƦƢ̸Ƥ ɚƚơƨƘƫʾƩ ƜʀƤƘƠ ƫƦƥƠơ̏ "᾿ŹƜƠƙʻƢƢưƤ" ɚƪƫˁƤ. ơƘƫʺ ƛʼ ƫʾƤ ƣƦƬƪƠơʾƤ ƛƜῖ ʛƧƦƢƘƙƜῖƤ, ʯƪƧƜƨ ƫ˂Ƥ "Ɋơ˃ƢƦƬƟ˃Ƥ" ƫƜ ơƘˀ ƫʾƤ "ɎơƦƠƫƠƤ", ʏƫƠ ƫ˂ ɎƢƭƘ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ƧƦƢƢƘƮƦ̫ ƫ˂ ʋƣƦ̫ῇ ơƘˀ ɚƤƫƘ̫ƟƘ ƫʾƤ ʋƣƦ̫ Ƨ˃ƢƞƪƠƤ ơƘˀ ƧƜƨˀ ƫ˂Ƥ ƦʚƨƘƤ˃Ƥῇ ƦʝƩ ƛʾ "Ƨ˃ƢƦƬƩ" ơƘƢƦ̫ƪƠƤῇ ơƘˀ ƧƜƨˀ ƫʾƤ ɚƤ ƫ̏ 10 ᾠƛ̏ ɋƨƣƦƤˁƘƤῇ ɭ ƛʾ ƪƬƣƭưƤˁƘ ơƘƢƜῖƫƘƠῇ ʏƫƠ ƫƘ̫ƫƘ ƧʻƤƫƘῇ d ʯƩ ƭƘƪƠƤ Ʀɻ ơƦƣƯƦˀ ƧƜƨˀ ƣƦƬƪƠơʾƤ ơƘˀ ɊƪƫƨƦƤƦƣˁƘƤῇ ɋƨƣƦƤˁ˻ ƫƠƤˀ ƧƦƢƜῖ ɏƣƘ ƧʻƤƫƘΑ ɚƧƠƪƫƘƫƜῖ ƛʼ ƦʡƫƦƩ ʋ ƟƜ˂Ʃ PLATÃO Crátilo ~ 210 ~ 405d preside à harmonia e faz que tudo se mova conjuntamente (homopolôn), tanto entre os deuses quanto entre os homens. E assim como de homokeleuthon e homokoitin (que andam juntos e que juntos se deitam) fizemos “akolouthon” e “akoitin”, trocando “homo” por “a”, do mesmo modo demos o nome de “Apollo” ao deus que acompanha alguém, inserindo um segundo l para evitar [e] homonímia com um termo funesto, como se dá ainda hoje com os escrúpulos de certas pessoas que não apreenderam devidamente o significado próprio do nome e têm medo de que indique destruição, quando, em verdade, conforme disse há pouco, refere-se unicamente às atribuições do deus: [406] simplicidade, sempre acertar no alvo, purificador e companheiro. Quanto aos nomes das “Musas” e da música em geral, ao que parece, vem de môsthai, perquirir, denominação derivada da pesquisa e do amor da sabedoria. Leto refere-se à doçura da deusa, por estar ela sempre disposta (ethelêmôn) a atender aos pedidos que lhe dirigem. Mas é possível que o certo seja como lhe chamam os estrangeiros, pois muitos lhe dão o nome de “Lethô”. Parece, assim, que do seu caráter desprovido de rudeza, porém brando e delicado (leion êthous) é que foi denominada “Lethô”. [b] “Ártemis” parece significar íntegra(artemês) e modesta, por seu amor à virgindade. Contudo, subsiste a possibilidade de que quisesse indicar quem assim a denominou que ela era conhecedora da virtude (aretês histora), ou talvez mesmo por odiar a união dos sexos. Por uma dessas razões, ou por todas elas reunidas, foi a deusa assim denominada por quem lhe instituiu o nome. Her.: E “Dioniso” e “Aphrodite”? Sóc.: Grande pergunta, filho de Hipônico, formulaste. Há duas maneiras de interpretar esses nomes, uma séria e [c] outra jocosa. A respeito da séria, informa-te com outra pessoa; 405d ƫ̏ ɋƨƣƦƤˁ˻ ʋƣƦƧƦƢ̸Ƥ Ƙʚƫʺ ƧʻƤƫƘ ơƘˀ ơƘƫʺ ƟƜƦ˄Ʃ ơƘˀ ơƘƫῂ ɊƤƟƨˇƧƦƬƩΑ ʯƪƧƜƨ ƦʠƤ ƫ˂Ƥ ʋƣƦơʽƢƜƬƟƦƤ ơƘˀ ʋƣ˃ơƦƠ- 5 ƫƠƤ "Ɋơ˃ƢƦƬƟƦƤ" ơƘˀ "ɎơƦƠƫƠƤ" ɚơƘƢʽƪƘƣƜƤῇ ƣƜƫƘƙƘƢ˃ƤƫƜƩ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ "ʋƣƦ-" "Ɋ-ῇ" Ʀʟƫư ơƘˀ "᾿ŹƧ˃ƢƢưƤƘ" ɚơƘƢʽƪƘƣƜƤ ʍƩ ɰƤ "῾ƇƣƦƧƦƢ̸Ƥῇ" ɟƫƜƨƦƤ ƢʻƙƛƘ ɚƣƙƘƢ˃ƤƫƜƩῇ ʏƫƠ e ʋƣˇƤƬƣƦƤ ɚƚˁƚƤƜƫƦ ƫ̹ ƮƘƢƜƧ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠ. ʏƧƜƨ ơƘˀ Ƥ̫Ƥ ʛƧƦƧƫƜ˅ƦƤƫʽƩ ƫƠƤƜƩ ƛƠʺ ƫ˂ ƣʾ ʊƨƟ̸Ʃ ƪơƦƧƜῖƪƟƘƠ ƫʾƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƭƦƙƦ̫ƤƫƘƠ Ƙʚƫ˂ ʫƩ ƪƞƣƘῖƤƦƤ ƭƟƦƨʻƤ ƫƠƤƘΑ ƫ˂ ƛʼ, ʯƪƧƜƨ ɎƨƫƠ ɚƢʽƚƜƫƦῇ ƧƘƪ̸Ƥ ɚƭƘƧƫ˃- 406 ƣƜƤƦƤ ơƜῖƫƘƠ ƫ̸Ƥ ƫƦ̫ ƟƜƦ̫ ƛƬƤʻƣƜưƤῇ ɋƧƢƦ̫, ɊƜˀ ƙʻƢ- ƢƦƤƫƦƩῇ ɊƧƦƢƦ˅ƦƤƫƦƩῇ ʋƣƦƧƦƢƦ̫ƤƫƦƩ. ƫʺƩ ƛʼ "ƄƦ˅ƪƘƩ" ƫƜ ơƘˀ ʏƢưƩ ƫʾƤ ƣƦƬƪƠơʾƤ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƣ̸ƪƟƘƠῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ơƘˀ ƫ̎Ʃ ƝƞƫʿƪƜˇƩ ƫƜ ơƘˀ ƭƠƢƦƪƦƭˁƘƩ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ 5 ƫƦ̫ƫƦ ɚƧưƤ˃ƣƘƪƜƤ. ƃƞƫˆ ƛʼ ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ Ƨƨ˻˃ƫƞƫƦƩ ƫ̎Ʃ ƟƜƦ̫, ơƘƫʺ ƫ˂ ɚƟƜƢʿƣƦƤƘ ƜʀƤƘƠ ʱƤ ɎƤ ƫƠƩ ƛʽƞƫƘƠ. ɾƪưƩ ƛʼ ʫƩ Ʀɻ ƥʽƤƦƠ ơƘƢƦ̫ƪƠƤ – ƧƦƢƢƦˀ ƚʺƨ "ƃƞƟˆ" ơƘƢƦ̫ƪƠƤ – ɞƦƠơƜƤ ƦʠƤ Ƨƨ˂Ʃ ƫ˂ ƣʾ ƫƨƘƮ˄ ƫƦ̫ ɮƟƦƬƩ ɊƢƢῂ ɯƣƜƨ˃Ƥ ƫƜ ơƘˀ ƢƜῖƦƤ "ƃƞƟˆ" ơƜơƢ̎ƪƟƘƠ ʛƧ˂ ƫ̸Ƥ ƫƦ̫ƫƦ ơƘƢƦ˅ƤƫưƤ. "̖ŹƨƫƜ- b ƣƠƩ" ƛʼ <ƛƠʺ> ƫ˂ ɊƨƫƜƣʼƩ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ơƘˀ ƫ˂ ơ˃ƪƣƠƦƤῇ ƛƠʺ ƫʾƤ ƫ̎Ʃ ƧƘƨƟƜƤˁƘƩ ɚƧƠƟƬƣˁƘƤ· ɾƪưƩ ƛʼ ɊƨƜƫ̎Ʃ ɿƪƫƦƨƘ ƫʾƤ ƟƜ˂Ƥ ɚơʻƢƜƪƜƤ ʋ ơƘƢʽƪƘƩῇ ƫʻƮƘ ƛῂ ɌƤ ơƘˀ ʫƩ ƫ˂Ƥ ɎƨƦƫƦƤ ƣƠƪƞƪʻƪƞƩ ƫ˂Ƥ ɊƤƛƨ˂Ʃ ɚƤ ƚƬƤƘƠơˁ· ɬ ƛƠʺ ƫƦ˅ƫưƤ ƫƠ ɬ ƛƠʺ 5 ƧʻƤƫƘ ƫƘ̫ƫƘ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƫƦ̫ƫƦ ʋ ƫƠƟʽƣƜƤƦƩ ɞƟƜƫƦ ƫ̏ ƟƜ̹. Ƌˁ ƛʼ ʋ "żƠ˃ƤƬƪ˃Ʃ" ƫƜ ơƘˀ ɫ "᾿ŹƭƨƦƛˁƫƞ"; ƄƜƚʻƢƘῇ ʰ ƧƘῖ ῾ƁƧƧƦƤˁơƦƬῇ ɚƨưƫ˿Ʃ. ɊƢƢʺ ɞƪƫƠ ƚʺƨ ơƘˀ ƪƧƦƬƛƘˁưƩ ƜɺƨƞƣʽƤƦƩ ʋ ƫƨ˃ƧƦƩ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƫƦ˅ƫƦƠƩ ƫƦῖƩ ƟƜƦῖƩ ơƘˀ ƧƘƠƛƠơ̸Ʃ. ƫ˂Ƥ ƣʼƤ ƦʠƤ ƪƧƦƬƛƘῖƦƤ ɎƢƢƦƬƩ c PLATÃO Crátilo ~ 211 ~ 406c mas sobre a jocosa, nada me impede de manifestar-me; os próprios deuses são brincalhões. Dioniso é o que dá vinho, chamado por brincadeira “Didoinysos”. O próprio vinho, porque faz crer à maioria dos bebedores que lhes empresta inteligência, o que aliás, não é verdade, foi com muito acerto denominado “oionous”. Quanto a Afrodite, não haverá necessidade de contradizer Hesíodo; [d] concordemos com ele, quando nos diz que a deusa recebeu o nome de “Afrodite” por haver nascido da espuma (aphrou). Her.: Como Ateniense, Sócrates, não deves deixar em esquecimento Atena, Hefesto e Ares. Sóc.: Não ficaria bem. Her.: Não, de fato. Sóc.: Com respeito ao segundo nome da deusa, não é de difícil interpretação. Her.: Qual é? Sóc.: Damos-lhe também o nome de “Palas”. Her.: Como não? Sóc.: Se admitirmos que esse nome lhe foi dado por causa da dança das armas, [e] estaremos no caminho certo, segundo penso. À ação de elevar-se alguém, ou de elevar alguma coisa na direção da terra para o céu, e de conservá-la nas mãos é que damos o [407] nome de “brandir” (pallein e pallesthai), para executar a dança. Her.: Perfeitamente. Sóc.: O nome “Palas” vem daí. Her.: Muito bem. E com relação ao outro nome? Sóc.: Atena? Her.: Sim. Sóc.: Esse, caro amigo, é mais difícil. Parece que os antigos tinham uma concepção de Atena igual à dos modernos [b] estudiosos de Homero. A maioria destes afirma, na sua interpretação do poeta, que Atena representava para este o próprio pensamento e a inteligência, querendo parecer que o autor do nome pensava a mesma coisa 406c ƫƠƤʺƩ ɚƨˇƫƘῇ ƫ˂Ƥ ƛʼ ƧƘƠƛƠơ˂Ƥ ƦʚƛʼƤ ơưƢ˅ƜƠ ƛƠƜƢƟƜῖƤΑ ƭƠƢƦ- ƧƘˁƪƣƦƤƜƩ ƚʺƨ ơƘˀ Ʀɻ ƟƜƦˁ. ʏ ƫƜ ƚʺƨ żƠ˃ƤƬƪƦƩ Ɯɾƞ ɌƤ ʋ ƛƠƛƦ˄Ʃ ƫ˂Ƥ ƦʀƤƦƤ "żƠƛƦˁƤƬƪƦƩ" ɚƤ ƧƘƠƛƠ˿ ơƘƢƦ˅ƣƜƤƦƩῇ ƦʀƤƦƩ ƛῂῇ ʏƫƠ ƦɾƜƪƟƘƠ ƤƦ̫Ƥ ɞƮƜƠƤ ƧƦƠƜῖ ƫ̸Ƥ ƧƠƤ˃ƤƫưƤ ƫƦ˄Ʃ 5 ƧƦƢƢƦ˄Ʃ Ʀʚơ ɞƮƦƤƫƘƩῇ "Ʀɺ˃ƤƦƬƩ" ƛƠơƘƠ˃ƫƘƫῂ ɌƤ ơƘƢƦῖƫƦ. ƧƜƨˀ ƛʼ ᾿ŹƭƨƦƛˁƫƞƩ Ʀʚơ ɎƥƠƦƤ ῾ſƪƠ˃ƛ̶ ɊƤƫƠƢʽƚƜƠƤῇ ɊƢƢʺ ƪƬƚƮưƨƜῖƤ ʏƫƠ ƛƠʺ ƫʾƤ <ɚơ> ƫƦ̫ ɊƭƨƦ̫ ƚʽƤƜƪƠƤ "᾿ŹƭƨƦ- d ƛˁƫƞ" ɚơƢʿƟƞ. ᾿ŹƢƢʺ ƣʾƤ Ʀʚƛῂ ᾿ŹƟƞƤ˾Ʃ ᾿ŹƟƞƤƘῖ˃Ʃ ƚῂ ʮƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ, ɚƧƠƢʿƪ̋ῇ Ʀʚƛῂ ῾ſƭƘˁƪƫƦƬ ƫƜ ơƘˀ ̖ŹƨƜưƩ. Ƈʚƛʼ Ɯɺơ˃Ʃ ƚƜ. 5 Ƈʚ ƚʻƨ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƫ˂ ƣʼƤ ɟƫƜƨƦƤ ʎƤƦƣƘ Ƙʚƫ̎Ʃ Ʀʚ ƮƘƢƜƧ˂Ƥ ƜɺƧƜῖƤ ƛƠῂ ʍ ơƜῖƫƘƠ. Ƌ˂ ƧƦῖƦƤ; "ƈƘƢƢʻƛƘ" ƧƦƬ ƘʚƫʾƤ ơƘƢƦ̫ƣƜƤ. 10 ƈ̸Ʃ ƚʺƨ Ʀʞ; ƋƦ̫ƫƦ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ ɚƤ ƫƦῖƩ ʏƧƢƦƠƩ ʊƨƮʿƪƜưƩ ɫƚƦ˅ƣƜƤƦƠ ƫƜƟ̎ƤƘƠ ʊƨƟ̸Ʃ ɎƤῇ ʫƩ ɚƚˮƣƘƠῇ ɫƚƦˁƣƜƟƘΑ ƫ˂ e ƚʻƨ ƧƦƬ ɬ Ƙʛƫ˂Ƥ ɮ ƫƠ ɎƢƢƦ ƣƜƫƜưƨˁƝƜƠƤ ɬ ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ ƚ̎Ʃ ɬ ɚƤ ƫƘῖƩ ƮƜƨƪˀƤ "ƧʻƢƢƜƠƤ" ƫƜ ơƘˀ "ƧʻƢƢƜƪƟƘƠ" ơƘˀ ʊƨƮƜῖƤ ơƘˀ 407 ʊƨƮƜῖƪƟƘƠ ơƘƢƦ̫ƣƜƤ. ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. "ƈƘƢƢʻƛƘ" ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ƫƘ˅ƫ̋. ƂƘˀ ʊƨƟ̸Ʃ ƚƜ. ɊƢƢʺ ƛʾ ƫ˂ ɟƫƜƨƦƤ Ƨ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; 5 Ƌ˂ ƫ̎Ʃ ᾿ŹƟƞƤ˾Ʃ; ƅƘˁ. ƋƦ̫ƫƦ ɚƣƙƨƠƟʽƪƫƜƨƦƤῇ ʰ ƭˁƢƜ. ɚƦˁơƘƪƠ ƛʾ ơƘˀ Ʀɻ ƧƘƢƘƠƦˀ ƫʾƤ ᾿ŹƟƞƤ˾Ƥ ƤƦƣˁƝƜƠƤ ʯƪƧƜƨ Ʀɻ Ƥ̫Ƥ ƧƜƨˀ ̣ƇƣƞƨƦƤ ƛƜƠƤƦˁ. ơƘˀ ƚʺƨ ƫƦ˅ƫưƤ Ʀɻ ƧƦƢƢƦˀ ɚƥƞƚƦ˅ƣƜƤƦƠ ƫ˂Ƥ ƧƦƠƞƫʿƤ b ƭƘƪƠ ƫʾƤ ᾿ŹƟƞƤ˾Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ ƤƦ̫Ƥ ƫƜ ơƘˀ ƛƠʻƤƦƠƘƤ ƧƜƧƦƠƞơʽƤƘƠῇ ơƘˀ ʋ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƧƦƠ̸Ƥ ɞƦƠơƜ ƫƦƠƦ̫ƫ˃Ƥ ƫƠ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̎Ʃ PLATÃO Crátilo ~ 212 ~ 407b a esse respeito, exprimindo-se, até, por maneira mais elevada, como denominá-la inteligência de deus (theou noêsin), de forma que ela vem a ser “ha theonoa”, com simples alteração dialética do alfa por êta, a perda do iota e do sigma. Contudo, é possível que não seja essa a razão de ser denominada “Theonoên”, mas pelo fato de conhecer ela as coisas divinas melhor que os outros deuses. Porém nada impede que ele tenha querido identificar a deusa com a inteligência moral, razão de lhe ter dado o nome de “Ethonoên”, que ele mesmo, ou alguém depois dele, na [c] convicção de o deixar mais bonito, modificou para “Atena”. Her.: E Hefesto, como o explicas? Sóc.: Referes-te a “phaeos hístora”, o generoso senhor da luz? Her.: Perfeitamente. Sóc.: Não é evidente para todos que o nome é “Phaistos”, com acréscimo inicial da letra êta? Her.: É possível, a menos que não te ocorra outra explicação, como tenho quase certeza. Sóc.: Para que isso não se dê, pergunta-me logo a respeito de Ares. Her.: Pergunto. Sóc.: [d] Pois bem, caso queira, “Ares” vem de masculino (árren) e corajoso (andreion), ou então de seu caráter áspero e inflexível, a que se dá a denominação de “arraton”, derivação muito adequada ao deus da guerra. Her.: É muito certo. Sóc.: Mas, pelos deuses, deixemos os deuses, pois tenho medo de falar deles. Sobre tudo o mais que quiseres podes interrogar-me, para que “vejas como são excelentes” “os cavalos” de Eutífron. Her.: [e] É o que farei: antes, porém, desejo perguntar- te a respeito de Hermes, por haver dito Crátilo que eu não sou Hermógenes. Investiguemos, portanto, o verdadeiro significado do nome “Hermes”, para ver se ele tinha razão no que disse. 407b ƛƠƘƤƦƜῖƪƟƘƠῇ ɞƫƠ ƛʼ ƣƜƠƝ˃ƤưƩ ƢʽƚưƤ ƟƜƦ̫ Ƥ˃ƞƪƠƤ ʫƪƧƜƨƜˀ ƢʽƚƜƠ ʏƫƠ "ɋ ƟƜƦƤ˃Ƙ" ɚƪƫˀƤ Ƙʟƫƞῇ ƫ̹ ɎƢƭƘ ƥƜƤƠơ̸Ʃ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ 5 ɰƫƘ ƮƨƞƪʻƣƜƤƦƩ ơƘˀ ƫ˂ ɺ̸ƫƘ ơƘˀ ƫ˂ ƪῖƚƣƘ ɊƭƜƢˇƤ. ɾƪưƩ ƛʼ Ʀʚƛʼ ƫƘ˅ƫ̋, ɊƢƢῂ ʫƩ ƫʺ ƟƜῖƘ ƤƦƦ˅ƪƞƩ Ƙʚƫ̎Ʃ ƛƠƘƭƜƨ˃ƤƫưƩ ƫ̸Ƥ ɎƢƢưƤ "ƀƜƦƤ˃ƞƤ" ɚơʻƢƜƪƜƤ. ƦʚƛʼƤ ƛʼ ɊƧʽƮƜƠ ơƘˀ ƫʾƤ ɚƤ ƫ̹ ɮƟƜƠ Ƥ˃ƞƪƠƤ ʫƩ ƦʠƪƘƤ ƫʾƤ ƟƜ˂Ƥ ƫƘ˅ƫƞƤ "᾿ſƟƦƤ˃ƞƤ" ƣʼƤ ƙƦ˅ƢƜƪƟƘƠ ƧƨƦƪƜƠƧƜῖƤΑ ƧƘƨƘƚƘƚˆƤ ƛʼ ɬ Ƙʚƫ˂Ʃ ɮ ƫƠƤƜƩ c ʟƪƫƜƨƦƤ ɚƧˀ ƫ˂ ơʻƢƢƠƦƤ ʫƩ ᾤƦƤƫƦῇ "᾿ŹƟƞƤʻƘƤ" ɚơʻƢƜƪƘƤ. Ƌˁ ƛʼ ƛʾ ƫ˂Ƥ ̣ſƭƘƠƪƫƦƤῇ Ƨ̏ ƢʽƚƜƠƩ; ̗ſ ƫ˂Ƥ ƚƜƤƤƘῖƦƤ ƫ˂Ƥ "ƭʻƜƦƩ ɿƪƫƦƨƘ"ɚƨưƫ˿Ʃ; ̖ŽƦƠơƘ. 5 ƇʚơƦ̫Ƥ ƦʡƫƦƩ ƣʼƤ ƧƘƤƫˀ ƛ̎ƢƦƩ "ƍƘῖƪƫƦƩ" ʮƤῇ ƫ˂ ɰƫƘ ƧƨƦƪƜƢơƬƪʻƣƜƤƦƩ; ƂƠƤƛƬƤƜ˅ƜƠῇ ɚʺƤ ƣʿ Ƨ̌ ƪƦƠῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ɞƫƠ ɎƢƢ̋ ƛ˃ƥ̋. ᾿ŹƢƢ' ɿƤƘ ƣʾ ƛ˃ƥ̋ῇ ƫ˂Ƥ ̖Źƨƞ ɚƨˇƫƘ. 10 ᾿Žƨưƫ̸. ƇʚơƦ̫Ƥῇ Ɯɺ ƣʼƤ ƙƦ˅ƢƜƠῇ ơƘƫʺ ƫ˂ ɎƨƨƜƤ ƫƜ ơƘˀ ơƘƫʺ d ƫ˂ ɊƤƛƨƜῖƦƤ "̖ŹƨƞƩ" ɌƤ ƜɾƞΑ Ɯɺ ƛῂ Ƙʠ ơƘƫʺ ƫ˂ ƪơƢƞƨ˃Ƥ ƫƜ ơƘˀ ɊƣƜƫʻƪƫƨƦƭƦƤῇ ʍ ƛʾ "ɎƨƨƘƫƦƤ" ơƘƢƜῖƫƘƠῇ ơƘˀ ƫƘ˅ƫ̋ ɌƤ ƧƘƤƫƘƮ̏ ƧƦƢƜƣƠơ̹ ƟƜ̹ ƧƨʽƧƦƠ "̖Źƨƞ" ơƘƢƜῖƪƟƘƠ. ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. 5 ᾿Žơ ƣʼƤ ƦʠƤ ƫ̸Ƥ ƟƜ̸Ƥ Ƨƨ˂Ʃ ƟƜ̸Ƥ ɊƧƘƢƢƘƚ̸ƣƜƤῇ ʫƩ ɚƚˆ ƛʽƛƦƠơƘ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƛƠƘƢʽƚƜƪƟƘƠΑ ƧƜƨˀ ƛʼ ɎƢƢưƤ ʱƤƫƠƤưƤ ƙƦ˅ƢƜƠ Ƨƨ˃ƙƘƢƢʽ ƣƦƠῇ "ʎƭƨƘ ɾƛƞƘƠ ƦʁƦƠ" ŽʚƟ˅- ƭƨƦƤƦƩ "ɿƧƧƦƠ." ᾿ŹƢƢʺ ƧƦƠʿƪư ƫƘ̫ƫƘῇ ɞƫƠ ƚƜ ɝƤ ɚƨ˃ƣƜƤ˃Ʃ ƪƜ ƧƜƨˀ e ῾ŽƨƣƦ̫, ɚƧƜƠƛʿ ƣƜ ơƘˀ Ʀʞ ƭƞƪƠƤ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞ ƜʀƤƘƠ. ƧƜƠƨˇƣƜƟƘ ƦʠƤ ƫ˂Ƥ "῾Žƨƣ̎Ƥ" ƪơʽƯƘƪƟƘƠ ƫˁ ơƘˀ ƤƦƜῖ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ɿƤƘ ơƘˀ Ɯɺƛ̸ƣƜƤ Ɯɺ ƫˀ ʏƛƜ ƢʽƚƜƠ. PLATÃO Crátilo ~ 213 ~ 407e Sóc.: De todo jeito, quer parecer-me que o nome “Hermes” se relaciona com discurso: é intérprete, mensageiro, e também trapaceiro, fértil em [408] discursos e comerciante labioso, qualidades essas que assentam exclusivamente no poder da palavra. Ora, como dissemos antes, “falar” (eirein) é fazer uso do discurso, além de haver uma expressão muito empregada por Homero (emêsato) que significa “inventar”. Da reunião dessas duas expressões – falar e inventar – formou o legislador o nome do deus, como se nos advertisse expressamente: “homens, o deus que [b] inventou o discurso deve ser chamado, com toda a justiça, Eiremês”. Mas hoje, segundo penso, embelezamos-lhe o nome, e lhe chamamos “Hermes”. [Íris, também, parece provir do mesmo vocábulo, eirein, por ser ela mensageira.] Her.: Por Zeus, parece que Crátilo tem mesmo razão de dizer que não me chamo Hermógenes, pois sou jejuno em matéria de discursos. Sóc.: Quanto a Pan, camarada, filho de Hermes, é fácil compreender que é de natureza híbrida. Her.: [c] Como assim? Sóc.: Como sabes, o discurso indica (sêmainei) todas as coisas (pan), e circula e se movimenta sem parar, além de ser de natureza híbrida, verdadeira e falsa ao mesmo tempo. Her.: Perfeitamente. Sóc.: Logo, o que nele há de verdadeiro é macio e divino, e reside no alto com os deuses; por outro lado, o que há de falso mora em baixo com a multidão dos homens, e é áspero como o bode da tragédia, pois, em verdade, o maior número das fábulas e das mentiras se encontra justamente no domínio da tragédia. Her.: Perfeitamente. Sóc.: É justo, portanto, que seja denominado [d] “Pan aipolos” o que tudo (pan) exprime e é o movimentador constante (aei polôn) das coisas, o filho híbrido de Hermes, macio em cima e áspero e hircino, ou trágico, em sua porção inferior. É evidente 407e ᾿ŹƢƢʺ ƣʾƤ ƫƦ̫ƫ˃ ƚƜ ɞƦƠơƜ ƧƜƨˀ Ƣ˃ƚƦƤ ƫƠ ƜʀƤƘƠ, ʋ 5 "῾Žƨƣ̎Ʃ"· ơƘˀ ƫ˂ ɛƨƣƞƤʽƘ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ƫ˂ ɎƚƚƜƢƦƤ ơƘˀ ƫ˂ ơƢƦƧƠơ˃Ƥ ƫƜ ơƘˀ ƫ˂ ɊƧƘƫƞƢ˂Ƥ ɚƤ Ƣ˃ƚƦƠƩ ơƘˀ ƫ˂ ɊƚƦƨƘƪƫƠ- 408 ơ˃Ƥῇ ƧƜƨˀ Ƣ˃ƚƦƬ ƛ˅ƤƘƣˁƤ ɚƪƫƠƤ Ƨ˾ƪƘ Ƙʟƫƞ ɫ ƧƨƘƚƣƘƫƜˁƘΑ ʏƧƜƨ ƦʠƤ ơƘˀ ɚƤ ƫƦῖƩ Ƨƨ˃ƪƟƜƤ ɚƢʽƚƦƣƜƤῇ ƫ˂ "ƜɾƨƜƠƤ" Ƣ˃ƚƦƬ ƮƨƜˁƘ ɚƪƫˁῇ ƫ˂ ƛʽῇ ƦʁƦƤ ơƘˀ ̣ƇƣƞƨƦƩ ƧƦƢƢƘƮƦ̫ ƢʽƚƜƠῇ "ɚƣʿƪƘƫ˃" ƭƞƪƠƤῇ ƫƦ̫ƫƦ ƛʼ ƣƞƮƘƤʿƪƘƪƟƘˁ ɚƪƫƠƤ. ɚƥ ɊƣƭƦ- 5 ƫʽƨưƤ ƦʠƤ ƫƦ˅ƫưƤ ƫ˂Ƥ ƫ˂ ƢʽƚƜƠƤ ƫƜ ơƘˀ ƫ˂Ƥ Ƣ˃ƚƦƤ ƣƞƪʻ- ƣƜƤƦƤ ƫƦ̫ƫƦƤ ƫ˂Ƥ ƟƜ˂Ƥ ʫƪƧƜƨƜˀ ɚƧƠƫʻƫƫƜƠ ɫƣῖƤ ʋ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩΑ "̗Ɛ ɎƤƟƨưƧƦƠῇ ʍƩ ƫ˂ ƜɾƨƜƠƤ ɚƣʿƪƘƫƦῇ ƛƠơƘˁưƩ ɌƤ b ơƘƢƦῖƫƦ ʛƧ˂ ʛƣ̸Ƥ ŽɺƨʽƣƞƩ"Α Ƥ̫Ƥ ƛʼ ɫƣƜῖƩῇ ʫƩ Ʀɺ˃ƣƜƟƘῇ ơƘƢƢưƧˁƝƦƤƫƜƩ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ "῾Žƨƣ̎Ƥ" ơƘƢƦ̫ƣƜƤ. ƅʾ ƫ˂Ƥ żˁƘῇ Ɯʠ ɎƨƘ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ƢʽƚƜƠƤ ƫ˂ ɚƣʼ ƣʾ ƜʀƤƘƠ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞΑ ƦʞơƦƬƤ ƜʚƣʿƮƘƤ˃Ʃ ƚʽ ƜɺƣƠ 5 Ƣ˃ƚƦƬ. ƂƘˀ ƫ˃ ƚƜ ƫ˂Ƥ ƈ˾ƤƘ ƫƦ̫ ῾ŽƨƣƦ̫ ƜʀƤƘƠ ʛ˂Ƥ ƛƠƭƬ̎ ɞƮƜƠ ƫ˂ Ɯɺơ˃Ʃῇ ʰ ɛƫƘῖƨƜ. ƈ̸Ʃ ƛʿ; c ƇʀƪƟƘ ʏƫƠ ʋ Ƣ˃ƚƦƩ ƫ˂ Ƨ˾Ƥ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ơƘˀ ơƬơƢƜῖ ơƘˀ ƧƦƢƜῖ ɊƜˁῇ ơƘˀ ɞƪƫƠ ƛƠƧƢƦ̫Ʃῇ ɊƢƞƟʿƩ ƫƜ ơƘˀ ƯƜƬƛʿƩ. ƈʻƤƬ ƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƫ˂ ƣʼƤ ɊƢƞƟʼƩ ƘʚƫƦ̫ ƢƜῖƦƤ ơƘˀ ƟƜῖƦƤ ơƘˀ 5 ɎƤư ƦɺơƦ̫Ƥ ɚƤ ƫƦῖƩ ƟƜƦῖƩῇ ƫ˂ ƛʼ ƯƜ̫ƛƦƩ ơʻƫư ɚƤ ƫƦῖƩ ƧƦƢƢƦῖƩ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤ ơƘˀ ƫƨƘƮ˄ ơƘˀ ƫƨƘƚƠơ˃ƤΑ ɚƤƫƘ̫ƟƘ ƚʺƨ ƧƢƜῖƪƫƦƠ Ʀɻ ƣ̫ƟƦˁ ƫƜ ơƘˀ ƫʺ ƯƜ˅ƛƞ ɚƪƫˁƤῇ ƧƜƨˀ ƫ˂Ƥ ƫƨƘƚƠơ˂Ƥ ƙˁƦƤ. ƈʻƤƬ ƚƜ. 10 ᾿ƇƨƟ̸Ʃ Ɏƨῂ <ɌƤ> ʋ Ƨ˾Ƥ ƣƞƤ˅ưƤ ơƘˀ ɊƜˀ ƧƦƢ̸Ƥ "ƈʺƤ ƘɺƧ˃ƢƦƩ" Ɯɾƞῇ ƛƠƭƬʾƩ ῾ŽƨƣƦ̫ ʛ˃Ʃῇ ƫʺ ƣʼƤ ɎƤưƟƜƤ d ƢƜῖƦƩῇ ƫʺ ƛʼ ơʻƫưƟƜƤ ƫƨƘƮ˄Ʃ ơƘˀ ƫƨƘƚƦƜƠƛʿƩ. ơƘˀ ɞƪƫƠƤ ɮƫƦƠ PLATÃO Crátilo ~ 214 ~ 408d que Pan é discurso ou irmão de discurso, a ser, de fato, filho de Hermes, pois é muito natural que haja parecença entre irmãos. Mas, como disse há pouco, meu caro, deixemos de lado os deuses. Her.: Sim, Sócrates, essa espécie de deuses, se assim o queres. Porém, que te impede de discorrer a respeito de deuses como o sol, a lua, os astros, a terra, o éter, o ar, o fogo, a água, as estações [e] e o ano? Sóc.: É muito o que postulas. Não obstante, se isso te apraz, farei o que pedes. Her.: Sim, apraz-me muito. Sóc.: Por onde queres começar? Principiemos pelo sol, como fizeste agora mesmo; está bem? Her.: Perfeitamente. Sóc.: Sua origem se nos tornará mais evidente, se considerarmos a forma [409] dórica, pois “halios” é como os Dórios lhe chamam. E dão-lhe esse nome porque ele reúne (halizein) os homens num mesmo lugar quando nasce, ou então porque gira incessantemente (aei heilein) em torno da terra, ou, ainda, porque no seu curso matiza de cores variegadas tudo o que nasce da terra, pois matizar e variegar (aiolein) se equivalem. Her.: E a “lua”? Sóc.: Eis um nome sumamente incômodo para Anaxágoras. Her.: Por que motivo? Sóc.: Pois parece indicar que antigamente já se acreditava no que ele asseverou [b] nos nossos dias, que a lua recebe do sol a luz. Her.: Como assim? Sóc.: “Selas” não diz o mesmo que “luz”? Her.: Sim. Sóc.: A luz em torno da lua é sempre nova (neon) e sempre velha (henon), 408d Ƣ˃ƚƦƩ ɬ Ƣ˃ƚƦƬ ɊƛƜƢƭ˂Ʃ ʋ ƈʻƤῇ ƜɾƧƜƨ ῾ŽƨƣƦ̫ ʛ˃Ʃ ɚƪƫƠƤΑ ɊƛƜƢƭ̹ ƛʼ ɚƦƠơʽƤƘƠ ɊƛƜƢƭ˂Ƥ ƦʚƛʼƤ ƟƘƬƣƘƪƫ˃Ƥ. ɊƢƢῂ ʏƧƜƨ ɚƚˆ ɞƢƜƚƦƤῇ ʰ ƣƘơʻƨƠƜῇ ɊƧƘƢƢƘƚ̸ƣƜƤ ɚơ ƫ̸Ƥ ƟƜ̸Ƥ. 5 Ƌ̸Ƥ ƚƜ ƫƦƠƦ˅ƫưƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ Ɯɺ ƙƦ˅ƢƜƠ. ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ƫƦƠ̸ƤƛƜ ƛʼ ƫˁ ƪƜ ơưƢ˅ƜƠ ƛƠƜƢƟƜῖƤῇ ƦʁƦƤ ɫƢˁƦƬ ƫƜ ơƘˀ ƪƜƢʿƤƞƩ ơƘˀ ɎƪƫƨưƤ ơƘˀ ƚ̎Ʃ ơƘˀ ƘɺƟʽƨƦƩ ơƘˀ ɊʽƨƦƩ ơƘˀ ƧƬƨ˂Ʃ ơƘˀ ʟƛƘƫƦƩ ơƘˀ ʫƨ̸Ƥ ơƘˀ ɚƤƠƘƬƫƦ̫; e ƊƬƮƤʺ ƣʽƤ ƣƦƠ ƧƨƦƪƫʻƫƫƜƠƩῇ ʏƣưƩ ƛʽῇ ƜɾƧƜƨ ƪƦƠ ơƜƮƘƨƠƪƣʽƤƦƤ ɞƪƫƘƠῇ ɚƟʽƢư. ƂƘˀ ƣʾƤ ƮƘƨƠ̏. Ƌˁ ƛʾ ƦʠƤ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƙƦ˅ƢƜƠ; ɬ ʯƪƧƜƨ ƜʀƧƜƩ ƫ˂Ƥ ɯƢƠƦƤ 5 ƛƠʽƢƟưƣƜƤ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ̖ŽƦƠơƜ ƫƦˁƤƬƤ ơƘƫʻƛƞƢƦƤ ƚƜƤ˃ƣƜƤƦƤ ɌƤ ƣ˾ƢƢƦƤ Ɯɺ ƫ̹ żưƨƠơ̹ ƫƠƩ ʊƤ˃ƣƘƫƠ Ʈƨ̹ƫƦ – "ɏƢƠƦƤ" ƚʺƨ ơƘƢƦ̫ƪƠƤ Ʀɻ 409 żưƨƠ̎Ʃ – "ɏƢƠƦƩ" ƦʠƤ Ɯɾƞ ƣʼƤ ɌƤ ơƘƫʺ ƫ˂ ɋƢˁƝƜƠƤ ƜɺƩ ƫƘʚƫ˂Ƥ ƫƦ˄Ʃ ɊƤƟƨˇƧƦƬƩ ɚƧƜƠƛʺƤ ɊƤƘƫƜˁƢ̋ῇ Ɯɾƞ ƛῂ ɌƤ ơƘˀ ƫ̹ ƧƜƨˀ ƫʾƤ ƚ̎Ƥ ɊƜˀ ƜɻƢƜῖƤ ɺˇƤῇ ɚƦˁơƦƠ ƛῂ ɌƤ ơƘˀ ʏƫƠ ƧƦƠơˁƢƢƜƠ ɺˆƤ ƫʺ ƚƠƚƤ˃ƣƜƤƘ ɚơ ƫ̎Ʃ ƚ̎ƩΑ ƫ˂ ƛʼ ƧƦƠơˁƢƢƜƠƤ ơƘˀ ƘɺƦƢƜῖƤ 5 ƫƘʚƫ˃Ƥ. Ƌˁ ƛʼ ɫ "ƪƜƢʿƤƞ"; ƋƦ̫ƫƦ ƛʼ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƫ˂Ƥ ᾿ŹƤƘƥƘƚ˃ƨƘƤ ƧƠʽƝƜƠƤ. Ƌˁ ƛʿ; 10 ̖ŽƦƠơƜ ƛƞƢƦ̫ƤƫƠ ƧƘƢƘƠ˃ƫƜƨƦƤ ʍ ɚơƜῖƤƦƩ ƤƜưƪƫˀ ɞƢƜƚƜƤῇ ʏƫƠ ɫ ƪƜƢʿƤƞ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ɫƢˁƦƬ ɞƮƜƠ ƫ˂ ƭ̸Ʃ. b ƈ̸Ʃ ƛʿ; Ƌ˂ ƣʽƤ ƧƦƬ "ƪʽƢƘƩ" ơƘˀ ƫ˂ "ƭ̸Ʃ" ƫƘʚƫ˃Ƥ. ƅƘˁ. ƅʽƦƤ ƛʽ ƧƦƬ ơƘˀ ɟƤƦƤ ɊƜˁ ɚƪƫƠ ƧƜƨˀ ƫʾƤ ƪƜƢʿƤƞƤ 5 PLATÃO Crátilo ~ 215 ~ 409b se falam verdade os discípulos de Anaxágoras. Girando incessantemente o sol à sua volta, projeta sempre luz nova sobre ela; velha é a luz do mês antecedente. Her.: É assim mesmo. Sóc.:Muita gente lhe dá o nome de “Selaenoneoaeia”. Her.: Precisamente. Sóc.: Como, porém, seu brilho é sempre novo [c] e velho, com maior propriedade deveríamos denominá-la “Selanaian”. Her.: É um nome ditirâmbico, Sócrates. E do mês, e dos astros, que me dizes? Sóc.: “Mês” vem de meiousthai, o que sofre diminuição. Com mais rigor deveria ser “meiês”. Os “astros” parece que foram assim denominados por causa do brilho, “astrapê”, e este, por isso mesmo que faz virar os olhos (ta ôpa anastréphei), deveria ser “anastropê”, porém foi embelezado para “astrapê”. Her.: E com relação ao fogo e à água? Sóc.: [d] Quanto ao “fogo”, sinto-me em dificuldades. Ou a musa de Eutífron me abandonou, ou se trata de um vocábulo extremamente difícil. Atenta no recurso de que sempre lanço mão, quando me vejo em apuros. Her.: Qual é? Sóc.: Vou dizer-te. Responde-me apenas ao seguinte: saberás explicar-me por que o fogo tem esse nome? Her.: Eu não, por Zeus! Sóc.: Examina, então, o que imagino a esse respeito. Tenho para mim que [e] os Helenos, principalmente os que moram entre os bárbaros, receberam destes muitos nomes. Her.: E daí? 409b ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ƭ̸Ʃῇ ƜɾƧƜƨ ɊƢƞƟ̎ Ʀɻ ᾿ŹƤƘƥƘƚ˃ƨƜƠƦƠ ƢʽƚƦƬƪƠƤΑ ơ˅ơƢ̶ ƚʻƨ ƧƦƬ ɊƜˀ ƘʚƫʾƤ ƧƜƨƠƠˆƤ ƤʽƦƤ ɊƜˀ ɚƧƠƙʻƢƢƜƠῇ ɟƤƦƤ ƛʼ ʛƧʻƨƮƜƠ ƫ˂ ƫƦ̫ ƧƨƦƫʽƨƦƬ ƣƞƤ˃Ʃ. ƈʻƤƬ ƚƜ. "ƊƜƢƘƤƘˁƘƤ" ƛʽ ƚƜ ơƘƢƦ̫ƪƠƤ ƘʚƫʾƤ ƧƦƢƢƦˁ. 10 ƈʻƤƬ ƚƜ. ̣ƇƫƠ ƛʼ ƪʽƢƘƩ ƤʽƦƤ ơƘˀ ɟƤƦƤ ɞƮƜƠ ɊƜˁ, "ƊƜƢƘƜƤƦƤƜƦʻƜƠƘ" ƣʼƤ ƛƠơƘƠ˃ƫƘƫῂ ɌƤ ơƘƢƦῖƫƦῇ ƪƬƚơƜơƨƦƫƞ- c ƣʽƤƦƤ ƛʼ "ƊƜƢƘƤƘˁƘ" ơʽơƢƞƫƘƠ. żƠƟƬƨƘƣƙ̸ƛʽƩ ƚƜ ƫƦ̫ƫƦ ƫƦʞƤƦƣƘῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. ɊƢƢʺ ƫ˂Ƥ ƣ̎ƤƘ ơƘˀ ƫʺ ɎƪƫƨƘ Ƨ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; ῾Ƈ ƣʼƤ "ƣƜˀƩ" ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƣƜƠƦ̫ƪƟƘƠ Ɯɾƞ ɌƤ "ƣƜˁƞƩ" 5 ʊƨƟ̸Ʃ ơƜơƢƞƣʽƤƦƩῇ ƫʺ ƛῂ "ɎƪƫƨƘ" ɞƦƠơƜ ƫ̎Ʃ ɊƪƫƨƘƧ̎Ʃ ɚƧưƤƬƣˁƘƤ ɞƮƜƠƤ. ɫ ƛʼ "ɊƪƫƨƘƧʿ," ʏƫƠ ƫʺ ʰƧƘ ɊƤƘƪƫƨʽ- ƭƜƠῇ "ɊƤƘƪƫƨưƧʾ" ɌƤ Ɯɾƞῇ Ƥ̫Ƥ ƛʼ "ɊƪƫƨƘƧʾ" ơƘƢƢưƧƠ- ƪƟƜῖƪƘ ơʽơƢƞƫƘƠ. Ƌˁ ƛʼ ƫ˂ Ƨ̫ƨ ơƘˀ ƫ˂ ʟƛưƨ; 10 Ƌ˂ "Ƨ̫ƨ" ɊƧƦƨ̸Α ơƘˀ ơƠƤƛƬƤƜ˅ƜƠ ɮƫƦƠ ɫ ƫƦ̫ d ŽʚƟ˅ƭƨƦƤ˃Ʃ ƣƜ ƣƦ̫ƪƘ ɚƧƠƢƜƢƦƠƧʽƤƘƠῇ ɬ ƫƦ̫ƫ˃ ƫƠ ƧƘƚƮʻ- ƢƜƧƦƤ ƜʀƤƘƠ. ƪơʽƯƘƠ ƦʠƤ ɭƤ Ɯɺƪʻƚư ƣƞƮƘƤʾƤ ɚƧˀ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ɍ ɌƤ ɊƧƦƨ̸. ƋˁƤƘ ƛʿ; 5 ᾿Žƚˇ ƪƦƠ ɚƨ̸. ɊƧ˃ơƨƠƤƘƠ ƚʻƨ ƣƦƠΑ ɞƮƦƠƩ ɌƤ ƜɺƧƜῖƤ Ƨ̫ƨ ơƘƫʺ ƫˁƤƘ ƫƨ˃ƧƦƤ ơƘƢƜῖƫƘƠ; Ƅʺ żˁῂ Ʀʚơ ɞƚưƚƜ. ƊơʽƯƘƠ ƛʾ ʍ ɚƚˆ ʛƧƦƧƫƜ˅ư ƧƜƨˀ ƘʚƫƦ̫. ɚƤƤƦ̸ ƚʺƨ ʏƫƠ ƧƦƢƢʺ Ʀɻ ̣ŽƢƢƞƤƜƩ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɎƢƢưƩ ƫƜ ơƘˀ Ʀɻ ʛƧ˂ ƫƦῖƩ e ƙƘƨƙʻƨƦƠƩ ƦɺơƦ̫ƤƫƜƩ ƧƘƨʺ ƫ̸Ƥ ƙƘƨƙʻƨưƤ ƜɺƢʿƭƘƪƠƤ. Ƌˁ ƦʠƤ ƛʿ; PLATÃO Crátilo ~ 216 ~ 409e Sóc.: Bem sabes que se alguém tentasse demonstrar pela língua helênica a boa formação desses vocábulos, em vez de apelar para a língua de origem, ver-se-ia em sérias dificuldades. Her.: É natural. Sóc.: [410] Considera, então, se a palavra “fogo” (pyr) não é de origem bárbara. Não é fácil pô-la em relação com a língua helênica, além de ser um fato que os Frígios empregavam esse mesmo termo, com ligeira modificação. Iguais considerações valem para “água” (hydôr), “cão” (kynas) e muitos outros. Her.: É certo. Sóc.: É preciso, portanto, não fazer-lhes violência, pois de outro modo alguma coisa poderia ser dita a seu respeito. Por essa razão deixo de lado o [b] fogo e a água. Quanto ao ar, Hermógenes, ou foi denominado “aêr” porque levanta (airei) da terra as coisas, ou porque com seu movimento produz o vento? Os poetas dão ao vento o nome de “aêtas”. Os que empregam essa expressão talvez queiram dizer “curso de ar” (aêtorroun), em vez de curso de vento (pneumatorroun). E como esse movimento pode ser indicado por ambos os termos, empregam “aêr”. Quanto a éter, eis o que conjeturo: porque corre sem pausa em torno do ar (aei thei peri ton aera rhéon), é chamado “éter” com toda a propriedade. O significado de terra (gê) tornar-se-á mais evidente se [c] recorrermos à forma “terra” (gaian), pois terra quer dizer precisamente mãe (gennêteira) conforme o refere Homero; “gegaasin” indica a mesma coisa que gegennêsthai. Muito bem. Que vem depois disso? Her.: As estações, Sócrates, e as duas designações de ano: eniautos e etos. Sóc.: O vocábulo estações (hôrai) deve ser pronunciado à maneira da Ática, caso queiras rastrear-lhe o significado. São denominadas hôrai porque dividem o inverno e o verão, os ventos e os frutos da terra; e porque separam, são chamadas “hôrai”. [d] Quanto aos vocábulos eniautos e etos, há grande probabilidade de significarem a mesma coisa. O que traz à luz alternamente tudo o que nasce e se forma, 409e Žɾ ƫƠƩ ƝƞƫƦῖ ƫƘ̫ƫƘ ơƘƫʺ ƫʾƤ ῾ŽƢƢƞƤƠơʾƤ ƭưƤʾƤ ʫƩ Ɯɺơ˃ƫưƩ ơƜῖƫƘƠῇ ɊƢƢʺ ƣʾ ơƘƫῂ ɚơƜˁƤƞƤ ɚƥ ɱƩ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ 5 ƫƬƚƮʻƤƜƠ ʎƤῇ ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ ɊƧƦƨƦῖ ɎƤ. Žɺơ˃ƫưƩ ƚƜ. ̣ƇƨƘ ƫƦˁƤƬƤ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƫ˂ "Ƨ̫ƨ" ƣʿ ƫƠ 410 ƙƘƨƙƘƨƠơ˂Ƥ ˞. ƫƦ̫ƫƦ ƚʺƨ ƦʞƫƜ ̪˼ƛƠƦƤ ƧƨƦƪʻƯƘƠ ɚƪƫˀƤ ῾ŽƢƢƞƤƠơ̏ ƭưƤ̏ῇ ƭƘƤƜƨƦˁ ƫῂ ƜɺƪˀƤ ƦʟƫưƩ Ƙʚƫ˂ ơƘƢƦ̫ƤƫƜƩ ƍƨ˅ƚƜƩ ƪƣƠơƨ˃Ƥ ƫƠ ƧƘƨƘơƢˁƤƦƤƫƜƩΑ ơƘˀ ƫ˃ ƚƜ "ʟƛưƨ" ơƘˀ ƫʺƩ "ơ˅ƤƘƩ" ơƘˀ ɎƢƢƘ ƧƦƢƢʻ. 