Prévia do material em texto
<p>P</p><p>re</p><p>se</p><p>n</p><p>c</p><p>ia</p><p>l e</p><p>E</p><p>A</p><p>D</p><p>ENFERMAGEM</p><p>APOSTILA DO CURSO TÉCNICO EM</p><p>SEGURANÇA</p><p>DO TRABALHO</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>2</p><p>Curso Técnico em Segurança do Trabalho</p><p>Escola Técnica Mercury.</p><p>Estrada da Portela, nº 107</p><p>Madureira - Rio de Janeiro - RJ - Brasil - 21.351 - 050</p><p>Copyright © 2023 Escola Técnica Mercury Ltda.</p><p>1ª Edição</p><p>Todos os direitos reservados.</p><p>Proibida a reprodução e edição, mesmo parcial, por qualquer pessoa, sem</p><p>autorização da instituição.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>3</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Sumário</p><p>Conceito e Legislação.......................................................................................... 4</p><p>Sinais Indiretos...................................................................................................... 12</p><p>Etapas Básicas de Primeiros Socorros........................................................ 17</p><p>Instituições, Organizações E Grupos.......................................................... 28</p><p>PCR..............................................................................................................................38</p><p>Hemorragia..............................................................................................................48</p><p>Queimaduras......................................................................................................... 53</p><p>Intoxicação...............................................................................................................65</p><p>Convulsão e Desmaio..........................................................................................71</p><p>Choque Elétrico......................................................................................................77</p><p>Esmagamento e Amputação...........................................................................82</p><p>Fraturas......................................................................................................................86</p><p>Afogamento.............................................................................................................96</p><p>Acidentes com Ofídicos................................................................................. 100</p><p>Acidentes com Escorpião...............................................................................104</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna</p><p>lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>21</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>3.2.1 CABEÇA E PESCOÇO</p><p>Sempre verificando o estado de consciência e a respi-</p><p>ração do acidentado, apalpar, com cuidado, o crânio a pro-</p><p>cura de fratura, hemorragia ou depressão óssea.</p><p>Proceder da mesma forma para o pescoço, procurando</p><p>verificar o pulso na artéria carótida, observando frequência,</p><p>ritmo e amplitude, correr os dedos pela coluna cervical, da</p><p>base do crânio até os ombros, procurando alguma irregula-</p><p>ridade. Solicitar que o acidentado movimente lentamente o</p><p>pescoço, verificar se há dor nessa região. Movimentar lenta e</p><p>suavemente o pescoço, movendo-o de um lado para o outro.</p><p>Em caso de dor pare qualquer mobilização desnecessária.</p><p>Perguntar a natureza do acidente, sobre a sensibilida-</p><p>de e a capacidade de movimentação dos membros visando</p><p>confirmar suspeita de fratura na coluna cervical.</p><p>3.2.2 COLUNA DORSAL</p><p>Perguntar ao acidentado se sente dor. Na coluna dor-</p><p>sal correr a mão pela espinha do acidentado desde a nuca</p><p>até o sacro. Presença de dor pode indicar lesão na coluna</p><p>dorsal.</p><p>3.2.3 TÓRAX E MEMBROS</p><p>Verificar se há lesão no tórax, se há dor quando respira</p><p>ou se já dor quando o tórax é levemente comprimido.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>22</p><p>Solicitar ao acidentado que movimente de leve os bra-</p><p>ços e verificar a existência de dor ou incapacidade funcional.</p><p>Localizar o local da dor e procurar deformação, edema e</p><p>marcas de injeções. Verificar se há dor no abdome e procu-</p><p>rar todo tipo de ferimento, mesmo pequeno. Muitas vezes</p><p>um ferimento de bala é pequeno, não sangra e é profundo,</p><p>com consequências graves.</p><p>Apertar cuidadosamente ambos os lados da bacia para</p><p>verificar se há lesões. Solicitar à vítima que tente mover as</p><p>pernas e verificar se há dor ou incapacidade funcional.</p><p>Não permitir que o acidentado de choque elétrico</p><p>ou traumatismo violento tente levantar-se prontamente,</p><p>achando que nada sofreu. Ele deve ser mantido imóvel, pelo</p><p>menos para um rápido exame nas áreas que sofreram algu-</p><p>ma lesão. O acidentado deve ficar deitado de costas ou na</p><p>posição que mais conforto lhe ofereça.</p><p>3.3 EXAME DO ACIDENTADO INCONSCIENTE</p><p>O acidentado inconsciente é uma preocupação, pois</p><p>além de se ter poucas informações sobre o seu estado po-</p><p>dem surgir complicações devido à inconsciência.</p><p>O primeiro cuidado é manter as vias respiratórias su-</p><p>periores desimpedidas fazendo a extensão da cabeça, ou</p><p>mantê-la em posição lateral para evitar aspiração de vômito.</p><p>Limpar a cavidade bucal.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>23</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>O exame do acidentado inconsciente deve ser igual ao</p><p>do acidentado consciente,</p><p>só que com cuidados redobrados,</p><p>pois os parâmetros de força e capacidade funcional não po-</p><p>derão ser verificados. O mesmo ocorrendo com respostas a</p><p>estímulos dolorosos.</p><p>É importante ter ciência que nos primeiros cuidados</p><p>ao acidentado inconsciente a deverá ser mínima.</p><p>A observação das seguintes alterações deve ter priori-</p><p>dade acima de qualquer outra iniciativa. Ela pode salvar uma</p><p>vida:</p><p>• Falta de respiração</p><p>• Falta de circulação (pulso ausente)</p><p>• Hemorragia abundante</p><p>• Perda dos sentidos (ausência de consciência)</p><p>• Envenenamento</p><p>3.4 OBSERVAÇÕES:</p><p>1. Para que haja vida é necessário um fluxo contínuo</p><p>de oxigênio para os pulmões. Oxigênio é distribuído para</p><p>todas as células do corpo através do sangue impulsionado</p><p>pelo coração. Alguns órgãos sobrevivem algum tempo sem</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>24</p><p>oxigênio, outros são severamente afetados. As células ner-</p><p>vosas do cérebro podem morrer após 3 minutos sem oxigê-</p><p>nio.</p><p>2. Por isso mesmo é muito importante que algumas</p><p>alterações ou alguns quadros clínicos, que podem levar a</p><p>essas alterações, devem ter prioridade quando se aborda</p><p>um acidentado de vítima de mal súbito. São elas:</p><p>• obstrução das vias aéreas superiores;</p><p>• parada cardiorrespiratória;</p><p>• hemorragia de grandes volumes;</p><p>• estado de choque (pressão arterial, etc.);</p><p>• comas (perdas da consciência);</p><p>• convulsões (agitações psicomotoras);</p><p>• envenenamento (intoxicações exógenas);</p><p>• diabetes mellitus (comas hiper e hiperglicêmicos);</p><p>• infarto do miocárdio; e</p><p>• queimaduras em grandes áreas do corpo.