Baixe o app para aproveitar ainda mais
Prévia do material em texto
4 -Substantiva Nomina Os substantivos latinos flexionam sua forma para indicar o número e o caso da palavra, podendo indicar também o gênero, nos nomes que têm uma forma para cada gênero. O número das palavras pode ser “singular” ou “plural”; seu gênero pode ser “masculino”, “feminino” ou “neutro” (literalmente: nem um nem outro); e o caso pode ser, como já visto, “nominativo”, “vocativo”, “acusativo”, “genitivo”, “dativo” ou “ablativo”. Quanto ao processo de flexão, chamado de declinatio, o que muda no substantivo (e nos nomes em geral) é a terminação da palavra, a desinência (de desinĕre: terminar), assim como em Português. Tal desinência é determinada pelo tema com que se flexiona a palavra. Os temas constituem os 5 grupos de declinação latina: tema –a, tema –o, tema consonantal ou –i, tema –u, tema –e. Em cada tema, há as terminações próprias de número e caso. Para identificar a que grupo pertence um substantivo latino, basta observar sua terminação de genitivo, que é sempre indicada pelos dicionários. Assim, a terminação genitiva para o primeiro grupo é –ae (como porta, genitivo: portae), para o segundo é –i (como templum, gen.: templi), para o terceiro é –is (como lux, gen.: lucis), para o quarto é –us (como Iesus, gen.: Iesus), para o quinto é –ei (como fides, gen.: fidei). V Declinationes PENSVM I) Primeira declinação: tradução e versão 1) Ancilla rosas dedit dominæ. 2) Nauta aquas Italiæ peragit. 3) Domina jubet, ancillæ faciunt. 4) Sunt lætitiæ in terra, sed non æternæ sunt. 5) Victorias cantant poetæ. 6) Agricola uvas colit et eas vulpecula vidit in terra agricolæ. 7) Personæ formam humanam fingunt, sed vitam non habent. 8) Invidiam ancillarum domina admonit. 9) Nas escuridões, as estrelas guiam os navegantes. 10) O navegante vê a estrela e percorre sem medo as águas. 11) Poetas cantam histórias para os navegantes. 12) A senhora dá ordens às escravas. VOCABVLARIVM admonit v. trans.: repreende aeterna, -æ adj.: eterna agricola, -æ (m.): agricultor ancilla, -æ (f.): escrava aqua, -æ (f.): água cantant v. trans.: cantam colit v. trans.: cultiva dedit v. trans. : deu domina, -æ (f.): senhora, dona ducunt v. trans.: guiam ea, eæ pron.: ela et conj.: e fabula, -æ (f.): história faciunt v. trans.: fazem fingunt v. trans.: fingem forma, -æ (f.): aparência habent v. trans.: têm humana, -æ adj.: humana in prep. de abl.: em invidia, -æ (f.): inveja Italia, -æ (f.): Itália jubet v. trans./intrans.: dá ordens laetitia, -æ (f.): alegria nauta, -æ (m.): navegante non adv.: não peragit v. trans.: percorre persona, -æ (f.): máscara poeta, -æ (m.): poeta rosa, -ae (f.): rosa sed conj.: mas stella, -æ (f.): estrela sunt v. intrans./de ligação: há, são tenebra, -æ (f.): escuridão terra, -æ (f.): terra tute adv.: sem medo uva, -æ (f.): uva victoria, -æ (f.): vitória vidit v. trans.: vê vita, -æ (f.): vida vulpecula, -æ (f.): raposinha II) Segunda declinação: tradução e versão 1) Dominus Jesus Deus est. 2) Jubet Deus et famuli sui faciunt. 3) Ancillas et famulos habet dominus. 4) Colit bonus agricola bonas malos et eas dat servis dominæ. 5) Vitam suam dant famuli domino suo. 6) Maria, tecum est Filius Dei, Domini tui. 7) Dominus benedicit nos et mundi tenebras dispergit cum potentia sua. 8) Creavit Deus cælos et terram. 9) As águas do oceano fazem joguetes com os navegantes, na hora da escuridão. 