5 ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. Ƈʚ ƫƦˁƤƬƤ ƛƜῖ ƫƘ̫ƫƘ ƧƨƦƪƙƠʻƝƜƪƟƘƠῇ ɚƧƜˀ ɞƮƦƠ ƚῂ ɎƤ ƫƠƩ ƜɺƧƜῖƤ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ. ƫ˂ ƣʼƤ ƦʠƤ Ƨ̫ƨ ơƘˀ ƫ˂ ʟƛưƨ ƫƘ˅ƫ̋ ɊƧưƟƦ̫ƣƘƠΑ ʋ ƛʼ ƛʾ Ɋʾƨ ɐƨʻ ƚƜῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ʏƫƠ ƘɾƨƜƠ b ƫʺ ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ ƚ̎Ʃῇ "Ɋʾƨ" ơʽơƢƞƫƘƠ; ɬ ʏƫƠ ɊƜˀ ̪Ɯῖ; ɬ ʏƫƠ ƧƤƜ̫ƣƘ ɚƥ ƘʚƫƦ̫ ƚˁƚƤƜƫƘƠ ̪ʽƦƤƫƦƩ; Ʀɻ ƚʺƨ ƧƦƠƞƫƘˁ ƧƦƬ ƫʺ ƧƤƜ˅ƣƘƫƘ "ɊʿƫƘƩ" ơƘƢƦ̫ƪƠƤΑ ɾƪưƩ ƦʠƤ ƢʽƚƜƠῇ ʯƪƧƜƨ ɌƤ Ɯɺ ƜɾƧƦƠ ƧƤƜƬƣƘƫ˃ƨƨƦƬƤῇ "Ɋƞƫ˃ƨƨƦƬƤ". ƫ˂Ƥ ƛʼ ƘɺƟʽƨƘ ƫ̏ƛʽ 5 Ƨ̋ ʛƧƦƢƘƣƙʻƤư· ʏƫƠ ɊƜˀ ƟƜῖ ƧƜƨˀ ƫ˂Ƥ ɊʽƨƘ ̪ʽưƤ "ɊƜƠƟƜʾƨ" ƛƠơƘˁưƩ ɌƤ ơƘƢƦῖƫƦ. ƚ̎ ƛʼ ƣ˾ƢƢƦƤ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ʍ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ɚʻƤ ƫƠƩ "ƚƘῖƘƤ" ʊƤƦƣʻƪ̋Α ƚƘῖƘ ƚʺƨ ƚƜƤƤʿƫƜƠƨƘ c ɌƤ Ɯɾƞ ʊƨƟ̸Ʃ ơƜơƢƞƣʽƤƞῇ ʯƩ ƭƞƪƠƤ ̣ƇƣƞƨƦƩΑ ƫ˂ ƚʺƨ "ƚƜƚʻƘƪƠƤ" ƚƜƚƜƤƤ̎ƪƟƘƠ ƢʽƚƜƠ. ƜʀƜƤΑ ƫˁ ƦʠƤ ɫƣῖƤ ɰƤ ƫ˂ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ; ̤ƐƨƘƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ơƘˀ ɚƤƠƘƬƫ˂Ʃ ơƘˀ ɞƫƦƩ. 5 Źɻ ƣʼƤ ƛʾ ʱƨƘƠ ᾿ŹƫƫƠơƠƪƫˀ ʫƩ ƫ˂ ƧƘƢƘƠ˂Ƥ ̪ƞƫʽƦƤῇ ƜɾƧƜƨ ƙƦ˅ƢƜƠ ƫ˂ Ɯɺơ˂Ʃ ƜɺƛʽƤƘƠΑ ʱƨƘƠ ƚʻƨ ƜɺƪƠ ƛƠʺ ƫ˂ ʋƨˁƝƜƠƤ ƮƜƠƣ̸ƤʻƩ ƫƜ ơƘˀ Ɵʽƨƞ ơƘˀ ƧƤƜ˅ƣƘƫƘ ơƘˀ ƫƦ˄Ʃ ơƘƨƧƦ˄Ʃ ƫƦ˄Ʃ ɚơ ƫ̎Ʃ ƚ̎ƩΑ ʋƨˁƝƦƬƪƘƠ ƛʼ ƛƠơƘˁưƩ ɌƤ "ʏƨƘƠ" ơƘƢƦῖƤƫƦ. ɚƤƠƘƬƫ˂Ʃ ƛʼ ơƘˀ ɞƫƦƩ ơƠƤƛƬƤƜ˅ƜƠ ɟƤ ƫƠ ƜʀƤƘƠ. ƫ˂ ƚʺƨ ƫʺ d ƭƬ˃ƣƜƤƘ ơƘˀ ƫʺ ƚƠƚƤ˃ƣƜƤƘ ɚƤ ƣʽƨƜƠ ɟơƘƪƫƦƤ ƧƨƦʻƚƦƤ ƜɺƩ PLATÃO Crátilo ~ 217 ~ 410d e a tudo em si mesmo passa revista, pode ser desdobrado, como se deu anteriormente com o nome de Zeus, que uns chamam Zêna e outros Dia. O mesmo se dá no presente caso: “eniauton”, por significar nele mesmo (en heautôi), e “etos”, porque passa revista (etazei). A sentença completa deveria ser “que em si mesmo examina” (en heauto etazon); mas, embora única, fica desmembrada, vindo a formar-se, de uma proposição, dois nomes, “eniauton” e “etos”, a partir de uma [e] sentença. Her.: De fato, Sócrates, tens progredido muito. Sóc.: Penso que me adiantei bastante no terreno da sabedoria. Her.: Sem dúvida. Sóc.: Daqui a pouco terás de prodigalizar-me mais calorosos elogios. Her.: [411] Depois dessa classe de palavras, de bom grado ficaria sabendo a razão de ser do acerto desses belos nomes relativos à excelência, como: “prudência”, “inteligência”, “justiça” e os demais da mesma espécie. Sóc.: Com isso, camarada, tocas num gênero de palavras muito para temer. Mas, uma vez que vesti a pele de leão, não fica bem revelar medo; o que é preciso, parece-me, é analisar prudência, inteligência, julgamento, ciência e os [b] demais belos nomes que enumeraste. Her.: Decerto; de forma alguma poderemos desistir de semelhante propósito. Sóc.: Pelo cão, parece que não foi conjetura de todo inútil a que fiz há pouco, a saber, que os homens de antigamente, quandoestabeleceram os nomes, se encontravam em situação idêntica à da maioria dos sábios do nosso tempo, os quais, à força de andar à roda para investigar a natureza das coisas, acabam tomados de vertigem, acreditando que são as próprias coisas que giram e que tudo [c] o mais ao redor deles é pelo mesmo teor. Não atribuem a culpa dessa maneira de pensar ao que se passa no seu íntimo, mas imaginam que decorre das próprias coisas, que nada é estável e permanente, e que passa, e se movimenta, e se encontra em permanente estado de modificação e 410d ƭ̸Ʃ ơƘˀ Ƙʚƫ˂ ɚƤ Ƙʛƫ̹ ɚƥƜƫʻƝƦƤῇ ƫƦ̫ƫƦῇ ʯƪƧƜƨ ɚƤ ƫƦῖƩ Ƨƨ˃ƪƟƜƤ ƫ˂ ƫƦ̫ żƠ˂Ʃ ʎƤƦƣƘ ƛˁƮƘ ƛƠ̋ƨƞƣʽƤƦƤ Ʀɻ ƣʼƤ ž̎ƤƘῇ Ʀɻ ƛʼ żˁƘ ɚơʻƢƦƬƤῇ Ʀʟƫư ơƘˀ ɚƤƫƘ̫ƟƘ Ʀɻ ƣʼƤ "ɚƤƠƘƬƫ˃Ƥῇ" ʏƫƠ 5 ɚƤ ɛƘƬƫ̹ῇ Ʀɻ ƛʼ "ɞƫƦƩῇ" ʏƫƠ ɚƫʻƝƜƠΑ ʋ ƛʼ ʏƢƦƩ Ƣ˃ƚƦƩ ɚƪƫˀƤ ƫ˂ "ɚƤ ɛƘƬƫ̹ ɚƫʻƝƦƤ" ƫƦ̫ƫƦ ƧƨƦƪƘƚƦƨƜ˅ƜƪƟƘƠ ɝƤ ʌƤ ƛˁƮƘῇ ʯƪƫƜ ƛ˅Ʀ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƚƜƚƦƤʽƤƘƠῇ "ɚƤƠƘƬƫ˃Ƥ" ƫƜ ơƘˀ "ɞƫƦƩῇ" ɚƥ ɛƤ˂Ʃ Ƣ˃ƚƦƬ. e ᾿ŹƢƢʺ ƛ̎ƫƘῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƧƦƢ˄ ɚƧƠƛˁƛưƩ. ƈ˃ƨƨư ɮƛƞ ƦʀƣƘƠ ƭƘˁƤƦƣƘƠ ƪƦƭˁƘƩ ɚƢƘ˅ƤƜƠƤ. ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. ƋʻƮƘ ƣ˾ƢƢƦƤ ƭʿƪƜƠƩ. 5 ᾿ŹƢƢʺ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ƜʀƛƦƩ ɞƚưƚƜ ɫƛʽưƩ ɌƤ 411 ƟƜƘƪƘˁƣƞƤ ƫƘ̫ƫƘ ƫʺ ơƘƢʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫˁƤƠ ƧƦƫʼ ʊƨƟ˃ƫƞƫƠ ơƜῖƫƘƠῇ ƫʺ ƧƜƨˀ ƫʾƤ ɊƨƜƫʿƤῇ ƦʁƦƤ "ƭƨ˃ƤƞƪˁƩ" ƫƜ ơƘˀ "ƪ˅ƤƜƪƠƩ" ơƘˀ "ƛƠơƘƠƦƪ˅Ƥƞ" ơƘˀ ƫɐƢƢƘ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƧʻƤƫƘ. ᾿ŽƚƜˁƨƜƠƩ ƣʽƤῇ ʰ ɛƫƘῖƨƜῇ Ʀʚ ƭƘ̫ƢƦƤ ƚʽƤƦƩ ʊƤƦ- ƣʻƫưƤΑ ʏƣưƩ ƛʼ ɚƧƜƠƛʿƧƜƨ ƫʾƤ ƢƜƦƤƫ̎Ƥ ɚƤƛʽƛƬơƘῇ Ʀʚơ ɊƧƦƛƜƠƢƠƘƫʽƦƤ ɊƢƢ' ɚƧƠƪơƜƧƫʽƦƤῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƭƨ˃ƤƞƪƠƤ ơƘˀ ƪ˅ƤƜƪƠƤ ơƘˀ ƚƤˇƣƞƤ ơƘˀ ɚƧƠƪƫʿƣƞƤ ơƘˀ ƫɐƢƢƘ ƛʾ ɍ ƭ̊Ʃ ƧʻƤƫƘ ƫƘ̫ƫƘ ƫʺ ơƘƢʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. b ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ Ʀʚ ƛƜῖ ɫƣ˾Ʃ ƧƨƦƘƧƦƪƫ̎ƤƘƠ. ƂƘˀ ƣʿƤῇ Ƥʾ ƫ˂Ƥ ơ˅ƤƘῇ ƛƦơ̸ ƚʽ ƣƦƠ Ʀʚ ơƘơ̸Ʃ ƣƘƤƫƜ˅ƜƪƟƘƠῇ ʍ ơƘˀ ƤƬƤƛʾ ɚƤƜƤ˃ƞƪƘῇ ʏƫƠ Ʀɻ ƧʻƤƬ ƧƘƢƘƠƦˀ ɎƤƟƨưƧƦƠ Ʀɻ ƫƠƟʽƣƜƤƦƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƧƘƤƫ˂Ʃ ƣ˾ƢƢƦƤῇ ʯƪƧƜƨ 5 ơƘˀ ƫ̸Ƥ Ƥ̫Ƥ Ʀɻ ƧƦƢƢƦˀ ƫ̸Ƥ ƪƦƭ̸Ƥ ʛƧ˂ ƫƦ̫ ƧƬơƤʺ ƧƜƨƠƪƫƨʽ- ƭƜƪƟƘƠ ƝƞƫƦ̫ƤƫƜƩ ʏƧ̋ ɞƮƜƠ ƫʺ ʎƤƫƘ ƜɺƢƠƚƚƠ̸ƪƠƤῇ ơɎƧƜƠƫƘ ƘʚƫƦῖƩ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƧƜƨƠƭʽƨƜƪƟƘƠ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ơƘˀ ƧʻƤƫưƩ ƭʽƨƜƪƟƘƠ· ƘɺƫƠ̸ƤƫƘƠ ƛʾ Ʀʚ ƫ˂ ɞƤƛƦƤ ƫ˂ ƧƘƨʺ ƪƭˁƪƠƤ ƧʻƟƦƩ c ƘɾƫƠƦƤ ƜʀƤƘƠ ƫƘ˅ƫƞƩ ƫ̎Ʃ ƛ˃ƥƞƩῇ ɊƢƢʺ Ƙʚƫʺ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ Ʀʟƫư ƧƜƭƬơʽƤƘƠῇ ƦʚƛʼƤ Ƙʚƫ̸Ƥ ƣ˃ƤƠƣƦƤ ƜʀƤƘƠ Ʀʚƛʼ ƙʽƙƘƠƦƤῇ ɊƢƢʺ ̪ƜῖƤ ơƘˀ ƭʽƨƜƪƟƘƠ ơƘˀ ƣƜƪƫʺ ƜʀƤƘƠ ƧʻƪƞƩ ƭƦƨ˾Ʃ ơƘˀ PLATÃO Crátilo ~ 218 ~ 411c eterna geração. Ao manifestar-me desse modo, tenho em vista todos os nomes há pouco relacionados. Her.: Como assim, Sócrates? Sóc.: Decerto não prestaste a devida atenção ao que foi dito há pouco, que sem a noção de passagem, movimento e geração nenhum desses nomes poderia ter sido criado. Her.: De fato, não pensei nisso. Sóc.: [d] Para começarmos, o primeiro nome a que nos referimos justifica inteiramente a idéia de que tudo se passa desse modo. Her.: Que nome? Sóc.: “Pensamento” (phronêsis), que indica, precisamente, percepção de movimento e de fluxo (phoras kai rhou noêsis); poderá também significar o que ajuda o movimento (onêsin phoras). De qualquer forma, é sempre indicação de movimento. Caso queiras, é absolutamente certo que “conhecimento” (gnômê) significa consideração e exame da geração (gonês nômêsin), pois “considerar” e “examinar” são a mesma coisa. Caso queiras, “pensamento” (noêsis) equivale a desejo de novidade (neou hesis). Ora, no domínio das coisas, novidade significa que elas se encontram em estado de permanente geração. [e] Esse anelo da alma é que o instituidor dos nomes desejou expressar com o termo “neoesin”. Primitivamente era assim, não “noêsis”; porém a letra êta tomou lugar de um duplo epsilon, “noeesin”. A palavra “temperança” (sôphrosynê) é a salvadora (sôtêria) da sabedoria (phronêseôs) que acabamos de examinar. [412] Ciência (epistêmê) está a indicar que a alma de algum valor acompanha (hepomenês) o movimento das coisas, sem passar na sua frente nem deixar-se ficar para trás. Por isso mesmo, deveria ser formada a expressão com o acréscimo de um epsilon: “hepistêmên”. Da mesma forma, “entendimento” (synesis), deve ser interpretado como uma espécie de raciocínio: quando dizemos synienai, é como se disséssemos compreender, pois essa expressão indica [b] que a alma “acompanha” o movimento das coisas. A palavra “sabedoria” (sophia) indica 411c ƚƜƤʽƪƜưƩ ɊƜˁ. Ƣʽƚư ƛʾ ɚƤƤƦʿƪƘƩ Ƨƨ˂Ʃ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ƤƬƤƛʾ ʊƤ˃- 5 ƣƘƫƘ. ƈ̸Ʃ ƛʾ ƫƦ̫ƫƦῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ; Ƈʚ ơƘƫƜƤ˃ƞƪƘƩ ɾƪưƩ ƫʺ ɎƨƫƠ ƢƜƚ˃ƣƜƤƘ ʏƫƠ ƧƘƤƫʻ- ƧƘƪƠƤ ʫƩ ƭƜƨƦƣʽƤƦƠƩ ƫƜ ơƘˀ ̪ʽƦƬƪƠ ơƘˀ ƚƠƚƤƦƣʽƤƦƠƩ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɚƧˁơƜƠƫƘƠ. 10 Ƈʚ ƧʻƤƬ ɚƤƜƟƬƣʿƟƞƤ. ƂƘˀ ƣʾƤ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƫƦ̫ƫƦ ʍ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƜɾƧƦƣƜƤ d ƧƘƤƫʻƧƘƪƠƤ ʫƩ ɚƧˀ ƫƦƠƦ˅ƫưƤ ɚƪƫˁƤ. Ƌ˂ ƧƦῖƦƤ; `ῦ "ƭƨ˃ƤƞƪƠƩ"Α ƭƦƨ˾Ʃ ƚʻƨ ɚƪƫƠ ơƘˀ ̪Ʀ̫ Ƥ˃ƞƪƠƩ. Ɯɾƞ ƛῂ ɌƤ ơƘˀ ʎƤƞƪƠƤ ʛƧƦƢƘƙƜῖƤ ƭƦƨ˾Ʃ· ɊƢƢῂ ƦʠƤ ƧƜƨˁ ƚƜ ƫ˂ 5 ƭʽƨƜƪƟƘˁ ɚƪƫƠƤ. Ɯɺ ƛʼ ƙƦ˅ƢƜƠῇ ɫ "ƚƤˇƣƞ" ƧƘƤƫʻƧƘƪƠƤ ƛƞƢƦῖ ƚƦƤ̎Ʃ ƪơʽƯƠƤ ơƘˀ ƤˇƣƞƪƠƤΑ ƫ˂ ƚʺƨ "Ƥưƣ˾Ƥ" ơƘˀ ƫ˂ "ƪơƦƧƜῖƤ" ƫƘʚƫ˃Ƥ. Ɯɺ ƛʼ ƙƦ˅ƢƜƠῇ Ƙʚƫ˂ ɫ "Ƥ˃ƞƪƠƩ" ƫƦ̫ ƤʽƦƬ ɚƪƫˀƤ ɟƪƠƩῇ ƫ˂ ƛʼ ƤʽƘ ƜʀƤƘƠ ƫʺ ʎƤƫƘ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ƚƠƚƤ˃ƣƜƤƘ ɊƜˀ ƜʀƤƘƠΑ ƫƦ˅ƫƦƬ ƦʠƤ ɚƭˁƜƪƟƘƠ ƫʾƤ ƯƬƮʾƤ ƣƞƤ˅ƜƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ʋ e ƟʽƣƜƤƦƩ ƫʾƤ "ƤƜ˃ƜƪƠƤ." Ʀʚ ƚʺƨ "Ƥ˃ƞƪƠƩ" ƫ˂ ɊƨƮƘῖƦƤ ɚơƘ- ƢƜῖƫƦῇ ɊƢƢῂ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ ɰƫƘ Ɯʀ ɞƛƜƠ ƢʽƚƜƠƤ ƛ˅Ʀῇ "ƤƦʽƜƪƠƤ." "ƪưƭƨƦƪ˅Ƥƞ" ƛʼ ƪưƫƞƨˁƘ Ʀʡ ƤƬƤƛʾ ɚƪơʽƣƣƜƟƘῇ ƭƨƦƤʿ- ƪƜưƩ. ơƘˀ ƣʾƤ ɯ ƚƜ ɚƧƠƪƫʿƣƞ ƣƞƤ˅ƜƠ ʫƩ ƭƜƨƦƣʽƤƦƠƩ ƫƦῖƩ 412 ƧƨʻƚƣƘƪƠƤ ɛƧƦƣʽƤƞƩ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ƫ̎Ʃ ɊƥˁƘƩ Ƣ˃ƚƦƬῇ ơƘˀ ƦʞƫƜ ɊƧƦƢƜƠƧƦƣʽƤƞƩ ƦʞƫƜ ƧƨƦƟƜƦ˅ƪƞƩΑ ƛƠ˂ ƛʾ ɚƣƙʻƢƢƦƤƫƘƩ ƛƜῖ ƫ˂ Ɯʀ "ɛƧƜƱƪƫʿƣƞƤ" ƘʚƫʾƤ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤ. "ƪ˅ƤƜƪƠƩ" ƛῂ Ƙʠ Ʀʟƫư ƣʼƤ ƛ˃ƥƜƠƜƤ ɌƤ ʯƪƧƜƨ ƪƬƢƢƦƚƠƪƣ˂Ʃ ƜʀƤƘƠῇ ʏƫƘƤ ƛʼ 5 ƪƬƤƠʽƤƘƠ Ƣʽƚ̋ῇ ƫƘʚƫ˂Ƥ ƧƘƤƫʻƧƘƪƠƤ ƫ̹ ɚƧˁƪƫƘƪƟƘƠ ƪƬƣƙƘˁ- ƤƜƠ ƢƜƚ˃ƣƜƤƦƤΑ ƪƬƣƧƦƨƜ˅ƜƪƟƘƠ ƚʺƨ ƢʽƚƜƠ ƫʾƤ ƯƬƮʾƤ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠ ƫ˂ "ƪƬƤƠʽƤƘƠ." ɊƢƢʺ ƣʾƤ ɯ ƚƜ "ƪƦƭˁƘ" ƭƦƨ˾Ʃ b PLATÃO Crátilo ~ 219 ~ 412b contato com o movimento das coisas; é expressão por demais obscura e de origem estrangeira. Contudo, devemos lembrar- nos que os poetas sempre que desejam indicar o começo de um movimento rápido empregam a expressão “arrojar-se” (esythê). Entre os Lacedemônios houve um indivíduo célebre chamado “Sous”, pois desse modo é que os Lacedemônios designavam o movimento rápido. O contato com o movimento significa sophia, na pressuposição de que todas as coisas se movem. [c] Quanto à palavra “bem” (agathon) é aplicada a tudo o que na natureza é admirável (agastô), pois, embora as coisas se movimentem, umas o fazem depressa e outras com lentidão. Nem todas, portanto, são boas, mas apenas as velozes. A essa técnica admirável (agastô) é que se dá o nome de “tagathon”. “Justiça” (dikaiosynê) é fácil de explicar, porque se refere à compreensão do justo (dikaiou synesei). “Justo” (dikaion) é mais difícil. Até certo ponto parece haver acordo entre [d] as pessoas; porém logo começa a divergência. Os que admitem que tudo está em movimento imaginam que o conjunto do universo não faz outra coisa senão passar, e que através do conjunto percorre um princípio gerador de tudo o que nasce, elemento rapidíssimo e sutil. Nem lhe seria possível atravessar o todo, se não fosse bastante sutil, para que nada o detivesse, sobre ser tão rápido que passa pelas coisas como se elas fossem imóveis. E como tudo governa esse elemento à sua [e] passagem (diaion), foi com muita propriedade denominado “dikaion”, com o acréscimo de um kappa eufônico. Até esse ponto, como dissemos há pouco, a 412b ɚƭʻƧƫƜƪƟƘƠ ƪƞƣƘˁƤƜƠ. ƪơƦƫưƛʽƪƫƜƨƦƤ ƛʼ ƫƦ̫ƫƦ ơƘˀ ƥƜƤƠ- ơˇƫƜƨƦƤΑ ɊƢƢʺ ƛƜῖ ɚơ ƫ̸Ƥ ƧƦƠƞƫ̸Ƥ ɊƤƘƣƠƣƤ̌ƪơƜƪƟƘƠ ʏƫƠ ƧƦƢƢƘƮƦ̫ ƢʽƚƦƬƪƠƤ ƧƜƨˀ ʏƫƦƬ ɌƤ ƫ˅ƮưƪƠƤ ƫ̸Ƥ ɊƨƮƦƣʽƤưƤ ƫƘƮ˄ ƧƨƦƱʽƤƘƠ "ɚƪ˅Ɵƞ" ƭƘƪˁƤ. ƃƘơưƤƠơ̹ ƛʼ ɊƤƛƨˀ ƫ̸Ƥ 5 ƜʚƛƦơˁƣưƤ ơƘˀ ʎƤƦƣƘ ɰƤ "ƊƦ̫Ʃ"Α ƫʾƤ ƚʺƨ ƫƘƮƜῖƘƤʋƨƣʾƤ Ʀɻ ƃƘơƜƛƘƠƣ˃ƤƠƦƠ ƫƦ̫ƫƦ ơƘƢƦ̫ƪƠƤ. ƫƘ˅ƫƞƩ ƦʠƤ ƫ̎Ʃ ƭƦƨ˾Ʃ ɚƧƘƭʾƤ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ɫ ƪƦƭˁƘῇ ʫƩ ƭƜƨƦƣʽƤưƤ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ. ơƘˀ ƣʾƤ ƫ˃ ƚƜ "ɊƚƘƟ˃Ƥῇ" ƫƦ̫ƫƦ ƫ̎Ʃ ƭ˅ƪƜưƩ ƧʻƪƞƩ ƫ̹ c ɊƚƘƪƫ̹ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɚƧƠơƜῖƪƟƘƠ. ɚƧƜƠƛʾ ƚʺƨ ƧƦƨƜ˅ƜƫƘƠ ƫʺ ʎƤƫƘῇ ɞƤƠ ƣʼƤ Ɏƨῂ ƘʚƫƦῖƩ ƫʻƮƦƩῇ ɞƤƠ ƛʼ ƙƨƘƛƬƫʿƩ. ɞƪƫƠƤ ƦʠƤ Ʀʚ Ƨ˾Ƥ ƫ˂ ƫƘƮ˄ ɊƢƢʺ ƫˀ ƘʚƫƦ̫ ɊƚƘƪƫ˃Ƥ. ƫƦ̫ ƟƦƦ̫ ƛʾ ƫ̹ ɊƚƘƪƫ̹ Ƙʟƫƞ ɫ ɚƧưƤƬƣˁƘ 5 ɚƪƫˁƤῇ "ƫɊƚƘƟ˃Ƥ." "żƠơƘƠƦƪ˅Ƥƞ" ƛʽ, ʏƫƠ ƣʼƤ ɚƧˀ ƫ̏ ƫƦ̫ ƛƠơƘˁƦƬ ƪƬƤʽƪƜƠ ƫƦ̫ƫƦ ơƜῖƫƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ̪˼ƛƠƦƤ ƪƬƣƙƘƢƜῖƤΑ Ƙʚƫ˂ ƛʼ ƫ˂ "ƛˁơƘƠƦƤ" ƮƘƢƜƧ˃Ƥ. ơƘˀ ƚʺƨ ƛʾ ơƘˀ ɞƦƠơƜ ƣʽƮƨƠ ƣʽƤ ƫƦƬ ʋƣƦƢƦƚƜῖƪƟƘƠ ƧƘƨʺ ƧƦƢƢ̸Ƥῇ ɞƧƜƠƫƘ ƛʼ ɊƣƭƠƪƙƞƫƜῖƪƟƘƠ. d ʏƪƦƠ ƚʺƨ ɫƚƦ̫ƤƫƘƠ ƫ˂ Ƨ˾Ƥ ƜʀƤƘƠ ɚƤ ƧƦƨƜˁ˻ῇ ƫ˂ ƣʼƤ ƧƦƢ˄ ƘʚƫƦ̫ ʛƧƦƢƘƣƙʻƤƦƬƪƠƤ ƫƦƠƦ̫ƫ˃Ƥ ƫƠ ƜʀƤƘƠ ƦʁƦƤ ƦʚƛʼƤ ɎƢƢƦ ɬ ƮưƨƜῖƤῇ ƛƠʺ ƛʼ ƫƦ˅ƫƦƬ ƧƘƤƫ˂Ʃ ƜʀƤƘˁ ƫƠ ƛƠƜƥƠ˃Ƥῇ ƛƠῂ Ʀʡ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ƚƠƚƤ˃ƣƜƤƘ ƚˁƚƤƜƪƟƘƠΑ ƜʀƤƘƠ ƛʼ ƫʻƮƠƪƫƦƤ ƫƦ̫ƫƦ ơƘˀ ƢƜƧƫ˃- 5 ƫƘƫƦƤ. Ʀʚ ƚʺƨ ɌƤ ƛ˅ƤƘƪƟƘƠ ɎƢƢưƩ ƛƠʺ ƫƦ̫ ʎƤƫƦƩ ɺʽƤƘƠ ƧƘƤƫ˃Ʃῇ Ɯɺ ƣʾ ƢƜƧƫ˃ƫƘƫ˃Ƥ ƫƜ ɰƤ ʯƪƫƜ Ƙʚƫ˂ ƣƞƛʼƤ ƪƫʽƚƜƠƤῇ ơƘˀ ƫʻƮƠƪƫƦƤ ʯƪƫƜ Ʈƨ̎ƪƟƘƠ ʯƪƧƜƨ ɛƪƫ̸ƪƠ ƫƦῖƩ ɎƢƢƦƠƩ. ɚƧƜˀ ƛῂ ƦʠƤ ɚƧƠƫƨƦƧƜ˅ƜƠ ƫʺ ɎƢƢƘ ƧʻƤƫƘ ƛƠƘƱ˃Ƥῇ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ e ɚơƢʿƟƞ ʊƨƟ̸Ʃ "ƛˁơƘƠƦƤῇ" ƜʚƪƫƦƣˁƘƩ ɟƤƜơƘ ƫʾƤ ƫƦ̫ ơʻƧƧƘ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƧƨƦƪƢƘƙ˃Ƥ. ƣʽƮƨƠ ƣʼƤ ƦʠƤ ɚƤƫƘ̫ƟƘῇ ʍ ƤƬƤƛʾ ɚƢʽ- PLATÃO Crátilo ~ 220 ~ 413a maioria dos homens está de acordo no que respeita à significação [413] de justo. Eu, porém, Hermógenes, com a sede de conhecimento que me caracteriza, investiguei secretamente o assunto e fiquei sabendo que a justiça é a causa de tudo, pois causa é aquilo por que (di’ ho) alguma coisa se produz; particularmente soube que era acertado dar-lhe essa denominação “dia”. Quando, porém, depois de ouvir várias pessoas, pergunto com muita calma: “mas, meus caros, se as coisas se passam desse modo, que vem, afinal, a ser o justo?” Dizem que estou fazendo pergunta descabida [b] e que salto por cima da barreira. Asseveram que já aprendi e ouvi o suficiente a respeito do justo; mas, se se dispõem a satisfazer-me a curiosidade, cada um diz uma coisa, sem nunca chegarem a um acordo entre eles mesmos. Um diz que o justo é o sol, porque é o único elemento que penetra (diaiónta) por tudo e que tudo aquece (kaonta), e governa o conjunto das coisas. Porém, quando, satisfeitíssimo, procuro comunicar a alguém essa noção mirífica, desata a rir essa pessoa e me pergunta se eu acredito mesmo que deixe de haver justiça entre os homens [c] depois que o sol se põe. E se, de minha técnica, volto a insistir junto de meu interlocutor para que me exponha seu pensamento, ele me diz que é o fogo, o que não é fácil de entender. Outro, por seu turno, afirma que não se trata do fogo, mas do calor do fogo. Um terceiro acha que tudo isso é ridículo, asseverando que o justo é o que diz Anaxágoras, a saber, o “pensamento” (noun); é de poder absoluto, não se mistura com nenhuma coisa e a todas elas coordena, pelo fato mesmo de atravessá-las. Nesta altura, amigo, minha perplexidade fica maior do que era antes de eu procurar conhecer a natureza do justo. [d] Mas, para voltarmos ao assunto de nossa digressão, por todas as razões foi que o justo recebeu esse nome. 413a ƚƦƣƜƤῇ ƧƘƨʺ ƧƦƢƢ̸Ƥ ʋƣƦƢƦƚƜῖƫƘƠ ƫƦ̫ƫƦ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ƛˁơƘƠƦƤΑ 413 ɚƚˆ ƛʽ, ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ɏƫƜ ƢƠƧƘƨʾƩ ʬƤ ƧƜƨˀ ƘʚƫƦ̫ῇ ƫƘ̫ƫƘ ƣʼƤ ƧʻƤƫƘ ƛƠƘƧʽƧƬƪƣƘƠ ɚƤ ɊƧƦƨƨʿƫƦƠƩῇ ʏƫƠ ƫƦ̫ƫ˃ ɚƪƫƠ ƫ˂ ƛˁơƘƠƦƤ ơƘˀ ƫ˂ ƘɾƫƠƦƤ – ƛƠ' ʍ ƚʺƨ ƚˁƚƤƜƫƘƠ <ƫƠ >ῇ ƫƦ̫ƫῂ ɞƪƫƠ ƫ˂ ƘɾƫƠƦƤ – ơƘˀ "żˁƘ" ơƘƢƜῖƤ ɞƭƞ ƫƠƩ ƫƦ̫ƫƦ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠƤ ƛƠʺ 5 ƫƘ̫ƫƘ. ɚƧƜƠƛʺƤ ƛῂ ɪƨʽƣƘ ƘʚƫƦ˄Ʃ ɚƧƘƤƜƨưƫ̸ ɊơƦ˅ƪƘƩ ƫƘ̫ƫƘ ƣƞƛʼƤ ɱƫƫƦƤΑ "Ƌˁ ƦʠƤ ƧƦƫῂ ɞƪƫƠƤῇ ʰ ɎƨƠƪƫƜῇ ƛˁơƘƠƦƤῇ Ɯɺ ƫƦ̫ƫƦ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠ;" ƛƦơ̸ ƫƜ ɮƛƞ ƣƘơƨ˃ƫƜƨƘ ƫƦ̫ ƧƨƦƪʿ- ơƦƤƫƦƩ ɚƨưƫ˾Ƥ ơƘˀ ʛƧʼƨ ƫʺ ɚƪơƘƣƣʽƤƘ ɏƢƢƜƪƟƘƠ. ɻơƘƤ̸Ʃ ƚʻƨ ƣʽ ƭƘƪƠ ƧƜƧ˅ƪƟƘƠ ơƘˀ ɚƧƠƮƜƠƨƦ̫ƪƠƤῇ ƙƦƬƢ˃ƣƜƤƦƠ ɊƧƦ- b ƧƠƣƧƢʻƤƘƠ ƣƜῇ ɎƢƢƦƩ ɎƢƢƘ ɮƛƞ ƢʽƚƜƠƤῇ ơƘˀ ƦʚơʽƫƠ ƪƬƣ- ƭưƤƦ̫ƪƠƤ. ʋ ƣʼƤ ƚʺƨ ƫˁƩ ƭƞƪƠƤ ƫƦ̫ƫƦ ƜʀƤƘƠ ƛˁơƘƠƦƤῇ ƫ˂Ƥ ɯƢƠƦƤΑ ƫƦ̫ƫƦƤ ƚʺƨ ƣ˃ƤƦƤ ƛƠƘƱ˃ƤƫƘ ơƘˀ ơʻƦƤƫƘ ɚƧƠƫƨƦ- ƧƜ˅ƜƠƤ ƫʺ ʎƤƫƘ. ɚƧƜƠƛʺƤ ƦʠƤ ƫ̶ Ƣʽƚư Ƙʚƫ˂ ɏƪƣƜƤƦƩ ʫƩ 5 ơƘƢ˃Ƥ ƫƠ ɊơƞơƦˇƩῇ ơƘƫƘƚƜƢ˿ ƣƦƬ ƦʡƫƦƩ ɊơƦ˅ƪƘƩ ơƘˀ ɚƨưƫ˿ Ɯɺ ƦʚƛʼƤ ƛˁơƘƠƦƤ ƦʀƣƘƠ ƜʀƤƘƠ ɚƤ ƫƦῖƩ ɊƤƟƨˇƧƦƠƩ ɚƧƜƠƛʺƤ ʋ ɯƢƠƦƩ ƛ˅̋. ƢƠƧƘƨƦ̫ƤƫƦƩ ƦʠƤ ɚƣƦ̫ ʏƫƠ Ƙʠ ɚơƜῖƤƦƩ c ƢʽƚƜƠ, Ƙʚƫ˃ ƫ˂ Ƨ̫ƨ ƭƞƪƠƤΑ ƫƦ̫ƫƦ ƛʼ Ʀʚ ̪˼ƛƠ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ ƜɺƛʽƤƘƠ. ʋ ƛʼ Ʀʚơ Ƙʚƫ˂ ƫ˂ Ƨ̫ƨ ƭƞƪƠƤῇ ɊƢƢῂ Ƙʚƫ˂ ƫ˂ ƟƜƨƣ˂Ƥ ƫ˂ ɚƤ ƫ̹ ƧƬƨˀ ɚƤ˃Ƥ. ʋ ƛʼ ƫƦ˅ƫưƤ ƣʼƤ ƧʻƤƫưƤ ơƘƫƘƚƜƢ˾Ƥ ƭƞƪƠƤῇ ƜʀƤƘƠ ƛʼ ƫ˂ ƛˁơƘƠƦƤ ʍ ƢʽƚƜƠ ᾿ŹƤƘƥƘƚ˃ƨƘƩῇ ƤƦ̫Ƥ ƜʀƤƘƠ ƫƦ̫ƫƦΑ 5 ƘʚƫƦơƨʻƫƦƨƘ ƚʺƨ Ƙʚƫ˂Ƥ ʎƤƫƘ ơƘˀ ƦʚƛƜƤˀ ƣƜƣƜƠƚƣʽƤƦƤ ƧʻƤƫƘ ƭƞƪˀƤ Ƙʚƫ˂Ƥ ơƦƪƣƜῖƤ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƛƠʺ ƧʻƤƫưƤ ɺ˃ƤƫƘ. ɚƤƫƘ̫ƟƘ ƛʾ ɚƚˇ, ʰ ƭˁƢƜῇ ƧƦƢ˄ ɚƤ ƧƢƜˁƦƤƠ ɊƧƦƨˁ˻ Ɯɺƣˀ ɬ ƧƨˀƤ ɚƧƠƮƜƠƨ̎ƪƘƠ ƣƘƤƟʻƤƜƠƤ ƧƜƨˀ ƫƦ̫ ƛƠơƘˁƦƬ ʏƫƠ ƧƦƫῂ ɞƪƫƠƤ. ɊƢƢῂ ƦʠƤ ƦʡƧƜƨ ɟƤƜơƘ ɚƪơƦƧƦ̫ƣƜƤῇ ƫ˃ ƚƜ ʎƤƦƣƘ ƫƦ̫ƫƦ d ƭƘˁƤƜƫƘƠ Ƙʚƫ̹ ƛƠʺ ƫƘ̫ƫƘ ơƜῖƪƟƘƠ. PLATÃO Crátilo ~ 221 ~ 413d Her.: Quer parecer-me, Sócrates, que ouviste tudo isso de terceiros e que não estás inventando coisa alguma. Sóc.: E com relação aos outros nomes? Her.: Com esses, não. Sóc.: Então, escuta. É possível que com o restante eu consiga também enganar-te, fazendo-te crer que não falo por ouvir dizer. Depois da justiça, que nos falta considerar? Penso que ainda não estudamos a coragem, pois com relação à injustiça [e] é mais do que claro que não passa de um obstáculo ao princípio que percorre o todo (tou diaiontos). O nome andreia está a sugerir que coragem vem de combate. Ora, combate nas coisas, se realmente elas passam, só poderá indicar fluxo ou direção contrária. Se suprimirmos a letra delta de andreia, a palavra assim formada, “anreia”, indica justamente essa oposição. É claro que nem toda oposição à corrente é coragem, mas apenas a que se [414] processa contra a justiça; a não ser assim, a coragem não teria sido elogiada. Os nomes “viril” (arren) e “homem” (anêr) implicam também significado muito próximo do curso para cima (ano rhoê). “Mulher” (gynê) parece-me provir de geração (gonê). A palavra “feminino” (thêly) parece que tirou o nome de thêlê, mamilo. E “mamilo”, Hermógenes, não é assim denominado porque faz germinar (tethêlenai) tal como se dá com as plantas irrigadas? Her.: Pode muito bem ser assim, Sócrates. Sóc.: A expressão “florescer” (thallein) parece indicar o crescimento dos moços, que se processa rapidamente e [b] de súbito. Isso mesmo o legislador representou nesse nome, composto de correr (thein) e saltar (hallesthai). Não sei se estás observando que eu corro velozmente por fora da pista sempre que se me depara chão liso. Não obstante, ainda temos pela frente muita coisa considerada de importância pelo consenso geral. Her.: Dizes a verdade. 413d ƍƘˁƤ̋ ƣƦƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƫƘ̫ƫƘ ƣʼƤ ɊơƞơƦʽƤƘƠ ƫƦƬ ơƘˀ Ʀʚơ ƘʚƫƦƪƮƜƛƠʻƝƜƠƤ. Ƌˁ ƛʼ ƫɐƢƢƘ; 5 Ƈʚ ƧʻƤƬ. ̖ŹơƦƬƜ ƛʿ· ɾƪưƩ ƚʺƨ ɎƤ ƪƜ ơƘˀ ƫʺ ɚƧˁƢƦƠƧƘ ɚƥƘ- ƧƘƫʿƪƘƠƣƠ ʫƩ Ʀʚơ ɊơƞơƦˆƩ Ƣʽƚư. ƣƜƫʺ ƚʺƨ ƛƠơƘƠƦƪ˅ƤƞƤ ƫˁ ɫƣῖƤ ƢƜˁƧƜƫƘƠ; ɊƤƛƨƜˁƘƤ ƦʀƣƘƠ ƦʞƧư ƛƠʿƢƟƦƣƜƤ. ɊƛƠơˁƘ ƣʼƤ ƚʺƨ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ɚƪƫˀƤ ʎƤƫƦƩ ɚƣƧ˃ƛƠƪƣƘ ƫƦ̫ ƛƠƘƱ˃ƤƫƦƩῇ ɊƤƛƨƜˁƘ e ƛʼ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ʫƩ ɚƤ ƣʻƮ̋ ɚƧƦƤƦƣƘƝƦƣʽƤƞƩ ƫ̎Ʃ ɊƤƛƨƜˁƘƩ – ƣʻƮƞƤ ƛῂ ƜʀƤƘƠ ɚƤ ƫ̹ ʎƤƫƠῇ ƜɾƧƜƨ ̪Ɯῖῇ Ʀʚơ ɎƢƢƦ ƫƠ ɬ ƫʾƤ ɚƤƘƤƫˁƘƤ ̪ƦʿƤ – ɚʺƤ ƦʠƤ ƫƠƩ ɚƥʽƢ̋ ƫ˂ ƛʽƢƫƘ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƫ̎Ʃ ɊƤƛƨƜˁƘƩῇ Ƙʚƫ˂ ƣƞƤ˅ƜƠ ƫ˂ ɞƨƚƦƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɫ "ɊƤƨƜˁƘ." 5 ƛ̎ƢƦƤ ƦʠƤ ʏƫƠ Ʀʚ Ƨʻƪ̋ ̪Ʀ̏ ɫ ɚƤƘƤƫˁƘ ̪Ʀʾ ɊƤƛƨƜˁƘ ɚƪƫˁƤῇ ɊƢƢʺ ƫ̏ ƧƘƨʺ ƫ˂ ƛˁơƘƠƦƤ ̪ƜƦ˅ƪ̋Α Ʀʚ ƚʺƨ ɌƤ ɚƧ̋ƤƜῖƫƦ ɫ 414 ɊƤƛƨƜˁƘ. ơƘˀ ƫ˂ "ɎƨƨƜƤ" ơƘˀ ʋ "ɊƤʾƨ" ɚƧˀ ƧƘƨƘƧƢƞƪˁ̶ ƫƠƤˀ ƫƦ˅ƫ̶ ɚƪƫˁῇ ƫ̏ ɎƤ̶ ̪Ʀ̏. "ƚƬƤʾ" ƛʼ ƚƦƤʿ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƙƦ˅ƢƜƪƟƘƠ ƜʀƤƘƠ. ƫ˂ ƛʼ "Ɵ̎ƢƬ" ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ ƟƞƢ̎Ʃ ƫƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ɚƧưƤƦƣʻƪƟƘƠΑ ɫ ƛʼ "ƟƞƢʾ" ɐƨʻ ƚƜῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ʏƫƠ 5 ƫƜƟƞƢʽƤƘƠ ƧƦƠƜῖ ʯƪƧƜƨ ƫʺ Ɋƨƛ˃ƣƜƤƘ; ̖ŽƦƠơʽƤƚƜῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. ƂƘˀ ƣʾƤ Ƙʚƫ˃ ƚƜ ƫ˂ "ƟʻƢƢƜƠƤ" ƫʾƤ ƘʞƥƞƤ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ɊƧƜƠơʻƝƜƠƤ ƫʾƤ ƫ̸Ƥ ƤʽưƤῇ ʏƫƠ ƫƘƮƜῖƘ ơƘˀ ɚƥƘƠƭƤƠƛˁƘ ƚˁƚƤƜƫƘƠ. Ʀʁ˃ƤƧƜƨ ƦʠƤ ƣƜƣˁƣƞƫƘƠ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠῇ ƪƬƤƘƨƣ˃ƪƘƩ b ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƟƜῖƤ ơƘˀ ɏƢƢƜƪƟƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ɊƢƢῂ Ʀʚ ƚʺƨ ɚƧƠ- ƪơƦƧƜῖƩ ƣƜ ʯƪƧƜƨ ɚơƫ˂Ʃ ƛƨ˃ƣƦƬ ƭƜƨ˃ƣƜƤƦƤ ɚƧƜƠƛʺƤ ƢƜˁƦƬ ɚƧƠƢʻƙưƣƘƠΑ ƢƦƠƧƘ ƛʼ ɫƣῖƤ ɞƫƠ ƪƬƮƤʺ ƫ̸Ƥ ƛƦơƦ˅ƤƫưƤ ƪƧƦƬƛƘˁưƤ ƜʀƤƘƠ. 5 ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. PLATÃO Crátilo ~ 222 ~ 414b Sóc.: Uma delas consiste em sabermos o que poderá significar a palavra “técnica” (technên). Her.: Perfeitamente. Sóc.: Ora, não indicará essa expressão possessão do pensamento, no caso de [c] suprimirmos o tau e de inserirmos dois oo, um antes e outro depois do n? Her.: Essa explicação me parece muito rebuscada, Sócrates. Sóc.: Meu bem-aventurado amigo, então não sabes que os nomes primitivos já se encontram soterrados pelas pessoas que se propunham a deixá-los imponentes, acrescentando ou suprimindo letras por simples eufonia, de forma que vieram a ficar irreconhecíveis, fosse isso pelo desejo de torná- los mais bonitos, fosse pelo efeito do tempo. Toma, por exemplo, a palavra “espelho” (katoptron): não parece estranho que lhe tenham intercalado um r? A meu ver, só procedem desse modo as pessoas que não se [d] preocupam com a verdade e que mais cuidam do formato da boca, tanta coisa acrescentando ao nome primitivo, que não há quem possa compreender agora o significado da palavra. E o caso de “sphinx”, que deveria ser phix; e assim com muitas outras. Her.: É assim mesmo como dizes, Sócrates. Sóc.: Se nos permitissem acrescentar letras aos nomes, ou suprimi-las à vontade, fora facílimo acomodar qualquer nome ao objeto que nos aprouvesse. Her.: [e] Dizes a verdade. Sóc.: Sim, é verdade. Mas é preciso que, na qualidade de sábio legislador, te guies pelas regras da moderação e da probabilidade. Her.: Desejaria. Sóc.: E eu te ajudarei, Hermógenes. Mas não sejas meticuloso em excesso, meu caro, [415] para que se “me não enervem os fortes braços”. 414b ̤ƐƤ ƚῂ ɞƪƫƠƤ ɝƤ ơƘˀ "ƫʽƮƤƞƤ" ɺƛƜῖƤ ʏƫƠ ƧƦƫʼ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƜʀƤƘƠ. ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƫƦ̫ƫ˃ ƚƜ ɟƥƠƤ ƤƦ̫ ƪƞƣƘˁƤƜƠῇ ƫ˂ ƣʼƤ ƫƘ̫ 10 ɊƭƜƢ˃ƤƫƠῇ ɚƣƙƘƢ˃ƤƫƠ ƛʼ Ʀʠ ƣƜƫƘƥ˄ ƫƦ̫ ƮƜῖ ơƘˀ ƫƦ̫ Ƥ̫ <ơƘˀ c ƫƦ̫ Ƥ̫> ơƘˀ ƫƦ̫ ɰƫƘ; ƂƘˀ ƣʻƢƘ ƚƜ ƚƢˁƪƮƨưƩῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. ̗Ɛ ƣƘơʻƨƠƜῇ Ʀʚơ ƦʀƪƟῂ ʏƫƠ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƜƟʽƤƫƘ ơƘƫƘơʽƮưƪƫƘƠ ɮƛƞ ʛƧ˂ ƫ̸Ƥ ƙƦƬƢƦƣʽƤưƤ ƫƨƘƚ̶- 5 ƛƜῖƤ Ƙʚƫʻῇ ƧƜƨƠƫƠƟʽƤƫưƤ ƚƨʻƣƣƘƫƘ ơƘˀ ɚƥƘƠƨƦ˅ƤƫưƤ ƜʚƪƫƦƣˁƘƩ ɟƤƜơƘ ơƘˀ ƧƘƤƫƘƮ̏ ƪƫƨƜƭ˃ƤƫưƤῇ ơƘˀ ʛƧ˂ ơƘƢƢưƧƠƪƣƦ̫ ơƘˀ ʛƧ˂ Ʈƨ˃ƤƦƬ. ɚƧƜˀ ɚƤ ƫ̹ "ơƘƫ˃Ƨƫƨ̶" Ʀʚ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ɎƫƦƧƦƤ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ɚƣƙƜƙƢ̎ƪƟƘƠ ƫ˂ ̸̪; ɊƢƢʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƦʀƣƘƠ ƧƦƠƦ̫ƪƠƤ Ʀɻ ƫ̎Ʃ ƣʼƤ ɊƢƞƟƜˁƘƩ ƦʚƛʼƤ ƭƨƦƤƫˁ- ƝƦƤƫƜƩῇ ƫ˂ ƛʼ ƪƫ˃ƣƘ ƧƢʻƫƫƦƤƫƜƩῇ ʯƪƫῂ ɚƧƜƣƙʻƢƢƦƤƫƜƩ d ƧƦƢƢʺ ɚƧˀ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƜƢƜƬƫ̸ƤƫƜƩ ƧƦƠƦ̫ƪƠƤ ƣƞƛῂ ɌƤ ɟƤƘ ɊƤƟƨˇƧưƤ ƪƬƤƜῖƤƘƠ ʏƫƠ ƧƦƫʼ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘΑ ʯƪƧƜƨ ơƘˀ ƫʾƤ ƊƭˁƚƚƘ ɊƤƫˀ "ƭƠơ˂Ʃ" "ƪƭˁƚƚƘ" ơƘƢƦ̫ƪƠƤῇ ơƘˀ ɎƢƢƘ ƧƦƢƢʻ. 