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>25</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>3. Toda lesão ou emergência clínica ocorrida dentro</p><p>do âmbito da instituição deve ser comunicada ao NUST –</p><p>Núcleo de Saúde do Trabalhador / DIREH, através de uma</p><p>ficha de registro específica e anotada no “livro de registro</p><p>de acidentes”.</p><p>4. É importante ter sempre disponível os números dos</p><p>telefones e os endereços de hospitais e de centros de aten-</p><p>dimento de emergência; socorro especializado para emer-</p><p>gências cardíacas; plantão da Comissão Nacional de Energia</p><p>Nuclear; locais de aplicação de soros antivenenoso de cobra</p><p>e de outros animais peçonhentos e centro de informações</p><p>tóxico-farmacológicas.</p><p>3.5 RESUMO</p><p>Para bom atendimento é imprescindível:</p><p>1. Manter a calma. Evitar pânico e assumir a situação.</p><p>2. Antes de qualquer procedimento, avaliar a cena do</p><p>acidente e observar se ela pode oferecer riscos, para o aci-</p><p>dentado e para você. EM HIPÓTESE NENHUMA PONHA SUA</p><p>PRÓPRIA VIDA EM RISCO.</p><p>3. Os circunstantes devem ser afastados do aciden-</p><p>tado, com calma e educação. O acidentado deve ser man-</p><p>tido afastado dos olhares de curiosos, preservando a sua</p><p>integridade física e moral.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum</p><p>dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>26</p><p>4. Saiba que qualquer ferimento ou doença súbita</p><p>dará origem a uma grande mudança no ritmo da vida do</p><p>acidentado, pois o coloca repentinamente em uma situação</p><p>para a qual não está preparado e que foge a seu controle.</p><p>Suas reações e comportamentos são diferentes do normal,</p><p>não permitindo que ele possa avaliar as próprias condições</p><p>de saúde e as consequências do acidente. Necessita de al-</p><p>guém que o ajude. Atue de maneira tranquila e hábil, o aci-</p><p>dentado sentirá que está sendo bem cuidado e não entrará</p><p>em pânico. Isto é muito importante, pois a intranquilidade</p><p>pode piorar muito o seu estado.</p><p>5. Em caso de óbito serão necessárias testemunhas</p><p>do ocorrido. Obter a colaboração de outras pessoas dando</p><p>ordens claras e concisas. Identificar pessoas que se en-</p><p>carreguem de desviar o trânsito ou construir uma proteção</p><p>provisória. Uma ótima dica é dar tarefas como, por exem-</p><p>plo: contatar o atendimento de emergência, buscar material</p><p>para auxiliar no atendimento, como talas e gaze, avisar a</p><p>polícia se necessário, etc.</p><p>6. JAMAIS SE EXPONHA A RISCOS. Utilizar luvas des-</p><p>cartáveis e evitar o contato direto com sangue, secreções,</p><p>excreções ou outros líquidos. Existem várias doenças que</p><p>são transmitidas através deste contato.</p><p>7. Tranquilizar o acidentado. Em todo atendimento</p><p>ao acidentado consciente, comunicar o que será feito antes</p><p>de executar para transmitir-lhe confiança, evitando o medo</p><p>e a ansiedade.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>27</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>8. Quando a causa de lesão for um choque violento,</p><p>deve-se pressupor a existência de lesão interna. As vítimas</p><p>de trauma requerem técnicas específicas de manipulação,</p><p>pois qualquer movimento errado pode piorar o seu estado.</p><p>Recomendamos que as vítimas de traumas não sejam ma-</p><p>nuseadas até a chegada do atendimento emergencial. Aci-</p><p>dentados presos em ferragens só devem ser retirados pela</p><p>equipe de atendimento emergencial.</p><p>9. No caso do acidentado ter sede, não ofereça líqui-</p><p>dos para beber, apenas molhe sua boca com gaze ou algo-</p><p>dão umedecido.</p><p>10. Cobrir o acidentado para conservar o corpo quente</p><p>e protegê-lo do frio, chuva, etc.</p><p>11. Em locais onde não haja ambulância, o acidentado</p><p>só poderá ser transportado após ser avaliado, estabilizado</p><p>e imobilizado adequadamente. Evite movimentos desneces-</p><p>sários.</p><p>12. Só retire o acidentado do local do acidente se esse</p><p>local causar risco de vida para ele ou para o socorrista. Ex:</p><p>risco de explosão, estrada perigosa onde não haja como si-</p><p>nalizar, etc.</p><p>“A pessoa que está prestando os primeiros socorros</p><p>deve seguir um plano de ação baseando-se no P.A.S., que</p><p>são as três letras iniciais a partir das quais se desenvolvem</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing</p><p>elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>28</p><p>todas as medidas técnicas e práticas de primeiros socorros.</p><p>Prevenir – afastar o perigo do acidentado ou o acidentado</p><p>do perigo. Alertar – contatar o atendimento emergencial in-</p><p>formando o tipo de acidente, o local, o número de vítimas e</p><p>o seu estado. Socorrer – após as avaliações.”</p><p>Capítulo 04</p><p>TRANSPORTE DE ACIDENTADO</p><p>O transporte de acidentados é um determinante da</p><p>boa prestação de primeiros socorros. Um transporte mal</p><p>feito, sem técnica, sem conhecimentos pode provocar danos</p><p>muitas vezes irreversíveis à integridade física do acidentado.</p><p>Existem várias maneiras de se transportar um acidentado.</p><p>Cada maneira é compatível com o tipo de situação em que</p><p>o acidentado se encontra e as circunstâncias gerais do aci-</p><p>dente. Cada técnica de transporte requer habilidade e ma-</p><p>neira certa para seja executada. Quase sempre é necessário</p><p>o auxílio de outras pessoas, orientadas por quem estiver</p><p>prestando os primeiros socorros.</p><p>De uma maneira geral, o transporte bem realizado deve</p><p>adotar princípios de segurança para a proteção da integrida-</p><p>de do acidentado; conhecimento das técnicas para o trans-</p><p>porte do acidentado consciente, que não pode deambular;</p><p>transporte do acidentado inconsciente; cuidados com o tipo</p><p>de lesão que o acidentado apresenta e técnicas e materiais</p><p>para cada tipo de transporte.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>29</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Em muitos tipos de transporte teremos de contar com</p><p>o auxílio de um, dois ou mais voluntários. Para estes casos</p><p>a técnica correta também varia de acordo com o número de</p><p>pessoas que realizam o transporte. O transporte de vítimas</p><p>é assunto que suscita polêmicas.</p><p>Devemos tentar troca de informações entre pessoas</p><p>que tenham experiências, no intuito de transformá-las em</p><p>exemplos úteis. Além disto, trata-se de assunto em que a</p><p>proficiência depende quase que exclusivamente de prática e</p><p>habilidade física. É importante praticar o máximo possível,</p><p>até que se tenha certeza de que não restam dúvidas.</p><p>Algumas regras e observações genéricas e teóricas</p><p>devem ser aprendidas e conscientizadas por todos, inde-</p><p>pendentemente de suas habilidades físicas para realizar o</p><p>transporte de um acidentado. Apesar de não ser de nossa</p><p>competência é conveniente que conheçamos algumas práti-</p><p>cas relativas à atividade de resgate de vítimas de acidentes.</p><p>4.1 RESGATE</p><p>A própria existência da atividade de primeiros socor-</p><p>ros estabelece implicitamente o atendimento do acidentado</p><p>no próprio local da ocorrência de uma emergência, acidente</p><p>ou problema clínico. Muitas vezes, dadas às proporções e</p><p>circunstâncias em que ocorrem outros eventos, existe peri-</p><p>go para quem está socorrendo e para as vítimas.