10) O poder de Pedro e a sabedoria de Paulo são alegria para a Igreja. 11) No céu está a eterna alegria, não no mundo. 12) O senhor dá ordens a escravos e escravas. VOCABVLARIVM benedicit v. trans.: abençoa bona, -æ adj.: boa bonus, -i adj.: bom cælus, -i (m.): céu creavit v. trans.: criou cum prep. de abl.: com dant v. trans.: dão dat v. trans.: dá deus, -i (m.).: deus dispergit v. trans.: dispersa dominus, -i (m.).: senhor, dono ecclesia, -æ (f.): igreja famulus, -i (m.): escravo filius, -i (m.): filho habet v. trans.: tem hora, -æ (f.): hora Jesus, -us (m.): Jesus ludus, -i (m.): brincadeira, joguete oceanus, -i (m.): oceano potentia, -æ (f.): poder sapientia, -æ (f.): sabedoria servus, i (m.): escravo, servo sua, -æ adj..: sua suus, -i adj..: seu tecum: contigo tuus, i adj.: teu III) Terceira declinação: identificação dos casos Além de pesquisar informações sobre o texto, a atividade consiste em procurar no dicionário as palavras sublinhadas, identificando sua entrada lexical. Em seguida, anote a qual dos três grupos de nomes estudados cada palavra pertence e quais os possíveis casos que suas terminações indicam. Adoro te devote, latens Deitas, Quae sub his figúris vere látitas Tíbi se cor méum tótum súbjicit Quia te contémplans tótum déficit. Vísus, táctus, gústus in te fállitur, Sed audítu sólo tuto creditur Credo quídquid díxit Dei Fílius Nil hoc verbo veritátis vérius. In crúce latébat sola Deitas, At hic látet simul et humánitas Ambo tamen crédens atque cónfitens, Péto quod petívit látro paénitens. Plagas, sicut Thomas, non intúeor Déum tamen méum te confíteor Fac me tíbi semper magis crédere, In te spem habére, te dilígere. O memoriále mórtis Dómini, Pánis vívus vítam praéstans hómini, Praésta méae ménti de te vívere, Et te ílli semper dulce sápere. Pie pellicáne Jésu Domine, Me immundum munda túo sánguine, Cújus una stílla sálvum fácere Tótum múndum quit ab ómni scélere. Jesu, quem velátum nunc aspício, Oro fiat illud quod tam sítio Ut te reveláta cérnens fácie, Vísu sim beátus túae glóriae. Amen. IV) Quarta e quinta declinações: tradução e versão 1) Habent Christiani magnas virtutes tres: fidem, spem caritatemque. 2) In Eucharistiam, visus, tactus, gustúsque falluntur, auditu solo créditur. 3) Panis et meri spéciem videmus, sed Domini corpus manducamus et sánguinem bíbimus. 4) Fide, theologale virtute, in Deum credimus. 5) Felícitas nostra est regnum cælorum et vita æterna, secundum spei virtutem. 6) Caritatis virtute, Deum diligimus super omnes res et proximum nostrum. VOCABVLARIVM auditus, us (m.): audição bíbimus v. trans: bebemos caritas, -atis (f.): caridade Christiani, -orum (m.): cristãos corpus, oris (n.): corpo crédimus v. trans.: cremos créditur v. trans.: se crê dilígimus v. trans.: amamos Eucharistia, ae (f.): Eucaristia falluntur v. intrans.: se enganam felícitas, atis (f.): felicidade fides, -ei (f.): fé gustus, us (m.): paladar habent v. trans.: têm in prep. de acus.: para, em relação a magna, -ae adj.: grande manducamus v. trans.: comemos merum, i (n.): vinho puro omnis, is adj.: toda panis, is (m.): pão -que conj. encl.: e regnum, i (n.): reino res, ei (f.): coisa sanguis, inis (m.): sangue secundum prep. de acus.: segundo solus, -i adj.: só, apenas species, ei (f.): aparência spes, -ei (f.): esperança super prep. de acus.: acima de tactus, us (m.): tato theologalis, is (f.): teologal tres num.: três videmus v. trans.: vemos virtus, -utis (f.): virtude visus, -us (m.): visão
Compartilhar