5 ƋƘ̫ƫƘ ƣʼƤ ɞƪƫƠƤ ƦʟƫưƩῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. Žɺ ƛῂ Ƙʠ ƫƠƩ ɚʻƪƜƠ ơƘˀ ɚƤƫƠƟʽƤƘƠ ơƘˀ ɚƥƘƠƨƜῖƤ ɏƫƫῂ ɌƤ ƙƦ˅ƢƞƫƘˁ ƫƠƩ ƜɺƩ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ ƧƦƢƢʾ ƜʚƧƦƨˁƘ ɞƪƫƘƠ ơƘˀ Ƨ˾Ƥ ɌƤ ƧƘƤƫˁ ƫƠƩ ʎƤƦƣƘ ƧƨʻƚƣƘƫƠ ƧƨƦƪƘƨƣ˃ƪƜƠƜƤ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. e ᾿ŹƢƞƟ̎ ƣʽƤƫƦƠ. ɊƢƢʺ ƫ˂ ƣʽƫƨƠƦƤ ƦʀƣƘƠ ƛƜῖ ƭƬƢʻƫ- ƫƜƠƤ ơƘˀ ƫ˂ Ɯɺơ˂Ʃ ƪʼ ƫ˂Ƥ ƪƦƭ˂Ƥ ɚƧƠƪƫʻƫƞƤ. źƦƬƢƦˁƣƞƤ ɎƤ. ƂƘˀ ɚƚˇ ƪƦƠ ƪƬƣƙƦ˅ƢƦƣƘƠῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩ. ɊƢƢʺ 5 ƣʾ ƢˁƘƤῇ ʰ ƛƘƠƣ˃ƤƠƜῇ ɊơƨƠƙƦƢƦƚƦ̫, 415 "ƣʿ ƣῂ ɊƧƦƚƬƠˇƪ̋Ʃ ƣʽƤƜƦƩ." PLATÃO Crátilo ~ 223 ~ 415a pois atingiremos o ápice de nossa construção, se depois de técnica passarmos a estudar habilidade (mêchanên). A meu ver, “mêchanê” parece indicar bela realização em qualquer ramo; “mêkos” quer dizer grandeza, tendo sido formado “mêchanê” da união dos dois termos, “mêkous” e “anein”, realizar. Mas, como disse há pouco, precisamos atingir o ápice da exposição. Desejaria procurar saber o que significam os termos “virtude” (aretê) e “vício” (kakia). Ainda não [b] percebo o primeiro, mas o segundo se me parece muito claro, pois está de acordo com tudo o que dissemos até agora. Visto moverem-se as coisas, tudo o que anda mal (kakos ion) é “vício” (kakia). Quando, porém, é na alma que se processa esse movimento viciado, então com maior acerto é dado ao conjunto o nome de vício. O que seja esse movimento viciado, afigura-se-me bastante claro no vocábulo “covardia" (deilia), que ainda não examinamos, por termos saltado por cima dele, [c] quando estudamos coragem. Aliás, pulamos por cima de muito mais coisas. De qualquer forma, covardia quer dizer que a alma está fortemente atada, pois “lian” inculca força. A covardia é pois a mais forte cadeia (desmós) da alma. Dificuldade (aporia) é também vício da alma, formado, ao que parece, de a, privativo, e poreuesthai, tudo o que impede ou dificulta a marcha. Esse é o significado evidente de andar mal (kakos ienai): encontrar obstáculo ou entraves à marcha; quando a alma se acha nessas condições, torna-se cheia de vícios. Se “kakia” é isso que dissemos, “virtude” (aretê) deverá ser precisamente o oposto, por significar, em primeiro lugar, facilidade de movimento, e depois o curso [d] sempre livre de uma alma boa, designação dada, ao que parece, ao movimento desimpedido e livre. Fora mais acertado chamar-lhe “aeireitên”, mas decerto escolheram a expressão airetê por indicar que essa é a disposição preferível entre todas, vindo, por fim, o vocábulo a contrair-se para “aretê”. Por certo voltarás 415a ɞƨƮƦƣƘƠ ƚʺƨ ɚƧˀ ƫʾƤ ơƦƨƬƭʾƤ ʱƤ ƜɾƨƞơƘῇ ɚƧƜƠƛʺƤ ƣƜƫʺ ƫʽƮƤƞƤ ƣƞƮƘƤʾƤ ɚƧƠƪơƜƯˇƣƜƟƘ. "ƣƞƮƘƤʾ" ƚʻƨ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƫƦ̫ ɎƤƜƠƤ ɚƧˀ ƧƦƢ˄ ƪƞƣƜῖƦƤ ƜʀƤƘƠΑ ƫ˂ ƚʺƨ "ƣ̎ơ˃Ʃ" ƧưƩ 5 ƫ˂ ƧƦƢ˄ ƪƞƣƘˁƤƜƠΑ ɚƥ ɊƣƭƦῖƤ ƦʠƤ ƫƦ˅ƫƦƠƤ ƪ˅ƚơƜƠƫƘƠῇ "ƣʿơƦƬƩ" ƫƜ ơƘˀ ƫƦ̫ "ɎƤƜƠƤῇ" ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɫ "ƣƞƮƘƤʿ." ɊƢƢῂῇ ʏƧƜƨ ƤƬƤƛʾ ƜʀƧƦƤῇ ɚƧˀ ƫʾƤ ơƦƨƬƭʾƤ ƛƜῖ ƫ̸Ƥ ƜɺƨƞƣʽƤưƤ ɚƢƟƜῖƤΑ "ɊƨƜƫʾ" ƚʺƨ ơƘˀ "ơƘơˁƘ" ʏƫƠ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƝƞƫƞƫʽƘ. ƫ˂ ƣʼƤ ƦʠƤ ɟƫƜƨƦƤ ƦʞƧư ơƘƟƦƨ̸ῇ ƫ˂ ƛῂ ɟƫƜƨƦƤ b ƛƦơƜῖ ƣƦƠ ơƘƫʻƛƞƢƦƤ ƜʀƤƘƠ. ƪƬƣƭưƤƜῖ ƚʺƨ ƫƦῖƩ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ Ƨ˾ƪƠƤ. ɏƫƜ ƚʺƨ ɺ˃ƤƫưƤ ƫ̸Ƥ ƧƨƘƚƣʻƫưƤῇ Ƨ˾Ƥ ƫ˂ ơƘơ̸Ʃ ɺ˂Ƥ "ơƘơˁƘ" ɌƤ ƜɾƞΑ ƫƦ̫ƫƦ ƛʼ ʏƫƘƤ ɚƤ ƯƬƮ̏ ˞ῇ ƫ˂ ơƘơ̸Ʃ ɺʽƤƘƠ ɚƧˀ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘῇ ƣʻƢƠƪƫƘ ƫʾƤ ƫƦ̫ ʏƢƦƬ ɚƧưƤƬƣˁƘƤ ɞƮƜƠ 5 ƫ̎Ʃ ơƘơˁƘƩ. ƫ˂ ƛʼ ơƘơ̸Ʃ ɺʽƤƘƠ ʏƫƠ ƧƦƫῂ ɞƪƫƠƤῇ ƛƦơƜῖ ƣƦƠ ƛƞƢƦ̫Ƥ ơƘˀ ɚƤ ƫ̏ "ƛƜƠƢˁ˻," ʍ ƦʞƧư ƛƠʿƢƟƦƣƜƤ ɊƢƢῂ ʛƧƜƨʽƙƞƣƜƤῇ ƛʽƦƤ Ƙʚƫ˂ ƣƜƫʺ ƫʾƤ ɊƤƛƨƜˁƘƤ ƪơʽƯƘƪƟƘƠΑ c ƛƦơƦ̫ƣƜƤ ƛʽ ƣƦƠ ơƘˀ ɎƢƢƘ ƧƦƢƢʺ ʛƧƜƨƙƜƙƞơʽƤƘƠ. ɫ ƛῂ ƦʠƤ ƛƜƠƢˁƘ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ƛƜƪƣ˂Ƥ ƜʀƤƘƠ ɺƪƮƬƨ˃ƤΑ ƫ˂ ƚʺƨ "ƢˁƘƤ" ɺƪƮ˅Ʃ ƫˁƩ ɚƪƫƠƤ. ƛƜƪƣ˂Ʃ ƦʠƤ ʋ ƢˁƘƤ ơƘˀ ʋ ƣʽƚƠƪƫƦƩ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ɫ ƛƜƠƢˁƘ ɌƤ ƜɾƞΑ ʯƪƧƜƨ ƚƜ ơƘˀ ɫ ɊƧƦƨˁƘ ơƘơ˃Ƥῇ 5 ơƘˀ Ƨ˾Ƥῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ʏƫƠ ɌƤ ɚƣƧƦƛˆƤ ˞ ƫ̹ ɺʽƤƘƠ ơƘˀ ƧƦƨƜ˅ƜƪƟƘƠ. ƫƦ̫ƫῂ ƦʠƤ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƫ˂ ơƘơ̸Ʃ ɺʽƤƘƠ ƛƞƢƦ̫Ƥῇ ƫ˂ ɺƪƮƦƣʽƤưƩ ƫƜ ơƘˀ ɚƣƧƦƛƠƝƦƣʽƤưƩ ƧƦƨƜ˅ƜƪƟƘƠῇ ʍ ƛʾ ƯƬƮʾ ʏƫƘƤ ɞƮ̋ῇ ơƘơˁ˻ ƣƜƪƫʾ ƚˁƚƤƜƫƘƠ. Ɯɺ ƛῂ ɚƧˀ ƫƦƠƦ˅ƫƦƠƩ ɫ "ơƘơˁƘ" ɚƪƫˀƤ ƫƦʞƤƦƣƘῇ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ƫƦ˅ƫƦƬ ɫ "ɊƨƜƫʾ" ɌƤ 10 Ɯɾƞῇ ƪƞƣƘῖƤƦƤ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƜʚƧƦƨˁƘƤῇ ɞƧƜƠƫƘ ƛʼ ƢƜƢƬƣʽƤƞƤ d ƫʾƤ ̪ƦʾƤ ƫ̎Ʃ ɊƚƘƟ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ƜʀƤƘƠ ɊƜˁ, ʯƪƫƜ ƫ˂ ɊƪƮʽƫưƩ ơƘˀ ƫ˂ ɊơưƢ˅ƫưƩ ɊƜˀ ̪ʽƦƤ ɚƧưƤƬƣˁƘƤ ƜɾƢƞƭƜƤῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƫƦ̫ƫƦ ƫƦʞƤƦƣƘῇ ʊƨƟ̸Ʃ ƣʼƤ ɞƮƜƠ "ɊƜƠƨƜˁƫƞƤ" ơƘƢƜῖƤῇ ƪƬƚơƜơƨ˃ƫƞƫƘƠ ƛʼ ơƘˀ ơƘƢƜῖƫƘƠ "ɊƨƜƫʿ." ơƘˀ ɾƪưƩ ƣƜ Ƙʠ 5 PLATÃO Crátilo ~ 224 ~ 415d a afirmar que estou inventando; só te direi que, se está certa a interpretação de [e] “kakia”, mais do que correta, sem dúvida, é a análise de “aretê”. Her.: [416] E esse nome, “kakon”, quete serviu para explicar tantos outros, por sua vez que significa? Sóc.: Por Zeus, parece-me estranho e sobremodo difícil de explicar. Por isso, mais uma vez vou recorrer ao meu expediente. Her.: Que expediente? Sóc.: Declarar que se trata de expressão bárbara. Her.: Há muita probabilidade de dizeres com acerto. Porém se estiveres de acordo, deixemo-lo de lado e procuremos explicar “belo” (kalon) e “feio” (aischron), para vermos se estão bem formados. Sóc.: “Feio” (aischron) tem para mim significado muito claro, que [b] quadra muito bem com os vocábulos precedentes. Quer parecer-me que tudo o que entrava e detém os seres em seu curso normal foi sempre tratado com menosprezo pelo inventor de nomes. Neste caso particular, chamou “aeischoroun” ao que sempre detém o curso (aei ischonti ton rhoun), que foi presentemente contraído para “aischron”. Her.: E a respeito de “belo” (kalon)? Sóc.: Esse nome é muito mais difícil de compreender. Foi formado apenas por harmonia e pela mudança de ou para o. Her.: Como assim? Sóc.: Para mim, ele significa pensamento. Her.: Que me dizes? Sóc.: [c] Vejamos. Qual te parece ter sido a causa de possuir cada coisa um nome? Não foi o pensamento que impôs nomes? Her.: Sem dúvida. Sóc.: Então, terá de ser o pensamento dos deuses, ou o dos homens, ou de ambos? 415d ƭʿƪƜƠƩ ƧƢʻƫƫƜƠƤΑ ɚƚˆ ƛʽ ƭƞƣƠῇ ƜɾƧƜƨ ʍ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ ƜʀƧƦƤ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠῇ ɫ "ơƘơˁƘῇ" ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƫʾƤ "ɊƨƜƫʾƤ" e ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠƤ. Ƌ˂ ƛʼ ƛʾ "ơƘơ˃Ƥῇ" ƛƠῂ Ʀʡ ƧƦƢƢʺ ƫ̸Ƥ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ 416 ƜɾƨƞơƘƩῇ ƫˁ ɌƤ ƤƦƦῖ ƫƦʞƤƦƣƘ; ̖ŹƫƦƧ˃Ƥ ƫƠ Ƥʾ żˁƘ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ ơƘˀ ƮƘƢƜƧ˂Ƥ ƪƬƣƙƘƢƜῖƤ. ɚƧʻƚư ƦʠƤ ơƘˀ ƫƦ˅ƫ̶ ɚơƜˁƤƞƤ ƫʾƤ ƣƞƮƘƤʿƤ. ƈƦˁƘƤ ƫƘ˅ƫƞƤ; 5 ƋʾƤ ƫƦ̫ ƙƘƨƙƘƨƠơ˃Ƥ ƫƠ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƭʻƤƘƠ ƜʀƤƘƠ. ƂƘˀ ɞƦƠơʻƩ ƚƜ ʊƨƟ̸Ʃ ƢʽƚƦƤƫƠ. ɊƢƢῂ Ɯɺ ƛƦơƜῖ, ƫƘ̫ƫƘ ƣʼƤ ɚ̸ƣƜƤῇ ƫ˂ ƛʼ "ơƘƢ˂Ƥ" ơƘˀ ƫ˂ "ƘɺƪƮƨ˂Ƥ" ƧƜƠƨˇ- ƣƜƟƘ ɺƛƜῖƤ Ƨ̏ ƜʚƢ˃ƚưƩ ɞƮƜƠ. Ƌ˂ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ "ƘɺƪƮƨ˂Ƥ" ơƘˀ ƛʾ ơƘƫʻƛƞƢ˃Ƥ ƣƦƠ 10 ƭƘˁƤƜƫƘƠ ʍ ƤƦƜῖΑ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƚʺƨ ƫƦῖƩ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ ʋƣƦƢƦ- b ƚƜῖƫƘƠ. ƫ˂ ƚʺƨ ɚƣƧƦƛˁƝƦƤ ơƘˀ ɾƪƮƦƤ ƫ̎Ʃ ̪Ʀ̎Ʃ ƫʺ ʎƤƫƘ ƢƦƠƛƦ- ƨƜῖƤ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƛƠʺ ƧƘƤƫ˂Ʃ ʋ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƠƟƜˁƩῇ ơƘˀ Ƥ̫Ƥ ƫ̹ ɊƜˀ ɾƪƮƦƤƫƠ ƫ˂Ƥ ̪Ʀ̫Ƥ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɞƟƜƫƦ <ƫ˂> "ɊƜƠƪƮƦƨƦ̫Ƥ"Α Ƥ̫Ƥ ƛʼ ƪƬƚơƨƦƫʿƪƘƤƫƜƩ "ƘɺƪƮƨ˂Ƥ" ơƘƢƦ̫- 5 ƪƠƤ. Ƌˁ ƛʼ ƫ˂ "ơƘƢ˃Ƥ"; ƋƦ̫ƫƦ ƮƘƢƜƧˇƫƜƨƦƤ ơƘƫƘƤƦ̎ƪƘƠ. ơƘˁƫƦƠ ƢʽƚƜƠ ƚƜ Ƙʚƫ˃· ɋƨƣƦƤˁ˻ ƣ˃ƤƦƤ ơƘˀ ƣʿơƜƠ ƫƦ̫ Ʀʠ ƧƘƨ̎ơƫƘƠ. ƈ̸Ʃ ƛʿ; 10 Ƌ̎Ʃ ƛƠƘƤƦˁƘƩ ƫƠƩ ɞƦƠơƜƤ ɚƧưƤƬƣˁƘ ƜʀƤƘƠ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ƈ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; ƍʽƨƜῇ ƫˁ ƦɾƜƠ ƪ˄ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ƘɾƫƠƦƤ ơƢƞƟ̎ƤƘƠ ɛơʻƪƫ̶ c ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ; ɐƨῂ Ʀʚơ ɚơƜῖƤƦ ƫ˂ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƟʽƣƜƤƦƤ; ƈʻƤƫưƩ ƧƦƬ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƛƠʻƤƦƠƘ ɌƤ Ɯɾƞ ƫƦ̫ƫƦ ɮƫƦƠ ƟƜ̸Ƥ ɬ ɊƤƟƨˇƧưƤ ɬ Ɋƣƭ˃ƫƜƨƘ; 5 PLATÃO Crátilo ~ 225 ~ 416c Her.: Sim. Sóc.: Nesse caso, o que dá nome (to kalesan) às coisas e kaloun vêm a ser o mesmo, a saber, pensamento? Her.: Parece que sim. Sóc.: E não é digno de louvor tudo o que é obra da inteligência e do pensamento, e condenável o contrário disso? Her.: Perfeitamente. Sóc.: [d] A medicina produz trabalho de médico, e a carpintaria trabalho de carpinteiro, não te parece? Her.: Exatamente. Sóc.: E a beleza, produz obras belas? Her.: Forçoso é que assim seja. Sóc.: Ora, já afirmamos que esse é o pensamento? Her.: Com efeito. Sóc.: Sendo assim, “kalon” é a designação muito acertada para o pensamento que produz as obras com que nos deleitamos e a que chamamos belas. Her.: Parece-me que sim. Sóc.: [e] Que outros nomes do mesmo gênero nos falta apreciar? Her.: Os que se relacionam com o bem e o belo, tais como: vantajoso, proveitoso, útil, lucrativo [417] e seus contrários. Sóc.: No que respeita à expressão “vantajoso” (sympheron), tu mesmo atinarás com o significado, se refletires no que ficou dito acima. Parece ser irmã da palavra ciência (epistêmês), que outro fato não indica além de movimento (phoran) da alma, ao acompanhar as coisas, sendo denominados “sympheronta” e “symphora” os efeitos desse movimento, como a indicar que vão junto com as coisas. “Lucrativo” (kerdaleon) vem [b] de lucro (kerdos). Ora, se em lugar do delta, nesse vocábulo, repuseres n, ressaltará o seu significado, que é, nada mais, nada menos, do que outra maneira 416c ƅƘˁ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƫ˂ ơƘƢʽƪƘƤ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ơƘˀ ƫ˂ ơƘƢƦ̫Ƥ ƫƘʚƫ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ ƫƦ̫ƫƦῇ ƛƠʻƤƦƠƘ; ƍƘˁƤƜƫƘƠ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ʏƪƘ ƣʼƤ ɌƤ ƤƦ̫Ʃ ƫƜ ơƘˀ ƛƠʻƤƦƠƘ 10 ɚƨƚʻƪƞƫƘƠῇ ƫƘ̫ƫʻ ɚƪƫƠ ƫʺ ɚƧƘƠƤƜƫʻ, ɍ ƛʼ ƣʿῇ ƯƜơƫʻ; ƈʻƤƬ ƚƜ. Ƌ˂ ƦʠƤ ɺƘƫƨƠơ˂Ƥ ɺƘƫƨƠơʺ ɚƨƚʻƝƜƫƘƠ ơƘˀ ƫ˂ ƫƜơƫƦƤƠ- d ơ˂Ƥ ƫƜơƫƦƤƠơʻ; ɬ Ƨ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; ƇʟƫưƩ ɞƚưƚƜ. ƂƘˀ ƫ˂ ơƘƢƦ̫Ƥ ɎƨƘ ơƘƢʻ; żƜῖ ƚʽ ƫƦƠ. 5 ̖ŽƪƫƠ ƛʽ ƚƜ ƫƦ̫ƫƦῇ ʯƩ ƭƘƣƜƤῇ ƛƠʻƤƦƠƘ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ᾿ƇƨƟ̸Ʃ ɎƨƘ ƭƨƦƤʿƪƜưƩ Ƙʟƫƞ ɫ ɚƧưƤƬƣˁƘ ɚƪƫˀƤ ƫ˂ "ơƘƢ˂Ƥ" ƫ̎Ʃ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ɊƧƜƨƚƘƝƦƣʽƤƞƩῇ ɍ ƛʾ ơƘƢʺ ƭʻƪơƦƤƫƜƩ ƜʀƤƘƠ ɊƪƧƘƝ˃ƣƜƟƘ. 10 ƍƘˁƤƜƫƘƠ. Ƌˁ ƦʠƤ ɞƫƠ ɫƣῖƤ ƢƦƠƧ˂Ƥ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤ; e ƋƘ̫ƫƘ ƫʺ ƧƜƨˀ ƫ˂ ɊƚƘƟ˃Ƥ ƫƜ ơƘˀ ơƘƢ˃Ƥῇ ƪƬƣ- ƭʽƨƦƤƫʻ ƫƜ ơƘˀ ƢƬƪƠƫƜƢƦ̫ƤƫƘ ơƘˀ ʪƭʽƢƠƣƘ ơƘˀ ơƜƨƛƘƢʽƘ 417 ơƘˀ ƫɊƤƘƤƫˁƘ ƫƦ˅ƫưƤ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƫ˂ ƣʼƤ "ƪƬƣƭʽƨƦƤ" ɮƛƞ ƧƦƬ ơɌƤ ƪ˄ ƜʟƨƦƠƩ ɚơ ƫ̸Ƥ Ƨƨ˃ƫƜƨƦƤ ɚƧƠƪơƦƧ̸ƤΑ ƫ̎Ʃ ƚʺƨ ɚƧƠƪƫʿƣƞƩ ɊƛƜƢƭ˃Ƥ ƫƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ. ƦʚƛʼƤ ƚʺƨ ɎƢƢƦ ƛƞƢƦῖ ɬ ƫʾƤ ɏƣƘ ƭƦƨʺƤ ƫ̎Ʃ 5 ƯƬƮ̎Ʃ ƣƜƫʺ ƫ̸Ƥ ƧƨƘƚƣʻƫưƤῇ ơƘˀ ƫʺ ʛƧ˂ ƫƦ̫ ƫƦƠƦ˅ƫƦƬ ƧƨƘƫƫ˃ƣƜƤƘ "ƪƬƣƭʽƨƦƤƫʻ" ƫƜ ơƘˀ "ƪ˅ƣƭƦƨƘ" ơƜơƢ̎ƪƟƘƠ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƪƬƣƧƜƨƠƭʽƨƜƪƟƘƠ ɞƦƠơƜῇ ƫ˂ ƛʽ ƚƜ "ơƜƨƛƘƢʽƦƤ" ɊƧ˂ ƫƦ̫ ơʽƨƛƦƬƩ. "ơʽƨƛƦƩ" ƛʼ Ƥ̫ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ ƛʽƢƫƘ ɊƧƦƛƠƛ˃ƤƫƠ ɚƩ b ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƛƞƢƦῖ ʍ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠΑ ƫ˂ ƚʺƨ ɊƚƘƟ˂Ƥ ơƘƫῂ ɎƢƢƦƤ PLATÃO Crátilo ~ 226 ~ 417b de designar o bem. Quem instituiu esse nome pensava no poder que tem o bem de misturar-se (kerannytai) com todas as coisas, no instante de atravessá-las. Mas, por inserir d no lugar de n, pronunciou “kerdos”. Her.: E que quer dizer “útil” (lysiteloun)? Sóc.: O que parece, Hermógenes, é que essa expressão não tem o sentido que lhe emprestam os [c] comerciantes, de libertar a dívida. Pelo contrário, por tratar-se do que há de mais rápido nos seres, não permite que as coisas parem, nem que venha a ter fim (telos) o movimento do todo, por chegar desaparecer e a parar, porém de contínuo o liberta sempre que ameaça deter-se, tornando-o incessante e imortal. Essa a razão, segundo penso, de ter ele dado ao bem o nome de lysiteloun. O nome “útil” (ophelimon) é estrangeiro. Homero o emprega muitas vezes sob a forma “ophellein”, no sentido de crescer e de fazer. Her.: [d] E que diremos dos contrários desses nomes? Sóc.: A meu ver, não precisamos ocupar-nos com os que são simples negativas dos anteriores. Her.: Quais são eles? Sóc.: “Desvantajoso”, “inútil”, “inaproveitável” e “não lucrativo”. Her.: Dizes a verdade. Sóc.: Porém com “prejudicial” e “danoso”. Her.: Sim. Sóc.: “Prejudicial” (blaberon) significa o que [e] impede o curso (blapton ton rhoun); e “blapton”, por sua vez, o que quer pegar ou deter, boulomenon haptein. Ora, haptein, “pegar ou tocar”, e dein, ligar, têm o mesmo significado, sendo este último, sempre, um termo de censura. Querer deter o curso das coisas deveria se expresso com mais propriedade por “boulapteroun”, designação que, a meu ver, foi melhorada para “blaberon”. Her.: Teus nomes, Sócrates, apresentam 417b ƫƨ˃ƧƦƤ ʊƤƦƣʻƝƜƠ. ʏƫƠ ƚʺƨ ơƜƨʻƤƤƬƫƘƠ ɚƩ ƧʻƤƫƘ ƛƠƜƥƠ˃Ƥῇ ƫƘ˅ƫƞƤ ƘʚƫƦ̫ ƫʾƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ɚƧƦƤƦƣʻƝưƤɞƟƜƫƦ ƫƦʞƤƦƣƘΑ ƛʽƢƫƘ <ƛ'> ɚƤƟƜˀƩ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ Ƥ̫ "ơʽƨƛƦƩ" ɚƭƟʽƚƥƘƫƦ. 5 "ƃƬƪƠƫƜƢƦ̫Ƥ" ƛʼ ƫˁ ƛʿ; ̖ŽƦƠơƜƤῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƦʚƮˀ ơƘƟʻƧƜƨ Ʀɻ ơʻƧƞƢƦƠ Ƙʚƫ̹ Ʈƨ̸ƤƫƘƠῇ ɚʺƤ ƫ˂ ɊƤʻƢưƣƘ ɊƧƦƢ˅̋ῇ Ʀʚ ƫƘ˅ƫ̋ ƢʽƚƜƠƤ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƫ˂ "ƢƬƪƠƫƜƢƦ̫Ƥῇ" ɊƢƢῂ ʏƫƠ ƫʻƮƠƪƫƦƤ ʌƤ ƫƦ̫ ʎƤƫƦƩ c ɿƪƫƘƪƟƘƠ Ʀʚơ ɚ˿ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘῇ Ʀʚƛʼ ƫʽƢƦƩ ƢƘƙƦ̫ƪƘƤ ƫʾƤ ƭƦƨʺƤ ƫƦ̫ ƭʽƨƜƪƟƘƠ ƪƫ̎ƤƘˁ ƫƜ ơƘˀ ƧƘ˅ƪƘƪƟƘƠῇ ɊƢƢῂ ɊƜˀ Ƣ˅ƜƠ Ƙʚƫ̎Ʃ ɎƤ ƫƠ ɚƧƠƮƜƠƨ̏ ƫʽƢƦƩ ɚƚƚˁƚƤƜƪƟƘƠῇ ơƘˀ ƧƘƨʽƮƜƠ ɎƧƘƬƪƫƦƤ ơƘˀ ɊƟʻƤƘƫƦƤ ƘʚƫʿƤῇ ƫƘ˅ƫ̋ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ɚƧƠƭƞƣˁ- 5 ƪƘƠ ƫ˂ ɊƚƘƟ˂Ƥ ƢƬƪƠƫƜƢƦ̫ƤΑ ƫ˂ ƚʺƨ ƫ̎Ʃ ƭƦƨ˾Ʃ Ƣ˅ƦƤ ƫ˂ ƫʽƢƦƩ "ƢƬƪƠƫƜƢƦ̫Ƥ" ơƘƢʽƪƘƠ. "ʪƭʽƢƠƣƦƤ" ƛʼ ƥƜƤƠơ˂Ƥ ƫƦʞƤƦƣƘῇ ˯ ơƘˀ ̣ƇƣƞƨƦƩ ƧƦƢƢƘƮƦ̫ ơʽƮƨƞƫƘƠῇ ƫ̹ "ʊƭʽƢ- ƢƜƠƤ"Α ɞƪƫƠ ƛʼ ƫƦ̫ƫƦ ƫƦ̫ ƘʞƥƜƠƤ ơƘˀ ƧƦƠƜῖƤ ɚƧưƤƬƣˁƘ. Ƌʺ ƛʼ ƛʾ ƫƦ˅ƫưƤ ɚƤƘƤƫˁƘ Ƨ̸Ʃ ɞƮƜƠ ɫƣῖƤ; d ̣ƇƪƘ ƣʼƤ ɊƧ˃ƭƞƪƠƤ Ƙʚƫ̸Ƥῇ ʯƩ ƚʽ ƣƦƠ ƛƦơƜῖῇ ƦʚƛʼƤ ƛƜῖ ƫƘ̫ƫƘ ƛƠƜƥƠʽƤƘƠ. ƈƦῖƘ ƫƘ̫ƫƘ; "᾿Źƪ˅ƣƭƦƨƦƤ" ơƘˀ "ɊƤưƭƜƢʼƩ" ơƘˀ "ɊƢƬƪƠƫƜƢʼƩ" 5 ơƘˀ "ɊơƜƨƛʽƩ." ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. ᾿ŹƢƢʺ "ƙƢƘƙƜƨ˃Ƥ" ƚƜ ơƘˀ "ƝƞƣƠ̸ƛƜƩ." ƅƘˁ. ƂƘˀ ƫ˂ ƣʽƤ ƚƜ "ƙƢƘƙƜƨ˂Ƥ" ƫ˂ ƙƢʻƧƫƦƤ ƫ˂Ƥ ̪Ʀ̫Ƥ 10 ƜʀƤƘƠ ƢʽƚƜƠΑ ƫ˂ ƛʼ "ƙƢʻƧƫƦƤ" Ƙʠ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ƙƦƬƢ˃ƣƜƤƦƤ e ɏƧƫƜƠƤΑ ƫ˂ ƛʼ "ɏƧƫƜƠƤ" ơƘˀ ƛƜῖƤ ƫƘʚƫ˃Ƥ ɚƪƫƠῇ ƫƦ̫ƫƦ ƛʼ ƧƘƤƫƘƮƦ̫ ƯʽƚƜƠ. ƫ˂ ƙƦƬƢ˃ƣƜƤƦƤ ƦʠƤ ɏƧƫƜƠƤ ̪Ʀ̫Ƥ ʊƨƟ˃ƫƘƫƘ ƣʼƤ ɌƤ Ɯɾƞ "ƙƦƬƢƘƧƫƜƨƦ̫Ƥῇ" ơƘƢƢưƧƠƪƟʼƤ ƛʼ ơƘƢƜῖƪƟƘˁ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ "ƙƢƘƙƜƨ˃Ƥ." 5 ƈƦƠơˁƢƘ ƚʽ ƪƦƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɚơƙƘˁƤƜƠ ƫʺ PLATÃO Crátilo ~ 227 ~ 417e todos os matizes imagináveis. Há pouco, quando pronunciaste a palavra “boulapteroun”, tive a impressão de dares à boca a forma da flauta, para cantares o prelúdio [418] do nome de Athena. Sóc.: A culpa não é minha, Hermógenes, porém de quem instituiu os nomes. Her.: Tens razão. Mas, que vem a ser “zêmiôdes”? Sóc.: Que vem a ser “zêmiôdes”?. Observa, Hermógenes, como tenho razão de dizer que com o acréscimo ou a supressão de letras altera-se a tal ponto o sentido das palavras, que, muitas vezes, com ligeira modificação elas passam a significar justamente o [b] contrário do que indicavam antes. É o que se verifica com a palavra “deonti”, que me ocorreu neste momento, por lembrar-me do que ia dizer-te, que a linguagem moderna, com seus requintes de beleza, de tal modo torceu o sentido de “deon” e “zêmiôdes”, que ambos os vocábulos vieram a perder o significado primitivo que com bastante clareza ressalta na linguagem antiga. Her.: Como assim? Sóc.: Vou explicar-te. Como sabes, nossos ancestrais mostravam grande predileção pelas letras i e d, principalmente [c] as mulheres, que conservam com maior pureza a antiga linguagem. Presentemente, em lugar do i põem epsilon ou ei ou êta, em lugar de d empregam z, por acharem mais elegante desse jeito. Her.: Como assim? Sóc.: Por exemplo: nossos anciãos davam ao dia o nome de “himeran” ou “hemeran”; os de agora, “hêmera”. Her.: É certo. Sóc.: E não percebes que o nome antigo, por si só, revela o pensamento de quem o formulou? Porque os homens se alegravam 417e ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ơƘˀ ƚʺƨ Ƥ̫Ƥ ƣƦƠ ɞƛƦƥƘƩ ʯƪƧƜƨ ƫƦ̫ ƫ̎Ʃ ᾿ŹƟƞƤʻƘƩ Ƥ˃ƣƦƬ ƧƨƦƘ˅ƢƠƦƤ ƪƫƦƣƘƬƢ̎ƪƘƠῇ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƧƨƦƜƠƧˆƤ ƫ˂ "ƙƦƬƢƘƧƫƜƨƦ̫Ƥ." 418 Ƈʚơ ɚƚˇ, ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƘɾƫƠƦƩῇ ɊƢƢῂ Ʀɻ ƟʽƣƜƤƦƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩΑ ɊƢƢʺ ƛʾ ƫ˂ "ƝƞƣƠ̸ƛƜƩ" ƫˁ ɌƤ Ɯɾƞ; Ƌˁ ƛῂ ɌƤ Ɯɾƞ ƧƦƫʼ "ƝƞƣƠ̸ƛƜƩ"; ƟʽƘƪƘƠῇ ʰ ῾Žƨƣ˃- 5 ƚƜƤƜƩ, ʫƩ ɚƚˆ ɊƢƞƟ̎ Ƣʽƚư ƢʽƚưƤ ʏƫƠ ƧƨƦƪƫƠƟʽƤƫƜƩ ƚƨʻƣ- ƣƘƫƘ ơƘˀ ɚƥƘƠƨƦ̫ƤƫƜƩ ƪƭ˃ƛƨƘ ɊƢƢƦƠƦ̫ƪƠ ƫʺƩ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƛƠƘƤƦˁƘƩῇ ƦʟƫưƩ ʯƪƫƜ ƪƣƠơƨʺ ƧʻƤƬ ƧƘƨƘƪƫƨʽ- ƭƦƤƫƜƩ ɚƤˁƦƫƜ ƫɊƤƘƤƫˁƘ ƧƦƠƜῖƤ ƪƞƣƘˁƤƜƠƤ. ƦʁƦƤ ơƘˀ ɚƤ ƫ̹ b "ƛʽƦƤƫƠ"Α ɚƤƜƤ˃ƞƪƘ ƚʺƨ Ƙʚƫ˂ ơƘˀ ɊƤƜƣƤʿƪƟƞƤ ɎƨƫƠ ɊƧ˂ ƫƦ̫ƛƜ ʍ ɞƣƜƢƢ˃Ƥ ƪƦƠ ɚƨƜῖƤ ʏƫƠ ɫ ƣʼƤ ƤʽƘ ƭưƤʾ ɫƣῖƤ ɫ ơƘƢʾ Ƙʛƫƞ ơƘˀ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ƧƜƨƠʽƫƨƜƯƜ ƣƞƤ˅ƜƠƤ ƫ˂ "ƛʽƦƤ" ơƘˀ ƫ˂ "ƝƞƣƠ̸ƛƜƩῇ" ɊƭƘƤˁƝƦƬƪƘ ʏƫƠ ƤƦƜῖ, ɫ ƛʼ ƧƘƢƘƠʺ Ɋƣƭ˃ƫƜƨƦƤ 5 ƛƞƢƦῖ ʍ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƫƦʞƤƦƣƘ. ƈ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; ᾿Žƚˇ ƪƦƠ ɚƨ̸. ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ Ʀɻ ƧƘƢƘƠƦˀ Ʀɻ ɫƣʽƫƜƨƦƠ ƫ̹ ɺ̸ƫƘ ơƘˀ ƫ̹ ƛʽƢƫƘ Ɯʠ ƣʻƢƘ ɚƮƨ̸ƤƫƦῇ ơƘˀ ƦʚƮ ɯơƠƪƫƘ Ƙɻ ƚƬƤƘῖơƜƩῇ ƘɿƧƜƨ ƣʻƢƠƪƫƘ ƫʾƤ ɊƨƮƘˁƘƤ ƭưƤʾƤ ƪ̷ƝƦƬƪƠ. Ƥ̫Ƥ c ƛʼ ɊƤƫˀ ƣʼƤ ƫƦ̫ ɺ̸ƫƘ ɬ Ɯʀ ɬ ɰƫƘ ƣƜƫƘƪƫƨʽƭƦƬƪƠƤῇ ɊƤƫˀ ƛʼ ƫƦ̫ ƛʽƢƫƘ Ɲ̎ƫƘῇ ʫƩ ƛʾ ƣƜƚƘƢƦƧƨƜƧʽƪƫƜƨƘ ʎƤƫƘ. ƈ̸Ʃ ƛʿ; ƇʁƦƤ Ʀɻ ƣʼƤ ɊƨƮƘƠ˃ƫƘƫƦƠ "ɻƣʽƨƘƤ" ƫʾƤ ɫƣʽƨƘƤ 5 ɚơʻƢƦƬƤῇ Ʀɻ ƛʼ "ɛƣʽƨƘƤῇ" Ʀɻ ƛʼ Ƥ̫Ƥ "ɫƣʽƨƘƤ." ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. ƇʀƪƟƘ ƦʠƤ ʏƫƠ ƣ˃ƤƦƤ ƫƦ˅ƫưƤ ƛƞƢƦῖ ƫ˂ ɊƨƮƘῖƦƤ ʎƤƦƣƘ ƫʾƤ ƛƠʻƤƦƠƘƤ ƫƦ̫ ƟƜƣʽƤƦƬ; ʏƫƠ ƚʺƨ ɋƪƣʽƤƦƠƩ ƫƦῖƩ ɊƤƟƨˇƧƦƠƩ PLATÃO Crátilo ~ 228 ~ 418d de ver a luz sair das [d] trevas, e a desejavam (himeirousin), denominaram-no “himera”, de hímeros, desejo. Her.: É evidente. Sóc.: Porém hoje, de tal modo enfeitaram o vocábulo “hêmera”, que não atinamos com o seu significado. Todavia, há quem pense que o dia recebeu esse nome (hêmera), por deixar afáveis (hêmera) as coisas. Her.: É também o que me parece. Sóc.: E não sabes que os antigos davam ao “jugo” (zygon) o nome de dyogon? Her.: De fato. Sóc.: “Zygon” não tem sentido; “dygon” é que seria a expressão adequada para indicar a atrelagem de dois animais (dyoin agôgên) no veículo a ser [e] puxado. Hoje, porém, dizemos “zygon”. E como esse caso há muitos. Her.: Parece. Sóc.: Na mesma ordem de idéias, observarei que “obrigação” (deon) pronunciado desse jeito significa o contrário de todas as designações do bem. Pois, muito embora seja obrigação (deon) uma espécie de bem, dá a impressão de cadeia (desmos) e obstáculo ao movimento, como se fosse irmão de blaberou. Her.: Dá, realmente, Sócrates, essa impressão. Sóc.: Porém, se restabelecermos a forma primitiva, que se me afigura muito mais correta do que [419] a presentemente usada, concordaria com todos os nomes do bem a que nos referimos, bastando para isso por i no lugar de ei, como era antigamente, porque diion, não deon, designa o bem e é expressão de louvor. Desse modo, não se contradisse quem instituiu os nomes, por significarem a mesma coisa as expressões “obrigatório”, 418d ơƘˀ ɻƣƜˁƨƦƬƪƠƤ ɚơ ƫƦ̫ ƪơ˃ƫƦƬƩ ƫ˂ ƭ̸Ʃ ɚƚˁƚƤƜƫƦῇ ƫƘ˅ƫ̋ d ʪƤ˃ƣƘƪƘƤ "ɻƣʽƨƘƤ." ƍƘˁƤƜƫƘƠ. ƅ̫Ƥ ƛʽ ƚƜ ƫƜƫƨƘƚ̶ƛƞƣʽƤƦƤ Ʀʚƛῂ ɌƤ ơƘƫƘƤƦʿƪƘƠƩ ʏƫƠ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ɫ "ɫƣʽƨƘ." ơƘˁƫƦƠ ƫƠƤʼƩ ƦɾƦƤƫƘƠῇ ʫƩ ƛʾ ɫ ɫƣʽƨƘ ɯƣƜƨƘ ƧƦƠƜῖῇ ƛƠʺ ƫƘ̫ƫƘ ʪƤƦƣʻƪƟƘƠ ƘʚƫʾƤ ƦʟƫưƩ. 5 żƦơƜῖ ƣƦƠ. ƂƘˀ ƫ˃ ƚƜ "ƝƬƚ˂Ƥ" ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ "ƛƬƦƚ˂Ƥ" Ʀɻ ƧƘƢƘƠƦˀ ɚơʻƢƦƬƤ. ƈʻƤƬ ƚƜ. ƂƘˀ ƫ˂ ƣʽƤ ƚƜ "ƝƬƚ˂Ƥ" ƦʚƛʼƤ ƛƞƢƦῖῇ ƫ˂ ƛʼ ƫƦῖƤ 10 ƛƬƦῖƤ ɟƤƜơƘ ƫ̎Ʃ ƛʽƪƜưƩ ɚƩ ƫʾƤ ɊƚưƚʾƤ ɚƧưƤ˃ƣƘƪƫƘƠ e "ƛƬƦƚ˂Ƥ" ƛƠơƘˁưƩΑ Ƥ̫Ƥ ƛʼ "ƝƬƚ˃Ƥ." ơƘˀ ɎƢƢƘ ƧʻƣƧƦƢƢƘ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠ. ƍƘˁƤƜƫƘƠ. ƂƘƫʺ ƫƘʚƫʺ ƫƦˁƤƬƤ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƫ˂ "ƛʽƦƤ" Ʀʟƫư 5 ƢƜƚ˃ƣƜƤƦƤ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ƪƞƣƘˁƤƜƠ Ƨ˾ƪƠ ƫƦῖƩ ƧƜƨˀ ƫ˂ ɊƚƘƟ˂Ƥ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤΑ ɊƚƘƟƦ̫ ƚʺƨ ɺƛʽƘ ƦʠƪƘ ƫ˂ ƛʽƦƤ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƛƜƪƣ˂Ʃ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ơˇƢƬƣƘ ƭƦƨ˾Ʃῇ ʯƪƧƜƨ ɊƛƜƢƭ˂Ƥ ʌƤ ƫƦ̫ ƙƢƘ- ƙƜƨƦ̫. ƂƘˀ ƣʻƢƘῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ Ʀʟƫư ƭƘˁƤƜƫƘƠ. 