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit,</p><p>sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>30</p><p>Se um acidentado, por exemplo, está se afogando, ou</p><p>exposto a descargas elétricas, gases e outras substâncias</p><p>tóxicas, inflamáveis ou explosivas e corrosivas, o primeiro</p><p>cuidado a ser tomado é o resgate do mesmo. Quem socorre</p><p>deverá ser capaz de identificar a quantidade e a qualidade</p><p>dos riscos que se apresentam em cada caso e saber como</p><p>resolver o problema, evitando expor-se inutilmente. É pre-</p><p>ciso também ter consciência da necessidade de agir rigo-</p><p>rosamente dentro de seus limites e de sua competência.</p><p>Nos casos de resgate de vítimas de acidentes, só depois de</p><p>efetuado o resgate é que podemos assumir a iniciativa de</p><p>prestar os primeiros socorros.</p><p>Independentemente da atuação do pessoal da segu-</p><p>rança, se existir, quem for socorrer deverá estar sempre</p><p>preparado para orientar ou realizar ele mesmo o resgate.</p><p>É preciso estudar com atenção as noções de resgate que</p><p>estão contidas nos itens sobre choque elétrico, incêndio,</p><p>gases e substâncias tóxicas. Deve ainda ter sempre consigo</p><p>informações e números de telefones dos hospitais, serviços</p><p>de ambulância e centro de informações tóxico-farmacoló-</p><p>gicas.</p><p>As técnicas e orientações contidas aqui são as mesmas</p><p>desenvolvidas, acatadas e recomendadas internacionalmen-</p><p>te pela Liga de Sociedade da Cruz Vermelha e do Crescente</p><p>Vermelho, conforme estabelecido no Curso de Formação de</p><p>Monitores de Primeiros Socorros, na Cruz Vermelha Brasilei-</p><p>ra, Caderno nº 2, capítulo 10, 1973.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>31</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>O transporte de acidentados ou de vítimas de mal sú-</p><p>bito requer de quem for socorrer o máximo cuidado e corre-</p><p>ção de desempenho, com o objetivo de não lhes complicar o</p><p>estado de saúde com o agravamento das lesões existentes.</p><p>Antes de iniciar qualquer atividade de remoção e trans-</p><p>porte de acidentados, assegurar-se da manutenção da res-</p><p>piração e dos batimentos cardíacos; hemorragias deverão</p><p>ser controladas e todas as lesões traumato- ortopédicas</p><p>deverão ser imobilizadas. O estado de choque deve ser pre-</p><p>venido. O acidentado de fratura da coluna cervical só pode</p><p>ser transportado, sem orientação médica ou de pessoal es-</p><p>pecializado, nos casos de extrema urgência ou iminência de</p><p>perigo para o acidentado e para quem estiver socorrendo-o.</p><p>Enquanto se prepara o transporte de um acidentado, acal-</p><p>má-lo, principalmente demonstrando tranquilidade, com o</p><p>controle da situação.</p><p>É necessário estar sereno para que o acidentado pos-</p><p>sa controlar suas próprias sensações de temor ou pânico. É</p><p>recomendável o transporte de pessoas nos seguintes casos:</p><p>· Vítima inconsciente.</p><p>· Estado de choque instalado.</p><p>· Grande queimado.</p><p>· Hemorragia abundante. Choque.</p><p>· Envenenado, mesmo consciente.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur</p><p>adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>32</p><p>· Picado por animal peçonhento.</p><p>· Acidentado com fratura de membros inferiores, ba-</p><p>cia ou coluna vertebral.</p><p>· Acidentados com luxação ou entorse nas articula-</p><p>ções dos membros inferiores.</p><p>O uso de uma, duas, três ou mais pessoas para o</p><p>transporte de um acidentado depende totalmente das cir-</p><p>cunstâncias de local, tipo de acidente, voluntários disponí-</p><p>veis e gravidade da lesão. Os métodos que empregam um</p><p>a duas pessoas socorrendo são ideais para transportar</p><p>um acidentado que esteja inconsciente devido a</p><p>afogamento, asfixia e envenenamento.</p><p>Este método, porém, não é recomendável para o trans-</p><p>porte de um ferido com suspeita de fratura ou outras lesões</p><p>mais graves. Para estes casos, sempre que possível, deve-se</p><p>usar três ou mais pessoas.</p><p>Para o transporte de acidentados em veículos, alguns</p><p>cuidados devem ser observados. O corpo e a cabeça do aci-</p><p>dentado deverão estar seguros, firmes, em local acolchoado</p><p>ou forrado. O condutor do veículo deverá ser orientado para</p><p>evitar freadas bruscas e manobras que provoquem balanços</p><p>exagerados. Qualquer excesso de velocidade deverá ser evi-</p><p>tado, especialmente por causa do nervosismo ou pressa em</p><p>salvar o acidentado. O excesso de velocidade, ao contrário,</p><p>poderá fazer novas vítimas. Se for possível, deve ser usado</p><p>o cinto de segurança.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>33</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Antes de remover um acidentado, os seguintes proce-</p><p>dimentos devem ter sido observados:</p><p>· Restauração ou manutenção das funções respirató-</p><p>ria e circulatória</p><p>· Verificação de existência e gravidade de lesões</p><p>· Controle de hemorragia</p><p>· Prevenção e controle de estado de choque</p><p>· Imobilização dos pontos de fratura, luxação ou entorse.</p><p>· Para o transporte, cuidar para que se use veículo</p><p>grande e espaçoso, a ser dirigido por motorista habilitado.</p><p>Além disto:</p><p>· Acompanhar e assistir o acidentado durante o trans-</p><p>porte, verificando e mantendo a função respiratória e cir-</p><p>culatória, monitorizando o estado de consciência e pulso,</p><p>sempre que for necessário solicitado ou na ausência de pes-</p><p>soal de saúde especializado para realizar estas ações.</p><p>· Orientar o motorista para evitar freadas súbitas e</p><p>manobras que provoquem balanços.</p><p>· Assegurar o conforto e segurança do acidentado den-</p><p>tro do veículo transportador.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan</p><p>tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>34</p><p>Sempre que possível anotar e registrar, de preferência</p><p>em papel, todos os sinais e sintomas observados e a assis-</p><p>tência que foi prestada. Estas informações devem acompa-</p><p>nhar o acidentado, mesmo na ausência de quem o socorreu,</p><p>e podem vir a ser de grande utilidade no atendimento pos-</p><p>terior.</p><p>4.2 MÉTODOS DE TRANSPORTE - UMA PESSOA SÓ SO-</p><p>CORRENDO</p><p>4.2.1 TRANSPORTE DE APOIO</p><p>Passa-se o braço do acidentado por trás da sua nuca,</p><p>segurando-a com um de seus braços, passando seu outro</p><p>braço por trás das costas do acidentado, em diagonal.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>35</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Este tipo de transporte é usado para as vítimas de</p><p>vertigem, de desmaio, com ferimentos leves ou pequenas</p><p>perturbações que não os tornem inconscientes e que lhes</p><p>permitam caminhar.</p><p>4.2.2 TRANSPORTE AO COLO</p><p>Uma pessoa sozinha pode levantar e transportar um</p><p>acidentado, colocando um braço debaixo dos joelhos do aci-</p><p>dentado e o outro, bem firme, em torno de suas costas,</p><p>inclinando o corpo um pouco para trás. O acidentado cons-</p><p>ciente pode melhor se fixar, passando um de seus braços</p><p>pelo pescoço da pessoa que o está socorrendo. Caso</p><p>Usa-se este tipo de transporte em casos de envene-</p><p>namento ou picada por animal peçonhento, estando o aci-</p><p>dentado consciente, ou em casos de fratura, exceto da co-</p><p>luna vertebral.</p><p>4.2.3 TRANSPORTE NAS COSTAS</p><p>Uma só pessoa socorrendo também pode carregar o</p><p>acidentado nas costas. Esta põe os braços sobre os ombros</p><p>da pessoa que está socorrendo por trás, ficando suas axilas</p><p>sobre os ombros deste. A pessoa que está socorrendo busca</p><p>os braços do acidentado e os segura, carregando o aciden-</p><p>tado arqueado, como se ela fosse um grande saco em suas</p><p>costas.