10 ᾿ŹƢƢῂ Ʀʚơ ɚʺƤ ƫ̹ ɊƨƮƘˁ̶ ʊƤ˃ƣƘƫƠ Ʈƨ̏, ʍ ƧƦƢ˄ ƣ˾ƢƢƦƤ Ɯɺơ˃Ʃ ɚƪƫƠƤ ʊƨƟ̸Ʃ ơƜῖƪƟƘƠ ɬ ƫ˂ Ƥ̫Ƥῇ ɊƢƢῂ ʋƣƦƢƦ- 419 ƚʿƪƜƠ ƫƦῖƩ Ƨƨ˃ƪƟƜƤ ɊƚƘƟƦῖƩῇ ɚʺƤ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ Ɯʀ ƫ˂ ɺ̸ƫƘ ɊƧƦ- ƛƠƛ̹Ʃῇ ʯƪƧƜƨ ƫ˂ ƧƘƢƘƠ˃ƤΑ ƛƠƱ˂Ƥ ƚʺƨ Ƙʠ ƪƞƣƘˁƤƜƠῇ ɊƢƢῂ Ʀʚ ƛʽƦƤῇ ƫɊƚƘƟ˃Ƥῇ ʏƧƜƨ ƛʾ ɚƧƘƠƤƜῖ. ơƘˀ Ʀʟƫư Ʀʚơ ɚƤƘƤƫƠƦ̫ƫƘƠ Ƙʚƫ˂Ʃ Ƙʛƫ̹ ʋ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƠƟʽƣƜƤƦƩῇ ɊƢƢʺ "ƛʽƦƤ" ơƘˀ 5 PLATÃO Crátilo ~ 229 ~ 419a “vantajoso”, “lucrativo”, “proveitoso”, “bom”, “útil” e “fácil”. São nomes diferentes para designar o princípio tão louvado que tudo dirige e coordena, sendo censuradoo que restringe e ata. E o que se [b] dá com “zêmiôdes”: se restabeleceres a pronúncia primitiva, pela substituição de z por d, verás que “dêmiôdes” indica precisamente o que impede a marcha (dounti to ion). Her.: E com relação a “prazer”, “dor”, “desejo” e demais termos da mesma espécie, Sócrates? Sóc.: Não me parecem muito difíceis, Hermógenes. “Prazer” (hêdonê) indica a ação que tende para o lucro (onêsin), porém deu-se a inserção de um d, de forma que ficou “hêdonê” em lugar de “hêonês”. “Dor” (lypê) parece provir da dissolução (dialyseôs) [c] que o corpo experimenta nesses momentos. “Tristeza” (ania) significa obstáculo à marcha. “Dor” (algêdôn) tem feição de vocábulo estrangeiro, derivado de penoso (algeinou). “Sofrimento” (odynê) parece indicar penetração da dor (endyseôs tês lypês). Com relação à “aflição” (achthêdôn) não há quem não veja que significa entrave à locomoção. “Alegria” (chara) parece indicar difusão (diachysei) e facilidade de movimento (rhôes) da alma. “Deleite” (terpsis) vem de [d] agradável (terpnou), e “agradável” (terpnon) de esqueirar-se (herpseõs) na alma o prazer, no jeito de sopro. A rigor, deveria ser “herpnoun”; mas com o tempo alterou-se para “terpnon”. “Alegria” (euphrosynê) dispensa maiores explicações; toda a gente percebe que esse nome vem do movimento da alma bem (eu) combinado com a natureza. O certo seria dizermos “eupheroynên”; semelhantemente dizemos o mesmo de “euphrosynên”. “Epithymia”, também, não oferece dificuldade. É 419a "ʪƭʽƢƠƣƦƤ" ơƘˀ "ƢƬƪƠƫƜƢƦ̫Ƥ" ơƘˀ "ơƜƨƛƘƢʽƦƤ" ơƘˀ "ɊƚƘƟ˂Ƥ" ơƘˀ "ƪƬƣƭʽƨƦƤ" ơƘˀ "ƜʞƧƦƨƦƤ" ƫ˂ Ƙʚƫ˂ ƭƘˁƤƜ- ƫƘƠῇ ɛƫʽƨƦƠƩ ʊƤ˃ƣƘƪƠ ƪƞƣƘῖƤƦƤ ƫ˂ ƛƠƘơƦƪƣƦ̫Ƥ ơƘˀ ƛƠƠ˂Ƥ ƧƘƤƫƘƮƦ̫ ɚƚơƜơưƣƠƘƪƣʽƤƦƤῇ ƫ˂ ƛʼ ɾƪƮƦƤ ơƘˀ ƛƦ̫Ƥ ƯƜƚ˃- b ƣƜƤƦƤ. ơƘˀ ƛʾ ơƘˀ ƫ˂ "ƝƞƣƠ̸ƛƜƩῇ" ɚʺƤ ơƘƫʺ ƫʾƤ ɊƨƮƘˁƘƤ ƭưƤʾƤ ɊƧƦƛ̹Ʃ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ Ɲ̎ƫƘ ƛʽƢƫƘῇ ƭƘƤƜῖƫƘˁ ƪƦƠ ơƜῖƪƟƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɚƧˀ ƫ̹ ƛƦ̫ƤƫƠ ƫ˂ ɺ˃Ƥῇ ɚƧƦƤƦƣƘƪƟʼƤ "ƛƞƣƠ̸ƛƜƩ." Ƌˁ ƛʼ ƛʾ "ɫƛƦƤʾ" ơƘˀ "Ƣ˅Ƨƞ" ơƘˀ "ɚƧƠƟƬƣˁƘ" 5 ơƘˀ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ; Ƈʚ ƧʻƤƬ ƮƘƢƜƧʻ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩ. ɯ ƫƜ ƚʺƨ "ɫƛƦƤʿ," ɫ Ƨƨ˂Ʃ ƫʾƤ ʎƤƞƪƠƤ ɞƦƠơƜ ƫƜˁƤƦƬƪƘ Ƨƨ˾ƥƠƩ ƫƦ̫ƫƦ ɞƮƜƠƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ – ƫ˂ ƛʽƢƫƘ ƛʼ ɞƚơƜƠƫƘƠῇ ʯƪƫƜ "ɫƛƦƤʾ" ɊƤƫˀ "ɫƦƤ̎Ʃ" ơƘƢƜῖƫƘƠ – ɯ ƫƜ "Ƣ˅Ƨƞ" ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ ƛƠƘƢ˅ƪƜưƩ c ƫƦ̫ ƪˇƣƘƫƦƩ ɞƦƠơƜƤ ɚƧưƤƦƣʻƪƟƘƠ ɭƤ ɚƤ ƫƦ˅ƫ̶ ƫ̹ ƧʻƟƜƠ ɾƪƮƜƠ ƫ˂ ƪ̸ƣƘ. ơƘˀ ɯ ƚƜ "ɊƤˁƘ" ƫ˂ ɚƣƧƦƛˁƝƦƤ ƫƦ̫ ɺʽƤƘƠ. ɫ ƛʼ "ɊƢƚƞƛˆƤ" ƥƜƤƠơ˃Ƥ ƫƠ ƭƘˁƤƜƫƘˁ ƣƦƠ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ɊƢƚƜƠƤƦ̫ ʪƤƦƣƘƪƣʽƤƦƤ. "ʊƛ˅Ƥƞ" ƛʼ ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ ɚƤƛ˅ƪƜưƩ ƫ̎Ʃ Ƣ˅ƧƞƩ 5 ơƜơƢƞƣʽƤ̋ ɞƦƠơƜƤ. "ɊƮƟƞƛˆƤ" ƛʼ ơƘˀ ƧƘƤƫˀ ƛ̎ƢƦƤ ɊƧƜƠ- ơƘƪƣʽƤƦƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƫ̹ ƫ̎Ʃ ƭƦƨ˾Ʃ ƙʻƨƜƠ. "ƮƘƨʺ" ƛʼ ƫ̏ ƛƠƘƮ˅ƪƜƠ ơƘˀ ƜʚƧƦƨˁ˻ ƫ̎Ʃ ̪Ʀ̎Ʃ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ɞƦƠơƜ ơƜơƢƞ- ƣʽƤ̋. "ƫʽƨƯƠƩ" ƛʼ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƫƜƨƧƤƦ̫Α ƫ˂ ƛʼ "ƫƜƨƧƤ˂Ƥ" ɊƧ˂ d ƫ̎Ʃ ƛƠʺ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ɟƨƯƜưƩ ƧƤƦ̏ ɊƧƜƠơƘƪƟʼƤ ơʽơƢƞƫƘƠῇ ɚƤ ƛˁơ̋ ƣʼƤ ɌƤ "ɟƨƧƤƦƬƤ" ơƘƢƦ˅ƣƜƤƦƤῇ ʛƧ˂ Ʈƨ˃ƤƦƬ ƛʼ "ƫƜƨƧƤ˂Ƥ" ƧƘƨƞƚƣʽƤƦƤ. "ƜʚƭƨƦƪ˅Ƥƞ" ƛʼ ƦʚƛʼƤ ƧƨƦƪƛƜῖƫƘƠ ƫƦ̫ ƛƠ˃ƫƠ ̪ƞƟ̎ƤƘƠΑ ƧƘƤƫˀ ƚʺƨ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ɊƧ˂ ƫƦ̫ Ɯʠ ƫƦῖƩ 5 ƧƨʻƚƣƘƪƠ ƫʾƤ ƯƬƮʾƤ ƪƬƣƭʽƨƜƪƟƘƠ ƫƦ̫ƫƦ ɞƢƘƙƜ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ "ƜʚƭƜƨƦƪ˅ƤƞƤ" ƫ˃ ƚƜ ƛˁơƘƠƦƤΑ ʏƣưƩ ƛʼ Ƙʚƫ˂ ơƘƢƦ̫ƣƜƤ "ƜʚƭƨƦƪ˅ƤƞƤ." Ʀʚƛῂ "ɚƧƠƟƬƣˁƘ" ƮƘƢƜƧ˃ƤΑ ƫ̏ PLATÃO Crátilo ~ 230 ~ 419d evidente que o nome provém da força que entra [e] no coração (epi thymon iousê). Por sua vez, “paixão” (thymos) deriva da impetuosidade (thyseôs) e efervescência da alma. “Desejo” (himeros) é assim chamado por causa da corrente que arrasta com mais força a alma; visto correr com anelo (iemonos rhei) para as [420] coisas e mostrar-se desejoso delas, atrai grandemente a alma pela impetuosidade (hesin) de seu curso. Por todas essas qualidades foi denominado “himeros”. “Saudade” (pothos), por seu turno, não designa, como himeros, desejo de algo presente, porém ausente e de alhures (pou), donde haver sido denominado “pothos” o sentimento que é chamado “himeros” quando está presente o objeto do desejo. Desaparecido esse objeto, recebeu aquele o nome de “pothos”. Quanto a “amor” (erôs), por correr (esrei) para a alma, vindo de fora, sem ser inerente à pessoa em que se [b] faz sentir, porém, nela introduzida pelos olhos, foi antigamente denominado “esros”, quando se usava ou em lugar de ômega; agora, porém, chama-se “erôs”, por haver retomado o ômega o seu lugar. E agora dizes o que ainda desejas examinar? Her.: Que pensas a respeito de “opinião” (doxa) e das palavras do mesmo grupo? Sóc.: “Doxa” vem de procura (diôxei), que leva a alma a conhecer a natureza das coisas, ou do disparo do arco (toxou), o que, a meu ver, é o mais provável. “Opinião” (oiêsis), pelo menos, confirma essa explicação. Parece indicar esse nome o avanço da [c] alma em direção das coisas, para conhecer sua natureza, da mesma forma que “conselho” (boulê) se relaciona com “tiro” (bolên), assim como “querer” (boulesthai) reúne as duas acepções: pôr a mira em, e deliberar. Todas essas expressões vêm no cortejo de doxa e parecem implicar a idéia de tiro (bolês), como, por outro lado, o contrário disso, 419d ƚʺƨ ɚƧˀ ƫ˂Ƥ ƟƬƣ˂Ƥ ɺƦ˅ƪ̋ ƛƬƤʻƣƜƠ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ƫƦ̫ƫƦ ɚơƢʿƟƞ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. "ƟƬƣ˂Ʃ" ƛʼ ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ Ɵ˅ƪƜưƩ ơƘˀ ƝʽƪƜưƩ e ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ɞƮƦƠ ɌƤ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. ɊƢƢʺ ƣʾƤ "ɿƣƜƨ˃Ʃ" ƚƜ ƫ̹ ƣʻƢƠƪƫƘ ɟƢơƦƤƫƠ ƫʾƤ ƯƬƮʾƤ ̪̹ ɚƧưƤƦƣʻƪƟƞΑ ʏƫƠ ƚʺƨ ɻʽƣƜƤƦƩ ̪Ɯῖ ơƘˀ ɚƭƠʽƣƜƤƦƩ ƫ̸Ƥ ƧƨƘƚƣʻƫưƤῇ ơƘˀ Ʀʟƫư 420 ƛʾ ɚƧƠƪƧ˿ ƪƭ˃ƛƨƘ ƫʾƤ ƯƬƮʾƤ ƛƠʺ ƫʾƤ ɟƪƠƤ ƫ̎Ʃ ̪Ʀ̎Ʃ, ɊƧ˂ ƫƘ˅ƫƞƩ ƦʠƤ ƧʻƪƞƩ ƫ̎Ʃ ƛƬƤʻƣƜưƩ "ɿƣƜƨƦƩ" ɚơƢʿƟƞ. ơƘˀ ƣʾƤ "Ƨ˃ƟƦƩ" Ƙʠ ơƘƢƜῖƫƘƠ ƪƞƣƘˁƤưƤ Ʀʚ ƫƦ̫ ƧƘƨ˃ƤƫƦƩ ƜʀƤƘƠ ɊƢƢʺ ƫƦ̫ ɎƢƢƦƟˁ ƧƦƬ ʎƤƫƦƩ ơƘˀ ɊƧ˃ƤƫƦƩ, ʏƟƜƤ "Ƨ˃ƟƦƩ" 5 ɚƧưƤ˃ƣƘƪƫƘƠ ʍƩ ƫ˃ƫƜῇ ʏƫƘƤ ƧƘƨ̏ Ʀʡ ƫƠƩ ɚƭˁƜƫƦῇ "ɿƣƜƨƦƩ" ɚơƘƢƜῖƫƦΑ ɊƧƦƚƜƤƦƣʽƤƦƬ ƛʼ ʋ Ƙʚƫ˂Ʃ ƦʡƫƦƩ "Ƨ˃ƟƦƩ" ɚơƢʿƟƞ. "ɞƨưƩ" ƛʽ, ʏƫƠ ƜɺƪƨƜῖ ɞƥưƟƜƤ ơƘˀ Ʀʚơ ƦɺơƜˁƘ ɚƪƫˀƤ ɫ ̪Ʀʾ Ƙʟƫƞ ƫ̹ ɞƮƦƤƫƠ ɊƢƢῂ ɚƧƜˁƪƘơƫƦƩ ƛƠʺ ƫ̸Ƥ ʊƣƣʻƫưƤῇ ƛƠʺ b ƫƘ̫ƫƘ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ɚƪƨƜῖƤ "ɞƪƨƦƩ" ƫ˃ ƚƜ ƧƘƢƘƠ˂Ƥ ɚơƘƢƜῖƫƦ – ƫ̹ ƚʺƨ Ʀʠ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ ʰ ɚƮƨˇƣƜƟƘ – Ƥ̫Ƥ ƛῂ "ɞƨưƩ" ơʽơƢƞƫƘƠ ƛƠʺ ƫʾƤ ƫƦ̫ ʰ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ Ʀʠ ƣƜƫƘƢƢƘƚʿƤ. ɊƢƢʺ ƫˁ ɞƫƠ Ʀ˄ ƢʽƚƜƠƩ ʏƫƠ ƪơƦƧ̸ƣƜƤ; 5 "ż˃ƥƘ" ơƘˀ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ Ƨ̏ ƪƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ; "ż˃ƥƘ" ƛʾ ɮƫƦƠ ƫ̏ ƛƠˇƥƜƠ ɚƧưƤ˃ƣƘƪƫƘƠῇ ɭƤ ɫ ƯƬƮʾ ƛƠˇơƦƬƪƘ ƫ˂ ƜɺƛʽƤƘƠ ʏƧ̋ ɞƮƜƠ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƧƦƨƜ˅Ɯ- ƫƘƠῇ ɬ ƫ̏ ɊƧ˂ ƫƦ̫ ƫ˃ƥƦƬ ƙƦƢ̏. ɞƦƠơƜ ƛʼ ƫƦ˅ƫ̶ ƣ˾ƢƢƦƤ. ɫ ƚƦ̫Ƥ "ƦɾƞƪƠƩ" ƫƦ˅ƫ̶ ƪƬƣƭưƤƜῖ. "ƦʀƪƠƤ" ƚʺƨ ƫ̎Ʃ ƯƬƮ̎Ʃ ɚƧˀ c Ƨ˾Ƥ Ƨƨ˾ƚƣƘῇ Ʀʁ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ ɟơƘƪƫƦƤ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤῇ ƛƞƢƦ˅ƪ̋ ƧƨƦƪʽƦƠơƜƤῇ ʯƪƧƜƨ ƚƜ ơƘˀ ɫ "ƙƦƬƢʿ" ƧưƩ ƫʾƤ ƙƦƢʿƤῇ ơƘˀ ƫ˂ "ƙƦ˅ƢƜƪƟƘƠ" ƫ˂ ɚƭˁƜƪƟƘƠ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ơƘˀ ƫ˂ "ƙƦƬƢƜ˅Ɯ- ƪƟƘƠ"Α ƧʻƤƫƘ ƫƘ̫ƫƘ ƛ˃ƥ̋ ɛƧ˃ƣƜƤῂ ɎƫƫƘ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƫ̎Ʃ 5 ƙƦƢ̎Ʃ ɊƧƜƠơʻƪƣƘƫƘῇ ʯƪƧƜƨ Ƙʠ ơƘˀ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ɫ PLATÃO Crátilo ~ 231 ~ 420c “ausência de opinião” (aboylia) parece indicar algum desastre (athychia), no sentido de falhar ou de não acertar no alvo, com respeito ao que fora deliberado ou desejado. Her.: [d] Tenho a impressão, Sócrates, de que empilhas por demais as explicações. Sóc.: O fim é dedicado ao deus. Antes, porém, quero explicar o sentido do termo “necessidade” (anagkên), que vem depois dos anteriores, e de “voluntário” (hekousion). Quanto a “voluntário”, é o que cede (eion) e não oferece resistência, porém cede, como disse, ao movimento determinado pela vontade (eikon tô ionti), conforme o nome o indica. O “necessário” (anagkaion) e resistente, visto opor-se à vontade, implica erro e ignorância; a ideia é tirada da [e] travessia de uma torrente de água (agkê), a qual, por ser áspera, ínvia e densa impede a marcha. É bem provável, assim, que a expressão “anagkaion” tivesse sido sugerida pela passagem de uma torrente. Mas, enquanto tivermos força, não desistamos. Não desistas, também; continua a perguntar. Her.: [421] Vou perguntar acerca do que há de mais nobre e belo: “verdade”, “mentira”, “ser”, e o que constitui o próprioobjeto de nosso estudo: “nome”. De onde lhe veio chamar-se nome? Sóc.: Não designas por maiesthai alguma coisa? Her.: Sim, procurar. Sóc.: Quer parecer-me que o vocábulo “nome” (onomati) é uma proposição concentrada, que afirma a existência do ser (on) que investigamos, o “nome”. Compreenderás mais facilmente isso mesmo naquilo que chamamos 420c "ɊƙƦƬƢˁƘ" ɊƫƬƮˁƘ ƛƦơƜῖ ƜʀƤƘƠῇ ʫƩ Ʀʚ ƙƘƢ˃ƤƫƦƩ Ʀʚƛʼ ƫƬƮ˃ƤƫƦƩ Ʀʡ ƫῂ ɞƙƘƢƢƜ ơƘˀ ʍ ɚƙƦ˅ƢƜƫƦ ơƘˀ ƧƜƨˀ Ʀʡ ɚƙƦƬ- ƢƜ˅ƜƫƦ ơƘˀ Ʀʡ ɚƭˁƜƫƦ. ƋƘ̫ƫƘ ɮƛƞ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƧƬơƤ˃ƫƜƨƘ d ɚƧʻƚƜƠƤ. <ŽɺƩ> ƫʽƢƦƩ ƚʺƨ ɮƛƞ Ɵʽư. "ɊƤʻƚơƞƤ" ƛῂ ƦʠƤ ɞƫƠ ƙƦ˅ƢƦƣƘƠ ƛƠƘƧƜƨ˾ƤƘƠῇ ʏƫƠ ƫƦ˅ƫƦƠƩ ɛƥ̎Ʃ ɚƪƫƠῇ ơƘˀ ƫ˂ "ɛơƦ˅- ƪƠƦƤ." ƫ˂ ƣʼƤ ƦʠƤ "ɛơƦ˅ƪƠƦƤῇ" ƫ˂ ƜʀơƦƤ ơƘˀ ƣʾ ɊƤƫƠƫƬƧƦ̫Ƥ 5 ɊƢƢῂῇ ʯƪƧƜƨ Ƣʽƚưῇ ƜʀơƦƤ ƫ̹ ɺ˃ƤƫƠ ƛƜƛƞƢưƣʽƤƦƤ ɌƤ Ɯɾƞ ƫƦ˅ƫ̶ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠῇ ƫ̹ ơƘƫʺ ƫʾƤ ƙƦ˅ƢƞƪƠƤ ƚƠƚƤƦƣʽƤ̶Α ƫ˂ ƛʼ "ɊƤƘƚơƘῖƦƤ" ơƘˀ ɊƤƫˁƫƬƧƦƤῇ ƧƘƨʺ ƫʾƤ ƙƦ˅ƢƞƪƠƤ ʎƤῇ ƫ˂ ƧƜƨˀ ƫʾƤ ɋƣƘƨƫˁƘƤ ɌƤ Ɯɾƞ ơƘˀ ɊƣƘƟˁƘƤῇ ɊƧƜˁơƘƪƫƘƠ ƛʼ ƫ̏ ơƘƫʺ ƫʺ Ɏƚơƞ ƧƦƨƜˁ˻, ʏƫƠ ƛ˅ƪƧƦƨƘ ơƘˀ ƫƨƘƮʽƘ ơƘˀ ƢʻƪƠƘ ʎƤƫƘ e ɾƪƮƜƠ ƫƦ̫ ɺʽƤƘƠ. ɚƤƫƜ̫ƟƜƤ ƦʠƤ ɾƪưƩ ɚơƢʿƟƞ "ɊƤƘƚơƘῖƦƤῇ" ƫ̏ ƛƠʺ ƫƦ̫ ɎƚơƦƬƩ ɊƧƜƠơƘƪƟʼƤ ƧƦƨƜˁ˻. ɟưƩ ƛʼ ƧʻƨƜƪƫƠƤ ɫ ̪ˇƣƞῇ ƣʾ ɊƤƠ̸ƣƜƤ ƘʚƫʿƤΑ ɊƢƢʺ ơƘˀ ƪ˄ ƣʾ ɊƤˁƜƠῇ ɊƢƢʺ ɚƨˇƫƘ. 5 ᾿Žƨưƫ̸ ƛʾ ƫʺ ƣʽƚƠƪƫƘ ơƘˀ ƫʺ ơʻƢƢƠƪƫƘῇ ƫʿƤ ƫƜ 421 "ɊƢʿƟƜƠƘƤ" ơƘˀ ƫ˂ "ƯƜ̫ƛƦƩ" ơƘˀ ƫ˂ "ʌƤ" ơƘˀ Ƙʚƫ˂ ƫƦ̫ƫƦ ƧƜƨˀ ʱƤ Ƥ̫Ƥ ʋ Ƣ˃ƚƦƩ ɫƣῖƤ ɚƪƫƠƤῇ "ʎƤƦƣƘῇ" ƛƠ' ʏƫƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɞƮƜƠ. ƄƘˁƜƪƟƘƠ ƦʠƤ ơƘƢƜῖƩ ƫƠ; 5 ̖ŽƚưƚƜῇ ƫ˃ ƚƜ ƝƞƫƜῖƤ. ̖ŽƦƠơƜ ƫƦˁƤƬƤ ɚơ Ƣ˃ƚƦƬ ʊƤ˃ƣƘƫƠ ƪƬƚơƜơƨƦƫƞƣʽƤ̶, ƢʽƚƦƤƫƦƩ ʏƫƠ ƫƦ̫ƫῂ ɞƪƫƠƤ ʎƤῇ Ʀʡ ƫƬƚƮʻƤƜƠ ƝʿƫƞƣƘῇ ƫ˂ "ʎƤƦƣƘ." ƣ˾ƢƢƦƤ ƛʼ ɌƤ Ƙʚƫ˂ ƚƤƦˁƞƩ ɚƤ ˯ ƢʽƚƦƣƜƤ ƫ˂ PLATÃO Crátilo ~ 232 ~ 421a “a ser denominado” (onomaston), pois diz claramente que se trata do ser sobre que [b] investigamos (on hou masma estin). “Verdade” (alêtheia) parece ter sido também, como os outros, formado por contração. O que essa expressão (alêtheia) significa é o movimento divino do ser, theia alê. “Mentira” (pseudos) indica o contrário de movimento. Nesse passo, encontramos outra vez uma expressão condenatória ao que é contrário ao repouso ou que o impede; sugere a ideia de dormir (katheudousi), porém a inicial ps que lhe foi acrescentada mascara o significado do vocábulo. Quanto a “sendo” (on) e “essência” (ousia), são semelhantes a “alêthei”, com acréscimo do iota: indica movimento (ion) do ser (on), o que também [c] é válido par ao “não-ser” (ouk on), que alguns pronunciam “ouk ion”. Her.: Estou vendo, Sócrates, que manejas o malho com denodo nas tuas interpretações. Mas, e se alguém te interpelasse a respeito de “ion”, “rheon” e “doun”, se receberam com propriedade as respectivas denominações – Sóc.: “Que lhes responderíamos?” Dizes? Ou não? Her.: Exatamente. Sóc.: Há pouco referimo-nos a algo que parece uma espécie de resposta. Her.: Que foi? Sóc.: Ao dizer que são de origem bárbara os nomes cujo sentido nos escapa. Para muitos [d] nomes talvez seja verdadeira a explicação; mas pode também acontecer que a idade dos vocábulos é que os deixa indecifráveis. Com o correr do tempo, os nomes ficaram de tal modo retorcidos, que não admira parecer linguajar bárbaro a antiga fala, em confronto com a dos nossos dias. Her.: Não é fora de propósito o que dizes. 421a "ʊƤƦƣƘƪƫ˃Ƥ"Α ɚƤƫƘ̫ƟƘ ƚʺƨ ƪƘƭ̸Ʃ ƢʽƚƜƠ ƫƦ̫ƫƦ ƜʀƤƘƠ ʌƤ Ʀʡ 10 ƣʻƪƣƘ ɚƪƫˁƤ. ɫ ƛῂ "ɊƢʿƟƜƠƘῇ" ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƫƦῖƩ ɎƢƢƦƠƩ b ɞƦƠơƜΑ ɫ ƚʺƨ ƟƜˁƘ ƫƦ̫ ʎƤƫƦƩ ƭƦƨʺ ɞƦƠơƜ ƧƨƦƪƜƠƨ̎ƪƟƘƠ ƫƦ˅ƫ̶ ƫ̹ ̪ʿƣƘƫƠῇ ƫ̏ "ɊƢƞƟƜˁ˻," ʫƩ ƟƜˁƘ ƦʠƪƘ ɎƢƞ. ƫ˂ ƛʼ "ƯƜ̫ƛƦƩ" ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ƫ̏ ƭƦƨ˿Α ƧʻƢƠƤ ƚʺƨ Ƙʠ ƢƦƠƛƦƨƦ˅- ƣƜƤƦƤ ɯơƜƠ ƫ˂ ɺƪƮ˃ƣƜƤƦƤ ơƘˀ ƫ˂ ɊƤƘƚơƘƝ˃ƣƜƤƦƤ ɫƪƬƮʻƝƜƠƤῇ 5 ɊƧƜˁơƘƪƫƘƠ ƛʼ ƫƦῖƩ ơƘƟƜ˅ƛƦƬƪƠΑ ƫ˂ ƯƜῖ ƛʼ ƧƨƦƪƚƜƤ˃ƣƜƤƦƤ ɚƧƠơƨ˅ƧƫƜƠ ƫʾƤ ƙƦ˅ƢƞƪƠƤ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ. ƫ˂ ƛʼ "ʌƤ" ơƘˀ ɫ "ƦʚƪˁƘ" ʋƣƦƢƦƚƜῖ ƫ̹ ɊƢƞƟƜῖῇ ƫ˂ ɺ̸ƫƘ ɊƧƦƢƘƙ˃ƤΑ ɺ˂Ƥ ƚʺƨ ƪƞƣƘˁƤƜƠῇ ơƘˀ ƫ˂ "Ʀʚơ ʌƤ" Ƙʠ, ʯƩ ƫƠƤƜƩ ơƘˀ ʊƤƦƣʻ- c ƝƦƬƪƠƤ Ƙʚƫ˃ῇ "Ʀʚơ ɺ˃Ƥ." ƋƘ̫ƫƘ ƣʽƤ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɊƤƛƨƜˁưƩ ƧʻƤƬ ƛƠƘơƜơƨƦƫƞơʽƤƘƠΑ Ɯɺ ƛʽ ƫˁƩ ƪƜ ɞƨƦƠƫƦ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ "ɺ˂Ƥ" ơƘˀ ƫ˂ "̪ʽƦƤ" ơƘˀ ƫ˂ "ƛƦ̫Ƥῇ" ƫˁƤƘ ɞƮƜƠ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ƫƘ̫ƫƘ ƫʺ 5 ʊƤ˃ƣƘƫƘ – "Ƌˁ ɌƤ Ƙʚƫ̹ ɊƧƦơƨƠƤƘˁƣƜƟƘ;" ƢʽƚƜƠƩ; ɰ ƚʻƨ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. ̢ŽƤ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ɎƨƫƠ ƧƦƬ ɚƧƦƨƠƪʻƣƜƟƘ ʯƪƫƜ ƛƦơƜῖƤ ƫˀ ƢʽƚƜƠƤ ɊƧƦơƨƠƤ˃ƣƜƤƦƠ. 10 Ƌ˂ ƧƦῖƦƤ ƫƦ̫ƫƦ; ƍʻƤƘƠῇ ʍ ɌƤ ƣʾ ƚƠƚƤˇƪơưƣƜƤῇ ƙƘƨƙƘƨƠơ˃Ƥ ƫƠ ƫƦ̫ƫῂ ƜʀƤƘƠ. Ɯɾƞ ƣʼƤ ƦʠƤ ɾƪưƩ ɎƤ ƫƠ ƫ̏ ɊƢƞƟƜˁ˻ ơƘˀ ƫƦƠƦ̫ƫƦƤ d Ƙʚƫ̸Ƥῇ Ɯɾƞ ƛʼ ơɌƤ ʛƧ˂ ƧƘƢƘƠ˃ƫƞƫƦƩ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ƫ̸Ƥ ʊƤƦ- ƣʻƫưƤ ɊƤƜ˅ƨƜƫƘ ƜʀƤƘƠΑ ƛƠʺ ƚʺƨ ƫ˂ ƧƘƤƫƘƮ̏ ƪƫƨʽƭƜƪƟƘƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ ƦʚƛʼƤ ƟƘƬƣƘƪƫ˂Ƥ ɌƤ Ɯɺ ɫ ƧƘƢƘƠʺ ƭưƤʾ Ƨƨ˂Ʃ ƫʾƤ ƤƬƤˀ ƙƘƨƙƘƨƠơ̎Ʃ ƣƞƛʼƤ ƛƠƘƭʽƨƜƠ. 5 ƂƘˀ ƦʚƛʽƤ ƚƜ ɊƧ˂ ƫƨ˃ƧƦƬ ƢʽƚƜƠƩ. PLATÃO Crátilo ~ 233 ~ 421d Sóc.: Falo que é bem provável que assim seja. Contudo, em nosso debate não devemos dar guarida a expedientes; temos que esforçar-nos para encontrar a explicação certa. Consideremos o seguinte: se alguém interrogar outra pessoa a respeito das palavras [e] que entram na composição de determinada sentença, e depois, dos elementos de que essas palavras se formaram, e assim indefinidamente, a pessoa interrogada não se verá forçada, por fim, a parar com as respostas? Her.: É também o que eu penso. Sóc.: [422] Mas, em que altura tem direito o que responde de recusar-se a prosseguir? Não será quando chegar àqueles vocábulos que são como elementos das próprias palavras e das sentenças? Pois, a rigor, não podemos imaginar que sejam compostos de outras palavras. A palavra “agathon”, por exemplo, revelou-se-nos há pouco como composta de agastou e thoou. “Thoon”, por sua vez, deve provir de outros elementos, e estes também de outros mais. Sempre, porém, que [b] chegarmos a uma palavra não formada de outros nomes, temos o direito de concluir que se trata de elemento primitivo, não explicável por nenhum outro. Her.: Penso que pareces dizer com acerto. Sóc.: Ora bem; as palavras a que se refere tua pergunta de há pouco serão, porventura, elementos originários, e haverá necessidade de empregarmos algum método novo para estudar seu exato significado? Her.: É provável que sim. Sóc.: Sim, é provável, Hermógenes. Pelo menos, parece que os vocábulos [c] precedentes nos impõem essa conclusão. E se assim é, de fato, como estou convencido, ajuda-me nesta investigação, para que eu não saia do caminho certo, quando procuro explicar o sentido exato dos nomes primitivos. Her.: Então expõe, que procurarei ajudar-te na medida de minha força. 421d ƃʽƚư ƚʺƨ ƦʠƤ Ɯɺơ˃ƫƘ. Ʀʚ ƣʽƤƫƦƠ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƧƨƦ- ƭʻƪƜƠƩ ɊƚˆƤ ƛʽƮƜƪƟƘƠῇ ɊƢƢʺ ƧƨƦƟƬƣƞƫʽƦƤ ƫƘ̫ƫƘ ƛƠƘƪơʽ- ƯƘƪƟƘƠ. ɚƤƟƬƣƞƟ̸ƣƜƤ ƛʽῇ Ɯɾ ƫƠƩ ɊƜˁ, ƛƠ' ʱƤ ɌƤ ƢʽƚƞƫƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ɚơƜῖƤƘ ɊƤƜƨʿƪƜƫƘƠ ƫʺ ̪ʿƣƘƫƘῇ ơƘˀ ƘʠƟƠƩ Ƙʠ ƛƠῂ ʱƤ e ɌƤ ƫʺ ̪ʿƣƘƫƘ ƢƜƮƟ̏, ɚơƜῖƤƘ ƧƜ˅ƪƜƫƘƠῇ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƣʾ ƧƘ˅ƪƜ- ƫƘƠ ƧƦƠ̸Ƥῇ ɐƨῂ Ʀʚơ ɊƤʻƚơƞ ƫƜƢƜƬƫ̸ƤƫƘ ɊƧƜƠƧƜῖƤ ƫ˂Ƥ ɊƧƦ- ơƨƠƤ˃ƣƜƤƦƤ; ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. 5 ƈ˃ƫƜ ƦʠƤ ɊƧƜƠƧˆƤ ʋ ɊƧƘƚƦƨƜ˅ưƤ ƛƠơƘˁưƩ ƧƘ˅ƦƠƫƦ 422 ɎƤ; ɐƨῂ Ʀʚơ ɚƧƜƠƛʺƤ ɚƧῂ ɚơƜˁƤƦƠƩ ƚʽƤƞƫƘƠ ƫƦῖƩ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤῇ ɍ ʫƪƧƜƨƜˀ ƪƫƦƠƮƜῖƘ ƫ̸Ƥ ɎƢƢưƤ ɚƪƫˀ ơƘˀ Ƣ˃ƚưƤ ơƘˀ ʊƤƦ- ƣʻƫưƤ; ƫƘ̫ƫƘ ƚʻƨ ƧƦƬ ƦʚơʽƫƠ ƛˁơƘƠƦƤ ƭƘƤ̎ƤƘƠ ɚƥ ɎƢƢưƤ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƪƬƚơƜˁƣƜƤƘῇ ɍƤ ƦʟƫưƩ ɞƮ̋. ƦʁƦƤ ƤƬƤƛʾ ƫ˂ 5 "ɊƚƘƟ˂Ƥ" ɞƭƘƣƜƤ ɚơ ƫƦ̫ ɊƚƘƪƫƦ̫ ơƘˀ ɚơ ƫƦ̫ ƟƦƦ̫ ƪƬƚơƜῖƪƟƘƠῇ ƫ˂ ƛʼ "ƟƦ˂Ƥ" ɾƪưƩ ƭƘῖƣƜƤ ɌƤ ɚƥ ɛƫʽƨưƤῇ ɚơƜῖƤƘ ƛʼ ɚƥ ɎƢƢưƤΑ ɊƢƢῂ ɚʻƤ ƧƦƫʽ ƚƜ ƢʻƙưƣƜƤ ʍ ƦʚơʽƫƠ ɞơ ƫƠƤưƤ b ɛƫʽƨưƤ ƪ˅ƚơƜƠƫƘƠ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ƛƠơƘˁưƩ ɌƤ ƭƘῖƣƜƤ ɚƧˀ ƪƫƦƠ- ƮƜˁ̶ ƫƜ ɮƛƞ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ƦʚơʽƫƠ ƫƦ̫ƫƦ ɫƣ˾Ʃ ƛƜῖƤ ƜɺƩ ɎƢƢƘ ʊƤ˃- ƣƘƫƘ ɊƤƘƭʽƨƜƠƤ. ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖƩʊƨƟ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƤ. 5 ̗Źƨῂ ƦʠƤ ơƘˀ Ƥ̫Ƥ ɏ ƚῂ ɚƨưƫ˿Ʃ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƪƫƦƠƮƜῖƘ ʎƤƫƘ ƫƬƚƮʻƤƜƠῇ ơƘˀ ƛƜῖ Ƙʚƫ̸Ƥ ɎƢƢ̶ ƫƠƤˀ ƫƨ˃Ƨ̶ ɮƛƞ ƫʾƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ɚƧƠƪơʽƯƘƪƟƘƠ ɯƫƠƩ ɚƪƫˁƤ; Žɺơ˃Ʃ ƚƜ. Žɺơ˂Ʃ ƛ̎ƫƘῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩΑ ƧʻƤƫƘ ƚƦ̫Ƥ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƫʺ 10 ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ ƜɺƩ ƫƘ̫ƫƘ ɊƤƜƢƞƢƬƟʽƤƘƠ. Ɯɺ ƛʼ ƫƦ̫ƫƦ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠῇ c ʯƩ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ɞƮƜƠƤῇ ƛƜ̫ƨƦ Ƙʠ ƪƬƤƜƧˁƪơƜƯƘƠ ƣƜƫῂ ɚƣƦ̫ ƣʿ ƫƠ ƧƘƨƘƢƞƨʿƪư ƢʽƚưƤ ƦɿƘƤ ƛƜῖ ƫʾƤ ƫ̸Ƥ ƧƨˇƫưƤ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ƜʀƤƘƠ. ƃʽƚƜ ƣ˃ƤƦƤῇ ʫƩ ʏƪƦƤ ƚƜ ƛƬƤʻƣƜưƩ ƧƘƨῂ ɚƣƦˁ 5 ɚƪƫƠƤ ƪƬƤƜƧƠƪơʽƯƦƣƘƠ. PLATÃO Crátilo ~ 234 ~ 422c Sóc.: Que só há um princípio aplicável a todos os nomes, do primeiro ao último, e que nenhum nome, como tal, difere de outro nome: estou certo de que neste ponto pensas como eu. Her.: Sem dúvida. Sóc.: [d] Mas, a aplicação certa dos nomes que examinamos até agora, não tendia a indicar a natureza das coisas? Her.: Como não? Sóc.: É o que terão de revelar-nos tanto os nomes primitivos quanto os derivados, por isso mesmo que são nomes. Her.: Exatamente. Sóc.: Mas, ao que parece, os nomes derivados só alcançam essa finalidade por intermédio dos primitivos. Her.: É claro. Sóc.: Muito bem. E os primitivos, os que não têm outro nome como substrato, de que modo farão ver, com a maior clareza possível, a realidade, se [e] terão de ser nomes? Responde-me ao seguinte: se não tivéssemos nem voz nem língua, e quiséssemos mostrar as coisas uns aos outros, não procuraríamos fazer como os mudos, indicando-as com as mãos, a cabeça e todo o corpo? Her.: Não haveria outro jeito, Sócrates? Sóc.: [423] A meu parecer, se fosse preciso indicar algumas coisa elevada ou leve, levantaríamos as mãos para o céu, para imitar a própria natureza da coisa; se fosse algo baixo e pesado, para o chão é que as estenderíamos, e no caso de querermos indicar um cavalo a correr, ou qualquer outro animal, bem sabes que procuraríamos deixar nosso corpo semelhante ao deles, tanto quanto possível, assim na forma como no gesto. Her.: Acho que forçosamente é como dizes. Sóc.: É possível, então, segundo penso, exprimir algo por meio do corpo, 422c ̣ƇƫƠ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ƣˁƘ ƚʽ ƫƠƩ ɫ ʊƨƟ˃ƫƞƩ ƧƘƤƫ˂Ʃ ʊƤ˃- ƣƘƫƦƩ ơƘˀ ƧƨˇƫƦƬ ơƘˀ ʛƪƫʻƫƦƬῇ ơƘˀ ƦʚƛʼƤ ƛƠƘƭʽƨƜƠ ƫ̹ ʎƤƦƣƘ ƜʀƤƘƠ ƦʚƛʼƤ Ƙʚƫ̸Ƥῇ ƦʀƣƘƠ ơƘˀ ƪƦˀ ƪƬƤƛƦơƜῖ. ƈʻƤƬ ƚƜ. 10 ᾿ŹƢƢʺ ƣʾƤ ʱƤ ƚƜ Ƥ̫Ƥ ƛƠƜƢƞƢ˅ƟƘƣƜƤ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ d ɫ ʊƨƟ˃ƫƞƩ ƫƦƠƘ˅ƫƞ ƫƠƩ ɚƙƦ˅ƢƜƫƦ ƜʀƤƘƠῇ ƦɿƘ ƛƞƢƦ̫Ƥ ƦʁƦƤ ɟơƘƪƫ˃Ƥ ɚƪƫƠ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ. ƈ̸Ʃ ƚʺƨ Ʀʞ; ƋƦ̫ƫƦ ƣʼƤ ɎƨƘ ƦʚƛʼƤ ɱƫƫƦƤ ơƘˀ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ƛƜῖ ɞƮƜƠƤ 5 ơƘˀ ƫʺ ʟƪƫƜƨƘῇ ƜɾƧƜƨ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɞƪƫƘƠ. ƈʻƤƬ ƚƜ. ᾿ŹƢƢʺ ƫʺ ƣʼƤ ʟƪƫƜƨƘῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƛƠʺ ƫ̸Ƥ ƧƨƦƫʽƨưƤ Ʀʁʻ ƫƜ ɰƤ ƫƦ̫ƫƦ ɊƧƜƨƚʻƝƜƪƟƘƠ. ƍƘˁƤƜƫƘƠ. 10 ŽʀƜƤΑ ƫʺ ƛʼ ƛʾ Ƨƨ̸ƫƘῇ ƦʁƩ ƦʞƧư ɟƫƜƨƘ ʛƧ˃ơƜƠƫƘƠῇ ƫˁƤƠ ƫƨ˃Ƨ̶ ơƘƫʺ ƫ˂ ƛƬƤƘƫ˂Ƥ ʏƫƠ ƣʻƢƠƪƫƘ ƭƘƤƜƨʺ ɫƣῖƤ ƧƦƠʿ- ƪƜƠ ƫʺ ʎƤƫƘῇ ƜɾƧƜƨ ƣʽƢƢƜƠ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠ; ɊƧ˃ơƨƠƤƘƠ ƛʽ ƣƦƠ e ƫ˃ƛƜΑ Ɯɺ ƭưƤʾƤ ƣʾ ƜɾƮƦƣƜƤ ƣƞƛʼ ƚƢ̸ƫƫƘƤῇ ɚƙƦƬƢ˃ƣƜƟƘ ƛʼ ƛƞƢƦ̫Ƥ ɊƢƢʿƢƦƠƩ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘῇ ɐƨῂ Ʀʚơ ɎƤῇ ʯƪƧƜƨ Ƥ̫Ƥ Ʀɻ ɚƤƜƦˁ, ɚƧƜƮƜƠƨƦ̫ƣƜƤ ɌƤ ƪƞƣƘˁƤƜƠƤ ƫƘῖƩ ƮƜƨƪˀ ơƘˀ ơƜƭƘƢ̏ ơƘˀ ƫ̹ ɎƢƢ̶ ƪˇƣƘƫƠ; 5 ƈ̸Ʃ ƚʺƨ ɌƤ ɎƢƢưƩῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ; Žɺ ƣʽƤ ƚῂ ƦʀƣƘƠ ƫ˂ ɎƤư ơƘˀ ƫ˂ ơƦ̫ƭƦƤ ɚƙƦƬƢ˃ƣƜƟƘ 423 ƛƞƢƦ̫Ƥῇ ᾔƨƦƣƜƤ ɌƤ Ƨƨ˂Ʃ ƫ˂Ƥ ƦʚƨƘƤ˂Ƥ ƫʾƤ ƮƜῖƨƘῇ ƣƠƣƦ˅ƣƜƤƦƠ ƘʚƫʾƤ ƫʾƤ ƭ˅ƪƠƤ ƫƦ̫ ƧƨʻƚƣƘƫƦƩΑ Ɯɺ ƛʼ ƫʺ ơʻƫư ơƘˀ ƫʺ ƙƘƨʽƘῇ Ƨƨ˂Ʃ ƫʾƤ ƚ̎Ƥ. ơƘˀ Ɯɺ ɿƧƧƦƤ ƟʽƦƤƫƘ ɮ ƫƠ ɎƢƢƦ ƫ̸Ƥ Ɲ̷ưƤ ɚƙƦƬƢ˃ƣƜƟƘ ƛƞƢƦ̫Ƥῇ ƦʀƪƟƘ ʏƫƠ ʫƩ ʋƣƦƠ˃ƫƘƫῂ ɌƤ ƫʺ 5 ɫƣʽƫƜƨƘ Ƙʚƫ̸Ƥ ƪˇƣƘƫƘ ơƘˀ ƪƮʿƣƘƫƘ ɚƧƦƠƦ̫ƣƜƤ ɚơƜˁƤƦƠƩ. ᾿ŹƤʻƚơƞ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ʫƩ ƢʽƚƜƠƩ ɞƮƜƠƤ. Ƈʟƫư ƚʺƨ ɌƤ ƦʀƣƘƠ ƛʿƢưƣʻ ƫƦƬ ƫ̹ ƪˇƣƘƫƠ PLATÃO Crátilo ~ 235 ~ 423b imitado, ao que parece, o [b] corpo que queremos indicar. Her.: Sim. Sóc.: E uma vez que queremos expressar-nos com a voz, a língua e a boca, não poderemos exprimir o que quer que seja por esse meio, se procurarmos imitar seja o que for? Her.: Necessariamente, é o que me parece. Sóc.: O nome, portanto, como parece, é a imitação vocal da coisa imitada, indicando quem imita, por meio da voz, aquilo mesmo que imita. Her.: É o que penso. Sóc.: [c] Pois eu não, por Zeus! A meu ver, companheiro, essa explicação ainda não serve. Her.: Por quê? Sóc.: Teríamos de concordar que as pessoas que balam como os carneiros, ou cantam como os galos, ou imitam a voz de qualquer outro animal, nomeiam as coisas imitadas. Her.: É assim mesmo como dizes. Sóc.: E parece-te que isso está certo? Her.: Acho que não. Mas, então, Sócrates, que espécie de imitação é o nome? Sóc.: Em primeiro lugar, segundo o meu modo de pensar, não é uma imitação como a da [d] música, muito embora se trate de imitação vocal; depois, segundo penso, quando imitamos o que a música também imita, não estamos dando nome às coisas. Quero dizer o seguinte: não são as coisas dotadas de voz e forma, e muitas também de cor? Her.: Perfeitamente. 423b ɚƚˁƚƤƜƫƦῇ ƣƠƣƞƪƘƣʽƤƦƬῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƫƦ̫ ƪˇƣƘƫƦƩ ɚơƜῖƤƦ ʍ b ɚƙƦ˅ƢƜƫƦ ƛƞƢ̸ƪƘƠ. ƅƘˁ. ᾿ŽƧƜƠƛʾ ƛʼ ƭưƤ̏ ƫƜ ơƘˀ ƚƢˇƫƫ̋ ơƘˀ ƪƫ˃ƣƘƫƠ ƙƦƬƢ˃ƣƜƟƘ ƛƞƢƦ̫Ƥῇ ɐƨῂ Ʀʚ ƫ˃ƫƜ ɛơʻƪƫƦƬ ƛʿƢưƣƘ ɫƣῖƤ 5 ɞƪƫƘƠ ƫ˂ ɊƧ˂ ƫƦ˅ƫưƤ ƚƠƚƤ˃ƣƜƤƦƤῇ ʏƫƘƤ ƣˁƣƞƣƘ ƚʽƤƞƫƘƠ ƛƠʺ ƫƦ˅ƫưƤ ƧƜƨˀ ʋƫƠƦ̫Ƥ; ᾿ŹƤʻƚơƞ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ. ̖ƇƤƦƣῂ Ɏƨῂ ɚƪƫˁƤῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƣˁƣƞƣƘ ƭưƤ̏ ɚơƜˁƤƦƬ ʍ ƣƠƣƜῖƫƘƠῇ ơƘˀ ʊƤƦƣʻƝƜƠ ʋ ƣƠƣƦ˅ƣƜƤƦƩ ƫ̏ ƭưƤ̏ ʍ ɌƤ 10 ƣƠƣ̎ƫƘƠ. żƦơƜῖ ƣƦƠ. Ƅʺ żˁ' ɊƢƢῂ Ʀʚơ ɚƣƦˁ Ƨư ƛƦơƜῖ ơƘƢ̸Ʃ ƢʽƚƜƪƟƘƠῇ ʰ c ɛƫƘῖƨƜ. Ƌˁ ƛʿ; ƋƦ˄Ʃ ƫʺ Ƨƨ˃ƙƘƫƘ ƣƠƣƦƬƣʽƤƦƬƩ ƫƦ˅ƫƦƬƩ ơƘˀ ƫƦ˄Ʃ ɊƢƜơƫƨƬ˃ƤƘƩ ơƘˀ ƫʺ ɎƢƢƘ Ɲ̹Ƙ ɊƤƘƚơƘƝƦˁƣƜƟῂ ɌƤ ʋƣƦ- 5 ƢƦƚƜῖƤ ʊƤƦƣʻƝƜƠƤ ƫƘ̫ƫƘ ɏƧƜƨ ƣƠƣƦ̫ƤƫƘƠ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. ƂƘƢ̸Ʃ ƦʠƤ ɞƮƜƠƤ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ; Ƈʚơ ɞƣƦƠƚƜ. ɊƢƢʺ ƫˁƩ ɎƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƣˁƣƞƪƠƩ Ɯɾƞ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ; 10 ƈƨ̸ƫƦƤ ƣʽƤῇ ʫƩ ɚƣƦˀ ƛƦơƜῖῇ Ʀʚơ ɚʺƤ ơƘƟʻƧƜƨ ƫ̏ ƣƦƬƪƠơ̏ ƣƠƣƦ˅ƣƜƟƘ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ Ʀʟƫư ƣƠƣˇƣƜƟƘῇ ơƘˁƫƦƠ d ƭưƤ̏ ƚƜ ơƘˀ ƫ˃ƫƜ ƣƠƣƦ˅ƣƜƟƘΑ ɞƧƜƠƫƘ Ʀʚơ ɚʺƤ ɏƧƜƨ ɫ ƣƦƬƪƠơʾ ƣƠƣƜῖƫƘƠ ơƘˀ ɫƣƜῖƩ ƣƠƣˇƣƜƟƘῇ Ʀʞ ƣƦƠ ƛƦơƦ̫ƣƜƤ ʊƤƦƣʻƪƜƠƤ. Ƣʽƚư ƛʽ ƫƦƠ ƫƦ̫ƫƦΑ ɞƪƫƠ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠ ƭưƤʾ ơƘˀ ƪƮ̎ƣƘ ɛơʻƪƫ̶ῇ ơƘˀ Ʈƨ̸ƣʻ ƚƜ ƧƦƢƢƦῖƩ; 5 ƈʻƤƬ ƚƜ. PLATÃO Crátilo ~ 236 ~ 423d Sóc.: A meu ver, quando imitamos essas coisas, nada tem que ver essa imitação com a técnica de dar nomes; seu domínio particular é a música e a pintura, não é verdade? Her.: Sim. Sóc.: [e] E que pensas do seguinte: não te parece que cada coisa tem sua essência própria, tal como cor e o que agora acima enumeramos? E a cor, também, para começar, e a voz, não têm também sua essência, assim como tudo o mais que merece a designação ser? Her.: Penso que sim. Sóc.: E então? Se fosse possível imitar isso mesmo, a saber, a essência das coisas, por meio de letras e de sílabas, não se nos tornaria patente a sua natureza? Ou não? Her.: [424] Sem dúvida. Sóc.: E como nomearias quem pudesse fazer isso, da mesma forma que recorreste ao nome de músico num caso anterior de imitação, e noutro ao de pintor? Este, agora, como se chamaria? Her.: Este, Sócrates, no meu modo de pensar, é o perito em nomes, que há muito procurávamos. Sóc.: Se isso for verdade, penso já ser tempo de voltarmos a examinar os nomes a que te referiste: “fluxo” (rhoês), “ir” (ienai), “deter” (skheseôs) para vermos se por meio de letrase sílabas o instituidor desses nomes apreendeu sua maneira [b] de ser e lhes reproduziu a essência, ou se o não fez? Her.: Perfeitamente. Sóc.: Ora bem, vejamos então se são esses os únicos nomes primitivos, ou se há outros nas mesmas condições. Her.: Eu, pelo menos, penso que há. Sóc.: É provável que haja. Mas, que método de análise escolheremos para o ponto em que o imitador começa a imitação? Visto ser feita a imitação da essência por meio de sílabas e de letras, 423d ̖ŽƦƠơƜ ƫƦˁƤƬƤ Ʀʚơ ɚʻƤ ƫƠƩ ƫƘ̫ƫƘ ƣƠƣ̎ƫƘƠῇ Ʀʚƛʼ ƧƜƨˀ ƫƘ˅ƫƘƩ ƫʺƩ ƣƠƣʿƪƜƠƩ ɫ ƫʽƮƤƞ ɫ ʊƤƦƣƘƪƫƠơʾ ƜʀƤƘƠ. ƘʡƫƘƠ ƣʼƤ ƚʻƨ ƜɺƪƠƤ ɫ ƣʼƤ ƣƦƬƪƠơʿ, ɫ ƛʼ ƚƨƘƭƠơʿ· ɰ ƚʻƨ; ƅƘˁ. 10 Ƌˁ ƛʼ ƛʾ ƫ˃ƛƜ; Ʀʚ ơƘˀ ƦʚƪˁƘ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ƜʀƤƘƠ e ɛơʻƪƫ̶, ʯƪƧƜƨ ơƘˀ Ʈƨ̸ƣƘ ơƘˀ ɍ ƤƬƤƛʾ ɚƢʽƚƦƣƜƤ; Ƨƨ̸ƫƦƤ Ƙʚƫ̹ ƫ̹ ƮƨˇƣƘƫƠ ơƘˀ ƫ̏ ƭưƤ̏ Ʀʚơ ɞƪƫƠƤ ƦʚƪˁƘ ƫƠƩ ɛơƘƫʽƨ̶ Ƙʚƫ̸Ƥ ơƘˀ ƫƦῖƩ ɎƢƢƦƠƩ Ƨ˾ƪƠƤ ʏƪƘ ɪƥˁưƫƘƠ ƫƘ˅ƫƞƩ ƫ̎Ʃ ƧƨƦƪƨʿƪƜưƩῇ ƫƦ̫ ƜʀƤƘƠ; 5 ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. Ƌˁ ƦʠƤ; Ɯɾ ƫƠƩ Ƙʚƫ˂ ƫƦ̫ƫƦ ƣƠƣƜῖƪƟƘƠ ƛ˅ƤƘƠƫƦ ɛơʻƪƫƦƬῇ ƫʾƤ ƦʚƪˁƘƤῇ ƚƨʻƣƣƘƪˁ ƫƜ ơƘˀ ƪƬƢƢƘƙƘῖƩῇ ɐƨῂ Ʀʚơ ɌƤ ƛƞƢƦῖ ɟơƘƪƫƦƤ ʍ ɞƪƫƠƤ; ɬ Ʀʞ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. 424 ƂƘˀ ƫˁ ɌƤ ƭƘˁƞƩ ƫ˂Ƥ ƫƦ̫ƫƦ ƛƬƤʻƣƜƤƦƤῇ ʯƪƧƜƨ ƫƦ˄Ʃ ƧƨƦƫʽƨƦƬƩ ƫ˂Ƥ ƣʼƤ ƣƦƬƪƠơ˂Ƥ ɞƭƞƪƟƘῇ ƫ˂Ƥ ƛʽ ƚƨƘƭƠơ˃Ƥ. ƫƦ̫ƫƦƤ ƛʼ ƫˁƤƘ; ƋƦ̫ƫƦ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʏƧƜƨ ƧʻƢƘƠ 5 ƝƞƫƦ̫ƣƜƤῇ ƦʡƫƦƩ ɌƤ ƜʀƤƘƠ ʋ ʊƤƦƣƘƪƫƠơ˃Ʃ. Žɺ ɎƨƘ ƫƦ̫ƫƦ ɊƢƞƟʽƩῇ ɮƛƞ ɞƦƠơƜƤ ɚƧƠƪơƜƧƫʽƦƤ ƧƜƨˀ ɚơƜˁƤưƤ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʱƤ ƪ˄ ɮƨƦƬῇ ƧƜƨˀ "̪Ʀ̎Ʃ" ƫƜ ơƘˀ ƫƦ̫ "ɺʽƤƘƠ" ơƘˀ "ƪƮʽƪƜưƩῇ" Ɯɺ ƫƦῖƩ ƚƨʻƣƣƘƪƠ ơƘˀ ƫƘῖƩ ƪƬƢ- ƢƘƙƘῖƩ ƫƦ̫ ʎƤƫƦƩ ɚƧƠƢƘƣƙʻƤƜƫƘƠ Ƙʚƫ̸Ƥ ʯƪƫƜ ɊƧƦƣƠ- b ƣƜῖƪƟƘƠ ƫʾƤ ƦʚƪˁƘƤῇ ƜɾƫƜ ơƘˀ Ʀʞ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. ƍʽƨƜ ƛʾ ɾƛưƣƜƤ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ɎƨƘ ƫƘ̫ƫƘ ƣ˃ƤƘ ɚƪƫˀ ƫ̸Ƥ ƧƨˇƫưƤ ʊƤƦƣʻƫưƤ ɬ ơƘˀ ɎƢƢƘ ƧƦƢƢʻ. 5 ƇʀƣƘƠ ɞƚưƚƜ ơƘˀ ɎƢƢƘ. Žɺơ˂Ʃ ƚʻƨ. ɊƢƢʺ ƫˁƩ ɌƤ Ɯɾƞ ʋ ƫƨ˃ƧƦƩ ƫ̎Ʃ ƛƠƘƠƨʽ- ƪƜưƩ ʏƟƜƤ ɎƨƮƜƫƘƠ ƣƠƣƜῖƪƟƘƠ ʋ ƣƠƣƦ˅ƣƜƤƦƩ; ɐƨƘ Ʀʚơ ɚƧƜˁƧƜƨ ƪƬƢƢƘƙƘῖƩ ƫƜ ơƘˀ ƚƨʻƣƣƘƪƠƤ ɫ ƣˁƣƞƪƠƩ ƫƬƚƮʻƤƜƠ PLATÃO Crátilo ~ 237 ~ 424b a maneira mais certa não consistirá em distinguir [c] primeiro as letras, e proceder como procedem os que estudam o ritmo, que principiam por determinar as propriedades dos elementos, a seguir as das sílabas, e só depois de haverem chegado a esse ponto, nunca antes, passam a considerar o próprio ritmo? Her.: Sim. Sóc.: E nós, não devemos também estudar as letras, a começar pelas vogais, para depois classificar por espécies as que carecem de som e de ruído – é assim que se exprimem os que entendem do assunto – e as que, não sendo vogais, mudas também não são? E entre as próprias vogais, suas diferentes [d] variedades? Depois de tudo classificado, será preciso considerar as coisas que terão de receber nome, para vermos se entre elas há formas a que todas possam ser reduzidas, como se deu com as letras, e que nos permitam conhecer a sua natureza, e se há, também, espécies entre elas, tal qual se deu com as letras. Uma vez estudado acuradamente tudo isso, teremos de saber agrupar e relacionar as coisas conforme sua semelhança, seja aproximando uma de outra, seja misturando várias, como fazem os pintores, quando querem exprimir a semelhança: às vezes empregam somente púrpura, outras [e] vezes uma cor diferente, ou misturam várias cores, quando, por exemplo, têm de representar a cor da carne ou coisa do mesmo gênero, cada cor, segundo penso, de acordo com a necessidade da imagem. É desse modo, também, que devemos acomodar as letras com relação aos objetos, ora uma para cada um, se nos parecer que assim é preciso, ou muitas ao mesmo tempo, formando o que se denomina sílaba, as quais, por sua vez, [425] serão reunidas, para virem a formar nomes e verbos. Com estes, finalmente, os nomes e os verbos, não comporemos algo belo, grandioso e completo? E do mesmo modo que 424b ƦʠƪƘ ƫ̎Ʃ ƦʚƪˁƘƩῇ ʊƨƟ˃ƫƘƫ˃Ƥ ɚƪƫƠ ƛƠƜƢʽƪƟƘƠ ƫʺ ƪƫƦƠƮƜῖƘ 10 Ƨƨ̸ƫƦƤῇ ʯƪƧƜƨ Ʀɻ ɚƧƠƮƜƠƨƦ̫ƤƫƜƩ ƫƦῖƩ ̪ƬƟƣƦῖƩ ƫ̸Ƥ ƪƫƦƠ- c ƮƜˁưƤ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƫʺƩ ƛƬƤʻƣƜƠƩ ƛƠƜˁƢƦƤƫƦῇ ɞƧƜƠƫƘ ƫ̸Ƥ ƪƬƢ- ƢƘƙ̸Ƥῇ ơƘˀ ƦʟƫưƩ ɮƛƞ ɞƨƮƦƤƫƘƠ ɚƧˀ ƫƦ˄Ʃ ̪ƬƟƣƦ˄Ʃ ƪơƜƯ˃ƣƜƤƦƠῇ Ƨƨ˃ƫƜƨƦƤ ƛῂ Ʀʞ; ƅƘˁ. 5 ̗Źƨῂ ƦʠƤ ơƘˀ ɫƣ˾Ʃ Ʀʟƫư ƛƜῖ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƫʺ ƭưƤʿƜƤƫƘ ƛƠƜƢʽƪƟƘƠῇ ɞƧƜƠƫƘ ƫ̸Ƥ ɛƫʽƨưƤ ơƘƫʺ Ɯɾƛƞ ƫʻ ƫƜ ɎƭưƤƘ ơƘˀ ɎƭƟƦƚƚƘ – Ʀʛƫưƪˀ ƚʻƨ ƧƦƬ ƢʽƚƦƬƪƠƤ Ʀɻ ƛƜƠƤƦˀ ƧƜƨˀ ƫƦ˅ƫưƤ – ơƘˀ ƫʺ Ƙʠ ƭưƤʿƜƤƫƘ ƣʼƤ Ʀʞῇ Ʀʚ ƣʽƤƫƦƠ ƚƜ ɎƭƟƦƚƚƘ; ơƘˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƫ̸Ƥ ƭưƤƞʽƤƫưƤ ʏƪƘ ƛƠʻƭƦƨƘ Ɯɾƛƞ 10 ɞƮƜƠ ɊƢƢʿƢưƤ; ơƘˀ ɚƧƜƠƛʺƤ ƫƘ̫ƫƘ ƛƠƜƢˇƣƜƟƘ, ƫʺ ʎƤƫƘ Ɯʠ d ƧʻƤƫƘ Ƙʠ ƦʁƩ ƛƜῖ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɚƧƠƟƜῖƤƘƠῇ Ɯɺ ɞƪƫƠƤ ƜɺƩ ɍ ɊƤƘ- ƭʽƨƜƫƘƠ ƧʻƤƫƘ ʯƪƧƜƨ ƫʺ ƪƫƦƠƮƜῖƘῇ ɚƥ ʱƤ ɞƪƫƠƤ ɺƛƜῖƤ Ƙʚƫʻ ƫƜ ơƘˀ Ɯɺ ɚƤ ƘʚƫƦῖƩ ɞƤƜƪƫƠƤ Ɯɾƛƞ ơƘƫʺ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ ƫƨ˃ƧƦƤ ʯƪƧƜƨ ɚƤ ƫƦῖƩ ƪƫƦƠƮƜˁƦƠƩΑ ƫƘ̫ƫƘ ƧʻƤƫƘ ơƘƢ̸Ʃ ƛƠƘƟƜƘƪƘƣʽ- 5 ƤƦƬƩ ɚƧˁƪƫƘƪƟƘƠ ɚƧƠƭʽƨƜƠƤ ɟơƘƪƫƦƤ ơƘƫʺ ƫʾƤ ʋƣƦƠ˃ƫƞƫƘῇ ɚʻƤƫƜ ɝƤ ɛƤˀ ƛʽ̋ ɚƧƠƭʽƨƜƠƤῇ ɚʻƤƫƜ ƪƬƚơƜƨƘƤƤ˅ƤƫƘ ƧƦƢƢʺ ɛƤˁ, ʯƪƧƜƨ Ʀɻ ƝưƚƨʻƭƦƠ ƙƦƬƢ˃ƣƜƤƦƠ ɊƭƦƣƦƠƦ̫Ƥ ɚƤˁƦƫƜ ƣʼƤ ʎƪƫƨƜƦƤ ƣ˃ƤƦƤ ɚƧʿƤƜƚơƘƤῇ ɚƤˁƦƫƜ ƛʼ ʋƫƠƦ̫Ƥ ɎƢƢƦ ƫ̸Ƥ ƭƘƨƣʻơưƤῇ ɞƪƫƠ ƛʼ ʏƫƜ ƧƦƢƢʺ ƪƬƚơƜƨʻƪƘƤƫƜƩῇ ƦʁƦƤ ʏƫƘƤ e ɊƤƛƨƜˁơƜƢƦƤ ƪơƜƬʻƝưƪƠƤ ɬ ɎƢƢƦ ƫƠ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤ, ʫƩ ɌƤ ƦʀƣƘƠ ƛƦơ̏ ɛơʻƪƫƞ ɫ ƜɺơˆƤ ƛƜῖƪƟƘƠ ɛơʻƪƫƦƬ ƭƘƨƣʻơƦƬ – Ʀʟƫư ƛʾ ơƘˀ ɫƣƜῖƩ ƫʺ ƪƫƦƠƮƜῖƘ ɚƧˀ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ɚƧƦˁ- ƪƦƣƜƤῇ ơƘˀ ɝƤ ɚƧˀ ɟƤῇ Ʀʡ ɌƤ ƛƦơ̏ ƛƜῖƤῇ ơƘˀ ƪ˅ƣƧƦƢƢƘῇ 5 ƧƦƠƦ̫ƤƫƜƩ ʍ ƛʾ ƪƬƢƢƘƙʺƩ ơƘƢƦ̫ƪƠƤῇ ơƘˀ ƪƬƢƢƘƙʺƩ Ƙʠ ƪƬƤƫƠƟʽƤƫƜƩῇ ɚƥ ʱƤ ƫʻ ƫƜ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƘˀ ƫʺ ̪ʿƣƘƫƘ ƪƬƤƫˁ- 425 ƟƜƤƫƘƠΑ ơƘˀ ƧʻƢƠƤ ɚơ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ơƘˀ ̪ƞƣʻƫưƤ ƣʽƚƘ ɮƛƞ ƫƠ ơƘˀ ơƘƢ˂Ƥ ơƘˀ ʏƢƦƤ ƪƬƪƫʿƪƦƣƜƤῇ ʯƪƧƜƨ ɚơƜῖ ƫ˂ Ɲ̹ƦƤ ƫ̏ PLATÃO Crátilo ~ 238 ~ 425a o pintor reproduziu uma figura por meio da pintura, aqui, também, criaremos a linguagem por meio da técnica de nomear ou de falar, ou que outro nome tenha. Ou melhor, não somos nós que o faremos – deixei-me arrastar pelo discurso – pois todas essas combinações, tal como as recebemos, foram obra dos antigos, cabendo-nos apenas, no caso de querermos analisar metodicamente tudo isso, depois de feitas as distinções mencionadas, verificar se as palavras [b] primitivas e as derivadas estão ou não formadas como convém. Encadeá-las de outra forma, querido Hermógenes, fora trabalho errado e, principalmente, inútil. Her.: Por Zeus, Sócrates, é bem possível. Sóc.: E então? Julgas-te capaz de fazer essas distinções? Eu, pelo menos, não me considero com envergadura para isso. Her.: Eu também estou longe de poder fazê-lo. Sóc.: Então, abandonemos a empresa, ou, se o preferires, envidemos nossos esforços nesse sentido, embora seja pouco o que possamos perceber, para ver claro no assunto, mas postulemos a mesma [c] restrição feita anteriormente para os deuses, pois nada sabendo a respeito da verdade, só formulávamos conjecturas sobre a opinião dos homens a seu respeito. Do mesmo modo no presente caso, antes de passarmos adiante, digamos a nós mesmos que se esse assunto tivesse de ser estudado a fundo, ou por estranhos ou por nós, assim é que teria de ser tratado, mas que, nas presentes circunstâncias, como se diz, não poderemos fazer nada além de nossas forças? Está bem assim, ou pensas de outro modo? Her.: Concordo em toda a linha com tua maneira de pensar. Sóc.: Penso que poderá parecer ridículo, Hermógenes, virem [d] a ser conhecidas as coisas pela imitação das letras e das sílabas; mas tem que ser assim, pois não dispomos de nada melhor a que possamos recorrer para ajuizar da verdade dos primeiros nomes, a menos que te resolvas a proceder como os poetas trágicos, que lançam mão de máquinas, sempre que se encontram em dificuldade para fazer baixar os deuses: de igual modo, sairemos deste apuro declarando que os nomesprimitivos foram estabelecidos pelos deuses, e que por isso mesmo estão corretos. 425a ƚƨƘƭƠơ̏, ɚƤƫƘ̫ƟƘ ƫ˂Ƥ Ƣ˃ƚƦƤ ƫ̏ ʊƤƦƣƘƪƫƠơ̏ ɬ ̪ƞƫƦƨƠơ̏ ɬ ɯƫƠƩ ɚƪƫˀƤ ɫ ƫʽƮƤƞ. ƣ˾ƢƢƦƤ ƛʼ ƦʚƮ ɫƣƜῖƩῇ ɊƢƢʺ ƢʽƚưƤ 5 ɚƥƞƤʽƮƟƞƤ. ƪƬƤʽƟƜƪƘƤ ƣʼƤ ƚʺƨ ƦʟƫưƩ ˟ƧƜƨ ƪ˅ƚơƜƠƫƘƠ Ʀɻ ƧƘƢƘƠƦˁ· ɫƣ˾Ʃ ƛʼ ƛƜῖῇ ƜɾƧƜƨ ƫƜƮƤƠơ̸Ʃ ɚƧƠƪƫƞƪ˃ƣƜƟƘ ƪơƦƧƜῖƪƟƘƠ Ƙʚƫʺ ƧʻƤƫƘῇ Ʀʟƫư ƛƠƜƢƦƣʽƤƦƬƩῇ ƜɾƫƜ ơƘƫʺ b ƫƨ˃ƧƦƤ ƫʻ ƫƜ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƜῖƫƘƠ ơƘˀ ƫʺ ʟƪƫƜƨƘ ƜɾƫƜ ƣʿ, Ʀʟƫư ƟƜ˾ƪƟƘƠΑ ɎƢƢưƩ ƛʼ ƪƬƤƜˁƨƜƠƤ ƣʾ ƭƘ̫ƢƦƤ ˞ ơƘˀ Ʀʚ ơƘƟῂ ʋƛ˃Ƥῇ ʰ ƭˁƢƜ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩ. ̖ƁƪưƩ Ƥʾ żˁ', ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. 5 Ƌˁ ƦʠƤ; ƪ˄ ƧƠƪƫƜ˅ƜƠƩ ƪƘƬƫ̹ Ʀʁ˃Ʃ ƫῂ ɌƤ ƜʀƤƘƠ ƫƘ̫ƫƘ Ʀʟƫư ƛƠƜƢʽƪƟƘƠ; ɚƚˆ ƣʼƤ ƚʺƨ Ʀʞ. ƈƦƢƢƦ̫ ɎƨƘ ƛʽư ɞƚưƚƜ. ᾿ŽʻƪƦƣƜƤ ƦʠƤῇ ɬ ƙƦ˅ƢƜƠ ƦʟƫưƩ ʏƧưƩ ɌƤ ƛƬƤˇƣƜƟƘῇ ơƘˀ ɌƤ ƪƣƠơƨ˃Ƥ ƫƠ Ƙʚƫ̸Ƥ ƦʁƦˁ ƫῂ ʰƣƜƤ ơƘƫƠƛƜῖƤῇ ɚƧƠƮƜƠ- 10 ƨ̸ƣƜƤῇ ƧƨƦƜƠƧ˃ƤƫƜƩῇ ʯƪƧƜƨ ʊƢˁƚƦƤ Ƨƨ˃ƫƜƨƦƤ ƫƦῖƩ ƟƜƦῖƩῇ ʏƫƠ c ƦʚƛʼƤ Ɯɺƛ˃ƫƜƩ ƫ̎Ʃ ɊƢƞƟƜˁƘƩ ƫʺ ƫ̸Ƥ ɊƤƟƨˇƧưƤ ƛ˃ƚƣƘƫƘ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƜɺơʻƝƦƣƜƤῇ Ʀʟƫư ƛʼ ơƘˀ Ƥ̫Ƥ Ƙʠ ƜɺƧ˃ƤƫƜƩ ɫƣῖƤ ƘʚƫƦῖƩ ɾưƣƜƤῇ ʏƫƠ Ɯɺ ƣʽƤ ƫƠ Ʈƨ̎Ƥ ɞƛƜƠ Ƙʚƫʺ ƛƠƜƢʽƪƟƘƠ ƜɾƫƜ ɎƢƢƦƤ ʋƤƫƠƤƦ̫Ƥ ƜɾƫƜ ɫƣ˾Ʃῇ ƦʟƫưƩ ɞƛƜƠ Ƙʚƫʺ ƛƠƘƠƨƜῖƪƟƘƠῇ Ƥ̫Ƥ 5 ƛʼ ƫ˂ ƢƜƚ˃ƣƜƤƦƤ ơƘƫʺ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƛƜʿƪƜƠ ɫƣ˾Ʃ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƧƨƘƚƣƘƫƜ˅ƜƪƟƘƠ; ƛƦơƜῖ ƫƘ̫ƫƘῇ ɬ Ƨ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ ƪƭ˃ƛƨƘ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. ŻƜƢƦῖƘ ƣʼƤ ƦʀƣƘƠ ƭƘƤƜῖƪƟƘƠῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƚƨʻƣ- d ƣƘƪƠ ơƘˀ ƪƬƢƢƘƙƘῖƩ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƣƜƣƠƣƞƣʽƤƘ ơƘƫʻƛƞƢƘ ƚƠƚƤ˃ƣƜƤƘ· ʏƣưƩ ƛʼ ɊƤʻƚơƞ. Ʀʚ ƚʺƨ ɞƮƦƣƜƤ ƫƦ˅ƫƦƬ ƙʽƢƫƠƦƤ ƜɺƩ ʏƫƠ ɚƧƘƤƜƤʽƚơưƣƜƤ ƧƜƨˀ ɊƢƞƟƜˁƘƩ ƫ̸Ƥ ƧƨˇƫưƤ ʊƤƦ- ƣʻƫưƤῇ Ɯɺ ƣʾ ɎƨƘ ƙƦ˅ƢƜƠ, ʯƪƧƜƨ Ʀɻ ƫƨƘƚ̶ƛƦƧƦƠƦˀ ɚƧƜƠƛʻƤ 5 ƫƠ ɊƧƦƨ̸ƪƠƤ ɚƧˀ ƫʺƩ ƣƞƮƘƤʺƩ ơƘƫƘƭƜ˅ƚƦƬƪƠ ƟƜƦ˄Ʃ ƘɾƨƦƤƫƜƩῇ ơƘˀ ɫƣƜῖƩ ƦʟƫưƩ ƜɺƧ˃ƤƫƜƩ ɊƧƘƢƢƘƚ̸ƣƜƤῇ ʏƫƠ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ Ʀɻ ƟƜƦˀ ɞƟƜƪƘƤ ơƘˀ ƛƠʺ ƫƘ̫ƫƘ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠ. PLATÃO Crátilo ~ 239 ~ 425e Será para nós [e] a melhor explicação? Ou então a outra, que recebemos dos bárbaros alguns desses nomes, visto serem os bárbaros mais antigos do que nós? Ou, ainda, [426] que em virtude de sua vetustez é impossível encontrar explicação para eles, como se dá também com relação aos nomes bárbaros? Tudo isso não passaria de escapatórias, muito engenhosas, aliás, de quem não quisesse confessar a incapacidade própria para explicar a razão de ser dos nomes primitivos. O certo é que, seja qual for o motivo de desconhecermos o sentido exato desses nomes, impossível nos será também compreender o dos derivados, os quais forçosamente terão de ser explicados por aqueles, a respeito do que nada sabemos. É evidente que terá de dar as melhores e mais límpidas provas de sua competência, [b] com relação aos nomes primitivos, quem quer que se apresente como perito na matéria, ou ficará ciente de que tudo o que disser dos derivados não passa de palavreado sem sentido. Ou pensas de maneira diferente? Her.: Não, Sócrates; de forma alguma. Sóc.: Afiguram-se-me sobremodo impertinentes e ridículas as reflexões que tenho formulado acerca dos nomes primitivos. Se o desejares, posso comunicar-tas; espero que faças o mesmo comigo, no caso de já teres encontrado algures explicação melhor. Her.: Farei isso mesmo; podes falar sem medo. Sóc.: [c] Para começar, a letra r me parece ser o instrumento para exprimir toda sorte de movimento. Mas ainda não dissemos de onde vem esse nome movimento (kinêseôs). É mais do que claro que hesis indica marcha, pois antigamente não se usava ê (êta), mas apenas ei (epsilon). O começo vem de “kiein”, nome estrangeiro, que significa ir (ienai). Se alguém quisesse encontrar o antigo nome que se ajeitasse à nossa maneira de falar, “hesis” seria o termo apropriado. No entanto, agora, do vocábulo estrangeiro kiein, depois da substituição [d] do êta e da inserção da letra n, ficou “kinêsis”, quando deveria ser “kieinêsin” ou “kiesin”. O termo staesis é a negação 425e ɐƨƘ ơƘˀ ɫƣῖƤ ơƨʻƫƠƪƫƦƩ ƦʡƫƦƩ ƫ̸Ƥ Ƣ˃ƚưƤ; ɬ ɚơƜῖƤƦƩῇ ʏƫƠ e ƧƘƨʺ ƙƘƨƙʻƨưƤ ƫƠƤ̸Ƥ Ƙʚƫʺ ƧƘƨƜƠƢʿƭƘƣƜƤῇ Ɯɺƪˀ ƛʼ ɫƣ̸Ƥ ɊƨƮƘƠ˃ƫƜƨƦƠ ƙʻƨƙƘƨƦƠ; ɬ ʏƫƠ ʛƧ˂ ƧƘƢƘƠ˃ƫƞƫƦƩ Ɋƛ˅ƤƘƫƦƤ Ƙʚƫʺ ɚƧƠƪơʽƯƘƪƟƘƠῇ ʯƪƧƜƨ ơƘˀ ƫʺ ƙƘƨƙƘƨƠơʻ; ƘʡƫƘƠ ƚʺƨ 426 ɌƤ Ƨ˾ƪƘƠ ɚơƛ˅ƪƜƠƩ ƜʀƜƤ ơƘˀ ƣʻƢƘ ơƦƣƯƘˀ ƫ̹ ƣʾ ɚƟʽƢƦƤƫƠ Ƣ˃ƚƦƤ ƛƠƛ˃ƤƘƠ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ƧƨˇƫưƤ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʫƩ ʊƨƟ̸Ʃ ơƜῖƫƘƠ. ơƘˁƫƦƠ ʏƫ̶ ƫƠƩ ƫƨ˃Ƨ̶ ƫ̸Ƥ ƧƨˇƫưƤ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƫʾƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ƣʾ ƦʀƛƜƤῇ Ɋƛ˅ƤƘƫ˃Ƥ ƧƦƬ ƫ̸Ƥ ƚƜ ʛƪƫʽƨưƤ ƜɺƛʽƤƘƠῇ 5 ɍ ɚƥ ɚơƜˁƤưƤ ɊƤʻƚơƞ ƛƞƢƦ̫ƪƟƘƠ ʱƤ ƫƠƩ ƧʽƨƠ ƣƞƛʼƤ ƦʀƛƜƤΑ ɊƢƢʺ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ƫ˂Ƥ ƭʻƪơƦƤƫƘ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƫƜƮƤƠơ˂Ƥ ƜʀƤƘƠ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ƧƨˇƫưƤ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƣʻƢƠƪƫʻ ƫƜ ơƘˀ ơƘƟƘƨˇƫƘƫƘ b ƛƜῖ ɞƮƜƠƤ ɊƧƦƛƜῖƥƘƠῇ ɬ Ɯʠ ƜɺƛʽƤƘƠ ʏƫƠ ƫʻ ƚƜ ʟƪƫƜƨƘ ɮƛƞ ƭƢƬƘƨʿƪƜƠ. ɬ ƪƦˀ ɎƢƢưƩ ƛƦơƜῖ; Ƈʚƛῂ ʋƧưƪƫƠƦ̫Ƥῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɎƢƢưƩ. ̢Ź ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ɚƚˆ ᾔƪƟƞƣƘƠ ƧƜƨˀ ƫ̸Ƥ ƧƨˇƫưƤ 5 ʊƤƦƣʻƫưƤ ƧʻƤƬ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ʛƙƨƠƪƫƠơʺ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ƚƜƢƦῖƘ. ƫƦ˅ƫưƤ ƦʠƤ ƪƦƠ ƣƜƫƘƛˇƪưῇ ɌƤ ƙƦ˅Ƣ̋Α ƪ˄ ƛῂ ɎƤ ƫƠ ɞƮ̋Ʃ ƙʽƢƫƠ˃Ƥ ƧƦƟƜƤ ƢƘƙƜῖƤῇ ƧƜƠƨ˾ƪƟƘƠ ơƘˀ ɚƣƦˀ ƣƜƫƘƛƠƛ˃ƤƘƠ. ƈƦƠʿƪư ƫƘ̫ƫƘ. ɊƢƢʺ ƟƘƨƨ̸Ƥ ƢʽƚƜ. ƈƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ƫ˂ ̸̪ ɞƣƦƠƚƜ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ʯƪƧƜƨ c ʎƨƚƘƤƦƤ ƜʀƤƘƠ ƧʻƪƞƩ ƫ̎Ʃ ơƠƤʿƪƜưƩῇ ɭƤ Ʀʚƛῂ ƜɾƧƦƣƜƤ ƛƠῂ ʏƫƠ ɞƮƜƠ ƫƦ̫ƫƦ ƫƦʞƤƦƣƘΑ ɊƢƢʺ ƚʺƨ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ɟƪƠƩ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƜʀƤƘƠΑ Ʀʚ ƚʺƨ ɰƫƘ ɚƮƨˇƣƜƟƘ ɊƢƢʺ Ɯʀ ƫ˂ ƧƘƢƘƠ˃Ƥ. ɫ ƛʼ ɊƨƮʾ ɊƧ˂ ƫƦ̫ "ơˁƜƠƤ" – ƥƜƤƠơ˂Ƥ ƛʼ ƫƦʞƤƦƣƘ – ƫƦ̫ƫƦ ƛῂ ɚƪƫˀƤ 5 ɺʽƤƘƠ. Ɯɺ ƦʠƤ ƫƠƩ ƫ˂ ƧƘƢƘƠ˂Ƥ Ƙʚƫ̎Ʃ ƜʟƨƦƠ ʎƤƦƣƘ ƜɺƩ ƫʾƤ ɫƣƜƫʽƨƘƤ ƭưƤʾƤ ƪƬƣƙƘῖƤƦƤῇ "ɟƪƠƩ" ɌƤ ʊƨƟ̸Ʃ ơƘƢƦῖƫƦΑ Ƥ̫Ƥ ƛʼ ɊƧ˃ ƫƜ ƫƦ̫ ƥƜƤƠơƦ̫ ƫƦ̫ ơˁƜƠƤ ơƘˀ ɊƧ˂ ƫ̎Ʃ ƫƦ̫ ɰƫƘ ƣƜƫƘ- ƙƦƢ̎Ʃ ơƘˀ ƫ̎Ʃ ƫƦ̫ Ƥ̫ ɚƤƟʽƪƜưƩ "ơˁƤƞƪƠƩ" ơʽơƢƞƫƘƠῇ ɞƛƜƠ ƛʼ "ơƠƜˁƤƞƪƠƤ" ơƘƢƜῖƪƟƘƠ ɬ "ơˁƜƪƠƤ." ɫ ƛʼ ƪƫʻƜƪƠƩ ɊƧ˃ƭƘƪƠƩ d PLATÃO Crátilo ~ 240 ~ 426d de ir (ienai), mas por eufonia foi assim constituído. Como porém ia dizendo, a letra r pareceu a quem estabeleceu os nomes um belo instrumento para o movimento, capaz de representar a mobilidade. Por isso mesmo, recorreu a ela com frequência. Para começar, em “correr” (rhein) e “corrente” (rhoê) com essa letra imita o movimento, o mesmo [e] acontecendo em “tremor” (tromo), “áspero” (trechen) e em verbos como “percutir” (krouein), “vulnerar” (thrauein), “romper” (ereikein), “danificar” (thruptein), “esmigalhar” (kermatizein), “redemoinhar” (rhymbein). Em todas essas palavras é pela letra r que ele imita o movimento. Percebeu, segundo penso, que nessa letra a língua se detinha menos e vibrava mais; daí, parecer-me que se serviu dela para exprimir o movimento. A letra i lhe valeu para tudo o que é sutil e em tudo penetra. Por isso mesmo, imita [427] com ela os movimentos de “ir” (ienai) e “avançar” (hiesthai), da mesma forma que empregou ph, ps, s e z, letras aspiras todas elas, na imitação de noções como “frio” (psychron), “fervente” (zeon), “agitado” (seiesthai) e os abalos em geral (seismos). E quando imita alguma coisa da natureza do vento, na maioria das vezes é a letras desses tipos que o instituidor dos nomes parece recorrer. Parece também ter compreendido que a pronúncia do d e do t, letras que comprimem a língua e nela [b] se apóiam, era apropriada para exprimir a imitação de “encadeamento” (desmou) e de “parada” (staseôs). Por outro lado, tendo observado que a língua escorrega particularmente na pronúncia do l, formou por imitação as palavras que designam o que é “liso” (leia), “escorregadio” (olisthanein), “gorduroso” (liparón), “grudento” (kollôdes) e tudo o mais do mesmo gênero. E como o g tem a propriedade de deter o escorregamento da língua causado pelo l, com a junção das duas letras representou 426d ƫƦ̫ ɺʽƤƘƠ ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƜʀƤƘƠῇ ƛƠʺ ƛʼ ƫ˂Ƥ ơƘƢƢưƧƠƪƣ˂Ƥ "ƪƫʻƪƠƩ" ʪƤ˃ƣƘƪƫƘƠ. ƫ˂ ƛʼ ƦʠƤ ̸̪ ƫ˂ ƪƫƦƠƮƜῖƦƤῇ ʯƪƧƜƨ Ƣʽƚưῇ ơƘƢ˂Ƥ ɞƛƦƥƜƤ ʎƨƚƘƤƦƤ ƜʀƤƘƠ ƫ̎Ʃ ơƠƤʿƪƜưƩ ƫ̹ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƠƟƜ- ƣʽƤ̶ Ƨƨ˂Ʃ ƫ˂ ɊƭƦƣƦƠƦ̫Ƥ ƫ̏ ƭƦƨ˿ῇ ƧƦƢƢƘƮƦ̫ ƚƦ̫Ƥ Ʈƨ̎ƫƘƠ 5 Ƙʚƫ̹ ƜɺƩ ƘʚƫʿƤΑ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ɚƤ Ƙʚƫ̹ ƫ̹ "̪ƜῖƤ"ơƘˀ "̪Ʀ̏" ƛƠʺ ƫƦ˅ƫƦƬ ƫƦ̫ ƚƨʻƣƣƘƫƦƩ ƫʾƤ ƭƦƨʺƤ ƣƠƣƜῖƫƘƠῇ ƜʀƫƘ ɚƤ ƫ̹ "ƫƨ˃ƣ̶ῇ" ƜʀƫƘ ɚƤ ƫ̹ "ƫƨʽƮƜƠƤῇ" ɞƫƠ ƛʼ ɚƤ ƫƦῖƩ ƫƦƠƦῖƪƛƜ e ̪ʿƣƘƪƠƤ ƦʁƦƤ "ơƨƦ˅ƜƠƤῇ" "ƟƨƘ˅ƜƠƤῇ" "ɚƨƜˁơƜƠƤῇ" "Ɵƨ˅Ƨ- ƫƜƠƤῇ" "ơƜƨƣƘƫˁƝƜƠƤῇ" "̪ƬƣƙƜῖƤῇ" ƧʻƤƫƘ ƫƘ̫ƫƘ ƫ˂ ƧƦƢ˄ ɊƧƜƠơʻƝƜƠ ƛƠʺ ƫƦ̫ ̸̪. ɛˇƨƘ ƚʺƨ ƦʀƣƘƠ ƫʾƤ ƚƢ̸ƫƫƘƤ ɚƤ ƫƦ˅ƫ̶ ɯơƠƪƫƘ ƣʽƤƦƬƪƘƤῇ ƣʻƢƠƪƫƘ ƛʼ ƪƜƠƦƣʽƤƞƤΑ ƛƠ˂ 5 ƭƘˁƤƜƫƘˁ ƣƦƠ ƫƦ˅ƫ̶ Ƨƨ˂Ʃ ƫƘ̫ƫƘ ơƘƫƘơƜƮƨ̎ƪƟƘƠ. ƫ̹ ƛʼ Ƙʠ ɺ̸ƫƘ Ƨƨ˂Ʃ ƫʺ ƢƜƧƫʺ ƧʻƤƫƘῇ ɍ ƛʾ ƣʻƢƠƪƫƘ ƛƠʺ ƧʻƤƫưƤ ɾƦƠ ɎƤ. ƛƠʺ ƫƘ̫ƫƘ ƫ˂ "ɺʽƤƘƠ" ơƘˀ ƫ˂ "ɿƜƪƟƘƠ" ƛƠʺ ƫƦ̫ ɺ̸ƫƘ 427 ɊƧƦƣƠƣƜῖƫƘƠῇ ʯƪƧƜƨ ƚƜ ƛƠʺ ƫƦ̫ ƭƜῖ ơƘˀ ƫƦ̫ ƯƜῖ ơƘˀ ƫƦ̫ ƪῖƚƣƘ ơƘˀ ƫƦ̫ Ɲ̎ƫƘῇ ʏƫƠ ƧƤƜƬƣƘƫˇƛƞ ƫʺ ƚƨʻƣƣƘƫƘῇ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƣƜƣˁƣƞƫƘƠ ƘʚƫƦῖƩ ʊƤƦƣʻƝưƤῇ ƦʁƦƤ ƫ˂ "ƯƬƮƨ˂Ƥ" ơƘˀ ƫ˂ "ƝʽƦƤ" ơƘˀ ƫ˂ "ƪƜˁƜƪƟƘƠ" ơƘˀ ʏƢưƩ ƪƜƠƪƣ˃Ƥ. ơƘˀ 5 ʏƫƘƤ ƧƦƬ ƫ˂ ƭƬƪ̸ƛƜƩ ƣƠƣ̎ƫƘƠῇ ƧƘƤƫƘƮƦ̫ ɚƤƫƘ̫ƟƘ ʫƩ ƫ˂ ƧƦƢ˄ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƚƨʻƣƣƘƫƘ ɚƧƠƭʽƨƜƠƤ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ʋ ƫʺ ʊƤ˃- ƣƘƫƘ ƫƠƟʽƣƜƤƦƩ. ƫ̎Ʃ ƛῂ Ƙʠ ƫƦ̫ ƛʽƢƫƘ ƪƬƣƧƠʽƪƜưƩ ơƘˀ ƫƦ̫ ƫƘ̫ ơƘˀ ɊƧƜƨƜˁƪƜưƩ ƫ̎Ʃ ƚƢˇƫƫƞƩ ƫʾƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƮƨʿƪƠƣƦƤ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ɫƚʿƪƘƪƟƘƠ Ƨƨ˂Ʃ ƫʾƤ ƣˁƣƞƪƠƤ ƫƦ̫ "ƛƜƪƣƦ̫" ơƘˀ b ƫ̎Ʃ "ƪƫʻƪƜưƩ." ʏƫƠ ƛʼ ʊƢƠƪƟʻƤƜƠ ƣʻƢƠƪƫƘ ɚƤ ƫ̹ ƢʻƙƛƘ ɫ ƚƢ̸ƫƫƘ ơƘƫƠƛˇƤῇ ɊƭƦƣƦƠ̸Ƥ ʪƤ˃ƣƘƪƜ ƫʻ ƫƜ "ƢƜῖƘ" ơƘˀ Ƙʚƫ˂ ƫ˂ "ʊƢƠƪƟʻƤƜƠƤ" ơƘˀ ƫ˂ "ƢƠƧƘƨ˂Ƥ" ơƘˀ ƫ˂ "ơƦƢƢ̸ƛƜƩ" ơƘˀ ƫɐƢƢƘ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ. ˟ ƛʼ ʊƢƠƪƟƘƤƦ˅ƪƞƩ ƫ̎Ʃ 5 ƚƢˇƫƫƞƩ ɊƤƫƠƢƘƣƙʻƤƜƫƘƠ ɫ ƫƦ̫ ƚʻƣƣƘ ƛ˅ƤƘƣƠƩῇ ƫ˂ PLATÃO Crátilo ~ 241 ~ 427b as noções de “viscoso” (gliskhron), “doce” (glyky) e “lutulento” (gloiôdes). Da observação [c] de que o n detém o sem dentro da boca, criou as expressões “dentro” (endon) e “interior” (entos), para representar os fatos por meio das letras. Ao a atribuiu o sentido de “tamanho” (megalô) e ao ê (êta) o de comprimento (mêkei), por tratar-se de letras longas. Tendo necessidade do o para exprimir a ideia de “redondo” (goggylon), empregou-o com mão larga nesse vocábulo. E assim procedeu o legislador em tudo o mais, reduzindo todas as coisas a letras e a sílabas e criando para cada ser um sinal e nome apropriados, para formar por imitação os demais nomes, a partir desses elementos primordiais. Nisso consiste, Hermógenes, a meu ver, a correta [d] aplicação dos nomes, a menos que Crátilo tenha algo diferente a comunicar. Her.: O certo, Sócrates, é que Crátilo quase sempre me dá muito trabalho, conforme disse no começo, quando afirma haver justeza nos nomes, mas sem dizer claramente em que consiste, de forma que eu fico sem saber se é de caso pensado ou sem querer que ele sempre se exprime a esse respeito em termos obscuros. Dize-me agora, Crátilo, [e] aqui em frente de Sócrates, se te agrada o que ele expôs a respeito dos nomes, ou se tens a alegar coisa melhor? Sendo esse o caso, fala, ou para aprenderes com Sócrates, ou para ensinares a nós dois. Crá.: Como, Hermógenes? Achas que é muito fácil aprender e ensinar com essa rapidez seja o que for, principalmente um assunto como este, que é considerado dos mais importantes? Her.: [428] Não, por Zeus; não penso assim. Mas dou razão a Hesíodo, quando diz: sempre é de alguma vantagem pouquinho a pouquinho juntar. Por isso, se estás em condições de contribuir com alguma coisa, por menor que seja, para nosso conhecimento, não te esquives e presta esse serviço a Sócrates aqui presente, e também a mim, como te cumpre. Sóc.: De minha técnica, Crátilo, não me 427b "ƚƢˁƪƮƨƦƤ" ɊƧƜƣƠƣʿƪƘƫƦ ơƘˀ "ƚƢƬơ˄" ơƘˀ "ƚƢƦƠ̸ƛƜƩ." ƫƦ̫ ƛῂ Ƙʠ Ƥ̫ ƫ˂ Ɯɾƪư ƘɺƪƟ˃ƣƜƤƦƩ ƫ̎Ʃ ƭưƤ̎Ʃῇ ƫ˂ "ɞƤƛƦƤ" ơƘˀ c ƫʺ "ɚƤƫ˂Ʃ" ʪƤ˃ƣƘƪƜƤῇ ʫƩ ɊƭƦƣƦƠ̸Ƥ ƫƦῖƩ ƚƨʻƣƣƘƪƠ ƫʺ ɞƨƚƘ. ƫ˂ ƛῂ Ƙʠ ɎƢƭƘ ƫ̹ "ƣƜƚʻƢ̶" ɊƧʽƛươƜῇ ơƘˀ ƫ̹ "ƣʿơƜƠ" ƫ˂ ɰƫƘῇ ʏƫƠ ƣƜƚʻƢƘ ƫʺ ƚƨʻƣƣƘƫƘ. ƜɺƩ ƛʼ ƫ˂ "ƚƦƚ- ƚ˅ƢƦƤ" ƫƦ̫ Ʀʠ ƛƜ˃ƣƜƤƦƩ ƪƞƣƜˁƦƬῇ ƫƦ̫ƫƦ ƧƢƜῖƪƫƦƤ Ƙʚƫ̹ ƜɺƩ 5 ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ɚƤƜơʽƨƘƪƜƤ. ơƘˀ ƫɐƢƢƘ Ʀʟƫư ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƧƨƦƪƙƠƙʻ- ƝƜƠƤ ơƘˀ ơƘƫʺ ƚƨʻƣƣƘƫƘ ơƘˀ ơƘƫʺ ƪƬƢƢƘƙʺƩ ɛơʻƪƫ̶ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ ƪƞƣƜῖ˃Ƥ ƫƜ ơƘˀ ʎƤƦƣƘ ƧƦƠ̸Ƥ ʋ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩῇ ɚơ ƛʼ ƫƦ˅ƫưƤ ƫʺ ƢƦƠƧʺ ɮƛƞ ƘʚƫƦῖƩ ƫƦ˅ƫƦƠƩ ƪƬƤƫƠƟʽƤƘƠ ɊƧƦƣƠ- ƣƦ˅ƣƜƤƦƩ. Ƙʟƫƞ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠῇ ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ ƙƦ˅ƢƜƪƟƘƠ d ƜʀƤƘƠ ɫ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƩῇ Ɯɺ ƣʿ ƫƠ ɎƢƢƦ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ʏƛƜ ƢʽƚƜƠ. ƂƘˀ ƣʿƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƧƦƢƢʻ ƚʽ ƣƦƠ ƧƦƢƢʻơƠƩ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƧƘƨʽƮƜƠ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩῇ ʯƪƧƜƨ ơƘƫῂ ɊƨƮʺƩ ɞƢƜƚƦƤῇ 5 ƭʻƪơưƤ ƣʼƤ ƜʀƤƘƠ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ɯƫƠƩ ƛῂ ɚƪƫˀƤ ƦʚƛʼƤ ƪƘƭʼƩ ƢʽƚưƤ, ʯƪƫƜ ƣƜ ƣʾ ƛ˅ƤƘƪƟƘƠ ƜɺƛʽƤƘƠ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ɛơˆƤ ɬ ɎơưƤ ƦʟƫưƩ ɊƪƘƭ̸Ʃ ɛơʻƪƫƦƫƜ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ƢʽƚƜƠ. Ƥ̫Ƥ ƦʠƤ ƣƦƠ, ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ɚƤƘƤƫˁƦƤ ƊươƨʻƫƦƬƩ ƜɺƧʼ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ Ɋƨʽ- e ƪơƜƠ ƪƦƠ ˟ ƢʽƚƜƠ ƊươƨʻƫƞƩ ƧƜƨˀ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ɬ ɞƮƜƠƩ Ƨ̋ ɎƢƢ̋ ơʻƢƢƠƦƤ ƢʽƚƜƠƤ; ơƘˀ Ɯɺ ɞƮƜƠƩῇ ƢʽƚƜῇ ɿƤƘ ɮƫƦƠ ƣʻƟ̋Ʃ ƧƘƨʺ ƊươƨʻƫƦƬƩ ɬ ƛƠƛʻƥ̋Ʃ ɫƣ˾Ʃ ɊƣƭƦƫʽƨƦƬƩ. Ƌˁ ƛʽ, ʰ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩ; ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ̪˼ƛƠƦƤ ƜʀƤƘƠ Ʀʟƫư 5 ƫƘƮ˄ ƣƘƟƜῖƤ ƫƜ ơƘˀ ƛƠƛʻƥƘƠ ʋƫƠƦ̫Ƥ Ƨƨ˾ƚƣƘῇ ƣʾ ʏƫƠ ƫƦƪƦ̫ƫƦƤῇ ʍ ƛʾ ƛƦơƜῖ ɚƤ ƫƦῖƩ ƣʽƚƠƪƫƦƤ ƜʀƤƘƠ; Ƅʺ żˁῂῇ Ʀʚơ ɞƣƦƠƚƜ. ɊƢƢʺ ƫ˂ ƫƦ̫ ῾ſƪƠ˃ƛƦƬ 428 ơƘƢ̸Ʃ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ɞƮƜƠƤῇ ƫ˂ Ɯɺ ơƘˁ ƫƠƩ ƪƣƠơƨ˂Ƥ ɚƧˀ ƪƣƠơƨ̹ ơƘƫƘƟƜˁƞῇ ƧƨƦʞƨƚƦƬ ƜʀƤƘƠ. Ɯɺ ƦʠƤ ơƘˀ ƪƣƠơƨ˃Ƥ ƫƠ Ʀʁ˃Ʃ ƫῂ Ɯʀ ƧƢʽƦƤ ƧƦƠ̎ƪƘƠῇ ƣʾ ɊƧ˃ơƘƣƤƜ ɊƢƢῂ ƜʚƜƨƚʽƫƜƠ ơƘˀ Ɗươƨʻƫƞ ƫ˃ƤƛƜ – ƛˁơƘƠƦƩ ƛῂ Ɯʀ – ơƘˀ ɚƣʽ. 5 ƂƘˀ ƣʼƤ ƛʾ ɞƚưƚƜ ơƘˀ Ƙʚƫ˃Ʃῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ƦʚƛʼƤ ɌƤ PLATÃO Crátilo ~ 242 ~ 428a responsabilizo por nada do que afirmei; não fiz mais do que examinar com Hermógenes o assunto, tal como se me apresentava. Por isso, fala sem vacilações, caso [b] tenhas coisas melhor a expor, e conta desde já com a minha aprovação. Aliás, não me causará surpresa teres noções mais elevadas sobre essa matéria, pois quer parecer-me que não somente já meditaste sobre questões a ela pertinentes, como tomaste lições com outras pessoas a esse respeito. Se tiveres algo belo a expor, inscreve-me como um dos teus discípulos na questão da correta aplicação dos nomes. Crá.: Acertaste, Sócrates, ao afirmares que me ocupo com essas questões e que é provável vir a tomar-te com discípulo. O que receio é que nos saia [c] tudo pelo contrário, pois ocorre-me dirigir-te as palavras ditas por Aquiles a Ajax, por ocasião da embaixada. Disse assim: Dominador poderoso de povos, Ajax Telamônio! Com quase todas as tuas palavras meu peito concorda. Para mim, também, Sócrates, foi muito do meu gosto tudo o que vaticinaste, quer tenhas sido inspirado por Eutífron, quer se te abrigue no peito uma outra Musa, embora disso não tenhas conhecimento. Sóc.: [d] Eu também, meu bom Crátilo, há muito me admiro de minha própria sabedoria, e mal posso nela acreditar. Acho de bom aviso, portanto, fazermos uma revisão geral em tudo o que eu disse. Não há nada pior do que alguém enganar a si mesmo; quando o enganador não se afasta uma linha de nós mesmos, mas se encontra sempre à mão, como poderá não haver nada mais aborrecido? Precisamos, portanto, segundo penso, voltar uma e mais vezes ao que dissemos antes e tentar olhar para adiante e para trás, como nos aconselha o citado poeta. Façamos isso, justamente; “ao mesmo tempo, adiante (prossô) e atrás (opissô)”; vejamos o que [e] expusemos até agora. A correta aplicação dos nomes, foi o que dissemos, consiste em mostrar como é constituída a coisa. Aceitaremos como suficiente essa definição? Crá.: A mim, pelo menos, Sócrates, parece-me excelente. Sóc.: Logo, a enunciação dos nomes tem por finalidade a instrução? Crá.: Perfeitamente. 