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam</p><p>nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>36</p><p>O transporte nas costas é usado para remoção de pes-</p><p>soas envenenadas ou com entorses e luxações dos membros</p><p>inferiores, previamente imobilizados.</p><p>4.2.4 TRANSPORTE DE BOMBEIRO</p><p>Primeiro coloca-se o acidentado em decúbito ventral.</p><p>Em seguida, ajoelha- se com um só joelho e, com as mãos</p><p>passando sob as axilas do acidentado, o levanta, ficando</p><p>agora de pé, de frente para ele.</p><p>A pessoa que está prestando os primeiros socorros</p><p>coloca uma de suas mãos na cintura do acidentado e com</p><p>a outra toma o punho, colocando o braço dela em torno de</p><p>seu pescoço. Abaixa-se, então, para frente, deixando que o</p><p>corpo do acidentado caia sobre os seus ombros.</p><p>A mão que segurava a cintura do acidentado passa</p><p>agora por entre as coxas, na altura da dobra do joelho, e</p><p>segura um dos punhos do acidentado, ficando com a outra</p><p>mão livre.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>37</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Este transporte pode ser aplicado em casos que não</p><p>envolvam fraturas e lesões graves. É um meio de transporte</p><p>eficaz e muito útil, se puder ser realizado por uma pessoa</p><p>ágil e fisicamente capaz.</p><p>4.2.5 TRANSPORTE DE ARRASTO EM LENÇOL</p><p>Seguram-se as pontas de uma das extremidades do</p><p>lençol, cobertor ou lona, onde se encontra apoiada a cabeça</p><p>do acidentado, suspende-se um pouco e arrasta- se a pes-</p><p>soa para o local desejado.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>38</p><p>4.2.6 MANOBRA DE RETIRADA DE ACIDENTADO, COM</p><p>SUSPEITA DE FRATURA DE COLUNA, DE UM VEÍCULO</p><p>A pessoa que for prestar os primeiros socorros, colo-</p><p>cando-se por trás passa as mãos</p><p>sob as axilas do aciden-</p><p>tado, segura um de seus braços de encontro ao seu tórax,</p><p>e a arrasta para fora do veículo, apoiando suas costas nas</p><p>coxas, como pode ser visto na sequência de procedimentos</p><p>mostrados na figura a seguir.</p><p>Esta manobra deve ser feita apenas em situações de</p><p>extrema urgência.</p><p>Capítulo 05</p><p>PARADA CÁRDIO RESPIRATÓRIA</p><p>A parada cardíaca é uma situação de emergência que</p><p>pode levar à morte em poucos minutos, se não for trata-</p><p>da rapidamente. Nesta situação, o coração está gravemente</p><p>comprometido e deixa de bater ou passa a bater muito len-</p><p>tamente, de forma insuficiente.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>39</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>5.1 CAUSAS DA PARADA CARDÍACA</p><p>As causas da parada cardíaca podem ser:</p><p>• Choque elétrico</p><p>• Choque hipovolêmico</p><p>• Envenenamento</p><p>• Doença cardíaca (infarto, arritmia, dissecção de aor-</p><p>ta, tamponamento cardíaco, insuficiência cardíaca)</p><p>• Acidente vascular cerebral</p><p>• Insuficiência respiratória</p><p>• Afogamento</p><p>A parada cardíaca acontece, mais frequentemente, em</p><p>indivíduos com problemas cardíacos, doenças pulmonares</p><p>crônicas, fumantes, diabéticos, obesos, colesterol alto, tri-</p><p>glicerídeos elevados ou em pessoas com hábitos de vida</p><p>pouco saudáveis e alimentação inadequada.</p><p>5.2 SINTOMAS DE PARADA CARDÍACA</p><p>Antes de apresentar uma parada cardíaca, uma pes-</p><p>soa pode sentir:</p><p>• Dor forte no peito, abdome e nas costas</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>40</p><p>• Dor forte de cabeça</p><p>• Falta de ar ou dificuldade em respirar</p><p>• Enrolar a língua, apresentando dificuldade em falar</p><p>• Dor ou formigamento no braço esquerdo</p><p>• Fortes palpitações</p><p>5.3 UMA PARADA CARDÍACA PODE SER SUSPEITADA</p><p>QUANDO A VÍTIMA:</p><p>• É encontrada desacordada</p><p>• Não responde quando chamado</p><p>• Não respira</p><p>• Não tem pulso</p><p>5.4 COMO IDENTIFICAR UMA PARADA CARDÍACA</p><p>Para identificar a parada cardíaca, pode-se:</p><p>• Chamar a vítima para saber se ela responde</p><p>• Verificar se ela respira</p><p>• E, se possível, pesquisar se o coração está batendo,</p><p>colocando a mão no pescoço do paciente, próximo a gargan-</p><p>ta</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>41</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>5.5 PRIMEIROS SOCORROS EM CASO DE PARADA CAR-</p><p>DÍACA</p><p>Em primeiro lugar, chamar uma ambulância ligando</p><p>para o número 192 ou 193. Em seguida, iniciar, o mais rá-</p><p>pido possível, a massagem cardíaca, descrita em detalhes</p><p>abaixo:</p><p>1. Deite a vítima no chão de barriga para cima;</p><p>2. Posicione o queixo da vítima mais para cima, para</p><p>facilitar a respiração;</p><p>3. Abra a boca da vítima, para facilitar a entrada de ar;</p><p>4. Posicione suas mãos sobre o coração da vítima,</p><p>como mostra a imagem;</p><p>5. Empurre as suas mãos com força e rapidamente</p><p>sobre o coração, na velocidade de mais de 100 empurrões</p><p>por 2 minutos. A cada 2 minutos, observar se o paciente res-</p><p>pira ou responde. Caso contrário, continuar as massagens</p><p>até a chegada do socorro.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>42</p><p>5.6 TRATAMENTO PARA PARADA CARDÍACA</p><p>O tratamento inicial para parada cardíaca é fazer o</p><p>coração voltar a bater o mais rápido possível. Isso pode ser</p><p>conseguido através da massagem cardíaca e/ou através do</p><p>uso de um aparelho chamado desfibrilador, que pode ser</p><p>utilizado até mesmo na rua por profissionais capacitados.</p><p>Quando o coração volta a bater, é preciso fazer exames que</p><p>evidenciem o que causou a parada cardíaca, para que, as-</p><p>sim, possa ser tratado e evitada nova parada cardíaca.</p><p>Em alguns casos, pode ser necessário o implante de</p><p>um Marcapasso ou até mesmo um CDI (cardiodesfibrilador</p><p>implantável), pequenos aparelhos que diminuem ou rever-</p><p>tem a parada cardíaca.</p><p>Para diminuir a chance de sofrer uma parada cardíaca,</p><p>é necessário que o indivíduo tome regularmente os medica-</p><p>mentos para o coração, tenha um estilo de vida saudável e</p><p>evite o estresse.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>4</p><p>Capítulo 01</p><p>1 PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Toda pessoa que estiver realizando o atendimento de</p><p>primeiros socorros deve,antes de tudo, atentar para a sua</p><p>própria segurança. O impulso de ajudar a outras pessoas</p><p>não justifica a tomada de atitudes inconsequentes, que aca-</p><p>bem transformando-o em mais uma vítima.</p><p>A seriedade e o respeito são premissas básicas para</p><p>um bom atendimento de primeiros socorros. Para tanto, evi-</p><p>te que a vítima seja exposta desnecessariamente em ante-</p><p>nha o devido sigilo sobre as informações pessoais que ela</p><p>lhe revele durante o atendimento.</p><p>1.1 CONCEITOS BÁSICOS</p><p>Primeiros Socorros: são os cuidados imediatos pres-</p><p>tados a uma pessoa cujo estado físico coloca em perigo a</p><p>sua vida ou a sua saúde, com o fim de manter as suas fun-</p><p>ções vitais e evitar o agravamento de suas condições, até</p><p>que receba assistência médica especializada.</p><p>Socorrista: atividade regulamentada pelo Ministério da</p><p>Saúde, segundo a portaria n°824 de 24 de junho de 1999.O</p><p>socorrista possui um treinamento mais amplo e detalhado</p><p>que uma pessoa prestadora de socorro.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>5</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Urgência: É uma situação que requer assistência rápi-</p><p>da, no menor tempo possível, a fim de evitar complicações</p><p>e sofrimento. São exemplos de urgência: dores abdominais</p><p>aguda se cólicas renais.</p><p>Emergência: É todo caso em que há ameaça iminente</p><p>à vida, sofrimento intenso ou risco de lesão permanente, ha-</p><p>vendo necessidade de tratamento médico imediato. Alguns</p><p>exemplos de emergências são a parada cardiorrespiratória,</p><p>hemorragias volumosas e infartos que podem levar a danos</p><p>irreversíveis e até ao óbito.</p><p>Acidente: fato do qual resultam pessoas ferida se/ou</p><p>mortas que necessitam de atendimento.</p><p>Incidente: fato ou evento desastroso do qual não re-</p><p>sultam pessoas mortas ou feridas, mas que pode oferecer</p><p>risco futuro.</p><p>Sinal: é a informaçã o obtida a partir da observação da</p><p>vítima.</p><p>Sintoma: é a informação a partir de um relato da víti-</p><p>ma.</p><p>O socorro deverá ser prestado sempre que a vítima</p><p>não tiver condições de cuidar de si própria, recebendo um</p><p>primeiro atendimento e logo acionando-se o atendimento</p><p>especializado, o qual encontra-se presente na maioria das</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>43</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>5.7 COMO FAZER MASSAGEM CARDÍACA</p><p>A massagem cardíaca é considerada o item mais im-</p><p>portante, após a busca de socorro médico, na tentativa de</p><p>salvar um indivíduo que sofreu uma parada cardíaca. Qual-</p><p>quer pessoa, que encontrar um indivíduo sem resposta, de-</p><p>verá chamar ajuda e iniciar a massagem cardíaca.</p><p>5.8 COMO FAZER A MASSAGEM CARDÍACA EM ADULTOS</p><p>Para fazer a massagem cardíaca em adolescentes e</p><p>adultos, siga os seguintes passos:</p><p>1. Ligue para o 192 e chame uma ambulância;</p><p>2. Com o indivíduo deitado, posicione as mãos so-</p><p>bre o peito da vítima, entre os mamilos como mostra a fi-</p><p>gura abaixo;</p><p>3. Com os braços esticados, empurre as suas mãos</p><p>com força utilizando o peso do seu próprio corpo, contando,</p><p>no mínimo, 2 empurrões por segundo até a chegada do ser-</p><p>viço de resgate. É importante deixar que o tórax do paciente</p><p>volte à posição normal entre cada empurrão.</p><p>4. Caso tenha mais de uma pessoa para ajudar, elaar</p><p>entre elas a cada 2 minutos.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>44</p><p>É muito importante não interromper as compressões,</p><p>por isso se a primeira pessoa que atendeu a vítima se cansar</p><p>durante a massagem cardíaca, é preciso que outra conti-</p><p>nue fazendo as compressões em esquema de revezamen-</p><p>to a cada 2 minutos, sempre respeitando o mesmo ritmo.</p><p>A massagem cardíaca deve ser interrompida apenas com a</p><p>chegada do resgate ao local.</p><p>5.9 COMO FAZER MASSAGEM CARDÍACA EM CRIANÇAS</p><p>Para fazer a massagem cardíaca em crianças de até 10</p><p>anos siga os seguintes passos:</p><p>• Chamar uma ambulância ligando para o número 192;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>45</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Deitar a criança numa superfície dura e posicionar</p><p>seu queixo mais para cima para facilitar a respiração;</p><p>• Fazer duas respirações boca a boca;</p><p>• Apoiar uma das suas</p><p>mãos no peito da criança, entre</p><p>os mamilos, em cima do coração como mostra a imagem e</p><p>• Pressionar o tórax com somente 1 mão, contando 2</p><p>compressões por segundo até a chegada do resgate.</p><p>• A cada 30 compressões, deve-se fazer duas respira-</p><p>ções boca a boca.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>46</p><p>5.10 COMO FAZER A MASSAGEM CARDÍACA EM BEBÊS</p><p>Para fazer a massagem cardíaca em bebês siga os se-</p><p>guintes passos:</p><p>• Chame uma ambulância, ligando para o número 192;</p><p>• Deite o bebê de barriga para cima;</p><p>• Posicionar seu queixo mais para cima para facilitar a</p><p>respiração;</p><p>• Retirar qualquer objeto da boca do bebê que possa</p><p>estar dificultando a passagem de ar;</p><p>• Iniciar com 2 respirações (ventilações) boca a boca;</p><p>• Posicione os dedos indicador e médio sobre o cora-</p><p>ção do bebê (entre os mamilos) como mostra a figura, e</p><p>• Pressione os dedos para baixo, contando 2 empur-</p><p>rões por segundo, até a chegada do resgate.</p><p>• Para cada 30 massagens, fazer 2 respirações (venti-</p><p>lações) boca a boca.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>47</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>5.11 IMPORTÂNCIA DA MASSAGEM CARDÍACA</p><p>Fazer a massagem cardíaca é muito importante para</p><p>manter o paciente vivo, enquanto a ajuda profissional está</p><p>chegando, além de reduzir os possíveis danos neurológicos</p><p>da parada cardíaca.</p><p>Atualmente, a Sociedade Brasileira de Cardiologia in-</p><p>dica a realização de massagem cardíaca, sem a necessida-</p><p>de de se fazer as respirações (ventilações) boca a boca em</p><p>pacientes adultos. O mais importante nesses pacientes, é</p><p>fazer uma massagem cardíaca eficaz, ou seja, capaz de fa-</p><p>zer o sangue circular em cada compressão do tórax. Já em</p><p>crianças, as respirações (ventilações), devem ser realizadas</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim</p><p>cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>48</p><p>a cada 30 compressões porque nestes casos, a maior causa</p><p>de parada cardíaca é por hipóxia, ou seja, falta de oxigena-</p><p>ção.</p><p>É importante chamar o socorro assim que perceber</p><p>que um indivíduo não está respondendo. Caso não haja mais</p><p>pessoas para ajudar, você deverá ligar para o 192, antes de</p><p>iniciar as massagens cardíacas.</p><p>Capítulo 06</p><p>HEMORRAGIA</p><p>6.1 FUNDAMENTOS</p><p>O sangue é o meio onde é realizado o transporte de</p><p>oxigênio e nutriente para as células e de gás carbônico e ou-</p><p>tras excretas para os órgãos de eliminação. Possui um com-</p><p>ponente líquido chamado plasma, que representa cerca de</p><p>55% a 60% de seu volume total, sendo composto por água,</p><p>sal e proteínas. Os componentes sólidos do sangue são:</p><p>1. Os glóbulos vermelhos ou hemácias, que têm como</p><p>função o transporte de oxigênio, ligado à hemoglobina;</p><p>2. Os glóbulos brancos, que defendem o corpo con-</p><p>tra infecções, e;</p><p>3. As plaquetas, que fazem parte do mecanismo de</p><p>coagulação.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>49</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>O corpo humano possui normalmente 70ml/Kg de</p><p>peso corporal para adultos e 80ml/Kg para crianças, ou seja,</p><p>um indivíduo com 70Kg possui aproximadamente 4.900ml</p><p>de sangue. Os mecanismos normais que o corpo possui para</p><p>limitar as hemorragias são:</p><p>6.1.1. CONTRAÇÃO DA PAREDE DOS VASOS</p><p>Os vasos que possuem camada muscular contraem</p><p>sua parede, diminuindo o tamanho da abertura por onde o</p><p>sangue está escapando.</p><p>6.1.2 COAGULAÇÃO DO SANGUE</p><p>Inicia-se pela aderência das plaquetas, corpúsculos</p><p>que fazem parte da porção sólida do sangue, sobre a lesão</p><p>da parede do vaso. Em seguida ocorre uma série de reações</p><p>químicas, que formam o trombo ou coágulo, que bloqueia o</p><p>escape de sangue pelo orifício do vaso lesado.