428a ɺƪƮƬƨƠƪƘˁƣƞƤ ʱƤ ƜɾƨƞơƘῇ ˟ ƛʽ ƣƦƠ ɚƭƘˁƤƜƫƦ ƣƜƟῂ ῾ŽƨƣƦ- ƚʽƤƦƬƩ ɚƧƜƪơƜƯʻƣƞƤῇ ʯƪƫƜ ƫƦ˅ƫƦƬ ƚƜ ɟƤƜơƘ ƟƘƨƨ̸Ƥ ƢʽƚƜῇ Ɯɾ ƫƠ ɞƮƜƠƩ ƙʽƢƫƠƦƤ, ʫƩ ɚƣƦ̫ ɚƤƛƜƥƦƣʽƤƦƬ. Ɯɺ ƣʽƤƫƦƠ ɞƮƜƠƩ ƫƠ b ƪ˄ ơʻƢƢƠƦƤ ƫƦ˅ƫưƤ ƢʽƚƜƠƤῇ Ʀʚơ ɌƤ ƟƘƬƣʻƝƦƠƣƠΑ ƛƦơƜῖƩ ƚʻƨ ƣƦƠ Ƙʚƫ˃Ʃ ƫƜ ɚƪơʽƭƟƘƠ ƫʺ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ơƘˀ ƧƘƨῂ ɎƢƢưƤ ƣƜƣƘƟƞơʽƤƘƠ. ɚʺƤ ƦʠƤ Ƣʽƚ̋Ʃ ƫƠ ơʻƢƢƠƦƤῇ ɟƤƘ ƫ̸Ƥ ƣƘƟƞƫ̸Ƥ ƧƜƨˀ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩ ʊƤƦƣʻƫưƤ ơƘˀ ɚƣʼ ƚƨʻƭƦƬ. 5 ᾿ŹƢƢʺ ƣʼƤ ƛʿ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʯƪƧƜƨ ƪ˄ ƢʽƚƜƠƩῇ ƣƜƣʽƢƞơʽƤƫʽ ƣƦƠ ƧƜƨˀ Ƙʚƫ̸Ƥ ơƘˀ ɾƪưƩ ɎƤ ƪƜ ƧƦƠƞƪƘˁƣƞƤ ƣƘƟƞƫʿƤ. ƭƦƙƦ̫ƣƘƠ ƣʽƤƫƦƠ ƣʾ ƫƦ˅ƫƦƬ Ƨ˾Ƥ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ˞, ʏƫƠ c ƣƦˁ ƧưƩ ɚƧʽƨƮƜƫƘƠ ƢʽƚƜƠƤ Ƨƨ˂Ʃ ƪʼ ƫ˂ ƫƦ̫ ᾿ŹƮƠƢƢʽưƩῇ ʍ ɚơƜῖƤƦƩ ɚƤ ƃƠƫƘῖƩ Ƨƨ˂Ʃ ƫ˂Ƥ ŹɾƘƤƫƘ ƢʽƚƜƠ. ƭƞƪˀ ƛʼ ŹʀƘƤ żƠƦƚƜƤʼƩ ƋƜƢƘƣˇƤƠƜῇ ơƦˁƨƘƤƜ ƢƘ̸Ƥῇ ƧʻƤƫƘ ƫˁ ƣƦƠ ơƘƫʺ ƟƬƣ˂Ƥ ɚƜˁƪư ƣƬƟʿƪƘƪƟƘƠ. 5 ơƘˀ ɚƣƦˀ ƪ˅, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɚƧƠƜƠơ̸Ʃ ƭƘˁƤ̋ ơƘƫʺ ƤƦ̫Ƥ Ʈƨƞƪƣ̶ƛƜῖƤῇ ƜɾƫƜ ƧƘƨῂ ŽʚƟ˅ƭƨƦƤƦƩ ɚƧˁƧƤƦƬƩ ƚƜƤ˃ƣƜƤƦƩῇ ƜɾƫƜ ơƘˀ ɎƢƢƞ ƫƠƩ ƄƦ̫ƪƘ ƧʻƢƘƠ ƪƜ ɚƤƦ̫ƪƘ ɚƢƜƢʿƟƜƠ. ᾿ƐƚƘƟʼ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ƟƘƬƣʻƝư ơƘˀ Ƙʚƫ˂Ʃ ƧʻƢƘƠ ƫʾƤ d ɚƣƘƬƫƦ̫ ƪƦƭˁƘƤ ơƘˀ ɊƧƠƪƫ̸. ƛƦơƜῖ ƦʠƤ ƣƦƠ Ʈƨ̎ƤƘƠ ɚƧƘƤƘ- ƪơʽƯƘƪƟƘƠ ƫˁ ơƘˀ Ƣʽƚư. ƫ˂ ƚʺƨ ɚƥƘƧƘƫ˾ƪƟƘƠ Ƙʚƫ˂Ƥ ʛƭῂ ƘʛƫƦ̫ ƧʻƤƫưƤ ƮƘƢƜƧˇƫƘƫƦƤΑ ʏƫƘƤ ƚʺƨ ƣƞƛʼ ƪƣƠơƨ˂Ƥ ɊƧƦƪƫƘƫ̏ ɊƢƢῂ ɊƜˀ ƧƘƨ̏ ʋ ɚƥƘƧƘƫʿƪưƤῇ Ƨ̸Ʃ Ʀʚ ƛƜƠƤ˃Ƥ; ƛƜῖ 5 ƛʿ, ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƟƘƣʺ ƣƜƫƘƪƫƨʽƭƜƪƟƘƠ ɚƧˀ ƫʺ ƧƨƦƜƠƨƞƣʽƤƘῇ ơƘˀ ƧƜƠƨ˾ƪƟƘƠῇ ƫ˂ ɚơƜˁƤƦƬ ƫƦ̫ ƧƦƠƞƫƦ̫ῇ ƙƢʽƧƜƠƤ "ɏƣƘ Ƨƨ˃ƪƪư ơƘˀ ʊƧˁƪƪư." ơƘˀ ƛʾ ơƘˀ ƤƬƤˀ ɫƣƜῖƩ ɾƛưƣƜƤ ƫˁ ɫƣῖƤ ƜɾƨƞƫƘƠ. ʊƤ˃ƣƘƫƦƩῇ ƭƘƣʽƤῇ ʊƨƟ˃ƫƞƩ ɚƪƫˀƤ Ƙʟƫƞῇ ɯƫƠƩ e ɚƤƛƜˁƥƜƫƘƠ Ʀʁ˃Ƥ ɚƪƫƠ ƫ˂ Ƨƨ˾ƚƣƘΑ ƫƦ̫ƫƦ ƭ̸ƣƜƤ ɻơƘƤ̸Ʃ Ɯɺƨ̎ƪƟƘƠ; ᾿ŽƣƦˀ ƣʼƤ ƛƦơƜῖ ƧʻƤƬ ƪƭ˃ƛƨƘῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. żƠƛƘƪơƘƢˁƘƩ ɎƨƘ ɟƤƜơƘ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƢʽƚƜƫƘƠ; 5 ƈʻƤƬ ƚƜ. PLATÃO Crátilo ~ 243 ~ 428e Sóc.: Diremos, por conseguinte, que se trata de uma técnica, e que há profissionais dela? Crá.: Sem dúvida. Sóc.: Quem são eles? Crá.: [429] Justamente os que apontaste no começo: os legisladores. Sóc.: E admitiremos, também, que essa técnica é exercida entre os homens como as demais técnicas, ou não? O que quero dizer é o seguinte: entre os pintores há piores e melhores, não é verdade? Crá.: Perfeitamente. Sóc.: E não é também certo que os melhores pintores executam melhores trabalhos, a saber, pinturas, e os outros, trabalhos inferiores? E não se passará a mesma coisa com os construtores: uns levantam casas mais bonitas, e outros mais feias? Crá.: Sim. Sóc.: [b] E entre os legisladores, uma técnica executará melhor o trabalho, e outra o apresentará com defeitos? Crá.: Nesse ponto estou em desacordo. Sóc.: Não admites que algumas leis sejam melhores e outras piores? Crá.: Também não. Sóc.: Pelo que se vê, não admites também, que em relação aos nomes uns tenham sido atribuídos com mais propriedade do que outros? Crá.: De forma alguma. Sóc.: Nesse caso, todos os nomes foram aplicados com acerto? Crá.: Uma vez que são nomes. Sóc.: Como? E o nosso amigo Hermógenes, a que nos referimos há pouco, diremos que não recebeu [c] esse nome, visto não ter ele nada de comum com a descendência de Hermes, ou que o recebeu, porém indevidamente? Crá.: Segundo minha maneira de pensar, Sócrates, esse nome não lhe foi dado; apenas 428e ƇʚơƦ̫Ƥ ƭ̸ƣƜƤ ơƘˀ ƫƘ˅ƫƞƤ ƫʽƮƤƞƤ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ƛƞ- ƣƠƦƬƨƚƦ˄Ʃ Ƙʚƫ̎Ʃ; ƈʻƤƬ ƚƜ. ƋˁƤƘƩ; 10 ƇʟƪƧƜƨ ƪ˄ ơƘƫῂ ɊƨƮʺƩ ɞƢƜƚƜƩῇ ƫƦ˄Ʃ ƤƦƣƦƟʽƫƘƩ. 429 ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƦʠƤ ơƘˀ ƫƘ˅ƫƞƤ ƭ̸ƣƜƤ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ ɚƤ ƫƦῖƩ ɊƤƟƨˇƧƦƠƩ ɚƚƚˁƚƤƜƪƟƘƠ ʯƪƧƜƨ ơƘˀ ƫʺƩ ɎƢƢƘƩ ɬ ƣʿ; ƙƦ˅- ƢƦƣƘƠ ƛʼ ƢʽƚƜƠƤ ƫ˂ ƫƦƠ˃ƤƛƜ. ƝưƚƨʻƭƦƠ ƜɺƪˁƤ ƧƦƬ Ʀɻ ƣʼƤ ƮƜˁ- ƨƦƬƩῇ Ʀɻ ƛʼ ɊƣƜˁƤƦƬƩ; 5 ƈʻƤƬ ƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ Ʀɻ ƣʼƤ ɊƣƜˁƤƦƬƩ ƫʺ Ƙʛƫ̸Ƥ ɞƨƚƘ ơƘƢƢˁư ƧƘƨʽƮƦƤƫƘƠῇ ƫʺ Ɲ̹Ƙῇ Ʀɻ ƛʼ ƭƘƬƢ˃ƫƜƨƘ; ơƘˀ ƦɺơƦƛ˃ƣƦƠ ʫƪƘ˅ƫưƩ Ʀɻ ƣʼƤ ơƘƢƢˁƦƬƩ ƫʺƩ ƦɺơˁƘƩ ɚƨƚʻƝƦƤƫƘƠῇ Ʀɻ ƛʼ ƘɺƪƮˁƦƬƩ; 10 ƅƘˁ. ̗Źƨῂ ƦʠƤ ơƘˀ ƤƦƣƦƟʽƫƘƠ Ʀɻ ƣʼƤ ơƘƢƢˁư ƫʺ Ƙʛƫ̸Ƥ b ƧƘƨʽƮƦƤƫƘƠῇ Ʀɻ ƛʼ ƘɺƪƮˁư; Ƈʞ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ƫƦ̫ƫƦ ɞƫƠ. Ƈʚơ ɎƨƘ ƛƦơƦ̫ƪˁ ƪƦƠ Ƥ˃ƣƦƠ Ʀɻ ƣʼƤ ƙƜƢƫˁƦƬƩῇ Ʀɻ ƛʼ ƭƘƬƢ˃ƫƜƨƦƠ ƜʀƤƘƠ; 5 Ƈʚ ƛ̎ƫƘ. Ƈʚƛʼ ƛʾ ʎƤƦƣƘῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ơƜῖƪƟƘƠ ƫ˂ ƣʼƤ ƮƜῖƨƦƤῇ ƫ˂ ƛʼ ɎƣƜƠƤƦƤ; Ƈʚ ƛ̎ƫƘ. ƈʻƤƫƘ ɎƨƘ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ʊƨƟ̸Ʃ ơƜῖƫƘƠ; 10 ̣ƇƪƘ ƚƜ ʊƤ˃ƣƘƫʻ ɚƪƫƠƤ. Ƌˁ ƦʠƤ; ʍ ơƘˀ ɎƨƫƠ ɚƢʽƚƜƫƦῇ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƜƠ ƫ̹ƛƜ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƣƞƛʼ ʎƤƦƣƘ ƫƦ̫ƫƦ ơƜῖƪƟƘƠ ƭ̸ƣƜƤῇ Ɯɺ ƣʿ ƫƠ ɎƨƘ c Ƙʚƫ̹ ῾ŽƨƣƦ̫ ƚƜƤʽƪƜưƩ ƧƨƦƪʿơƜƠῇ ɬ ơƜῖƪƟƘƠ ƣʽƤῇ Ʀʚ ƣʽƤƫƦƠ ʊƨƟ̸Ʃ ƚƜ; Ƈʚƛʼ ơƜῖƪƟƘƠ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɊƢƢʺ PLATÃO Crátilo ~ 244 ~ 429c parece que foi. Mas, de fato, é nome de outra pessoa com as características a ele inerentes. Sóc.: E mentirá, porventura, quem lhe der o nome de Hermógenes? Pois talvez não seja lícito chamar-lhe Hermógenes, visto não ter ele esse nome? Crá.: Por que dizes isso? Sóc.: Que seja absolutamente impossível mentir, [d] não foi a esse respeito que te explanaste? É legião, meu caro Crátilo, o número dos que afirmam a mesma coisa, tanto hoje quanto antigamente. Crá.: De que modo, Sócrates, dizendo alguém o que diz, poderá não dizer o que é? Dizer algo falso não será dizer o que não é? Sóc.: Esse conceito, camarada, é por demais sutil, tanto para mim quanto para minha idade. Não obstante, responde-me ao seguinte: [e] admites que não se possa ser falso, mas que se possa falar falsidades? Crá.: Penso que nem falar, também. Sóc.: Nem chamar ou saudar alguém? Por exemplo, se alguém te encontrasse no estrangeiro e, tomando-te da mão, te dissesse: “Salve, forasteiro Ateniense, Hermógenes, filho de Esmicrio!”; essa pessoa diria, ou falaria, ou se dirigiria, ou saudaria, não a ti, mas ao nosso amigo Hermógenes? Ou a ninguém? Crá.: No meu modo de pensar, Sócrates, o que essa pessoa dissesse careceria inteiramente de sentido. Sóc.: [430] Com isso fico satisfeito. Porém, falando desse jeito, quem assim falasse teria dito verdade ou mentira? Ou técnica do que dissesse seria verdade, e técnica mentira? Isso também me bastará. Crá.: Diria que essa pessoa só produzira um ruído, e que se agitara inutilmente, como se dá com o objeto de metal que percutimos. Sóc.: Vejamos, Crátilo, se não haverá maneira de nos pormos de acordo. Não 429c ƛƦơƜῖƤ ơƜῖƪƟƘƠῇ ƜʀƤƘƠ ƛʼ ɛƫʽƨƦƬ ƫƦ̫ƫƦ ƫƦʞƤƦƣƘῇ ƦʡƧƜƨ ơƘˀ ɫ 5 ƭ˅ƪƠƩ ɫ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƛƞƢƦ̫ƪƘ. ƈ˃ƫƜƨƦƤ Ʀʚƛʼ ƯƜ˅ƛƜƫƘƠ ʏƫƘƤ ƫƠƩ ƭ̏ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞ Ƙʚƫ˂Ƥ ƜʀƤƘƠ; ƣʾ ƚʺƨ Ʀʚƛʼ ƫƦ̫ƫƦ Ƙʠ ˞ῇ ƫ˂ ƫƦ̫ƫƦƤ ƭʻƤƘƠ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞ ƜʀƤƘƠῇ Ɯɺ ƣʾ ɞƪƫƠƤ; ƈ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; 10 ̗ŹƨƘ ʏƫƠ ƯƜƬƛ̎ ƢʽƚƜƠƤ ƫ˂ ƧƘƨʻƧƘƤ Ʀʚơ ɞƪƫƠƤῇ ɐƨƘ d ƫƦ̫ƫ˃ ƪƦƠ ƛ˅ƤƘƫƘƠ ʋ Ƣ˃ƚƦƩ; ƪƬƮƤƦˀ ƚʻƨ ƫƠƤƜƩ Ʀɻ ƢʽƚƦƤƫƜƩῇ ʰ ƭˁƢƜ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ơƘˀ Ƥ̫Ƥ ơƘˀ ƧʻƢƘƠ. ƈ̸Ʃ ƚʺƨ ɎƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƢʽƚưƤ ƚʽ ƫƠƩ ƫƦ̫ƫƦ ʍ ƢʽƚƜƠῇ ƣʾ ƫ˂ ʌƤ ƢʽƚƦƠ; ɬ Ʀʚ ƫƦ̫ƫ˃ ɚƪƫƠƤ ƫ˂ ƯƜƬƛ̎ ƢʽƚƜƠƤῇ ƫ˂ 5 ƣʾ ƫʺ ʎƤƫƘ ƢʽƚƜƠƤ; ƂƦƣƯ˃ƫƜƨƦƩ ƣʼƤ ʋ Ƣ˃ƚƦƩ ɬ ơƘƫῂ ɚƣʼ ơƘˀ ơƘƫʺ ƫʾƤ ɚƣʾƤ ɫƢƠơˁƘƤῇ ʰ ɛƫƘῖƨƜ. ʏƣưƩ ƣʽƤƫƦƠ ƜɺƧʽ ƣƦƠ ƫƦƪ˃ƤƛƜΑ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƢʽƚƜƠƤ ƣʼƤ Ʀʚ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ƜʀƤƘƠ ƯƜƬƛ̎ῇ ƭʻƤƘƠ ƛʽ; e Ƈʞ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ Ʀʚƛʼ ƭʻƤƘƠ. Ƈʚƛʼ ƜɺƧƜῖƤ Ʀʚƛʼ ƧƨƦƪƜƠƧƜῖƤ; ƦʁƦƤ Ɯɾ ƫƠƩ ɊƧƘƤƫʿƪƘƩ ƪƦƠ ɚƧˀ ƥƜƤˁƘƩῇ ƢƘƙ˃ƣƜƤƦƩ ƫ̎Ʃ ƮƜƠƨ˂Ʃ ƜɾƧƦƠΑ "ƎƘῖƨƜῇ ʰ ƥʽƤƜ ᾿ŹƟƞƤƘῖƜῇ ʛʼ ƊƣƠơƨˁưƤƦƩ ῾Žƨƣ˃ƚƜƤƜƩῇ" ƦʡƫƦƩ ƢʽƥƜƠƜƤ ɌƤ 5 ƫƘ̫ƫƘ ɬ ƭƘˁƞ ɌƤ ƫƘ̫ƫƘ ɬ ƜɾƧƦƠ ɌƤ ƫƘ̫ƫƘ ɬ ƧƨƦƪƜˁƧƦƠ ɌƤ Ʀʟƫư ƪʼ ƣʼƤ Ʀʞ, ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞ ƛʼ ƫ˃ƤƛƜ; ɬ ƦʚƛʽƤƘ; ᾿ŽƣƦˀ ƣʼƤ ƛƦơƜῖ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɎƢƢưƩ ɌƤ ƦʡƫƦƩ ƫƘ̫ƫƘ ƭƟʽƚƥƘƪƟƘƠ. ᾿ŹƢƢ' ɊƚƘƧƞƫ˂Ƥ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ. Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƚʺƨ ɊƢƞƟ̎ ɌƤ 430 ƭƟʽƚƥƘƠƫƦ ƫƘ̫ƫƘ ʋ ƭƟƜƚƥʻƣƜƤƦƩ ɬ ƯƜƬƛ̎; ɬ ƫ˂ ƣʽƤ ƫƠ Ƙʚƫ̸Ƥ ɊƢƞƟʽƩῇ ƫ˂ ƛʼ ƯƜ̫ƛƦƩ; ơƘˀ ƚʺƨ ɌƤ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ɚƥƘƨ- ơƦῖ. ƏƦƭƜῖƤ ɞƚưƚῂ ɌƤ ƭƘˁƞƤ ƫ˂Ƥ ƫƦƠƦ̫ƫƦƤῇ ƣʻƫƞƤ Ƙʚƫ˂Ƥ 5 ɛƘƬƫ˂Ƥ ơƠƤƦ̫ƤƫƘῇ ʯƪƧƜƨ ɌƤ Ɯɾ ƫƠƩ ƮƘƢơˁƦƤ ơƠƤʿƪƜƠƜ ơƨƦ˅- ƪƘƩ. ƍʽƨƜ ƛʿ, ɚʻƤ Ƨ̋ ƛƠƘƢƢƘƮƟ̸ƣƜƤῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜΑ ɐƨῂ PLATÃO Crátilo ~ 245 ~ 430a admites que uma coisa é o nome, e outra o objeto cujo nome ele é? Crá.: Admito. Sóc.: E também aceitas que onome seja [b] uma certa imitação da coisa? Crá.: De inteiro acordo. Sóc.: E as pinturas, não dirás que também são, a seu modo, imitação de algumas coisas? Crá.: Sim. Sóc.: Ora bem; é possível que eu apenas não apanhe direito o que queres dizer e que tu é que estejas com razão. Poderemos distribuir essas duas espécies de imitação, tanto a da pintura quanto a das palavras, e atribuí-las às coisas que elas imitam, ou não? Crá.: [c] É possível. Sóc.: Inicialmente, reflete no seguinte: pode-se atribuir a semelhança do homem ao homem, a da mulher à mulher, e assim com tudo o mais? Crá.: Também se pode. Sóc.: E o contrário? Atribuir semelhança do homem à mulher, e da mulher ao homem? Crá.: Isso também. Sóc.: Assim sendo, ambas as atribuições estarão certas, ou apenas uma? Crá.: Apenas uma. Sóc.: Justamente, quero crer, a que atribui a cada pessoa o que lhe pertence e se lhe assemelha. Crá.: É assim também que penso. Sóc.: [d] Para não brigarmos por causa de palavras, eu e tu, visto sermos amigos, concede-me o que vou dizer-te. Essa espécie de atribuição, camarada, das duas imitações, tanto a das imagens quanto a das palavras, além de certa, nomeia de modo correto e verdadeiro. A outra, que 430a Ʀʚơ ɎƢƢƦ ƣʼƤ ɌƤ ƭƘˁƞƩ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƜʀƤƘƠῇ ɎƢƢƦ ƛʼ ɚơƜῖƤƦ Ʀʡ ƫ˂ ʎƤƦƣʻ ɚƪƫƠƤ; 10 ̖ŽƚưƚƜ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ʋƣƦƢƦƚƜῖƩ ƣˁƣƞƣʻ ƫƠ ƜʀƤƘƠ ƫƦ̫ ƧƨʻƚƣƘƫƦƩ; b ƈʻƤƫưƤ ƣʻƢƠƪƫƘ. ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƫʺ ƝưƚƨƘƭʿƣƘƫƘ ƫƨ˃ƧƦƤ ƫƠƤʺ ɎƢƢƦƤ ƢʽƚƜƠƩ ƣƠƣʿƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠ ƧƨƘƚƣʻƫưƤ ƫƠƤ̸Ƥ; ƅƘˁ. 5 ƍʽƨƜ ƛʿ – ɾƪưƩ ƚʺƨ ɚƚˆ Ʀʚ ƣƘƤƟʻƤư ɏƫƫƘ ƧƦƫῂ ɞƪƫƠƤ ɍ ƢʽƚƜƠƩῇ ƪ˄ ƛʼ ƫʻƮῂ ɌƤ ʊƨƟ̸Ʃ ƢʽƚƦƠƩ – ɞƪƫƠ ƛƠƘƤƜῖƣƘƠ ơƘˀ ƧƨƦƪƜƤƜƚơƜῖƤ ƫƘ̫ƫƘ Ɋƣƭ˃ƫƜƨƘ ƫʺ ƣƠƣʿƣƘƫƘῇ ƫʻ ƫƜ ƝưƚƨƘƭʿƣƘƫƘ ơɊơƜῖƤƘ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠƤ ʱƤ ƣƠƣʿƣƘƫʻ ɚƪƫƠƤῇ ɬ Ʀʞ; 10 ̖ŽƪƫƠƤ. c ƈƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƛʾ ƪơ˃ƧƜƠ ƫ˃ƛƜ. ɐƨῂ ɎƤ ƫƠƩ ƫʾƤ ƣʼƤ ƫƦ̫ ɊƤƛƨ˂Ʃ Ɯɺơ˃ƤƘ ƫ̹ ɊƤƛƨˀ ɊƧƦƛƦˁƞῇ ƫʾƤ ƛʼ ƫ̎Ʃ ƚƬƤƘƠơ˂Ʃ ƫ̏ ƚƬƤƘƠơˁῇ ơƘˀ ƫɐƢƢƘ ƦʟƫưƩ; ƈʻƤƬ ƣʼƤ ƦʠƤ. 5 ƇʚơƦ̫Ƥ ơƘˀ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ƫʾƤ ƣʼƤ ƫƦ̫ ɊƤƛƨ˂Ʃ ƫ̏ ƚƬƤƘƠơˁῇ ƫʾƤ ƛʼ ƫ̎Ʃ ƚƬƤƘƠơ˂Ʃ ƫ̹ ɊƤƛƨˁ; ̖ŽƪƫƠ ơƘˀ ƫƘ̫ƫƘ. ̗Źƨῂ ƦʠƤ ƘʡƫƘƠ Ƙɻ ƛƠƘƤƦƣƘˀ Ɋƣƭ˃ƫƜƨƘƠ ʊƨƟƘˁ, ɬ ɫ ɛƫʽƨƘ; 10 ῾ſ ɛƫʽƨƘ. ̢ſ ɌƤ ɛơʻƪƫ̶ ƦʀƣƘƠ ƫ˂ ƧƨƦƪ̎ơ˃Ƥ ƫƜ ơƘˀ ƫ˂ ʏƣƦƠƦƤ ɊƧƦƛƠƛ̹. ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ. ̣ƁƤƘ ƫƦˁƤƬƤ ƣʾ ƣƘƮˇƣƜƟƘ ɚƤ ƫƦῖƩ Ƣ˃ƚƦƠƩ ɚƚˇ ƫƜ ơƘˀ d ƪ˄ ƭˁƢƦƠ ʎƤƫƜƩῇ ɊƧ˃ƛƜƥƘˁ ƣƦƬ ʍ Ƣʽƚư. ƫʾƤ ƫƦƠƘ˅ƫƞƤ ƚʻƨῇ ʰ ɛƫƘῖƨƜῇ ơƘƢ̸ ɞƚưƚƜ ƛƠƘƤƦƣʾƤ ɚƧῂ ɊƣƭƦƫʽƨƦƠƩ ƣʼƤ ƫƦῖƩ ƣƠƣʿƣƘƪƠƤῇ ƫƦῖƩ ƫƜ Ɲ̷ƦƠƩ ơƘˀ ƫƦῖƩ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤῇ ʊƨƟʿƤῇ ɚƧˀ ƛʼ ƫƦῖƩ ʊƤ˃ƣƘƪƠ Ƨƨ˂Ʃ ƫ̹ ʊƨƟʾƤ ơƘˀ ɊƢƞƟ̎Α ƫʾƤ ƛ' ɛƫʽƨƘƤῇ ƫʾƤ 5 PLATÃO Crátilo ~ 246 ~ 430d atribui e aplica aos objetos o que não se lhes assemelha, não somente não é certa, como também é falsa sempre que diz respeito a nomes. Crá.: Porém, observa, Sócrates, que essa distribuição imprópria que é possível na pintura não se dá [e] com os nomes, os quais devem necessariamente ser atribuídos com acerto. Sóc.: Que queres dizer com isso? Em que consiste a diferença? Não pode alguém dirigir-se a qualquer homem e dizer-lhe: “eis teu retrato!”, e mostrar-lhe, se for o caso, sua própria figura, ou, porventura, uma figura de mulher? Quando falo em mostrar, quero dizer: pôr diante do sentido da vista. Crá.: Perfeitamente. Sóc.: E então? Não é possível voltar ao mesmo indivíduo e dizer-lhe: “teu nome é este aqui?” O nome é imitação, tanto quanto a imagem. Explico-me. Não fora possível [431] dizer-lhe: “eis teu nome”, e depois disso trazer-lhe ao sentido do ouvido, querendo-o o acaso, sua própria imitação, com pronunciar o nome homem, ou, porventura, a da técnica feminina do gênero humano, com o pronunciar mulher? Não achas possível isso, e que algumas vezes já tenha acontecido? Crá.: Vou concordar contigo, Sócrates, e admitir que pode ser assim mesmo. Sóc.: Fazes bem, amigo, se for assim mesmo; não vale a pena prolongar a discussão sobre esse ponto. Se a distribuição, de fato, pode ser feita [b] dos dois modos, vamos denominar um deles falar verdade, e o outro, dizer inverdade. Ora, se as coisas se passam dessa maneira e podemos distribuir inexatamente os nomes e não atribuir a cada pessoa o que lhe é próprio, mas, por vezes, o que não lhe diz respeito, será possível, também, fazer o mesmo com relação aos verbos. Ora, se os verbos e os nomes podem ser atribuídos desse jeito, o mesmo forçosamente se dará com as sentenças, pois estas, segundo penso, [c] são formadas pela reunião daqueles. Que dizes a isso, Crátilo? 430d ƫƦ̫ ɊƤƦƣƦˁƦƬ ƛ˃ƪƠƤ ƫƜ ơƘˀ ɚƧƠƭƦƨʻƤῇ Ʀʚơ ʊƨƟʿƤῇ ơƘˀ ƯƜƬƛ̎ ʏƫƘƤ ɚƧῂ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤ ˞. ᾿ŹƢƢ' ʏƧưƩ ƣʿ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɚƤ ƣʼƤ ƫƦῖƩ ƝưƚƨƘƭʿ- ƣƘƪƠƤ ˞ ƫƦ̫ƫƦῇ ƫ˂ ƣʾ ʊƨƟ̸Ʃ ƛƠƘƤʽƣƜƠƤῇ ɚƧˀ ƛʼ ƫƦῖƩ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤ e Ʀʞ, ɊƢƢῂ ɊƤƘƚơƘῖƦƤ ˞ ɊƜˀ ʊƨƟ̸Ʃ. ƈ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ; ƫˁ ƫƦ̫ƫƦ ɚơƜˁƤƦƬ ƛƠƘƭʽƨƜƠ; ɐƨῂ Ʀʚơ ɞƪƫƠ ƧƨƦƪƜƢƟ˃ƤƫƘ ɊƤƛƨˁ ƫ̶ ƜɺƧƜῖƤ ʏƫƠ "ƋƦƬƫˁ ɚƪƫƠ ƪ˂Ƥ ƚƨʻƣƣƘῇ" ơƘˀ ƛƜῖƥƘƠ Ƙʚƫ̹, ɌƤ ƣʼƤ ƫ˅Ʈ̋, ɚơƜˁƤƦƬ Ɯɺơ˃ƤƘῇ ɌƤ 5 ƛʼ ƫ˅Ʈ̋ῇ ƚƬƤƘƠơ˃Ʃ; ƫ˂ ƛʼ ƛƜῖƥƘƠ Ƣʽƚư ƜɺƩ ƫʾƤ ƫ̸Ƥ ʊƭƟƘƢƣ̸Ƥ ƘɾƪƟƞƪƠƤ ơƘƫƘƪƫ̎ƪƘƠ. ƈʻƤƬ ƚƜ. Ƌˁ ƛʽ; ƧʻƢƠƤ Ƙʚƫ̹ ƫƦ˅ƫ̶ ƧƨƦƪƜƢƟ˃ƤƫƘ ƜɺƧƜῖƤ ʏƫƠ "ƋƦƬƫˁ ɚƪƫƠƤ ƪ˂Ƥ ʎƤƦƣƘ"; ɞƪƫƠ ƛʽ ƧƦƬ ơƘˀ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ƣˁƣƞƣƘ 10 ʯƪƧƜƨ ƫ˂ ƝưƚƨʻƭƞƣƘ. ƫƦ̫ƫƦ ƛʾ ƢʽƚưΑ ɐƨῂ Ʀʚơ ɌƤ Ɯɾƞ Ƙʚƫ̹ ƜɺƧƜῖƤ ʏƫƠ "ƋƦƬƫˁ ɚƪƫƠ ƪ˂Ƥ ʎƤƦƣƘῇ" ơƘˀ ƣƜƫʺ ƫƦ̫ƫƦ ƜɺƩ ƫʾƤ 431 ƫ̎Ʃ ɊơƦ̎Ʃ Ƙʠ ƘɾƪƟƞƪƠƤ ơƘƫƘƪƫ̎ƪƘƠῇ ɌƤ ƣʼƤ ƫ˅Ʈ̋ῇ ƫ˂ ɚơƜˁ- ƤƦƬ ƣˁƣƞƣƘῇ ƜɺƧ˃ƤƫƘ ʏƫƠ ɊƤʿƨῇ ɌƤ ƛʼ ƫ˅Ʈ̋ῇ ƫ˂ ƫƦ̫ ƟʿƢƜƦƩ ƫƦ̫ ɊƤƟƨưƧˁƤƦƬ ƚʽƤƦƬƩῇ ƜɺƧ˃ƤƫƘ ʏƫƠ ƚƬƤʿ; Ʀʚ ƛƦơƜῖ ƪƦƠ ƫƦ̫ƫƦ Ʀʁ˃Ƥ ƫῂ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ƚˁƚƤƜƪƟƘƠ ɚƤˁƦƫƜ; 5 ᾿ŽƟʽƢư ƪƦƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƪƬƚƮưƨ̎ƪƘƠ ơƘˀ ɞƪƫư ƦʟƫưƩ. ƂƘƢ̸Ʃ ƚƜ ƪ˄ ƧƦƠ̸Ƥῇ ʰ ƭˁƢƜῇ Ɯɺ ɞƪƫƠ ƫƦ̫ƫƦ ƦʟƫưƩ ɞƮƦƤ. ƦʚƛʼƤ ƚʺƨ ƛƜῖ Ƥ̫Ƥ ƧʻƤƬ ƛƠƘƣʻƮƜƪƟƘƠ ƧƜƨˀ ƘʚƫƦ̫. Ɯɺ ƛῂ ƦʠƤ ɞƪƫƠ ƫƦƠƘ˅ƫƞ ƫƠƩ ƛƠƘƤƦƣʾ ơƘˀ ɚƤƫƘ̫ƟƘῇ ƫ˂ ƣʼƤ ɟƫƜƨƦƤ b ƫƦ˅ƫưƤ ɊƢƞƟƜ˅ƜƠƤ ƙƦƬƢ˃ƣƜƟƘ ơƘƢƜῖƤῇ ƫ˂ ƛῂ ɟƫƜƨƦƤ ƯƜ˅- ƛƜƪƟƘƠ. Ɯɺ ƛʼ ƫƦ̫ƫƦ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠῇ ơƘˀ ɞƪƫƠ ƣʾ ʊƨƟ̸Ʃ ƛƠƘƤʽ- ƣƜƠƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƣƞƛʼ ɊƧƦƛƠƛ˃ƤƘƠ ƫʺ ƧƨƦƪʿơƦƤƫƘ ɛơʻƪƫ̶, ɊƢƢῂ ɚƤˁƦƫƜ ƫʺ ƣʾ ƧƨƦƪʿơƦƤƫƘῇ Ɯɾƞ ɌƤ ơƘˀ ̪ʿƣƘƫƘ ƫƘʚƫ˂Ƥ 5 ƫƦ̫ƫƦ ƧƦƠƜῖƤ. Ɯɺ ƛʼ ̪ʿƣƘƫƘ ơƘˀ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɞƪƫƠƤ Ʀʟƫư ƫƠƟʽƤƘƠῇ ɊƤʻƚơƞ ơƘˀ Ƣ˃ƚƦƬƩΑ Ƣ˃ƚƦƠ ƚʻƨ ƧƦƬῇ ʫƩ ɚƚˮƣƘƠῇ ɫ ƫƦ˅ƫưƤ c ƪ˅ƤƟƜƪˁƩ ɚƪƫƠƤΑ ɬ Ƨ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜ; PLATÃO Crátilo ~ 247 ~ 431c Crá.: Estou de acordo; parece-me que dizes belamente. Sóc.: Ora, se compararmos os nomes primitivos a sinais, acontecerá com eles como com as pinturas, às quais podemos dar todas as cores e formas apropriadas, ou não dar todas, mas desprezar algumas ou acrescentar outras, ora mais, ora menos. Não é assim? Crá.: É. Sóc.: Ora, quem aplicar todas produzirá imagens e figuras belas, mas quem acrescentar ou suprimir alguma coisa, fará também imagens e figuras, porém defeituosas. Crá.: [d] Sim. Sóc.: E o que imita a essência das coisas por meio das sílabas e das letras? Pela mesma razão, no caso de recorrer a todos os elementos exigidos, apresentará uma bela imagem – esse é o nome certo – mas, se omitir alguma coisa ou acrescentar um tantinho, o resultado será também uma imagem, porém não bonita, de forma que alguns nomes ficarão bem formados, e outros, o contrário disso? Crá.: É possível. Sóc.: [e] É possível, também, que entre os artistas de nomes haja bons e maus? Crá.: Sim. Sóc.: Aos quais demos o nome de “legisladores”. Crá.: Sim. Sóc.: Por Zeus! É possível, também, que se passe nesse domínio o mesmo que com as outras técnicas, e que haja bons e maus legisladores, se ainda forválido o que assentamos antes. Crá.: É certo. Mas tu vês muito bem, Sócrates, que quando atribuímos aos nomes, de acordo com a gramática, as letras a e b, ou qualquer outra letra, 431c ƇʟƫưΑ ơƘƢ̸Ʃ ƚʻƨ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩ ƢʽƚƜƠƤ. ƇʚơƦ̫Ƥ Ɯɺ ƚƨʻƣƣƘƪƠƤ Ƙʠ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɊƧƜƠ- ơʻƝƦƣƜƤ, ɞƪƫƠƤ ʯƪƧƜƨ ɚƤ ƫƦῖƩ ƝưƚƨƘƭʿƣƘƪƠƤ ơƘˀ ƧʻƤƫƘ ƫʺ 5 ƧƨƦƪʿơƦƤƫƘ ƮƨˇƣƘƫʻ ƫƜ ơƘˀ ƪƮʿƣƘƫƘ ɊƧƦƛƦ̫ƤƘƠῇ ơƘˀ ƣʾ ƧʻƤƫƘ Ƙʠ, ɊƢƢῂ ɞƤƠƘ ɚƢƢƜˁƧƜƠƤῇ ɞƤƠƘ ƛʼ ơƘˀ ƧƨƦƪƫƠƟʽƤƘƠῇ ơƘˀ ƧƢƜˁư ơƘˀ ƣƜˁƝưΑ ɬ Ʀʚơ ɞƪƫƠƤ; ̖ŽƪƫƠƤ. ƇʚơƦ̫Ƥ ʋ ƣʼƤ ɊƧƦƛƠƛƦ˄Ʃ ƧʻƤƫƘ ơƘƢʺ ƫʺ ƚƨʻƣƣƘƫʻ 10 ƫƜ ơƘˀ ƫʺƩ Ɯɺơ˃ƤƘƩ ɊƧƦƛˁƛưƪƠƤ, ʋ ƛʼ ɬ ƧƨƦƪƫƠƟƜˀƩ ɬ ɊƭƘƠƨ̸Ƥ ƚƨʻƣƣƘƫƘ ƣʼƤ ơƘˀ Ɯɺơ˃ƤƘƩ ɚƨƚʻƝƜƫƘƠ ơƘˀ ƦʡƫƦƩῇ ɊƢƢʺ ƧƦƤƞƨʻƩ; ƅƘˁ. d Ƌˁ ƛʼ ʋ ƛƠʺ ƫ̸Ƥ ƪƬƢƢƘƙ̸Ƥ ƫƜ ơƘˀ ƚƨƘƣƣʻƫưƤ ƫʾƤ ƦʚƪˁƘƤ ƫ̸Ƥ ƧƨƘƚƣʻƫưƤ ɊƧƦƣƠƣƦ˅ƣƜƤƦƩ; ɐƨƘ Ʀʚ ơƘƫʺ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ Ƣ˃ƚƦƤῇ ɌƤ ƣʼƤ ƧʻƤƫƘ ɊƧƦƛ̹ ƫʺ ƧƨƦƪʿơƦƤƫƘῇ ơƘƢʾ ɫ ƜɺơˆƤ ɞƪƫƘƠ – ƫƦ̫ƫƦ ƛῂ ɚƪƫˀƤ ʎƤƦƣƘ – ɚʺƤ ƛʼ ƪƣƠơƨʺ 5 ɚƢƢƜˁƧ̋ ɬ ƧƨƦƪƫƠƟ̏ ɚƤˁƦƫƜῇ ƜɺơˆƤ ƣʼƤ ƚƜƤʿƪƜƫƘƠῇ ơƘƢʾ ƛʼ Ʀʞ; ʯƪƫƜ ƫʺ ƣʼƤ ơƘƢ̸Ʃ ƜɺƨƚƘƪƣʽƤƘ ɞƪƫƘƠ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ƫʺ ƛʼ ơƘơ̸Ʃ; ̖ƁƪưƩ. ̖ƁƪưƩ ɎƨƘ ɞƪƫƘƠ ʋ ƣʼƤ ɊƚƘƟ˂Ʃ ƛƞƣƠƦƬƨƚ˂Ʃ ʊƤƦ- e ƣʻƫưƤῇ ʋ ƛʼ ơƘơ˃Ʃ; ƅƘˁ. ƇʚơƦ̫Ƥ ƫƦ˅ƫ̶ ʋ "ƤƦƣƦƟʽƫƞƩ" ɰƤ ʎƤƦƣƘ. ƅƘˁ. 5 ̖ƁƪưƩ ɎƨƘ Ƥʾ żˁ' ɞƪƫƘƠῇ ʯƪƧƜƨ ɚƤ ƫƘῖƩ ɎƢƢƘƠƩ ƫʽƮƤƘƠƩῇ ơƘˀ ƤƦƣƦƟʽƫƞƩ ʋ ƣʼƤ ɊƚƘƟ˃Ʃῇ ʋ ƛʼ ơƘơ˃Ʃῇ ɚʻƤƧƜƨ ƫʺ ɞƣƧƨƦƪƟƜƤ ɚơƜῖƤƘ ʋƣƦƢƦƚƞƟ̏ ɫƣῖƤ. ̖ŽƪƫƠ ƫƘ̫ƫƘ. ɊƢƢῂ ʋƨ˿Ʃῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʏƫƘƤ ƫƘ̫ƫƘ ƫʺ ƚƨʻƣƣƘƫƘῇ ƫ˃ ƫƜ ɎƢƭƘ ơƘˀ ƫ˂ ƙ̎ƫƘ ơƘˀ ɟơƘƪƫƦƤ ƫ̸Ƥ 10 ƪƫƦƠƮƜˁưƤῇ ƫƦῖƩ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤ ɊƧƦƛƠƛ̸ƣƜƤ ƫ̏ ƚƨƘƣƣƘƫƠơ̏ PLATÃO Crátilo ~ 248 ~ 432a [432] se subtrairmos ou acrescentarmos ou deslocarmos uma, não poderemos dizer que escrevemos o nome, embora incorretamente; não o escrevemos de jeito nenhum, pois o que nessa mesma hora surgiu outro nome, uma vez introduzidas todas aquelas modificações. Sóc.: É preciso ver, Crátilo, se não estamos considerando o assunto por um prisma errado. Crá.: Como assim? Sóc.: É bem possível que se passe conforme dizes com o que só existe necessariamente, ou não existe, por meio de números. O número dez, por exemplo, ou outro qualquer que te aprouver: se suprimires ou acrescentares alguma coisa, tornar-se-á [b] imediatamente outro número; mas no que diz respeito à qualidade ou à representação geral da imagem, não tem aplicação o que dizes, porém o contrário, não havendo absolutamente necessidade de serem reproduzidas todas as particularidades do objeto, para que se obtenha a sua imagem. Vê se tenho razão. Se fossem postos juntos dois objetos diferentes: Crátilo e a imagem de Crátilo, e uma divindade não imitasse apenas a tua cor e tua figura, como fazem os pintores, mas formasse todas as entranhas iguais às tuas, emprestando-lhes o mesmo [c] grau de ductilidade e calor, além de movimento, alma e raciocínio, tal como há em ti; em uma palavra: tudo exatamente como és, e colocasse ao teu lado essa duplicata de ti mesmo: tratar-se-ia de Crátilo e uma imagem de Crátilo, ou de dois Crátilos? Crá.: Quer parecer-me, Sócrates, que seriam dois Crátilos. Sóc.: Como vês, amigo, precisamos não somente procurar um critério rigoroso para as imagens, diferente do que há pouco nos referimos, como também não insistir na afirmativa de que a [d] imagem deixa de ser imagem, se algo lhe for acrescentado ou subtraído. Ou não percebes quão longe estão as imagens de possuir todas as propriedades dos originais que elas imitam? Crá.: Percebo. 