</p><p>O tipo de hemorragia, com o volume de perda sanguí-</p><p>nea, irá delinear os sintomas que o acidentado irá apresen-</p><p>tar, palidez, mucosas (lábios) arroxeados ou esbranquiça-</p><p>dos, tonturas náuseas, vômitos e desmaio.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>50</p><p>Traumatismo de tórax, com fraturas e hemorragias.</p><p>Fato extremamente perigoso, a hemorragia precisa ser</p><p>contida, para que a vítima seja transportada para o hospital.</p><p>Do contrário, poderá levar à hipovolemia, ao estado de cho-</p><p>que e consequentemente à morte. Inicialmente, avalia-se a</p><p>extensão da hemorragia. O ponto atingido pela lesão deverá</p><p>ser mantido em nível mais alto, em relação ao restante do</p><p>corpo. Para evitar que o acidentado entre em estado de hi-</p><p>potermia, o mesmo deverá ser coberto.</p><p>6.2 TIPOS DE HEMORRAGIA</p><p>* Arterial, quando a lesão atinge uma artéria , sendo</p><p>um sangramento de grande proporção de coloração verme-</p><p>lho-vivo, em razão da artéria transportar alto volume san-</p><p>guíneo, com jatos fortes, e às vezes batimentos cardíacos;</p><p>* Venosa, quando o ferimento atinge uma veia, sen-</p><p>do uma hemorragia de menor porte e de cor mais escura.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>51</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>6.3 SINTOMAS</p><p>Palidez intensa, mucosa descorada, pulso rápido, ves-</p><p>tigem, vômito e desmaio.</p><p>Hematoma – mancha roxa é o sangue que acumulou</p><p>nos tecidos.</p><p>A HEMORRAGIA CLASSIFICA-SE AINDA EM:</p><p>a) Hemorragia Interna :</p><p>A hemorragia interna ocorre quando há o rompimen-</p><p>to do vaso sanguíneo, e o sangramento se dá internamente</p><p>(dentro do corpo da vítima), em razão de não haver o rompi-</p><p>mento da pele. Com o aumento do fluxo derramado, poderá</p><p>resultar em extravasamento de sangue pelas cavidades na-</p><p>turais, como boca, nariz, reto, etc. Como por exemplo: num</p><p>traumatismo do tórax, com fratura de costelas, e uma das</p><p>costelas perfura um dos pulmões, rompendo um vaso san-</p><p>guíneo.</p><p>Procedimento</p><p>* Chamar o socorro;</p><p>* Não deixar a vitima tomar líquido;</p><p>* Deitá-lo com a cabeça mais baixa que o corpo;</p><p>* Encaminhar a vítima até o hospital.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>52</p><p>b) Hemorragia Externa</p><p>A hemorragia externa ocorre quando o sangramento</p><p>se dá externamente (fora do corpo da vítima),</p><p>em razão de</p><p>haver o rompimento da pele.</p><p>Procedimento:</p><p>* Chamar o socorro;</p><p>* Aplicar um pano limpo sobre o ferimento e pressionar;</p><p>* Amarrar um pano, atadura, cinto, por cima do</p><p>curativo sem apertar demasiadamente;</p><p>* Manter o membro ferido em posição mais elevada</p><p>que o corpo;</p><p>* Não tentar retirar corpos estranhos do ferimento.</p><p>6.5 HEMOSTASIA</p><p>A Hemostasia vem a ser um conjunto de medidas que</p><p>tem’ como objetivo conter o sangramento e assim tirar a ví-</p><p>tima do iminente estado de risco de vida (de sangrar até a</p><p>morte), recuperar a autoconfiança e estresse emocional em</p><p>que se encontra o acidentado. O processo hemorrágico, se</p><p>não for contido a tempo, até que o acidentado possa rece-</p><p>ber os cuidados da equipe de resgate e suporte avançado à</p><p>vida, irá levar o indivíduo ao choque, do que reverter o esta-</p><p>do de choque já clinicamente estabelecido. Desta forma, os</p><p>esforços deveram ser concentrados neste sentido.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>53</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>6.5 COMPRESSÃO</p><p>Um pano limpo e seco, ou gaze estéril, deverá ser co-</p><p>locado por sobre a lesão, sendo feita, em seguida uma com-</p><p>pressão. Esta pressão poderá ser mantida com a colocação</p><p>de fita adesiva ou atadura. Este primeiro pano, gaze ou com-</p><p>pressão, não poderá ser removido, mesmo que encharca-</p><p>do de sangue. O procedimento correto é a superposição de</p><p>outros panos. A não observância desta norma, somente irá</p><p>agravar a hemorragia.</p><p>Compressão da hemorragia Joelho com atadura</p><p>Capítulo 07</p><p>QUEIMADURAS</p><p>A queimadura está entre os acidentes domésticos mais</p><p>comuns e caracteriza-se por lesões nos tecidos que envol-</p><p>vem diversas camadas do corpo como a pele e suas ca-</p><p>madas, cabelos, pêlos, músculos e olhos entre outros. Elas</p><p>são causadas pelo contato direto com brasa, fogo, vapores</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>54</p><p>quentes, sólidos superaquecidos ou incandescentes, mas</p><p>podem ser causadas também por substâncias biológicas</p><p>(caravelas e águas- vivas); químicas (ácidos, soda cáusti-</p><p>ca e outros); Emanações radioativas (raios infravermelhos e</p><p>ultravioletas) ou pela eletricidade.</p><p>Portanto, as queimaduras podem ter origem térmica,</p><p>química, radioativa ou elétrica. Saber diferenciar os tipos de</p><p>queimadura é muito importante para que os primeiros so-</p><p>corros sejam realizados corretamente.</p><p>7.1 TIPOS DE QUEIMADURAS</p><p>As queimaduras podem ser classificadas de acordo</p><p>com o tipo de lesão causada.</p><p>7.1.1 Queimadura de Primeiro Grau: A lesão atinge ape-</p><p>nas a camada mais superficial da pele (epiderme), apresen-</p><p>tando vermelhidão local, ardência, inchaço, calor local e dor.</p><p>Pode ocorrer em pessoas que se expõem ao sol por tempo</p><p>prolongado e sem proteção. Quando atinge grande parte do</p><p>corpo é considerada grave.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>55</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>7.1.2 Queimadura de Segundo Grau: A lesão atinge as</p><p>camadas mais profundas da pele (derme). A característica</p><p>desse tipo de queimadura é a presença de bolhas, edema</p><p>edor intensa. Como ocorre perda da camada superficial da</p><p>pele, que protege contra a perda excessiva de água, pode</p><p>ocorrer também, perda de água e de sais minerais e provo-</p><p>car um quadro de desidratação grave. Esse tipo de queima-</p><p>dura pode ser causada pela exposição a vapores, líquidos e</p><p>sólidos escaldantes.</p><p>7.1.3 Queimaduras de Terceiro Grau: Nesse tipo de</p><p>queimadura, ocorre lesão de toda a pele, atingindo os teci-</p><p>dos mais profundos como os músculos. Curiosamente, esse</p><p>tipo pode não ser doloroso, já que as terminações nervosas</p><p>que geram a dor são destruídas junto com a pele. A cicatri-</p><p>zação geralmente é desorganizada. Normalmente requer a</p><p>realização de cirurgias, com enxerto de pele retirada de ou-</p><p>tras regiões do corpo.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>56</p><p>7.2 Procedimentos em casos de queimadura:</p><p>7.2.1 Se a queimadura for causada por líquido supe-</p><p>raquecido (água quente, alimentos quentes):</p><p>• Esfrie imediatamente a área queimada com água ge-</p><p>lada (de preferência) ou água corrente com a finalidade de</p><p>neutralizar a ação do calor;</p><p>• Isole ou proteja a área queimada com um pano limpo;</p><p>• Não alimente a vítima;</p><p>• Encaminhe imediatamente a vítima para o hospital.</p><p>7.2.2 Se a queimadura for causada por substância</p><p>inflamável (álcool, gasolina, thinner):</p><p>• Apague a chama com um pano limpo úmido (de</p><p>preferência)</p><p>• Esfrie a lesão com água gelada ou corrente</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse</p><p>platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>57</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Proteja a área queimada com um pano limpo</p><p>• Não alimente a vítima</p><p>• Encaminhe imediatamente a vítima para o hospital</p><p>7.2.3 Se a queimadura for causada por substância</p><p>química (ácidos e bases):</p><p>• Lave exaustivamente a área queimada com água corrente</p><p>• Proteja a área queimada com um pano limpo</p><p>• Não alimente a vítima</p><p>7.2.4 Se a queimadura for causada por corrente elé-</p><p>trica (fios e tomadas descobertas):</p><p>• Desligue a fonte de energia (chave elétrica) ou afaste</p><p>a fonte de energia (fio elétrico) com um isolante (pedaço de</p><p>madeira), antes de socorrer a vítima</p><p>7.2.5 Se a queimadura for causada por agentes bio-</p><p>lógicos (água-viva, caravela):</p><p>• Lave a área queimada com água corrente</p><p>• Proteja a área queimada com um pano limpo</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>58</p><p>7.2.6 Se a queimadura for causada por fogos de artifício:</p><p>a) Explosivos:</p><p>• Além da queimadura, existe nesse tipo de trauma a</p><p>laceração e a perda de tecidos associados à lesão. É bas-</p><p>tante comum a amputação dos dedos e até mesmo da mão,</p><p>e a lesão das estruturas ósseas, entre outros traumas, com</p><p>presença de hemorragia</p><p>• Proteja a área queimada com um pano limpo</p><p>• Caso haja lesão da mão ou dos dedos, eleveo braço</p><p>para diminuir a hemorragia</p><p>b) Não explosivos:</p><p>• Esfrie a área queimada com água gelada ou corrente</p><p>• Proteja a lesão com um pano limpo</p><p>• Em todos os casos, encaminhar o paciente para um</p><p>hospital.</p><p>• Acione o Corpo de Bombeiros Militar imediatamente</p><p>pelo telefone de emergência, 193.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie</p><p>at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>59</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>7.3 CUIDADOS BÁSICOS COM AS CRIANÇAS</p><p>As crianças menores de 5 anos correm mais riscos de-</p><p>vido a vários fatores como possuírem pele mais fina, tempo</p><p>de reação, pouca agilidade e principalmente a curiosidade.</p><p>Por isso, alguns cuidados devem ser observados:</p><p>• Não prepare alimentos quentes com a criança nos</p><p>braços ou no colo;</p><p>• Mantenha as crianças longe da cozinha, principal-</p><p>mente na hora do preparo das refeições. A maior parte das</p><p>queimaduras causadas por líquidos superaquecidos ocor-</p><p>rem nesse intervalo de tempo;</p><p>• Não deixe ao alcance das crianças substâncias in-</p><p>flamáveis utilizadas para limpeza, como o álcool. Guarde-as</p><p>em local seguro. Por produzirem chama, quando em com-</p><p>bustão, essas substâncias servem de atrativo para as crian-</p><p>ças, especialmente na época das festas juninas;</p><p>• Não deixe crianças soltar fogos de artifício às crian-</p><p>ças, principalmente do tipo explosivo. Além das queimadu-</p><p>ras, eles causam lesões graves nas mãos, nem sempre pas-</p><p>síveis de recuperação;</p><p>• Não deixe fios e tomadas descobertos porque po-</p><p>dem causar lesões graves nas mãos e boca das crianças;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>60</p><p>• Não exponha a criança ao sol por muito tempo, prin-</p><p>cipalmente entre 10h e 15 horas.</p><p>7.3.1 Crianças abaixo de 1 ano:</p><p>• Não segure a criança no colo enquanto estiver inge-</p><p>rindo líquido quente ou cozinhando;</p><p>• Evite aquecer a mamadeira ou os alimentos no forno</p><p>de micro-ondas, pois o aquecimento não é uniforme;</p><p>• Teste a água do banho com o dorso da mão ou com</p><p>termômetro, antes de molhar a criança;</p><p>• Mantenha objetos aquecidos, como ferros de passar</p><p>e pranchas de cabelo, além de cigarros, longe do alcance da</p><p>criança;</p><p>• Mantenha produtos de limpeza fora do alcance das</p><p>crianças;</p><p>• Use protetor nas tomadas elétricas.</p><p>7.3.2 Crianças com idade entre 1 e 3 anos:</p><p>• Nunca deixe a criança sozinha na banheira. Elas po-</p><p>dem ligar a água quente, cair ou se afogar rapidamente;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>61</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Ensine a criança a não puxar objetos como toalha de</p><p>mesa, fios e outros;</p><p>• Deixar os cabos das panelas voltados para o lado</p><p>interno do fogão. Não permitir a presença de crianças próxi-</p><p>mas ao fogão e churrasqueiras.</p><p>7.3.3 Crianças com idade entre 3 e 5 anos:</p><p>• Nessa idade, elas podem começar a ser treinadas</p><p>na prevenção de incêndios e queimaduras</p><p>pois já têm idade</p><p>para reconhecer o som de um detector de fumaça;</p><p>• Use apenas isqueiros com dispositivo protetor de</p><p>acendimento acidental;</p><p>• Ensine à criança as diferenças entre brinquedo e pa-</p><p>lito de fósforo.</p><p>7.3.4 Crianças com idade entre 5 e 12 anos:</p><p>• Planeje e pratique as saídas em caso de incêndio;</p><p>• Converse sobre a segurança na cozinha;</p><p>• Ensine a elas como usar o micro-ondas, forno elétri-</p><p>co e aquecedores;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>62</p><p>• Mantenha líquidos inflamáveis fora de vista e de</p><p>acesso.</p><p>7.4 CUIDADOS GERAIS:</p><p>• Evite fumar, principalmente deitado;</p><p>• Utilize cinzeiros fundos e com proteção lateral;</p><p>• Em queimaduras elétricas, retire o fio da tomada ou</p><p>desligue a energia geral. Nunca toque na vítima enquanto ela</p><p>estiver em contato com a eletricidade. Toda vítima de quei-</p><p>madura elétrica deve ser levada ao hospital;</p><p>• Evite manipular álcool próximo a cigarros, charutos,</p><p>fósforos acesos, churrasqueiras e fogueiras;</p><p>• Não utilize álcool líquido diretamente sobre o fogo,</p><p>na forma de jato, devido ao risco de explosão;</p><p>• Investigue vazamentos de gás. Feche a válvula do</p><p>botijão antes de sair de casa e antes de ir dormir;</p><p>• Mantenha o botijão de gás longe do calor direto e</p><p>sempre na vertical;</p><p>• Manipule os fogos de artifício com cuidado;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>63</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Evite o uso de bronzeadores caseiros;</p><p>• Nunca considere uma queimadura, um acidente sem</p><p>importância;</p><p>• Fogo e bebida não combinam. Evite.</p><p>7.5 ATENÇÃO: O que NÃO fazer em caso de queimadura:</p><p>• Nunca aplique produto caseiro como sal, açúcar,</p><p>pó de café, pasta de dente, pomadas, ovo, manteiga, óleo</p><p>de cozinha ou qualquer outro, pois eles podem complicar a</p><p>queimadura e dificultar um diagnóstico mais preciso. As so-</p><p>luções caseiras para diminuir a dor e a ardência das queima-</p><p>duras podem piorar e até causar infecção no local atingido;</p><p>• Não tente tratar a vítima sem ter o conhecimento</p><p>médico-científico necessário para a cura da lesão;</p><p>• Não aplique gelo diretamente sobre o local, pois isso</p><p>pode piorar a queimadura;</p><p>• Se houver roupa grudada na região da queimadura,</p><p>não remova. Apenas corte a mesma ao redor da lesão;</p><p>• Nunca fure as bolhas;</p><p>• Não demore em pedir auxílio especializado, em caso</p><p>de dúvida, sempre procure o hospital. Quando mais tardio</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate</p><p>enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>64</p><p>for o início do tratamento, pior. Queimaduras na face, geni-</p><p>tália, mãos e pés são sempre consideradas graves, devendo</p><p>ser procurado atendimento hospitalar imediatamente;</p><p>• Evite também pomadas ou remédios naturais, assim</p><p>como qualquer medicação que não for prescrita por médi-</p><p>cos;</p><p>• Em caso de ingestão de produtos cáusticos ou quei-</p><p>maduras em boca e olhos, lavar o local com bastante água</p><p>corrente e procurar atendimento médico imediato;</p><p>• Não toque a área afetada;</p><p>• Não respirar a fumaça em caso de incêndios. Lem-</p><p>bre-se que a inalação de fumaça pode causar queimaduras</p><p>nos pulmões e brônquios, mesmo que não haja queimadura</p><p>externa visível. Caso o ambiente esteja com muita fumaça,</p><p>pode-se diminuir a inalação com um pano molhado próximo</p><p>do nariz e boca e se locomovendo de agachado, com o na-</p><p>riz bem próximo ao chão, onde a concentração de fumaça é</p><p>menor;</p><p>• Não tente retirar pedaços de roupa grudados na pele.