432a ƫʽƮƤ̋, ɚʻƤ ƫƠ ɊƭʽƢưƣƜƤ ɬ ƧƨƦƪƟ̸ƣƜƤ ɬ ƣƜƫƘƟ̸ƣʽƤ ƫƠῇ 432 <Ʀʚ> ƚʽƚƨƘƧƫƘƠ ƣʼƤ ɫƣῖƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ Ʀʚ ƣʽƤƫƦƠ ʊƨƟ̸Ʃῇ ɊƢƢʺ ƫ˂ ƧƘƨʻƧƘƤ Ʀʚƛʼ ƚʽƚƨƘƧƫƘƠῇ ɊƢƢῂ ƜʚƟ˄Ʃ ɟƫƜƨ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ ɚʻƤ ƫƠ ƫƦ˅ƫưƤ ƧʻƟ̋. Ƅʾ ƚʺƨ Ʀʚ ơƘƢ̸Ʃ ƪơƦƧ̸ƣƜƤ Ʀʟƫư ƪơƦƧƦ̫ƤƫƜƩῇ ʰ 5 ƂƨƘƫ˅ƢƜ. ƈ̸Ʃ ƛʿ; ̖ƁƪưƩ ʏƪƘ ɞơ ƫƠƤƦƩ ɊƨƠƟƣƦ̫ ɊƤƘƚơƘῖƦƤ ƜʀƤƘƠ ɬ ƣʾ ƜʀƤƘƠ ƧʻƪƮƦƠ ɌƤ ƫƦ̫ƫƦ ʍ ƪ˄ ƢʽƚƜƠƩῇ ʯƪƧƜƨ ơƘˀ Ƙʚƫʺ ƫʺ ƛʽơƘ ɬ ʏƪƫƠƩ ƙƦ˅ƢƜƠ ɎƢƢƦƩ ɊƨƠƟƣ˃Ʃῇ ɚʺƤ ɊƭʽƢ̋Ʃ ƫƠ ɬ ƧƨƦƪƟ̏Ʃῇ 10 ɟƫƜƨƦƩ ƜʚƟ˄Ʃ ƚʽƚƦƤƜΑ ƫƦ̫ ƛʼ ƧƦƠƦ̫ ƫƠƤƦƩ ơƘˀ ƪƬƣƧʻƪƞƩ b Ɯɺơ˃ƤƦƩ ƣʾ ƦʚƮ Ƙʟƫƞ <˞> ɫ ʊƨƟ˃ƫƞƩῇ ɊƢƢʺ ƫ˂ ɚƤƘƤƫˁƦƤ Ʀʚƛʼ ƫ˂ ƧƘƨʻƧƘƤ ƛʽ̋ ƧʻƤƫƘ ɊƧƦƛƦ̫ƤƘƠ Ʀʁ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ ˯ ƜɺơʻƝƜƠῇ Ɯɺ ƣʽƢƢƜƠ ƜɺơˆƤ ƜʀƤƘƠ. ƪơ˃ƧƜƠ ƛʼ Ɯɺ ƫˀ Ƣʽƚư. ɐƨῂ ɌƤ ƛ˅Ʀ ƧƨʻƚƣƘƫƘ Ɯɾƞ ƫƦƠʻƛƜῇ ƦʁƦƤ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ơƘˀ ƂƨƘƫ˅ƢƦƬ 5 ƜɺơˇƤῇ Ɯɾ ƫƠƩ ƟƜ̸Ƥ ƣʾ ƣ˃ƤƦƤ ƫ˂ ƪ˂Ƥ Ʈƨ̸ƣƘ ơƘˀ ƪƮ̎ƣƘ ɊƧƜƠ- ơʻƪƜƠƜƤ ʯƪƧƜƨ Ʀɻ ƝưƚƨʻƭƦƠῇ ɊƢƢʺ ơƘˀ ƫʺ ɚƤƫ˂Ʃ ƧʻƤƫƘ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƧƦƠʿƪƜƠƜƤ ƦʁʻƧƜƨ ƫʺ ƪʻῇ ơƘˀ ƣƘƢƘơ˃ƫƞƫƘƩ ơƘˀ ƟƜƨƣ˃ƫƞƫƘƩ ƫʺƩ ƘʚƫʺƩ ɊƧƦƛƦˁƞῇ ơƘˀ ơˁƤƞƪƠƤ ơƘˀ ƯƬƮʾƤ ơƘˀ c ƭƨ˃ƤƞƪƠƤ ƦɿƘƧƜƨ ɫ ƧƘƨʺ ƪƦˀ ɚƤƟƜˁƞ ƘʚƫƦῖƩῇ ơƘˀ ɛƤˀ Ƣ˃ƚ̶ ƧʻƤƫƘ ɏƧƜƨ ƪ˄ ɞƮƜƠƩῇ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ɟƫƜƨƘ ơƘƫƘƪƫʿƪƜƠƜƤ ƧƢƞƪˁƦƤ ƪƦƬ; Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƂƨƘƫ˅ƢƦƩ ɌƤ ơƘˀ ƜɺơˆƤ ƂƨƘƫ˅ƢƦƬ ƫ˃ƫῂ Ɯɾƞ ƫ˂ ƫƦƠƦ̫ƫƦƤῇ ɬ ƛ˅Ʀ ƂƨƘƫ˅ƢƦƠ; 5 ż˅Ʀ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƦ̫ƪƠƤῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƂƨƘƫ˅ƢƦƠ. ῾Ƈƨ˿Ʃ ƦʠƤῇ ʰ ƭˁƢƜῇ ʏƫƠ ɎƢƢƞƤ Ʈƨʾ Ɯɺơ˃ƤƦƩ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ ƝƞƫƜῖƤ ơƘˀ ʱƤ ƤƬƤƛʾ ɚƢʽƚƦƣƜƤῇ ơƘˀ Ʀʚơ ɊƤƘƚơʻ- ƝƜƠƤῇ ɚʻƤ ƫƠ ɊƧ̏ ɬ ƧƨƦƪ̏ῇ ƣƞơʽƫƠ ƘʚƫʾƤ Ɯɺơ˃ƤƘ ƜʀƤƘƠ; ɬ Ʀʚơ d ƘɺƪƟʻƤ̋ ʏƪƦƬ ɚƤƛʽƦƬƪƠƤ Ƙɻ Ɯɺơ˃ƤƜƩ ƫʺ Ƙʚƫʺ ɞƮƜƠƤ ɚơƜˁƤƦƠƩ ʱƤ Ɯɺơ˃ƤƜƩ ƜɺƪˁƤ; ̖ŽƚưƚƜ. PLATÃO Crátilo ~ 249 ~ 432d Sóc.: E como seria risível, Crátilo, o efeito dos nomes sobre as coisas que eles designam, se em tudo eles fossem reprodução exata dessas coisas! Tudo ficaria duplicado, sem que ninguém fosse capaz de dizer qual era a própria coisa, e qual o nome. Crá.: Dizes a verdade. Sóc.: Tem, portanto, a coragem, meu bravo amigo, de admitir que os nomes podem ser corretamente ou incorretamente aplicados, e não [e] insistas em exigir que eles contenham todas as letras, para que se tornem exatamente iguais às coisas por eles designadas, mas permite, mesmo, que lhes seja acrescentada uma ou outra estranha a eles. E se te comportas desse modo com as letras, a mesma coisa faze com as palavras na sentença; e se assim procedes com os nomes, admite também no discurso uma sentença pouco apropriada ao assunto, sem com isso deixares de admitir que as coisas podem ser denominadas e descritas, uma vez que seja conservada a imagem fundamental de cada uma, [433] tal como observamos – não sei se ainda te recordas – no caso particular dos nomes das letras de que eu e Hermógenes tratamos. Crá.: Sim, recordo-me. Sóc.: Muito bem. Quando essa imagem está presente, ainda mesmo que não contenha todos os traços essenciais, nem por isso deixa o objeto de ser nomeado: bem, se todos estiverem presentes; mal, no caso de haver alguns de menos. Deixemos que seja nomeado, caríssimo, para não pagarmos multa, como se dá com os noctívagos de Egina, que passeiam pelas ruas altas horas da noite, e para não darmos a impressão de que, [b] em verdade, chegamos até às coisas mais tarde do que fora necessário. Ou então, procura outro critério mais preciso para a aplicação dos nomes e deixa de admitir que o nome é a representação do objeto por meio de sílabas e de letras. Porque, se afirmares ambas as coisas ao mesmo tempo, não ficarás de acordo contigo mesmo. Crát.: Parece-me razoável, Sócrates, o que disseste, e nada tenho a objetar. Sóc.: Uma vez que estamos de acordo neste ponto, passemos 432d ŻƜƢƦῖƘ ƚƦ̫Ƥῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ʛƧ˂ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ 5 ƧʻƟƦƠ ɌƤ ɚơƜῖƤƘ ʱƤ ʊƤ˃ƣƘƫʻ ɚƪƫƠƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ Ɯɺ ƧʻƤƫƘ ƧƘƤƫƘƮ̏ ƘʚƫƦῖƩ ʋƣƦƠưƟƜˁƞ. ƛƠƫƫʺ ƚʺƨ ɎƤ ƧƦƬ ƧʻƤƫƘ ƚʽƤƦƠƫƦῇ ơƘˀ Ʀʚơ ɌƤ ɞƮƦƠ Ƙʚƫ̸Ƥ ƜɺƧƜῖƤ ƦʚƛʽƫƜƨƦƤ ʋƧ˃ƫƜƨ˃Ƥ ɚƪƫƠ ƫ˂ ƣʼƤ Ƙʚƫ˃ῇ ƫ˂ ƛʼ ʎƤƦƣƘ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƢʽƚƜƠƩ. 10 ƀƘƨƨ̸Ƥ ƫƦˁƤƬƤῇ ʰ ƚƜƤƤƘῖƜῇ ɞƘ ơƘˀ ʎƤƦƣƘ ƫ˂ ƣʼƤ Ɯʠ ơƜῖƪƟƘƠῇ ƫ˂ ƛʼ ƣʿῇ ơƘˀ ƣʾ ɊƤʻƚơƘƝƜ ƧʻƤƫῂ ɞƮƜƠƤ ƫʺ ƚƨʻƣ-e ƣƘƫƘ, ɿƤƘ ơƦƣƠƛ̏ ˞ ƫƦƠƦ̫ƫƦƤ Ʀʁ˃ƤƧƜƨ Ʀʡ ʎƤƦƣʻ ɚƪƫƠƤῇ ɊƢƢῂ ɞƘ ơƘˀ ƫ˂ ƣʾ ƧƨƦƪ̎ơƦƤ ƚƨʻƣƣƘ ɚƧƠƭʽƨƜƠƤ. Ɯɺ ƛʼ ƚƨʻƣƣƘῇ ơƘˀ ʎƤƦƣƘ ɚƤ Ƣ˃ƚ̶Α Ɯɺ ƛʼ ʎƤƦƣƘῇ ơƘˀ Ƣ˃ƚƦƤ ɚƤ Ƣ˃ƚ̶ ƣʾ ƧƨƦƪʿơƦƤƫƘ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠƤ ɚƧƠƭʽƨƜƪƟƘƠῇ ơƘˀ ƣƞƛʼƤ ɱƫƫƦƤ 5 ʊƤƦƣʻƝƜƪƟƘƠ ƫ˂ Ƨƨ˾ƚƣƘ ơƘˀ ƢʽƚƜƪƟƘƠῇ ɟưƩ ɌƤ ʋ ƫ˅ƧƦƩ ɚƤ̏ ƫƦ̫ ƧƨʻƚƣƘƫƦƩ ƧƜƨˀ Ʀʡ ɌƤ ʋ Ƣ˃ƚƦƩ ˞, ʯƪƧƜƨ ɚƤ ƫƦῖƩ ƫ̸Ƥ ƪƫƦƠƮƜˁưƤ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤῇ Ɯɺ ƣʽƣƤƞƪƘƠ ɍ ƤƬƤƛʾ ɚƚˆ ơƘˀ ῾ŽƨƣƦ- 433 ƚʽƤƞƩ ɚƢʽƚƦƣƜƤ. ᾿ŹƢƢʺ ƣʽƣƤƞƣƘƠ. ƂƘƢ̸Ʃ ƫƦˁƤƬƤ. ʏƫƘƤ ƚʺƨ ƫƦ̫ƫƦ ɚƤ̏ῇ ơɌƤ ƣʾ ƧʻƤƫƘ ƫʺ ƧƨƦƪʿơƦƤƫƘ ɞƮ̋ῇ ƢʽƥƜƫƘˁ ƚƜ ƫ˂ Ƨƨ˾ƚƣƘῇ ơƘƢ̸Ʃ ʏƫƘƤ 5 ƧʻƤƫƘῇ ơƘơ̸Ʃ ƛʼ ʏƫƘƤ ʊƢˁƚƘΑ ƢʽƚƜƪƟƘƠ ƛῂ ƦʠƤῇ ʰ ƣƘơʻƨƠƜῇ ɚ̸ƣƜƤῇ ɿƤƘ ƣʾ ʎƭƢưƣƜƤ ʯƪƧƜƨ Ʀɻ ɚƤ ŹɺƚˁƤ̋ Ƥ˅ơƫưƨ ƧƜƨƠ- Ơ˃ƤƫƜƩ ʊƯʼ ʋƛƦ̫ῇ ơƘˀ ɫƣƜῖƩ ɚƧˀ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƛ˃ƥưƣƜƤ Ƙʠ ƫ̏ ɊƢƞƟƜˁ˻ Ʀʟƫư ƧưƩ ɚƢƞƢƬƟʽƤƘƠ ʊƯƠƘˁƫƜƨƦƤ ƫƦ̫ ƛʽƦƤƫƦƩῇ ɬ b ƝʿƫƜƠ ƫƠƤʺ ɎƢƢƞƤ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘῇ ơƘˀ ƣʾ ʋƣƦƢ˃ƚƜƠ ƛʿƢưƣƘ ƪƬƢƢƘƙƘῖƩ ơƘˀ ƚƨʻƣƣƘƪƠ ƧƨʻƚƣƘƫƦƩ ʎƤƦƣƘ ƜʀƤƘƠ. Ɯɺ ƚʺƨ ƫƘ̫ƫƘ Ɋƣƭ˃ƫƜƨƘ ɚƨƜῖƩῇ ƦʚƮ Ʀʁ˃Ʃ ƫῂ ɞƪ̋ ƪƬƣƭưƤƜῖƤ ƪƘƬƫ̹. 5 ᾿ŹƢƢʻ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩ ƚƜῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƣƜƫƨˁưƩ ƢʽƚƜƠƤῇ ơƘˀ Ʀʟƫư ƫˁƟƜƣƘƠ. ᾿ŽƧƜƠƛʾ ƫƦˁƤƬƤ ƫƘ̫ƫƘ ɫƣῖƤ ƪƬƤƛƦơƜῖῇ ƣƜƫʺ ƫƘ̫ƫƘ PLATÃO Crátilo ~ 250 ~ 433b a examinar o seguinte: dissemos que um nome bem formado precisará ter todas as letras convenientes? Crá.: Sim. Sóc.: [c] E as letras convenientes, são as que se assemelham aos objetos? Crá.: Perfeitamente. Sóc.: Assim, os nomes bem formados são formados desse modo. Porém, se algum for mal formado, é possível que seja constituído em sua quase totalidade de letras convenientes e semelhantes, sem o que não seria imagem, embora tendo de permeio, também, uma ou outra inadequada, que impedem de ser belo o nome e bem formado. Admitimos essa proposição ou a rejeitamos? Crá.: Creio que não vale a pena, Sócrates, prosseguirmos, pois repugna-me chamar de nome o que é mal formado. Sóc.: [d] Que é o que te repugna: ser o nome a representação do objeto? Crá.: Não; isso me agrada. Sóc.: Mas, serem alguns nomes formados de elementos anteriores, e outros serem primitivos, é isso que te parece mal enunciado? Crá.: Perfeitamente. Sóc.: Mas, se as palavras primitivas têm que ser representação de alguma coisa, conheces processo melhor de atingir essa finalidade, a não ser deixando-as tão semelhantes quanto possível ao [e] que elas tenham de representar? Ou esposas, de preferência, o modo de ver de Hermógenes e de muitos outros, que afirmam não passarem os nomes de convenção e que só representam alguma coisa para os que convencionaram formá-los depois de terem o conhecimento dessa coisa, baseados precisamente na convenção, a justa formação dos nomes, e que é de todo indiferente manter a convenção, tal como foi estabelecida, ou admitir outra inteiramente oposta, 433b ƫʻƛƜ ƪơƦƧ̸ƣƜƤΑ Ɯɺ ƣʽƢƢƜƠ ƭƘƣʼƤ ơƘƢ̸Ʃ ơƜῖƪƟƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ƫʺ ƧƨƦƪʿơƦƤƫƘ ƛƜῖ Ƙʚƫ˂ ƚƨʻƣƣƘƫƘ ɞƮƜƠƤ; 10 ƅƘˁ. ƈƨƦƪʿơƜƠ ƛʼ ƫʺ ʏƣƦƠƘ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠƤ; c ƈʻƤƬ ƚƜ. Ƌʺ ƣʼƤ ɎƨƘ ơƘƢ̸Ʃ ơƜˁƣƜƤƘ Ʀʟƫư ơƜῖƫƘƠΑ Ɯɺ ƛʼ ƣʿ ƫƠ ơƘƢ̸Ʃ ɚƫʽƟƞῇ ƫ˂ ƣʼƤ ɌƤ ƧƦƢ˄ ɾƪưƩ ɚơ ƧƨƦƪƞơ˃ƤƫưƤ Ɯɾƞ ƚƨƘƣƣʻƫưƤ ơƘˀ ʋƣƦˁưƤῇ ƜɾƧƜƨ ɞƪƫƘƠ ƜɺơˇƤῇ ɞƮƦƠ ƛῂ ɎƤ ƫƠ 5 ơƘˀ Ʀʚ ƧƨƦƪ̎ơƦƤῇ ƛƠ' ʍ Ʀʚơ ɌƤ ơƘƢ˂Ƥ Ɯɾƞ Ʀʚƛʼ ơƘƢ̸Ʃ ƜɺƨƚƘƪƣʽƤƦƤ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ. Ʀʟƫư ƭƘƣʼƤ ɬ ɎƢƢưƩ; ƇʚƛʼƤ ƛƜῖ ƦʀƣƘƠ ƛƠƘƣʻƮƜƪƟƘƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩΑ ɚƧƜˀ Ʀʚơ ɊƨʽƪơƜƠ ƚʽ ƣƜ ƫ˂ ƭʻƤƘƠ ʎƤƦƣƘ ƣʼƤ ƜʀƤƘƠῇ ƣʾ ƣʽƤƫƦƠ ơƘƢ̸Ʃ ƚƜ ơƜῖƪƟƘƠ. 10 ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƫƦ̫ƫƦ Ʀʚơ ɊƨʽƪơƜƠ ƪƜῇ ƫ˂ ƜʀƤƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ d ƛʿƢưƣƘ ƫƦ̫ ƧƨʻƚƣƘƫƦƩ; ̖ŽƣƦƠƚƜ. ᾿ŹƢƢʺ ƫ˂ ƜʀƤƘƠ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƫʺ ƣʼƤ ɚơ ƧƨƦƫʽƨưƤ ƪƬƚơƜˁƣƜƤƘῇ ƫʺ ƛʼ Ƨƨ̸ƫƘῇ Ʀʚ ơƘƢ̸Ʃ ƪƦƠ ƛƦơƜῖ ƢʽƚƜƪƟƘƠ; 5 ̖ŽƣƦƠƚƜ. ᾿ŹƢƢʺ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ Ɯɺ ƣʽƢƢƜƠ ƛƞƢˇƣƘƫʻ ƫƠƤưƤ ƚˁƚƤƜƪƟƘƠ, ɞƮƜƠƩ ƫƠƤʺ ơƘƢƢˁư ƫƨ˃ƧƦƤ ƫƦ̫ ƛƞƢˇƣƘƫƘ Ƙʚƫʺ ƚƜƤʽƪƟƘƠ ɎƢƢƦƤ ɬ Ƙʚƫʺ ƧƦƠ̎ƪƘƠ ʏƫƠ ƣʻƢƠƪƫƘ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ƦʁƘ e ɚơƜῖƤƘ ɍ ƛƜῖ ƛƞƢƦ̫Ƥ Ƙʚƫʻ; ɬ ʏƛƜ ƣ˾ƢƢ˃Ƥ ƪƜ ɊƨʽƪơƜƠ ʋ ƫƨ˃ƧƦƩ ʍƤ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞƩ ƢʽƚƜƠ ơƘˀ ɎƢƢƦƠ ƧƦƢƢƦˁῇ ƫ˂ ƪƬƤƟʿ- ƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƘˀ ƛƞƢƦ̫Ƥ ƫƦῖƩ ƪƬƤƟƜƣʽƤƦƠƩ ƧƨƦƜƠ- ƛ˃ƪƠ ƛʼ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘῇ ơƘˀ ƜʀƤƘƠ ƫƘ˅ƫƞƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ 5 ʊƤ˃ƣƘƫƦƩῇ ƪƬƤƟʿơƞƤῇ ƛƠƘƭʽƨƜƠƤ ƛʼ ƦʚƛʼƤ ɚʻƤƫƜ ƫƠƩ ƪƬƤƟ̎ƫƘƠ ʯƪƧƜƨ Ƥ̫Ƥ ƪ˅ƚơƜƠƫƘƠ, ɚʻƤƫƜ ơƘˀ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ ɚƧˀ PLATÃO Crátilo ~ 251 ~ 433e para dar nome de grande ao que hoje denominamos pequeno, e o de pequeno ao que chamamos grande? Qual dos modos preferes? Crá.: [434] De qualquer jeito, Sócrates, é preferível o processo de representar por uma imitação semelhante o que queremos representar, a fazê-lo por algum processo arbitrário. Sóc.: Muito bem. Mas, se os nomes tivessem de ser iguais às coisas, forçosamente as letras com que são formados os nomes primitivos teriam de ser iguais a elas? O que digo é o seguinte: fora possível a alguém compor a figura a que nos referimos há pouco, semelhante ao que quer que seja, se a natureza não fornecesse cores com as quais [b] é feita a figura, iguais ao objeto que ela imita; ou não será possível? Crá.: É impossível. Sóc.: Do mesmo modo, os nomes nunca poderiam ser iguais a coisa nenhuma, se antes os elementos de que são compostos não tivessem alguma semelhança com a coisa que eles imitam? E não são as letras os elementos que têm de entrar em sua composição? Crá.: Exatamente. Sóc.: Acompanha, também, o raciocínio, como fez [c] Hermógenes há pouco. Vejamos: achas que estávamos certos ao dizer que a letra r tem semelhança com translação, movimento e asperidade? Ou não tínhamos razão? Crá.: Acho que sim. Sóc.: E o l, com o que é macio e liso, e com o mais de que agora falamos? Crá.: Sim. Sóc.: Deves também saber que, para exprimir a mesma coisa, o que nós designamos por “asperidade” (sklêrotês) os Eretrienses pronunciam “sklêrotêr”? Crá.: Perfeitamente. Sóc.: Então, o r e o s se assemelham entre si, e para os Eretrienses 433e ƣʼƤ ˯ Ƥ̫Ƥ ƪƣƠơƨ˃Ƥῇ ƣʽƚƘ ơƘƢƜῖƤῇ ɚƧˀ ƛʼ ˯ ƣʽƚƘῇ ƪƣƠơƨ˃Ƥ; Ƨ˃ƫƜƨ˃Ʃ ƪƜ ʋ ƫƨ˃ƧƦƩ ɊƨʽƪơƜƠ; ̣ƇƢ̶ ơƘˀ ƧƘƤƫˀ ƛƠƘƭʽƨƜƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƫ˂ ʋƣƦƠˇ- 434 ƣƘƫƠ ƛƞƢƦ̫Ƥ ʏƫƠ ɎƤ ƫƠƩ ƛƞƢƦῖ ɊƢƢʺ ƣʾ ƫ̹ ɚƧƠƫƬƮ˃ƤƫƠ. ƂƘƢ̸Ʃ ƢʽƚƜƠƩ. ƦʚơƦ̫Ƥ ƜɾƧƜƨ ɞƪƫƘƠ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ ʏƣƦƠƦƤ ƫ̹ ƧƨʻƚƣƘƫƠῇ ɊƤƘƚơƘῖƦƤ ƧƜƭƬơʽƤƘƠ ƫʺ ƪƫƦƠƮƜῖƘ ʏƣƦƠƘ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠƤῇ ɚƥ ʱƤ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫʻ ƫƠƩ ƪƬƤ- 5 ƟʿƪƜƠ; ʱƛƜ ƛʼ ƢʽƚưΑ ɐƨʻ ƧƦƫῂ ɎƤ ƫƠƩ ƪƬƤʽƟƞơƜƤ ʍ ƤƬƤƛʾ ɚƢʽ- ƚƦƣƜƤ ƝưƚƨʻƭƞƣƘ ʏƣƦƠ˃Ƥ ƫ̶ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤῇ Ɯɺ ƣʾ ƭ˅ƪƜƠ ʛƧ̎ƨƮƜ ƭƘƨƣƘơƜῖƘ ʏƣƦƠƘ ʎƤƫƘῇ ɚƥ ʱƤ ƪƬƤƫˁƟƜƫƘƠ ƫʺ b ƝưƚƨƘƭƦ˅ƣƜƤƘῇ ɚơƜˁƤƦƠƩ ɍ ƣƠƣƜῖƫƘƠ ɫ ƚƨƘƭƠơʿ· ɬ Ɋƛ˅- ƤƘƫƦƤ; ᾿Źƛ˅ƤƘƫƦƤ. ƇʚơƦ̫Ƥ ʫƪƘ˅ƫưƩ ơƘˀ ʊƤ˃ƣƘƫƘ Ʀʚơ ɎƤ ƧƦƫƜ ʏƣƦƠƘ 5 ƚʽƤƦƠƫƦ ƦʚƛƜƤˁῇ Ɯɺ ƣʾ ʛƧʻƨƥƜƠ ɚơƜῖƤƘ Ƨƨ̸ƫƦƤ ʋƣƦƠ˃ƫƞƫʻ ƫƠƤƘ ɞƮƦƤƫƘῇ ɚƥ ʱƤ ƪƬƤƫˁƟƜƫƘƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ ɚơƜˁƤƦƠƩ ʱƤ ɚƪƫƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƣƠƣʿƣƘƫƘ; ɞƪƫƠ ƛʽ, ɚƥ ʱƤ ƪƬƤƟƜƫʽƦƤῇ ƪƫƦƠƮƜῖƘ; ƅƘˁ. ̖ſƛƞ ƫƦˁƤƬƤ ơƘˀ ƪ˄ ơƦƠƤˇƤ̋ ƫƦ̫ Ƣ˃ƚƦƬ ƦʡƧƜƨ ɎƨƫƠ 10 ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞƩ. ƭʽƨƜῇ ơƘƢ̸Ʃ ƪƦƠ ƛƦơƦ̫ƣƜƤ ƢʽƚƜƠƤ ʏƫƠ ƫ˂ ̸̪ ƫ̏ c ƭƦƨ˿ ơƘˀ ơƠƤʿƪƜƠ ơƘˀ ƪơƢƞƨ˃ƫƞƫƠ ƧƨƦƪʽƦƠơƜƤῇ ɬ Ʀʚ ơƘƢ̸Ʃ; ƂƘƢ̸Ʃ ɞƣƦƠƚƜ. Ƌ˂ ƛʼ ƢʻƙƛƘ ƫ̹ ƢƜˁ̶ ơƘˀ ƣƘƢƘơ̹ ơƘˀ ƦʁƩ ƤƬƤƛʾ ɚƢʽƚƦƣƜƤ; 5 ƅƘˁ. ƇʀƪƟƘ ƦʠƤ ʏƫƠ ɚƧˀ ƫ̹ Ƙʚƫ̹ ɫƣƜῖƩ ƣʽƤ ƭƘƣƜƤ "ƪơƢƞƨ˃ƫƞƩῇ" ᾿ŽƨƜƫƨƠ̎Ʃ ƛʼ "ƪơƢƞƨƦƫʿƨ"; ƈʻƤƬ ƚƜ. ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƦʠƤ ƫ˃ ƫƜ ̸̪ ơƘˀ ƫ˂ ƪῖƚƣƘ ɞƦƠơƜƤ Ɋƣ- 10 ƭ˃ƫƜƨƘ ƫ̹ Ƙʚƫ̹ῇ ơƘˀ ƛƞƢƦῖ ɚơƜˁƤƦƠƩ ƫƜ ƫ˂ Ƙʚƫ˂ ƫƜƢƜƬ- PLATÃO Crátilo ~ 252 ~ 434c o r final vale tanto quanto o s para nós, ou não terá valor para um dos casos? Crá.: [d] É evidente que para ambos tem o mesmo valor. Sóc.: Até onde o r se assemelha aos, ou fora disso? Crá.: Até onde essas letras se assemelham. Sóc.: E são semelhantes em tudo? Crá.: Pelo menos no que diz respeito à representação do movimento. Sóc.: E a letra l, inserta na palavra, não exprime o contrário de aspereza? Crá.: Talvez, Sócrates, não tenha sido inserta com propriedade. Há pouco, em tua conversa com Hermógenes, suprimias ou acrescentavas letras onde era preciso, e com razão, segundo penso. É provável que no presente caso tenhamos de substituir o l pelo r. Sóc.: [e] Dizes bem. E então? Ao falarmos neste momento, não nos entendemos reciprocamente, quando um de nós pronuncia “sklêron”, e tu entendes o que estou a dizer? Crá.: Sim, graças ao costume, meu caríssimo. Sóc.: E por falar em costume, achas que disseste algo diferente de convenção? Para ti, costume não quer dizer que, quando eu pronuncio aquela palavra, imagino o que estou falando e tu reconheces que estou pensando justamente naquilo? Foi isso o que disseste? Crá.: [435] Sim. Sóc.: Logo, se apreendes o que eu digo, é que recebeste de mim uma indicação? Crá.: Sim. Sóc.: Indicação por meio de algo que não se assemelha ao que eu tenho no espírito quando falo, se é certo que o l não se assemelha à aspereza a que te referiste. Ora, se assim é, que fizeste contigo mesmo, senão uma convenção, reduzindo-se para ti a justeza da aplicação dos nomes à pura convenção, 434c ƫ̸ƤƫƦƩ ƫƦ̫ ̸̪ ơƘˀ ɫƣῖƤ ƫƦ̫ ƪῖƚƣƘῇ ɬ ƫƦῖƩ ɛƫʽƨƦƠƩ ɫƣ̸Ƥ Ʀʚ ƛƞƢƦῖ; żƞƢƦῖ ƣʼƤ ƦʠƤ ɊƣƭƦƫʽƨƦƠƩ. d ƈ˃ƫƜƨƦƤ ˟ ʏƣƦƠƘ ƫƬƚƮʻƤƜƠ ʎƤƫƘ ƫ˂ ̸̪ ơƘˀ ƫ˂ ƪῖƚƣƘῇ ɬ ˟ ƣʿ; ̤ſƠ ʏƣƦƠƘ. ̗ſ ƦʠƤ ʏƣƦƠʻ ɚƪƫƠ ƧƘƤƫƘƮ̏; 5 ƈƨ˃Ʃ ƚƜ ƫ˂ ɾƪưƩ ƭƦƨʺƤ ƛƞƢƦ̫Ƥ. ̗ſ ơƘˀ ƫ˂ ƢʻƙƛƘ ɚƚơƜˁƣƜƤƦƤ; Ʀʚ ƫ˂ ɚƤƘƤƫˁƦƤ ƛƞƢƦῖ ƪơƢƞƨ˃ƫƞƫƦƩ; ̖ƁƪưƩ ƚʺƨ Ʀʚơ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƚơƜƠƫƘƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩΑ ʯƪƧƜƨ ơƘˀ ɍ ƤƬƤƛʾ ƪ˄ Ƨƨ˂Ʃ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞ ɞƢƜƚƜƩ ɚƥƘƠƨ̸Ƥ ƫƜ 10 ơƘˀ ɚƤƫƠƟƜˀƩ ƚƨʻƣƣƘƫƘ Ʀʡ ƛʽƦƠῇ ơƘˀ ʊƨƟ̸Ʃ ɚƛ˃ơƜƠƩ ɞƣƦƠƚƜ. ơƘˀ Ƥ̫Ƥ ɾƪưƩ ɊƤƫˀ ƫƦ̫ ƢʻƙƛƘ ̸̪ ƛƜῖ ƢʽƚƜƠƤ. Žʠ ƢʽƚƜƠƩ. ƫˁ ƦʠƤ; Ƥ̫Ƥ ʫƩ ƢʽƚƦƣƜƤῇ ƦʚƛʼƤ ƣƘƤƟʻ- e ƤƦƣƜƤ ɊƢƢʿƢưƤῇ ɚƧƜƠƛʻƤ ƫƠƩ ƭ̏ "ƪơƢƞƨ˃Ƥῇ" Ʀʚƛʼ ƦʀƪƟƘ ƪ˄ Ƥ̫Ƥ ʏƫƠ ɚƚˆ Ƣʽƚư; ̖ŽƚưƚƜῇ ƛƠʻ ƚƜ ƫ˂ ɞƟƦƩῇ ʰ ƭˁƢƫƘƫƜ. ̖ŽƟƦƩ ƛʼ ƢʽƚưƤ ƦɾƜƠ ƫƠ ƛƠʻƭƦƨƦƤ ƢʽƚƜƠƤ ƪƬƤƟʿơƞƩ; 5 ɬ ɎƢƢƦ ƫƠ ƢʽƚƜƠƩ ƫ˂ ɞƟƦƩ ɬ ʏƫƠ ɚƚˇ, ʏƫƘƤ ƫƦ̫ƫƦ ƭƟʽƚƚưƣƘƠῇ ƛƠƘƤƦƦ̫ƣƘƠ ɚơƜῖƤƦῇ ƪ˄ ƛʼ ƚƠƚƤˇƪơƜƠƩ ʏƫƠ ɚơƜῖƤƦ ƛƠƘƤƦƦ̫- ƣƘƠ; Ʀʚ ƫƦ̫ƫƦ ƢʽƚƜƠƩ; ƅƘˁ. 435 ƇʚơƦ̫Ƥ Ɯɺ ƚƠƚƤˇƪơƜƠƩ ɚƣƦ̫ ƭƟƜƚƚƦƣʽƤƦƬῇ ƛʿ- ƢưƣƘ ƪƦƠ ƚˁƚƤƜƫƘƠ ƧƘƨῂ ɚƣƦ̫; ƅƘˁ. ᾿ŹƧ˂ ƫƦ̫ ɊƤƦƣƦˁƦƬ ƚƜ ɬ ʍ ƛƠƘƤƦƦ˅ƣƜƤƦƩ ƭƟʽƚ- 5 ƚƦƣƘƠῇ ƜɾƧƜƨ ƫ˂ ƢʻƙƛƘ ɊƤ˃ƣƦƠ˃Ƥ ɚƪƫƠ ƫ̏ ˟ ƭ̊Ʃ ƪ˄ ƪơƢƞƨ˃ƫƞƫƠΑ Ɯɺ ƛʼ ƫƦ̫ƫƦ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠῇ ƫˁ ɎƢƢƦ ɬ Ƙʚƫ˂Ʃ ƪƘƬƫ̹ ƪƬƤʽƟƦƬ ơƘˁ ƪƦƠ ƚˁƚƤƜƫƘƠ ɫ ʊƨƟ˃ƫƞƩ ƫƦ̫ ʊƤ˃ƣƘƫƦƩ ƪƬƤƟʿơƞῇ PLATÃO Crátilo ~ 253 ~ 435a uma vez que tanto servem para representar os objetos as letras semelhantes quanto as dessemelhantes, desde que o hábito e a convenção as legitimam? Mas, ainda mesmo que [b] o costume não seja convenção, não é certo dizer que a representação se firma na semelhança, mas no costume. Pois este, como parece, consegue representar tanto por meio do semelhante quanto do dessemelhante. E já que chegamos a um acordo, Crátilo – pois interpreto teu silêncio como sinal de assentimento – forçoso nos será concluir que a convenção e o costume contribuem igualmente para exprimir o que temos no pensamento, no instante em que falamos. E caso queiras, caríssimo, ir para os números, de que modo imaginas encontrar nomes que se assemelhem aos números, se não admites que a tua concordância e a tua convenção [c] se imponham nisto de dar nome certo às coisas? Eu também defendo o princípio de que os nomes devem assemelhar-se o quanto possível à coisa representada; porém receio muito que, de fato, como disse há pouco Hermógenes, seja bastante precária a tal força de atração da semelhança e que nos vejamos forçados a recorrer a esse expediente banal, a convenção, para a correta imposição dos nomes. Sem dúvida alguma, o ideal seria que todas as palavras, ou a maioria delas, fossem semelhantes, isto é, apropriadas às coisas [d] designadas; o pior seria o contrário disso. Agora, porém, responde-me mais ao seguinte: que propriedade tem os nomes e o que de belo conseguimos por meio deles? Crá.: Sou de parecer, Sócrates, que os nomes instruem, sendo-nos lícito afirmar com toda a simplicidade que quem conhece as palavras conhece também as coisas. Sóc.: Talvez, Crátilo, queiras dizer que quando alguém sabe o que realmente é um nome, sendo este tal qual [e] a coisa, conhecerá também a coisa, visto ser esta igual ao nome, valendo-se de uma única técnica para todas as coisas semelhantes entre si. É nesse sentido, quer parecer-me, que afirmas que quem conhece o nome conhece também a coisa. 435a ɚƧƜƠƛʿ ƚƜ ƛƞƢƦῖ ơƘˀ ƫʺ ʏƣƦƠƘ ơƘˀ ƫʺ ɊƤ˃ƣƦƠƘ ƚƨʻƣƣƘƫƘῇ ɞƟƦƬƩ ƫƜ ơƘˀ ƪƬƤƟʿơƞƩ ƫƬƮ˃ƤƫƘ; Ɯɺ ƛῂ ʏƫƠ ƣʻƢƠƪƫƘ ƣʿ ɚƪƫƠ ƫ˂ 10 ɞƟƦƩ ƪƬƤƟʿơƞῇ Ʀʚơ ɌƤ ơƘƢ̸Ʃ ɞƫƠ ɞƮƦƠ ƢʽƚƜƠƤ ƫʾƤ ʋƣƦƠ˃ƫƞƫƘ b ƛʿƢưƣƘ ƜʀƤƘƠῇ ɊƢƢʺ ƫ˂ ɞƟƦƩΑ ɚơƜῖƤƦ ƚʻƨῇ ʫƩ ɞƦƠơƜῇ ơƘˀ ʋƣƦˁ̶ ơƘˀ ɊƤƦƣƦˁ̶ ƛƞƢƦῖ. ɚƧƜƠƛʾ ƛʼ ƫƘ̫ƫƘ ƪƬƚƮưƨƦ̫ƣƜƤῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜ – ƫʾƤ ƚʺƨ ƪƠƚʿƤ ƪƦƬ ƪƬƚƮˇƨƞƪƠƤ Ɵʿƪư – ɊƤƘƚơƘῖ˃Ƥ ƧƦƬ ơƘˀ ƪƬƤƟʿơƞƤ ƫƠ ơƘˀ ɞƟƦƩ ƪƬƣƙʻƢƢƜƪƟƘƠ 5 Ƨƨ˂Ʃ ƛʿƢưƪƠƤ ʱƤ ƛƠƘƤƦƦ˅ƣƜƤƦƠ ƢʽƚƦƣƜƤΑ ɚƧƜˁ, ʰ ƙʽƢƫƠƪƫƜῇ Ɯɺ ῂƟʽƢƜƠƩ ɚƧˀ ƫ˂Ƥ ɊƨƠƟƣ˂Ƥ ɚƢƟƜῖƤῇ Ƨ˃ƟƜƤ ƦɾƜƠ ɟƥƜƠƤ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ʏƣƦƠƘ ɛƤˀ ɛơʻƪƫ̶ ƫ̸Ƥ ɊƨƠƟƣ̸Ƥ ɚƧƜƤƜƚơƜῖƤῇ ɚʺƤ ƣʾ ɚ˿Ʃ ƫƠ ƫʾƤ ƪʾƤ ʋƣƦƢƦƚˁƘƤ ơƘˀ ƪƬƤƟʿơƞƤ ơ̫ƨƦƩ ɞƮƜƠƤ ƫ̸Ƥ ʊƤƦ- c ƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƦƩ ƧʽƨƠ; ɚƣƦˀ ƣʼƤ ƦʠƤ ơƘˀ Ƙʚƫ̹ ɊƨʽƪơƜƠ ƣʼƤ ơƘƫʺ ƫ˂ ƛƬƤƘƫ˂Ƥ ʏƣƦƠƘ ƜʀƤƘƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠƤΑ ɊƢƢʺ ƣʾ ʫƩ ɊƢƞƟ̸Ʃῇ ƫ˂ ƫƦ̫ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƦƬƩῇ ƚƢˁƪƮƨƘ ˞ ɫ ʋƢơʾ Ƙʟƫƞ ƫ̎Ʃ ʋƣƦƠ˃ƫƞƫƦƩῇ ɊƤƘƚơƘῖƦƤ ƛʼ ˞ ơƘˀ ƫ̹ 5 ƭƦƨƫƠơ̹ ƫƦ˅ƫ̶ ƧƨƦƪƮƨ̎ƪƟƘƠῇ ƫ̏ ƪƬƤƟʿơ̋ῇ ƜɺƩ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʊƨƟ˃ƫƞƫƘ. ɚƧƜˀ ɾƪưƩ ơƘƫʻ ƚƜ ƫ˂ ƛƬƤƘƫ˂Ƥ ơʻƢƢƠƪƫῂ ɌƤ ƢʽƚƦƠƫƦ ʏƫƘƤ ɬ Ƨ˾ƪƠƤ ɬ ʫƩ ƧƢƜˁƪƫƦƠƩ ʋƣƦˁƦƠƩ ƢʽƚƞƫƘƠῇ ƫƦ̫ƫƦ ƛῂ ɚƪƫˀ ƧƨƦƪʿơƦƬƪƠƤῇ ƘɾƪƮƠƪƫƘ ƛʼ ƫƦʚƤƘƤƫˁƦƤ. ƫ˃ƛƜ ƛʽ d ƣƦƠ ɞƫƠ ƜɺƧʼ ƣƜƫʺ ƫƘ̫ƫƘῇ ƫˁƤƘ ɫƣῖƤ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ɞƮƜƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƘˀ ƫˁ ƭ̸ƣƜƤ Ƙʚƫʺ ơƘƢ˂Ƥ ɊƧƜƨƚʻƝƜƪƟƘƠ; żƠƛʻƪơƜƠƤ ɞƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ƧʻƤƬ ɋƧƢƦ̫Ƥ ƜʀƤƘƠῇ ʍƩ ɌƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɚƧˁƪƫƞƫƘƠῇ ɚƧˁ- 5 ƪƫƘƪƟƘƠ ơƘˀ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ. ̖ƁƪưƩ ƚʻƨῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ƫ˂ ƫƦƠ˃ƤƛƜ ƢʽƚƜƠƩῇ ʫƩ ɚƧƜƠƛʻƤ ƫƠƩ Ɯɺƛ̏ ƫ˂ ʎƤƦƣƘ Ʀʁ˃Ƥ ɚƪƫƠƤ – ɞƪƫƠ ƛʼ Ʀʁ˃ƤƧƜƨ ƫ˂ Ƨƨ˾ƚƣƘ – ƜɾƪƜƫƘƠ ƛʾ ơƘˀ ƫ˂ Ƨƨ˾ƚƣƘῇ ɚƧƜˁƧƜƨ ʏƣƦƠƦƤ e ƫƬƚƮʻƤƜƠ ʌƤ ƫ̹ ʊƤ˃ƣƘƫƠῇ ƫʽƮƤƞ ƛʼ ƣˁƘ Ɏƨῂ ɚƪƫˀƤ ɫ Ƙʚƫʾ ƧʻƤƫưƤ ƫ̸Ƥ ɊƢƢʿƢƦƠƩ ʋƣƦˁưƤ. ơƘƫʺ ƫƦ̫ƫƦ ƛʿ ƣƦƠ ƛƦơƜῖƩ ƢʽƚƜƠƤ ʫƩ ʍƩ ɌƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ Ɯɺƛ̏ ƜɾƪƜƫƘƠ ơƘˀ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ. PLATÃO Crátilo ~ 254 ~ 435e Crá.: É exatamente isso. Sóc.: Ora bem; vejamos em que consiste essa maneira de dar a conhecer as coisas a que há pouco te referiste, e se pode haver outra, embora esta seja a melhor, ou se não há outra senão essa. Que me dizes? Crá.: [436] A meu parecer, não há outra; esta é a única e a melhor. Sóc.: E achas que as coisas também são descobertas da mesma maneira e que quem descobre o nome descobre também a coisa por ele designada. Ou a pesquisa e o descobrimento terão de ser realizados de outra maneira, ficando reservado aquele método apenas para a instrução? Crá.: Estou convencido de que devemos dirigir as pesquisas e os descobrimentos por maneira absolutamente igual. Sóc.: Atenção, Crátilo! Reflitamos se não [b] corre perigo de se enganar quem, na investigação das coisas, segue no rasto dos nomes e procura penetrar-lhes o significado? Crá.: De que jeito? Sóc.: É evidente que quem primeiro estabeleceu os nomes, de acordo com o que pensava que as coisas fossem,assim os formou, conforme asseveramos, não é verdade? Crá.: Sim. Sóc.: Mas, se a sua concepção não era correta e ele estabeleceu os nomes de acordo com ela, que nos poderá acontecer, a nós que lhe acompanhamos os passos? Que mais, senão sermos enganados? Crá.: Mas talvez não tivesse sido assim, Sócrates, e que [c] necessariamente sabia o que estava fazendo quem estabeleceu os nomes. Caso contrário, como há muito venho sustentando, não poderia haver nome. E a maior prova de que o legislador não se afastou da verdade é a coerência que se observa em 435e ᾿ŹƢƞƟʽƪƫƘƫƘ ƢʽƚƜƠƩ. 5 ̖ŽƮƜ ƛʿ, ɾƛưƣƜƤ ƫˁƩ ƧƦƫῂ ɌƤ Ɯɾƞ ʋ ƫƨ˃ƧƦƩ ƦʡƫƦƩ ƫ̎Ʃ ƛƠƛƘƪơƘƢˁƘƩ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ ʍƤ ƪ˄ ƢʽƚƜƠƩ Ƥ̫Ƥῇ ơƘˀ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ɞƪƫƠ ƣʼƤ ơƘˀ ɎƢƢƦƩῇ ƦʡƫƦƩ ƣʽƤƫƦƠ ƙƜƢƫˁưƤῇ ɬ Ʀʚƛῂ ɞƪƫƠƤ ɎƢƢƦƩ ɬ ƦʡƫƦƩ. ƧƦƫʽƨưƩ ƦɾƜƠ; ƇʟƫưƩ ɞƚưƚƜῇ Ʀʚ ƧʻƤƬ ƫƠ ƜʀƤƘƠ ɎƢƢƦƤῇ ƫƦ̫ƫƦƤ ƛʼ 436 ơƘˀ ƣ˃ƤƦƤ ơƘˀ ƙʽƢƫƠƪƫƦƤ. ƈ˃ƫƜƨƦƤ ƛʼ ơƘˀ ƜʟƨƜƪƠƤ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ ƫʾƤ ƘʚƫʾƤ ƫƘ˅ƫƞƤ ƜʀƤƘƠῇ ƫ˂Ƥ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ Ɯʛƨ˃ƤƫƘ ơƘˀ ɚơƜῖƤƘ ƞʛƨƞơʽ- ƤƘƠ ʱƤ ɚƪƫƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘΑ ɬ ƝƞƫƜῖƤ ƣʼƤ ơƘˀ ƜʛƨˁƪơƜƠƤ ɟƫƜƨƦƤ 5 ƛƜῖƤ ƫƨ˃ƧƦƤῇ ƣƘƤƟʻƤƜƠƤ ƛʼ ƫƦ̫ƫƦƤ; ƈʻƤƫưƤ ƣʻƢƠƪƫƘ ơƘˀ ƝƞƫƜῖƤ ơƘˀ ƜʛƨˁƪơƜƠƤ ƫ˂Ƥ Ƙʚƫ˂Ƥ ƫƨ˃ƧƦƤ ƫƦ̫ƫƦƤ ơƘƫʺ ƫƘʚƫʻ. ƍʽƨƜ ƛʾ ɚƤƤƦʿƪưƣƜƤῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ Ɯɾ ƫƠƩ Ɲƞƫ̸Ƥ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ɊơƦƢƦƬƟƦῖ ƫƦῖƩ ʊƤ˃ƣƘƪƠῇ ƪơƦƧ̸Ƥ ƦʁƦƤ ɟơƘƪƫƦƤ b ƙƦ˅ƢƜƫƘƠ ƜʀƤƘƠῇ ɐƨῂ ɚƤƤƦƜῖƩ ʏƫƠ Ʀʚ ƪƣƠơƨ˂Ʃ ơˁƤƛƬƤ˃Ʃ ɚƪƫƠƤ ɚƥƘƧƘƫƞƟ̎ƤƘƠ; ƈ̸Ʃ; ż̎ƢƦƤ ʏƫƠ ʋ ƟʽƣƜƤƦƩ Ƨƨ̸ƫƦƩ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ ƦʁƘ 5 ɫƚƜῖƫƦ ƜʀƤƘƠ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘῇ ƫƦƠƘ̫ƫƘ ɚƫˁƟƜƫƦ ơƘˀ ƫʺ ʊƤ˃- ƣƘƫƘῇ ʯƩ ƭƘƣƜƤ. ɰ ƚʻƨ; ƅƘˁ. Žɺ ƦʠƤ ɚơƜῖƤƦƩ ƣʾ ʊƨƟ̸Ʃ ɫƚƜῖƫƦῇ ɞƟƜƫƦ ƛʼ ƦʁƘ ɫƚƜῖƫƦῇ ƫˁ ƦɾƜƠ ɫƣ˾Ʃ ƫƦ˄Ʃ ɊơƦƢƦƬƟƦ̫ƤƫƘƩ Ƙʚƫ̹ ƧƜˁƪƜƪƟƘƠ; 10 ɎƢƢƦ ƫƠ ɬ ɚƥƘƧƘƫƞƟʿƪƜƪƟƘƠ; ᾿ŹƢƢʺ ƣʾ ƦʚƮ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɊƢƢῂ ɊƤƘƚơƘῖƦƤ ˞ Ɯɺƛ˃ƫƘ ƫˁƟƜƪƟƘƠ ƫ˂Ƥ ƫƠƟʽƣƜƤƦƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘΑ Ɯɺ c ƛʼ ƣʿ, ʏƧƜƨ ƧʻƢƘƠ ɚƚˆ ɞƢƜƚƦƤῇ Ʀʚƛῂ ɌƤ ʊƤ˃ƣƘƫƘ Ɯɾƞ. ƣʽƚƠƪƫƦƤ ƛʽ ƪƦƠ ɞƪƫư ƫƜơƣʿƨƠƦƤ ʏƫƠ Ʀʚơ ɞƪƭƘƢƫƘƠ ƫ̎Ʃ ɊƢƞƟƜˁƘƩ ʋ ƫƠƟʽƣƜƤƦƩΑ Ʀʚ ƚʺƨ ɎƤ ƧƦƫƜ Ʀʟƫư ƪ˅ƣƭưƤƘ ɰƤ PLATÃO Crátilo ~ 255 ~ 436c tudo o que fez. Não era essa também a tua maneira de pensar, quando disseste que todas as palavras foram formadas do mesmo modo e com idêntica finalidade? Sóc.: Tua defesa, meu caro Crátilo, nada prova. Não é de admirar que o inventor dos nomes se houvesse enganado desde o início e forçasse [d] daí por diante tudo o mais a concordar com o seu erro original. O mesmo acontece com os diagramas geométricos: admitido no começo um erro diminuto e imperceptível, todas as deduções que se lhe seguem são perfeitamente coerentes entre si. A respeito do começo de qualquer assunto é que é preciso refletir bem e prestar a maior atenção, para saber se foi ou não foi firmado com acerto. Uma vez que tenha sido suficientemente apresentado, tudo o mais se lhe [e] acomoda à maravilha. Por isso mesmo, não me causará admiração mostrarem os nomes perfeita concordância entre si. Mas voltemos a tratar do que expusemos antes. Partindo do princípio de que tudo passa, e se movimenta, e corre, dissemos que os nomes revelam a essência das coisas. Não és de opinião que revelam isso mesmo? Crá.: [437] De inteiro acordo; e o fazem com exatidão. Sóc.: Dentre eles, comecemos por considerar o nome “ciência” (epistêmê), e observemos como é ambíguo e como mais parece indicar que nossa alma pára (histêsin) nas coisas, do que se movimenta com elas; por isso mesmo, é mais certo pronunciar o começo do vocábulo como o fazemos agora, em vez de suprimir o e inicial, para dizer pistêmê, e também com o acréscimo de mais um i: epiistêmê. Se passarmos para “estável” (bebaion), veremos que sugere base a parada (staseôs), nunca [b] movimento. “História”, por sua vez, indica que a corrente pára (histêsi), 436c Ƙʚƫ̹ ɏƧƘƤƫƘ. ɬ Ʀʚơ ɚƤƜƤ˃ƜƠƩ Ƙʚƫ˂Ʃ ƢʽƚưƤ ʫƩ ƧʻƤƫƘ ơƘƫʺ 5 ƫƘʚƫ˂Ƥ ơƘˀ ɚƧˀ ƫƘʚƫ˂Ƥ ɚƚˁƚƤƜƫƦ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ; ᾿ŹƢƢʺ ƫƦ̫ƫƦ ƣʽƤῇ ʪƚƘƟʼ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ƦʚƛʽƤ ɚƪƫƠƤ ɊƧƦƢ˃ƚƞƣƘ. Ɯɺ ƚʺƨ ƫ˂ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƪƭƘƢƜˀƩ ʋ ƫƠƟʽƣƜƤƦƩ ƫɐƢƢƘ ɮƛƞ Ƨƨ˂Ʃ ƫƦ̫ƫῂ ɚƙƠʻƝƜƫƦ ơƘˀ Ƙʛƫ̹ ƪƬƣƭưƤƜῖƤ ɪƤʻƚơƘƝƜƤῇ d ƦʚƛʼƤ ɎƫƦƧƦƤῇ ʯƪƧƜƨ ƫ̸Ƥ ƛƠƘƚƨƘƣƣʻƫưƤ ɚƤˁƦƫƜ ƫƦ̫ ƧƨˇƫƦƬ ƪƣƠơƨƦ̫ ơƘˀ ɊƛʿƢƦƬ ƯƜ˅ƛƦƬƩ ƚƜƤƦƣʽƤƦƬῇ ƫʺ ƢƦƠƧʺ ƧʻƣƧƦƢƢƘ ɮƛƞ ʎƤƫƘ ɛƧ˃ƣƜƤƘ ʋƣƦƢƦƚƜῖƤ ɊƢƢʿƢƦƠƩ. ƛƜῖ ƛʾ ƧƜƨˀ ƫ̎Ʃ ɊƨƮ̎Ʃ ƧƘƤƫ˂Ʃ ƧƨʻƚƣƘƫƦƩ ƧƘƤƫˀ ɊƤƛƨˀ ƫ˂Ƥ ƧƦƢ˄Ƥ 5 Ƣ˃ƚƦƤ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ƫʾƤ ƧƦƢƢʾƤ ƪơʽƯƠƤ ƜɾƫƜ ʊƨƟ̸Ʃ ƜɾƫƜ ƣʾ ʛƧ˃- ơƜƠƫƘƠΑ ɚơƜˁƤƞƩ ƛʼ ɚƥƜƫƘƪƟƜˁƪƞƩ ɻơƘƤ̸Ʃῇ ƫʺ ƢƦƠƧʺ ƭƘˁ- ƤƜƪƟƘƠ ɚơƜˁƤ̋ ɛƧ˃ƣƜƤƘ. Ʀʚ ƣʽƤƫƦƠ ɊƢƢʺ ƟƘƬƣʻƝƦƠƣῂ ɌƤ Ɯɺ ơƘˀ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƪƬƣƭưƤƜῖ Ƙʚƫʺ ƘʛƫƦῖƩ. ƧʻƢƠƤ ƚʺƨ ɚƧƠ- e ƪơƜƯˇƣƜƟƘ ɍ ƫ˂ Ƨƨ˃ƫƜƨƦƤ ƛƠʿƢƟƦƣƜƤ. ʫƩ ƫƦ̫ ƧƘƤƫ˂Ʃ ɺ˃ƤƫƦƩ ƫƜ ơƘˀ ƭƜƨƦƣʽƤƦƬ ơƘˀ ̪ʽƦƤƫ˃Ʃ ƭƘƣƜƤ ƪƞƣƘˁƤƜƠƤ ɫƣῖƤ ƫʾƤ ƦʚƪˁƘƤ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ɎƢƢƦ ƫƠ Ʀʟƫư ƪƦƠ ƛƦơƜῖ ƛƞƢƦ̫Ƥ; ƈʻƤƬ ƪƭ˃ƛƨƘῇ ơƘˀ ʊƨƟ̸Ʃ ƚƜ ƪƞƣƘˁƤƜƠ. 437 ƊơƦƧ̸ƣƜƤ ƛʾ ɚƥ Ƙʚƫ̸Ƥ ɊƤƘƢƘƙ˃ƤƫƜƩ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ƫƦ̫ƫƦ ƫ˂ ʎƤƦƣƘῇ ƫʾƤ "ɚƧƠƪƫʿƣƞƤῇ" ʫƩ ɊƣƭˁƙƦƢ˃Ƥ ơƘˀ ƣ˾ƢƢƦƤ ɞƦƠơƜ ƪƞƣƘˁƤƦƤƫƠ ʏƫƠ ɿƪƫƞƪƠƤ ɫƣ̸Ƥ ɚƧˀ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠ ƫʾƤ ƯƬƮʾƤ ɬ ʏƫƠ ƪƬƣƧƜƨƠƭʽƨƜƫƘƠῇ ơƘˀ ʊƨƟ˃ƫƜƨ˃Ƥ 5 ɚƪƫƠƤ ʯƪƧƜƨ Ƥ̫Ƥ ƘʚƫƦ̫ ƫʾƤ ɊƨƮʾƤ ƢʽƚƜƠƤ ƣ˾ƢƢƦƤ ɬ ɚƣƙʻƢ- ƢƦƤƫƘƩ ƫ˂ Ɯʀ "ɛƧƜƱƪƫʿƣƞƤῇ" ɊƢƢʺ ƫʾƤ ɚƣƙƦƢʾƤ ƧƦƠʿƪƘƪƟƘƠ ɊƤƫˀ ƫ̎Ʃ ɚƤ ƫ̹ Ɯʀ ɚƤ ƫ̹ ɺ̸ƫƘ. ɞƧƜƠƫƘ ƫ˂ "ƙʽƙƘƠƦƤῇ" ʏƫƠ ƙʻƪƜˇƩ ƫƠƤ˃Ʃ ɚƪƫƠƤ ơƘˀ ƪƫʻƪƜưƩ ƣˁƣƞƣƘ ɊƢƢῂ Ʀʚ ƭƦƨ˾Ʃ. ɞƧƜƠƫƘ ɫ "ɻƪƫƦƨˁƘ" Ƙʚƫ˃ ƧƦƬ ƪƞƣƘˁƤƜƠ ʏƫƠ ɿƪƫƞƪƠ ƫ˂Ƥ b PLATÃO Crátilo ~ 256 ~ 437b como “fiel” (piston) implica seguramente parada. “Memória” (mnêmê) não há quem não perceba que exprime repouso da alma, não movimento. Se quiseres estudar “erro” (hamartia) e “infortúnio” (symphora), e seguir-lhes o rasto, verás que indicam a mesma coisa que “compreensão” (synesei) e “ciência” (epistêmê) e todos os outros nomes de bom significado. O mesmo fato observaremos com os termos “ignorância” (amathia) e “desregramento” (akolasia): o primeiro, amathia, parece indicar [c] a marcha da quem vai para Deus (ama theô iontos); “akolasia” mostra de todo jeito a ação de acompanhar as coisas (akolouthia). Desse modo, os nomes que se nos afiguram designação da piores coisas, revelaram-se-nos iguais aos das melhores, estando eu perfeitamente convencido de que quem quer que se desse ao trabalho de estudar o assunto, encontraria muitos outros nomes que nos levariam à conclusão oposta, a saber, que o autor dos nomes não quis indicar com eles que as coisas estão em marcha e movimento, mas em repouso. Crá.: [d] Mas bem vês, Sócrates, que ele formou a maior técnica daquele jeito. Sóc.: E que importa isso, Crátilo? Iremos agora contar os nomes como fazemos com as pedrinhas de votar, para decidirmos sobre sua correta aplicação? O processo que obtiver maior número de nomes é que será o verdadeiro? Crá.: Não seria possível. Sóc.: De nenhum modo, amigo. Bem; mas quanto a isso, fiquemos por aqui mesmo, VERSÃO A e vejamos se estás ou não de acordo comigo 437b ̪Ʀ̫Ƥ. ơƘˀ ƫ˂ "ƧƠƪƫ˂Ƥ" ɻƪƫʺƤ ƧƘƤƫʻƧƘƪƠ ƪƞƣƘˁƤƜƠ. ɞƧƜƠƫƘ ƛʼ ɫ "ƣƤʿƣƞ" ƧƘƤƫˁ ƧƦƬ ƣƞƤ˅ƜƠ ʏƫƠ ƣƦƤʿ ɚƪƫƠƤ ɚƤ ƫ̏ ƯƬƮ̏ ɊƢƢῂ Ʀʚ ƭƦƨʻ. Ɯɺ ƛʼ ƙƦ˅ƢƜƠῇ ɫ "ɋƣƘƨƫˁƘ" ơƘˀ ɫ "ƪƬƣƭƦƨʻ," Ɯɺ ơƘƫʺ ƫ˂ ʎƤƦƣʻ ƫƠƩ ɊơƦƢƦƬƟʿƪƜƠῇ ƭƘƤƜῖƫƘƠ ƫƘʚƫ˂Ƥ ƫ̏ 5 "ƪƬƤʽƪƜƠ" ƫƘ˅ƫ̋ ơƘˀ "ɚƧƠƪƫʿƣ̋" ơƘˀ ƫƦῖƩ ɎƢƢƦƠƩ Ƨ˾ƪƠ ƫƦῖƩ ƧƜƨˀ ƫʺ ƪƧƦƬƛƘῖƘ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤ. ɞƫƠ ƫƦˁƤƬƤ ɫ "ɊƣƘƟˁƘ" ơƘˀ ɫ "ɊơƦƢƘƪˁƘ" ƧƘƨƘƧƢƞƪˁƘ ƫƦ˅ƫƦƠƩ ƭƘˁƤƜƫƘƠΑ ɫ ƣʼƤ ƚʺƨ ƫƦ̫ ɏƣƘ ƟƜ̹ ɺ˃ƤƫƦƩ ƧƦƨƜˁƘ ƭƘˁƤƜƫƘƠῇ ɫ "ɊƣƘƟˁƘῇ" ɫ ƛῂ c "ɊơƦƢƘƪˁƘ" ƧƘƤƫʻƧƘƪƠƤ ɊơƦƢƦƬƟˁƘ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ. ơƘˀ ƦʟƫưƩῇ ɍ ƤƦƣˁƝƦƣƜƤ ɚƧˀ ƫƦῖƩ ơƘơˁƪƫƦƠƩ ʊƤ˃- ƣƘƫƘ ƜʀƤƘƠῇ ʋƣƦƠ˃ƫƘƫῂ ɌƤ ƭƘˁƤƦƠƫƦ ƫƦῖƩ ɚƧˀ ƫƦῖƩ ơƘƢƢˁƪƫƦƠƩ. ƦʀƣƘƠ ƛʼ ơƘˀ ɎƢƢƘ Ƨ˃ƢƢῂ ɎƤ ƫƠƩ ƜʟƨƦƠ Ɯɺ ƧƨƘƚƣƘƫƜ˅ƦƠƫƦῇ ɚƥ 5 ʱƤ ƦɺƞƟƜˁƞ ɌƤ Ƙʠ ƧʻƢƠƤ ƫ˂Ƥ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƠƟʽƣƜƤƦƤ ƦʚƮˀ ɺ˃ƤƫƘ ƦʚƛʼƭƜƨ˃ƣƜƤƘ ɊƢƢʺ ƣʽƤƦƤƫƘ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƪƞƣƘˁ- ƤƜƠƤ. ᾿ŹƢƢ', ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʋƨ˿Ʃ ʏƫƠ ƫʺ ƧƦƢƢʺ ɚơƜˁƤưƩ d ɚƪʿƣƘƠƤƜƤ. Ƌˁ ƦʠƤ ƫƦ̫ƫƦῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜ; ʯƪƧƜƨ ƯʿƭƦƬƩ ƛƠ- ƘƨƠƟƣƞƪ˃ƣƜƟƘ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘῇ ơƘˀ ɚƤ ƫƦ˅ƫ̶ ɞƪƫƘƠ ɫ ʊƨƟ˃ƫƞƩ; ʋƧ˃ƫƜƨƘ ɌƤ ƧƢƜˁư ƭƘˁƤƞƫƘƠ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƪƞƣƘˁƤƦƤƫƘῇ ƫƘ̫ƫƘ 5 ƛʾ ɞƪƫƘƠ ƫɊƢƞƟ̎; ƇʞơƦƬƤ Ɯɺơ˃Ʃ ƚƜ. Ƈʚƛῂ ʋƧưƪƫƠƦ̫Ƥῇ ʰ ƭˁƢƜ. ơƘˀ ƫƘ̫ƫƘ ƣʽƤ ƚƜ ƘʚƫƦ̫ ɚʻƪưƣƜƤῇ VERSIO A ƫʻƛƜ ƛʼ ɚƧƠƪơƜƯˇƣƜƟƘῇ Ɯɺ ɫƣῖƤ ơƘˀ ƫ̏ƛƜ ʋƣƦƢƦƚƜῖƩ 10 PLATÃO Crátilo ~ 257 ~ 437e [e] a respeito do seguinte. Não concluímos há pouco que foram os legisladores que instituíram nas cidades os nomes, tanto nas helênicas quanto nas bárbaras, e que a técnica que tem esse poder é a da legislação? Crá.: Sim. Sóc.: Então, dize-me: os primeiros legisladores, ao instituírem os primeiros nomes, conheciam as coisas que eles nomeavam, ou desconheciam? Crá.: Sou de parecer que conheciam, Sócrates. Sóc.: [438] Sim, amigo Crátilo; não poderiam fazer isso sem conhecê-las. Crá.: Não, de fato; é o que eu penso. Sóc.: Como podemos dizer, então, que eles foram formadores conscientes de nomes, ou legisladores, antes de haver qualquer nome e de eles conhecê-los, se não podiam chegar ao conhecimento das coisas a não ser por intermédio dos nomes? VERSÃO B mas voltemos para o ponto de onde fizemos esta digressão. Há pouco, se ainda te recordas, quando conversávamos, disseste que o autor dos nomes forçosamente tinha de ter conhecimento das coisas nomeadas. Ainda pensas do mesmo modo, ou não? Crá.: Ainda. Sóc.: E o autor dos nomes primitivos, acreditas que as conhecesse? Crá.: Conhecia. Sóc.: Então, por meio de que palavras ele aprendeu ou descobriu as coisas, se os nomes [b] primitivos ainda não tinham sido fixados, e contudo nós sustentamos que é impossível aprender 437e ƜɾƫƜ ơƘˀ Ʀʞ. ƭʽƨƜ ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɚƤ ƫƘῖƩ Ƨ˃ƢƜƪƠ ƫƠƟƜ- e ƣʽƤƦƬƩ ɛơʻƫƦƫƜ, ɞƤ ƫƜ ƫƘῖƩ ῾ŽƢƢƞƤƠơƘῖƩ ơƘˀ ƙƘƨƙƘƨƠơƘῖƩ, Ʀʚơ ɊƨƫˁưƩ ʫƣƦƢƦƚƦ̫ƣƜƤ ƤƦƣƦƟʽƫƘƩ ƜʀƤƘƠ ơƘˀ ƫʾƤ ƫʽƮƤƞƤ ƫʾƤ ƫƦ̫ƫƦ ƛƬƤƘƣʽƤƞƤ ƤƦƣƦƟƜƫƠơʿƤ; ƈʻƤƬ ƚƜ. 5 ƃʽƚƜ ƛʿ, Ʀɻ Ƨƨ̸ƫƦƠ ƤƦƣƦƟʽƫƘƠ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƚƠƚˇƪơƦƤƫƜƩ ƫʺ ƧƨƘƚƣƘƫƘ, ƦʁƩ ɚƫˁƟƜƤƫƦ, ɚƫˁƟƜƤƫƦ ɬ ɊƚƤƦƦ̫ƤƫƜƩ; ƇʀƣƘƠ ƣʼƤ ɚƚˇ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ, ƚƠƚƤˇƪơƦƤƫƜƩ. Ƈʚ ƚʻƨ ƧƦƬ, ʰ ɛƫƘῖƨƜ ƂƨƘƫ˅ƢƜ, ɊƚƤƦƦ̫ƤƫʽƩ ƚƜ. 438a1 Ƈʞ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ. a2 ƋˁƤƘ ƦʠƤ ƫƨ˃ƧƦƤ ƭ̸ƣƜƤ ƘʚƫƦ˄Ʃ Ɯɺƛ˃ƫƘƩ ƟʽƪƟƘƠ ɬ b4 ƤƦƣƦƟʽƫƘƩ ƜʀƤƘƠ, ƧƨˀƤ ơƘˀ ʋƫƠƦ̫Ƥ ʎƤƦƣƘ ơƜῖƪƟƘˁ ƫƜ ơƘˀ ɚơƜˁ- b5 ƤƦƬƩ ƜɺƛʽƤƘƠ, ƜɾƧƜƨ ƣʾ ɞƪƫƠ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƣƘƟƜῖƤ ɊƢƢῂ ɬ ɚơ b6 ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ; b7 VERSIO B ɚƧƘƤʽƢƟưƣƜƤ ƛʼ ƧʻƢƠƤ ʏƟƜƤ ƛƜ̫ƨƦ ƣƜƫʽƙƞƣƜƤ. ɎƨƫƠ a3 ƚʺƨ ɚƤ ƫƦῖƩ Ƨƨ˃ƪƟƜƤῇ Ɯɺ ƣʽƣƤƞƪƘƠῇ ƫ˂Ƥ ƫƠƟʽƣƜƤƦƤ ƫʺ ʊƤ˃- ƣƘƫƘ ɊƤƘƚơƘῖƦƤ ɞƭƞƪƟƘ ƜʀƤƘƠ Ɯɺƛ˃ƫƘ ƫˁƟƜƪƟƘƠ ƦʁƩ ɚƫˁƟƜƫƦ. 5 Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƦʠƤ ɞƫƠ ƪƦƠ ƛƦơƜῖ ƦʟƫưƩ ɬ Ʀʞ; ̖ŽƫƠ. ̗ſ ơƘˀ ƫ˂Ƥ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ƫƠƟʽƣƜƤƦƤ Ɯɺƛ˃ƫƘ ƭ̊Ʃ ƫˁƟƜ- ƪƟƘƠ; Žɺƛ˃ƫƘ. 10 ᾿Žơ ƧƦˁưƤ ƦʠƤ ʊƤƦƣʻƫưƤ ɬ ƣƜƣƘƟƞơˆƩ ɬ ƞʛƨƞơˆƩ ɰƤ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘῇ ƜɾƧƜƨ ƫʻ ƚƜ Ƨƨ̸ƫƘ ƣʿƧư ɞơƜƠƫƦῇ ƣƘƟƜῖƤ ƛῂ b1 PLATÃO Crátilo ~ 258 ~ 438b e descobrir as coisas a não ser aprendendo os nomes com outras pessoas, ou descobrindo por nós mesmos como eles são constituídos? Crá.: Penso que há muita verdade no que disseste, Sócrates, que a mais justa explicação será dizer que foi um poder sobre-humano que deu às coisas os primeiros nomes e que por isso mesmo eles têm de estar certos. Sóc.: Julgas, então, que quem instituiu os nomes o fez em contradição consigo mesmo, ou tenha sido um demônio ou uma divindade? Ou consideras como não dito tudo o que conversamos há pouco? Crá.: Mas talvez os nomes de uma dessas classes não sejam verdadeiramente nomes. Sóc.: Qual delas, meu caro? Os que exprimem repouso, ou os que exprimem movimento? Pois, conforme ficou dito, o que decide neste passo não é a quantidade. Crá.: [d] Realmente, não seria justo, Sócrates. Sóc.: Nesta luta entre os nomes, em que uns se apresentam como semelhantes à verdade, e outros afirmam a mesma coisa de si próprios, que critério adotaremos e a quem devemos recorrer? Não, evidentemente, a outros nomes que não esses, pois não existem outros. É óbvio que teremos de procurar fora dos nomes qual das duas classes é a verdadeira, o que ela demonstrará indicando-nos a verdade das coisas. Crá.: [e] Parece-me isso mesmo. Sóc.: Se isso for verdade, Crátilo, será possível, ao que parece, conhecer as coisas sem o auxílio dos nomes. Crá.: Parece que sim. Sóc.: Por que outro meio, então, esperas conhecê-las? Haveria modo mais natural e justo do que o de conhecer uma coisa por meio de outras, no caso de haver entre elas parentesco, ou cada uma por 438b Ƙʠ ƭƘƣƜƤ ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ơƘˀ ƜʛƨƜῖƤ Ɋƛ˅ƤƘƫƦƤ ƜʀƤƘƠ ɎƢƢưƩ ɬ b2 ƫʺ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƣƘƟ˃ƤƫƘƩ ɬ ƘʚƫƦ˄Ʃ ɚƥƜƬƨ˃ƤƫƘƩ Ʀʁʻ ɚƪƫƠ; b3 ƇʀƣƘƠ ƣʼƤ ɚƚˆ ƫ˂Ƥ ɊƢƞƟʽƪƫƘƫƦƤ Ƣ˃ƚƦƤ ƧƜƨˀ ƫƦ˅ƫưƤ b8 ƜʀƤƘƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƣƜˁƝư ƫƠƤʺ ƛ˅ƤƘƣƠƤ ƜʀƤƘƠ ɬ ɊƤƟƨưƧƜˁƘƤ c1 ƫʾƤ ƟƜƣʽƤƞƤ ƫʺ Ƨƨ̸ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ƫƦῖƩ ƧƨʻƚƣƘƪƠƤῇ ʯƪƫƜ ɊƤƘƚơƘῖƦƤ ƜʀƤƘƠ Ƙʚƫʺ ʊƨƟ̸Ʃ ɞƮƜƠƤ. ŽʀƫƘ ƦɾƜƠ ɚƤƘƤƫˁƘ ɌƤ ɚƫˁƟƜƫƦ Ƙʚƫ˂Ʃ Ƙʛƫ̹ ʋ ƟƜˁƩῇ ʬƤ ƛƘˁƣưƤ ƫƠƩ ɬ ƟƜ˃Ʃ; ɬ ƦʚƛʽƤ ƪƦƠ ɚƛƦơƦ̫ƣƜƤ ɎƨƫƠ ƢʽƚƜƠƤ; 5 ᾿ŹƢƢʺ ƣʾ Ʀʚơ ɰƤ ƫƦ˅ƫưƤ ƫʺ ɟƫƜƨƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ. ƈ˃ƫƜƨƘῇ ʰ ɎƨƠƪƫƜῇ ƫʺ ɚƧˀ ƫʾƤ ƪƫʻƪƠƤ ɎƚƦƤƫƘ ɬ ƫʺ ɚƧˀ ƫʾƤ ƭƦƨʻƤ; Ʀʚ ƚʻƨ ƧƦƬ ơƘƫʺ ƫ˂ ɎƨƫƠ ƢƜƮƟʼƤ ƧƢʿƟƜƠ ơƨƠƟʿƪƜƫƘƠ. ƇʞƫƦƠ ƛʾ ƛˁơƘƠ˃Ƥ ƚƜῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. d ᾿ƇƤƦƣʻƫưƤ ƦʠƤ ƪƫƘƪƠƘƪʻƤƫưƤῇ ơƘˀ ƫ̸Ƥ ƣʼƤ ƭƘƪơ˃ƤƫưƤ ɛƘƬƫʺ ƜʀƤƘƠ ƫʺ ʏƣƦƠƘ ƫ̏ ɊƢƞƟƜˁ˻ῇ ƫ̸Ƥ ƛῂ ɛƘƬƫʻ, ƫˁƤƠ ɞƫƠ ƛƠƘơƨƠƤƦ̫ƣƜƤῇ ɬ ɚƧˀ ƫˁ ɚƢƟ˃ƤƫƜƩ; Ʀʚ ƚʻƨ ƧƦƬ ɚƧˀ ʊƤ˃- ƣƘƫʻ ƚƜ ɟƫƜƨƘ ɎƢƢƘ ƫƦ˅ƫưƤΑ Ʀʚ ƚʺƨ ɞƪƫƠƤῇ ɊƢƢʺ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ 5 ɎƢƢῂ ɎƫƫƘ ƝƞƫƞƫʽƘ ƧƢʾƤ ʊƤƦƣʻƫưƤῇ ɍ ɫƣῖƤ ɚƣƭƘƤƠƜῖ ɎƤƜƬ ʊƤƦƣʻƫưƤ ʋƧ˃ƫƜƨƘ ƫƦ˅ƫưƤ ɚƪƫˀ ƫɊƢƞƟ̎ῇ ƛƜˁƥƘƤƫƘ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ƫʾƤ ɊƢʿƟƜƠƘƤ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ. żƦơƜῖ ƣƦƠ Ʀʟƫư. e ̖ŽƪƫƠƤ ɎƨƘῇ ʫƩ ɞƦƠơƜƤῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ƛƬƤƘƫ˂Ƥ ƣƘƟƜῖƤ ɎƤƜƬ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƫʺ ʎƤƫƘῇ ƜɾƧƜƨ ƫƘ̫ƫƘ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠ. ƍƘˁƤƜƫƘƠ. żƠʺ ƫˁƤƦƩ ɎƢƢƦƬ ƦʠƤ ɞƫƠ ƧƨƦƪƛƦơ˿Ʃ ɌƤ ƫƘ̫ƫƘ 5 ƣƘƟƜῖƤ; ɐƨƘ ƛƠῂ ɎƢƢƦƬ ƫƦƬ ɬ ƦʡƧƜƨ Ɯɺơ˃Ʃ ƫƜ ơƘˀ ƛƠơƘƠ˃- ƫƘƫƦƤῇ ƛƠ' ɊƢƢʿƢưƤ ƚƜῇ Ɯɾ Ƨ̋ ƪƬƚƚƜƤ̎ ɚƪƫƠƤῇ ơƘˀ Ƙʚƫʺ ƛƠῂ PLATÃO Crátilo ~ 259 ~ 438e si mesma? Pois o que a elas é estranho e diferente, só poderá indicar o que lhes for diferente e estranho, nunca as próprias coisas. Crá.: Parece haver verdade no que dizes. Sóc.: [439] Por Zeus! Então decide-te. Já não concordamos várias vezes que os nomes, quando bem formados, sempre se assemelham aos objetos a que são atribuídos e que são imagens das coisas? Crá.: Sim. Sóc.: Se, de fato, é possível aprender as coisas tanto por meio dos nomes quanto por elas próprias, qual das duas maneiras de aprender é a mais bela e clara? Partiremos das imagens, para considerá-las em si mesmas e ver se foram bem concebidas, e ficarmos, desse modo, conhecendo a verdade que elas [b] representam, ou da própria verdade, para daí passarmos à imagem e vermos se foi trabalhada por maneira adequada? Crá.: Parece-me que forçosamente devemos partir da verdade. Sóc.: O modo de alcançar o conhecimento das coisas, ou de descobri-las, é questão que talvez ultrapasse a minha e a tua capacidade. Basta-nos termos chegado à conclusão de que não é por meio de seus nomes que devemos procurar conhecer ou estudar as coisas, mas, de preferência, por meio delas próprias.Crá.: É o que parece, Sócrates. Sóc.: Detenhamo-nos mais particularmente noutro aspecto do problema, para não nos deixarmos enganar pela multidão de palavras [c] de igual orientação. Parece, de fato, que os instituidores dos nomes os formaram partindo do pressuposto de que todas as coisas passam e se encontram num fluxo perpétuo. É a ideia que eu faço de sua maneira de pensar. Mas pode muito bem acontecer que a explicação seja outra: eles é que, tendo caído numa espécie de redemoinho, ficaram atordoados e nos arrastaram na mesma direção. Examina, meu 438e Ƙʛƫ̸Ƥ; ƫ˂ ƚʻƨ ƧƦƬ ɟƫƜƨƦƤ ɚơƜˁƤưƤ ơƘˀ ɊƢƢƦῖƦƤ ɟƫƜƨƦƤ ɎƤ ƫƠ ơƘˀ ɊƢƢƦῖƦƤ ƪƞƣƘˁƤƦƠ ɊƢƢῂ Ʀʚơ ɚơƜῖƤƘ. ᾿ŹƢƞƟ̎ ƣƦƠ ƭƘˁƤ̋ ƢʽƚƜƠƤ. 10 ̖ŽƮƜ ƛʾ Ƨƨ˂Ʃ żƠ˃ƩΑ ƫʺ ƛʼ ʊƤ˃ƣƘƫƘ Ʀʚ ƧƦƢƢʻơƠƩ 439 ƣʽƤƫƦƠ ʫƣƦƢƦƚʿƪƘƣƜƤ ƫʺ ơƘƢ̸Ʃ ơƜˁƣƜƤƘ ɚƦƠơ˃ƫƘ ƜʀƤƘƠ ɚơƜˁƤƦƠƩ ʱƤ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ơƜῖƫƘƠῇ ơƘˀ ƜʀƤƘƠ Ɯɺơ˃ƤƘƩ ƫ̸Ƥ ƧƨƘƚ- ƣʻƫưƤ; ƅƘˁ. 5 Žɺ ƦʠƤ ɞƪƫƠ ƣʼƤ ʏƫƠ ƣʻƢƠƪƫƘ ƛƠῂ ʊƤƦƣʻƫưƤ ƫʺ Ƨƨʻƚ- ƣƘƫƘ ƣƘƤƟʻƤƜƠƤῇ ɞƪƫƠ ƛʼ ơƘˀ ƛƠῂ Ƙʚƫ̸Ƥῇ ƧƦƫʽƨƘ ɌƤ Ɯɾƞ ơƘƢ- ƢˁưƤ ơƘˀ ƪƘƭƜƪƫʽƨƘ ɫ ƣʻƟƞƪƠƩ; ɚơ ƫ̎Ʃ Ɯɺơ˃ƤƦƩ ƣƘƤƟʻƤƜƠƤ ƘʚƫʿƤ ƫƜ ƘʚƫʾƤ Ɯɺ ơƘƢ̸Ʃ ƜɾơƘƪƫƘƠῇ ơƘˀ ƫʾƤ ɊƢʿƟƜƠƘƤ ɱƩ ɰƤ ƜɺơˇƤῇ ɬ ɚơ ƫ̎Ʃ ɊƢƞƟƜˁƘƩ ƘʚƫʿƤ ƫƜ ƘʚƫʾƤ ơƘˀ ƫʾƤ Ɯɺơ˃ƤƘ b Ƙʚƫ̎Ʃ Ɯɺ ƧƨƜƧ˃ƤƫưƩ ƜɾƨƚƘƪƫƘƠ; ᾿Žơ ƫ̎Ʃ ɊƢƞƟƜˁƘƩ ƣƦƠ ƛƦơƜῖ ɊƤʻƚơƞ ƜʀƤƘƠ. ̣ƇƤƫƠƤƘ ƣʼƤ ƫƦˁƤƬƤ ƫƨ˃ƧƦƤ ƛƜῖ ƣƘƤƟʻƤƜƠƤ ɬ Ɯʛƨˁ- ƪơƜƠƤ ƫʺ ʎƤƫƘῇ ƣƜῖƝƦƤ ɾƪưƩ ɚƪƫˀƤ ɚƚƤươʽƤƘƠ ɬ ơƘƫῂ ɚƣʼ ơƘˀ 5 ƪʽ· ɊƚƘƧƞƫ˂Ƥ ƛʼ ơƘˀ ƫƦ̫ƫƦ ʋƣƦƢƦƚʿƪƘƪƟƘƠῇ ʏƫƠ Ʀʚơ ɚƥ ʊƤƦ- ƣʻƫưƤ ɊƢƢʺ ƧƦƢ˄ ƣ˾ƢƢƦƤ Ƙʚƫʺ ɚƥ Ƙʛƫ̸Ƥ ơƘˀ ƣƘƟƞƫʽƦƤ ơƘˀ ƝƞƫƞƫʽƦƤ ɬ ɚơ ƫ̸Ƥ ʊƤƦƣʻƫưƤ. ƍƘˁƤƜƫƘƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩ. ̖ŽƫƠ ƫƦˁƤƬƤ ƫ˃ƛƜ ƪơƜƯˇƣƜƟƘῇ ʏƧưƩ ƣʾ ɫƣ˾Ʃ ƫʺ 10 ƧƦƢƢʺ ƫƘ̫ƫƘ ʊƤ˃ƣƘƫƘ ɚƩ ƫƘʚƫ˂Ƥ ƫƜˁƤƦƤƫƘ ɚƥƘƧƘƫ˿ῇ Ɯɺ ƫ̹ c ʎƤƫƠ ƣʼƤ Ʀɻ ƟʽƣƜƤƦƠ Ƙʚƫʺ ƛƠƘƤƦƞƟʽƤƫƜƩ ƚƜ ɞƟƜƤƫƦ ʫƩ ɺ˃ƤƫưƤ ɋƧʻƤƫưƤ ɊƜˀ ơƘˀ ̪Ɯ˃ƤƫưƤ – ƭƘˁƤƦƤƫƘƠ ƚʺƨ ɞƣƦƠƚƜ ƘʚƫƦˀ Ʀʟƫư ƛƠƘƤƦƞƟ̎ƤƘƠ – ƫ˂ ƛῂῇ Ɯɺ ɞƫƬƮƜƤῇ ƦʚƮ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠῇ ɊƢƢῂ ƦʡƫƦƠ ƘʚƫƦˁ ƫƜ ʯƪƧƜƨ ƜɾƩ ƫƠƤƘ ƛˁƤƞƤ ɚƣƧƜƪ˃ƤƫƜƩ ơƬơ̸ƤƫƘƠ 5 ơƘˀ ɫƣ˾Ʃ ɚƭƜƢơ˃ƣƜƤƦƠ ƧƨƦƪƜƣƙʻƢƢƦƬƪƠƤ. ƪơʽƯƘƠ ƚʻƨῇ ʰ PLATÃO Crátilo ~ 260 ~ 439c admirável Crátilo, no que tenho sonhado tantas vezes: se é lícito afirmar que existe o belo e o bom em si, e, nas mesmas condições, qualquer [d] coisa particular, ou não? Crá.: Parece-me que sim, Sócrates. Sóc.: Então examinemos esse ponto, sem procurarmos saber se é belo este ou aquele rosto, ou o que quer que seja, e se tudo parece encontrar-se num fluxo perpétuo; e perguntemos se o belo em si não é sempre igual a si mesmo? Crá.: Necessariamente. Sóc.: Se a todo momento o belo nos escapa, poderemos com propriedade afirmar dele, primeiro, que é aquilo mesmo que dissemos, e depois, que é de determinada natureza, ou será forçoso que no mesmo instante em que falamos ele se modifique e desapareça, deixando de ser o que era? Crá.: Necessariamente. Sóc.: [e] De que modo, então, o que nunca se encontra no mesmo estado poderá ser alguma coisa? Se num determinado momento ele se conservasse igual, é evidente que durante esse tempo não passaria por nenhuma transformação. Por outro lado, se permanecesse sempre igual e fosse sempre o mesmo, como poderia transformar-se e movimentar-se, se nunca chegasse a perder a forma inicial? Crá.: De nenhum jeito fora possível. Sóc.: E mais: nunca poderia ser conhecido por ninguém; pois [440] no instante preciso em que o observador se aproximasse dele para conhecê-lo, ele se transformaria noutra coisa diferente, de forma que não se poderia conhecer a sua natureza ou o seu estado. Não há conhecimento que conheça o objeto do conhecimento que não se encontra em nenhum estado. Crá.: É assim mesmo como dizes. Sóc.: Nem seria mesmo razoável afirmar, Crátilo, a possibilidade do conhecimento, se todas as coisas se transformam e nada permanece fixo. Se isso 439c ƟƘƬƣʻƪƠƜ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ʍ ɞƚưƚƜ ƧƦƢƢʻơƠƩ ʊƤƜƠƨˇƫƫư. Ƨ˃ƫƜƨƦƤ ƭ̸ƣʽƤ ƫƠ ƜʀƤƘƠ Ƙʚƫ˂ ơƘƢ˂Ƥ ơƘˀ ɊƚƘƟ˂Ƥ ơƘˀ ɝƤ ɟơƘƪƫƦƤ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ Ʀʟƫưῇ ɬ ƣʿ; d ̖ŽƣƦƠƚƜ ƛƦơƜῖ, ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ƜʀƤƘƠ. Źʚƫ˂ ƫƦˁƤƬƤ ɚơƜῖƤƦ ƪơƜƯˇƣƜƟƘῇ ƣʾ Ɯɺ Ƨƨ˃ƪưƧ˃Ƥ ƫˁ ɚƪƫƠƤ ơƘƢ˂Ƥ ɮ ƫƠ ƫ̸Ƥ ƫƦƠƦ˅ƫưƤῇ ơƘˀ ƛƦơƜῖ ƫƘ̫ƫƘ ƧʻƤƫƘ ̪ƜῖƤΑ ɊƢƢῂ Ƙʚƫ˃ῇ ƭ̸ƣƜƤῇ ƫ˂ ơƘƢ˂Ƥ Ʀʚ ƫƦƠƦ̫ƫƦƤ ɊƜˁ ɚƪƫƠƤ Ʀʁ˃Ƥ 5 ɚƪƫƠƤ; ᾿ŹƤʻƚơƞ. ̗Źƨῂ ƦʠƤ Ʀʁ˃Ƥ ƫƜ ƧƨƦƪƜƠƧƜῖƤ Ƙʚƫ˂ ʊƨƟ̸Ʃῇ Ɯɺ ɊƜˀ ʛƧ- ƜƥʽƨƮƜƫƘƠῇ Ƨƨ̸ƫƦƤ ƣʼƤ ʏƫƠ ɚơƜῖƤ˃ ɚƪƫƠƤῇ ɞƧƜƠƫƘ ʏƫƠ ƫƦƠƦ̫ƫƦƤῇ ɬ ɊƤʻƚơƞ ɏƣƘ ɫƣ̸Ƥ ƢƜƚ˃ƤƫưƤ ɎƢƢƦ Ƙʚƫ˂ ƜʚƟ˄Ʃ ƚˁƚƤƜƪƟƘƠ 10 ơƘˀ ʛƧƜƥƠʽƤƘƠ ơƘˀ ƣƞơʽƫƠ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠƤ; ᾿ŹƤʻƚơƞ. ƈ̸Ʃ ƦʠƤ ɌƤ Ɯɾƞ ƫˀ ɚơƜῖƤƦ ʍ ƣƞƛʽƧƦƫƜ ʫƪƘ˅ƫưƩ e ɞƮƜƠ; Ɯɺ ƚʻƨ ƧƦƫƜ ʫƪƘ˅ƫưƩ ɾƪƮƜƠῇ ɞƤ ƚῂ ɚơƜˁƤ̶ ƫ̹ Ʈƨ˃Ƥ̶ ƛ̎ƢƦƤ ʏƫƠ ƦʚƛʼƤ ƣƜƫƘƙƘˁƤƜƠΑ Ɯɺ ƛʼ ɊƜˀ ʫƪƘ˅ƫưƩ ɞƮƜƠ ơƘˀ ƫ˂ Ƙʚƫ˃ ɚƪƫƠῇ Ƨ̸Ʃ ɌƤ ƫƦ̫ƫ˃ ƚƜ ƣƜƫƘƙʻƢƢƦƠ ɬ ơƠƤƦῖƫƦῇ ƣƞƛʼƤ ɚƥƠƪƫʻƣƜƤƦƤ ƫ̎Ʃ ƘʛƫƦ̫ ɺƛʽƘƩ; 5 ƇʚƛƘƣ̸Ʃ. ᾿ŹƢƢʺ ƣʾƤ Ʀʚƛῂ ɌƤ ƚƤưƪƟƜˁƞ ƚƜ ʛƧῂ ƦʚƛƜƤ˃Ʃ. ɏƣƘ ƚʺƨ ɌƤ ɚƧƠ˃ƤƫƦƩ ƫƦ̫ ƚƤưƪƦƣʽƤƦƬ ɎƢƢƦ ơƘˀ ɊƢƢƦῖƦƤ 440 ƚˁƚƤƦƠƫƦ, ʯƪƫƜ Ʀʚơ ɌƤ ƚƤưƪƟƜˁƞ ɞƫƠ ʋƧƦῖ˃Ƥ ƚʽ ƫˁ ɚƪƫƠƤ ɬ Ƨ̸Ʃ ɞƮƦƤΑ ƚƤ̸ƪƠƩ ƛʼ ƛʿƧƦƬ ƦʚƛƜƣˁƘ ƚƠƚƤˇƪơƜƠ ʍ ƚƠƚƤˇ- ƪơƜƠ ƣƞƛƘƣ̸Ʃ ɞƮƦƤ. ̖ŽƪƫƠƤ ʫƩ ƢʽƚƜƠƩ. 5 ᾿ŹƢƢῂ Ʀʚƛʼ ƚƤ̸ƪƠƤ ƜʀƤƘƠ ƭʻƤƘƠ Ɯɺơ˃Ʃῇ ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ Ɯɺ ƣƜƫƘƧˁƧƫƜƠ ƧʻƤƫƘ ƮƨʿƣƘƫƘ ơƘˀ ƣƞƛʼƤ ƣʽƤƜƠ. Ɯɺ ƣʼƤ ƚʺƨ PLATÃO Crátilo ~ 261 ~ 440a mesmo, o conhecimento, não se modifica nem se afasta do conhecimento, então o conhecimento permanecerá e haverá conhecimento. Mas se a própria ideia do conhecimento se modificar, terá de [b] transformar-se numa ideia diferente do conhecimento, e então não haverá conhecimento. Se sempre se transformasse, nunca poderia haver conhecimento e, pela mesma razão, não haveria alguém que conhecesse, como também não poderia haver objeto de conhecimento. Mas, se subsiste a pessoa que conhece e bem assim o objeto do conhecimento, como, também, o belo, o bom e todas as demais coisas, não me parece que tudo a que há pouco nos referimos tenha qualquer semelhança com o fluxo ou o movimento. [c] Se as coisas se passam, realmente, desse modo ou de maneira defendida pelos sectários de Heráclito e muitos outros, não é fácil de decidir, nem se disporia nenhum homem de senso a entregar-se a si mesmo e sua alma à tutela das palavras, nem confiaria nelas e nos instituidores de nomes, a ponto de asseverar que sabe alguma coisa e forma juízo desfavorável a respeito de si mesmo e de tudo o mais, com afirmar que nada é, mas tudo rola como vaso de barro, e de conceber as coisas como pessoas atacadas de defluxo e com o nariz sempre [d] a estilar. É possível, Crátilo, que tudo, realmente, seja assim; é possível também que não. Examina bem e com coragem sobre o assunto, sem nada aceitares levianamente, pois ainda és novo e dispões de tempo, e não deixes de comunicar-me o que encontrares em tuas investigações. Crá.: Assim, o farei. Mas, podes ter, Sócrates, a certeza de que não sou inexperiente nessa questão, e que, quanto mais examino e me ocupo com ela, [e] tanto mais sou inclinado a aceitar a opinião de Heráclito. Sóc.: Noutra oportunidade, companheiro, me ensinarás isso, quando 440a Ƙʚƫ˂ ƫƦ̫ƫƦῇ ɫ ƚƤ̸ƪƠƩῇ ƫƦ̫ ƚƤ̸ƪƠƩ ƜʀƤƘƠ ƣʾ ƣƜƫƘƧˁƧƫƜƠῇ ƣʽƤƦƠ ƫƜ ɌƤ ɊƜˀ ɫ ƚƤ̸ƪƠƩ ơƘˀ Ɯɾƞ ƚƤ̸ƪƠƩ. Ɯɺ ƛʼ ơƘˀ Ƙʚƫ˂ ƫ˂ ƜʀƛƦƩ ƣƜƫƘƧˁƧƫƜƠ ƫ̎Ʃ ƚƤˇƪƜưƩῇ ɏƣƘ ƫῂ ɌƤ ƣƜƫƘƧˁƧƫƦƠ ƜɺƩ b ɎƢƢƦ ƜʀƛƦƩ ƚƤˇƪƜưƩ ơƘˀ Ʀʚơ ɌƤ Ɯɾƞ ƚƤ̸ƪƠƩΑ Ɯɺ ƛʼ ɊƜˀ ƣƜƫƘƧˁƧƫƜƠῇ ɊƜˀ Ʀʚơ ɌƤ Ɯɾƞ ƚƤ̸ƪƠƩῇ ơƘˀ ɚơ ƫƦ˅ƫƦƬ ƫƦ̫ Ƣ˃ƚƦƬ ƦʞƫƜ ƫ˂ ƚƤưƪ˃ƣƜƤƦƤ ƦʞƫƜ ƫ˂ ƚƤưƪƟƞƪ˃ƣƜƤƦƤ ɌƤ Ɯɾƞ. Ɯɺ ƛʼ ɞƪƫƠ ƣʼƤ ɊƜˀ ƫ˂ ƚƠƚƤ̸ƪơƦƤῇ ɞƪƫƠ ƛʼ ƫ˂ ƚƠƚƤưƪơ˃ƣƜƤƦƤῇ ɞƪƫƠ 5 ƛʼ ƫ˂ ơƘƢ˃Ƥῇ ɞƪƫƠ ƛʼ ƫ˂ ɊƚƘƟ˃Ƥῇ ɞƪƫƠ ƛʼ ɝƤ ɟơƘƪƫƦƤ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤῇ Ʀʞ ƣƦƠ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ƫƘ̫ƫƘʏƣƦƠƘ ʎƤƫƘῇ ɍ Ƥ̫Ƥ ɫƣƜῖƩ ƢʽƚƦƣƜƤῇ ̪Ʀ̏ ƦʚƛʼƤ Ʀʚƛʼ ƭƦƨ˿. ƫƘ̫ƫῂ ƦʠƤ Ƨ˃ƫƜƨ˃Ƥ ƧƦƫƜ c ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠ ɬ ɚơƜˁƤưƩ ʫƩ Ʀɻ ƧƜƨˀ ῾ſƨʻơƢƜƠƫ˃Ƥ ƫƜ ƢʽƚƦƬƪƠƤ ơƘˀ ɎƢƢƦƠ ƧƦƢƢƦˁῇ ƣʾ Ʀʚ ̪˼ƛƠƦƤ ˞ ɚƧƠƪơʽƯƘƪƟƘƠῇ Ʀʚƛʼ ƧʻƤƬ ƤƦ̫Ƥ ɞƮƦƤƫƦƩ ɊƤƟƨˇƧƦƬ ɚƧƠƫƨʽƯƘƤƫƘ ʊƤ˃ƣƘƪƠƤ Ƙʛƫ˂Ƥ ơƘˀ ƫʾƤ ƘʛƫƦ̫ ƯƬƮʾƤ ƟƜƨƘƧƜ˅ƜƠƤῇ ƧƜƧƠƪƫƜƬơ˃ƫƘ ɚơƜˁƤƦƠƩ 5 ơƘˀ ƫƦῖƩ ƟƜƣʽƤƦƠƩ Ƙʚƫʻῇ ƛƠƠƪƮƬƨˁƝƜƪƟƘƠ ʯƩ ƫƠ Ɯɺƛ˃ƫƘῇ ơƘˀ ƘʛƫƦ̫ ƫƜ ơƘˀ ƫ̸Ƥ ʎƤƫưƤ ơƘƫƘƚƠƚƤˇƪơƜƠƤ ʫƩ ƦʚƛʼƤ ʛƚƠʼƩ ƦʚƛƜƤ˃Ʃῇ ɊƢƢʺ ƧʻƤƫƘ ʯƪƧƜƨ ơƜƨʻƣƠƘ ̪Ɯῖῇ ơƘˀ ɊƫƜƮƤ̸Ʃ ʯƪƧƜƨ Ʀɻ ơƘƫʻƨƨ̶ ƤƦƪƦ̫ƤƫƜƩ ɎƤƟƨưƧƦƠ ƦʟƫưƩ ƦɾƜƪƟƘƠ ơƘˀ d ƫʺ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ƛƠƘơƜῖƪƟƘƠῇ ʛƧ˂ ̪Ɯ˅ƣƘƫ˃Ʃ ƫƜ ơƘˀ ơƘƫʻƨƨƦƬ ƧʻƤƫƘ ƮƨʿƣƘƫƘ ɞƮƜƪƟƘƠ. ɾƪưƩ ƣʼƤ ƦʠƤ ƛʿ, ʰ ƂƨƘƫ˅ƢƜῇ ƦʟƫưƩ ɞƮƜƠῇ ɾƪưƩ ƛʼ ơƘˀ Ʀʞ. ƪơƦƧƜῖƪƟƘƠ ƦʠƤ Ʈƨʾ ɊƤƛƨƜˁưƩ ƫƜ ơƘˀ Ɯʠῇ ơƘˀ ƣʾ ̪˻ƛˁưƩ ɊƧƦƛʽƮƜƪƟƘƠ – ɞƫƠ ƚʺƨ ƤʽƦƩ Ɯʀ ơƘˀ 5 ɫƢƠơˁƘƤ ɞƮƜƠƩ – ƪơƜƯʻƣƜƤƦƤ ƛʽ, ɚʺƤ Ɯʟƨ̋Ʃῇ ƣƜƫƘƛƠƛ˃ƤƘƠ ơƘˀ ɚƣƦˁ. ᾿ŹƢƢʺ ƧƦƠʿƪư ƫƘ̫ƫƘ. Ɯʠ ƣʽƤƫƦƠ ɾƪƟƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ʏƫƠ Ʀʚƛʼ ƤƬƤˀ ɊƪơʽƧƫưƩ ɞƮưῇ ɊƢƢʻ ƣƦƠ ƪơƦƧƦƬƣʽƤ̶ ơƘˀ ƧƨʻƚƣƘƫƘ ɞƮƦƤƫƠ ƧƦƢ˄ ƣ˾ƢƢƦƤ ɚơƜˁƤưƩ ƭƘˁƤƜƫƘƠ ɞƮƜƠƤ ʫƩ e ῾ſƨʻơƢƜƠƫƦƩ ƢʽƚƜƠ. ŽɺƩ ƘʠƟƠƩ ƫƦˁƤƬƤ ƣƜῇ ʰ ɛƫƘῖƨƜῇ ƛƠƛʻƥƜƠƩῇ ɚƧƜƠƛʺƤ PLATÃO Crátilo ~ 262 ~ 440e voltares. Agora, conforme o determinaste, técnica para o campo; Hermógenes te fará companhia. Crá.: Procederei assim mesmo, Sócrates; mas, do teu lado, procura refletir sobre o assunto. Tradução: CARLOS ALBERTO NUNES Revisão, cópia e diagramação: HUMBERTO ZANARDO PETRELLI petrelli.humberto@gmail.com Limeira, 11 de outubro de 2009. 440e ɯơ̋ƩΑ Ƥ̫Ƥ ƛʽ, ʯƪƧƜƨ ƧƘƨƜƪơƜ˅ƘƪƘƠῇ ƧƦƨƜ˅ƦƬ ƜɺƩ Ɋƚƨ˃ƤΑ ƧƨƦƧʽƣƯƜƠ ƛʽ ƪƜ ơƘˀ ῾ŽƨƣƦƚʽƤƞƩ ʏƛƜ. 5 ƋƘ̫ƫῂ ɞƪƫƘƠῇ ʰ ƊˇơƨƘƫƜƩῇ ɊƢƢʺ ơƘˀ ƪ˄ ƧƜƠƨ̸ ɞƫƠ ɚƤƤƦƜῖƤ ƫƘ̫ƫƘ ɮƛƞ. Obra consultada e copiada: DUKE, E. A.; HICKEN, W. F.; NICOLL, W. S. M.; ROBINSON, D. B.; STRACHAN, J. C. G. Platonis Opera, Tomus I, Tetralogias I-II, Continens Insunt Euthyfro, Apologia, Crito, Phaedo, Cratylus, Theaetetus, Sophista, Politicus, New York, Oxford University Press, 1995, pp. 189-275. Atualizado em 30 de abril de 2011. Obs.: Este trabalho está em constante melhoria. Críticas, sugestões e aperfeiçoamento, por gentileza, entrar em contato com: petrelli.humberto@gmail.com