</p><p>Se necessário, recorte em volta da roupa que está aderida à</p><p>pele queimada;</p><p>• Não cubra a queimadura com algodão.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>65</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Capítulo 08</p><p>INTOXICAÇÃO</p><p>As intoxicações são situações frequentes. A evolução</p><p>tecnológica deu origem a variados produtos que antigamen-</p><p>te não passavam de um pequeno grupo de substâncias que</p><p>normalmente estavam associadas a plantas ou a animais.</p><p>A existência de uma grande variedade de substâncias</p><p>químicas trouxe consigo a incapacidade de se definir um</p><p>único procedimento para todo o tipo de intoxicações. Por</p><p>este motivo foi criado o Centro de Informação Anti Veneno</p><p>(CIAV).</p><p>Este centro de informação funciona em permanência</p><p>(durante 24 horas por dia) e dispõe de uma equipa médica</p><p>especializada em casos de intoxicação, também em perma-</p><p>nência. Assim, é possível, com base na informação recolhi-</p><p>da, aconselhar qual a atuação mais adequada a cada caso.</p><p>A afirmação de Paracelso «tudo é veneno e nada é</p><p>veneno, a dose é que faz o veneno» é elucidativa do tipo de</p><p>abordagem que se deve ter da intoxicação e da ação do tó-</p><p>xico no organismo.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id</p><p>purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>6</p><p>cidades e rodovias principais, e chega ao local do fato em</p><p>poucos minutos.</p><p>Para cada caso existe uma atitude, e um socorro di-</p><p>ferente. É de vital importância a prestação de atendimentos</p><p>emergenciais. Conhecimentos simples muitas vezes dimi-</p><p>nuem o sofrimento, evitam complicações futuras e podem</p><p>inclusive em muitos casos salvar vidas. Porém deve-se sa-</p><p>ber que nessas situações em primeiro lugar deve-se procu-</p><p>rar manter a calma, verificar se a prestação do socorro não</p><p>trará riscos para o socorrem-te, saber prestar o socorro sem</p><p>agravar ainda mais a saúde da(s) vítima(s), e nunca se es-</p><p>quecer que a prestação dos primeiros socorros não exclui o</p><p>atendimento médico.</p><p>A grande maioria dos acidentes poderia ser evitado,</p><p>porém quando acontecem, geralmente, eles vêm acompa-</p><p>nhados de inúmeros outros fatores, como por exemplo: ner-</p><p>vosismo, cenas de sofrimento, pânico, pessoas inconscien-</p><p>tes, etc... Este é o quadro em maior ou menor extensão</p><p>que se depara quem chega primeiro ao local, e dependendo</p><p>da situação exigem-se providências imediatas. Por isso é</p><p>importante seguir os mandamentos do socorrista descritos</p><p>abaixo:</p><p>1. Mantenha a calma.</p><p>2. Tenha em mente a seguinte ordem de segurança</p><p>quando você estiver prestando socorro:</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>7</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>a) Primeiro eu (o socorrista)</p><p>b) Depois minha equipe (incluindo os transeuntes)</p><p>c) E por último a vítima</p><p>4. Isto parece ser contraditório à primeira vis-</p><p>ta, mas tem o intuito básico de não gerar novas vítimas.</p><p>3. Ao prestar socorro, é fundamental ligar ao aten-</p><p>dimento pré-hospitalar de imediato ao chegar no local</p><p>do acidente. Podemos por exemplo discar 3 números: 193</p><p>(número do corpo de bombeiros da cidade de Salvador).</p><p>4. Sempre verifique se há riscos no local, para você</p><p>e sua equipe, antes de agir no acidente.</p><p>5. Mantenha sempre o bom senso.</p><p>6. Mantenha o espírito de liderança, pedindo ajuda e</p><p>afastando os curiosos.</p><p>7. Distribua tarefas, assim os transeuntes que pode-</p><p>riam atrapalhar lhe ajudarão e se sentirão mais úteis.</p><p>8. Evite manobras intempestivas (realizadas de for-</p><p>ma imprudente, com pressa)</p><p>9. Em caso de múltiplas vítimas dê preferência àque-</p><p>las que correm maior risco de vida como, por exemplo, víti-</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc</p><p>nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>66</p><p>8.1 TIPOS DE INTOXICAÇÕES</p><p>As intoxicações podem essencialmente ter três ori-</p><p>gens: acidental, voluntária ou profissional, sendo a mais fre-</p><p>quente a intoxicação acidental e normalmente por uso ou</p><p>acondicionamento incorreto dos produtos.</p><p>O agente tóxico pode entrar no organismo humano por</p><p>uma das seguintes vias:</p><p>• Via digestiva – É a mais frequente, normalmente</p><p>associada a ingestão de alimentos deteriorados ou a inges-</p><p>tão de medicamentos;</p><p>• Via respiratória – Resulta da inalação de gases, fu-</p><p>mos ou vapores, ocorrendo na maioria dos casos em situa-</p><p>ções de incêndio ou de uma deficiência nas instalações de</p><p>gás para uso doméstico;</p><p>• Via cutânea – Quando o produto entra em contacto</p><p>com o organismo através da pele;</p><p>• Via ocular – Surge geralmente por acidente, quando</p><p>um jacto de um produto atinge os olhos;</p><p>• Por injeção – via parenteral – Acontece com mais</p><p>frequência nos toxico dependentes ou num caso de erro</p><p>terapêutico, quer ao nível da dose quer ao nível da própria</p><p>substância;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>67</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Picada de animal – Em Portugal as mais frequentes</p><p>devem-se às picadas do escorpião, alguns insetos, víboras</p><p>e peixes;</p><p>• Via retal ou vaginal – São situações raras, que po-</p><p>dem surgir em alguns casos de tentativas de aborto com</p><p>recurso a substâncias químicas ou pela utilização de alguns</p><p>medicamentos.</p><p>8.2 MEDIDAS DE PREVENÇÃO</p><p>Sendo a intoxicação uma das emergências mais gra-</p><p>ves, torna-se fundamental adotar medidas de prevenção</p><p>que evitem que esta ocorra:</p><p>• No caso de alimentos, ter em atenção o prazo de</p><p>validade e o estado de acondicionamento e conservação dos</p><p>mesmos. Apesar deste tipo de intoxicação ser de menor gra-</p><p>vidade, pode em alguns casos ser mortal;</p><p>• No caso de medicamentos, utilizar somente os in-</p><p>dicados pelo médico ou pelo farmacêutico, respeitando as</p><p>doses indicadas e os prazos de validade. Colocar os medi-</p><p>camentos nas respectivas embalagens e em locais de difícil</p><p>acesso a crianças. A intoxicação mais frequente na criança</p><p>é a da ingestão medicamentosa por confundir a forma e cor</p><p>dos medicamentos com alguns tipos de doces;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>68</p><p>• No caso de agentes químicos de limpeza domés-</p><p>tica ou de uso profissional, os acidentes mais frequentes</p><p>resultam da associação de produtos ou da não adoção de</p><p>equipamento de proteção. Assim, devem cumprir-se as ins-</p><p>truções dos produtos a usar, bem como o fim a que se des-</p><p>tinam e, sempre que indicado, utilizar equipamento de pro-</p><p>teção.</p><p>8.3 PROCEDIMENTOS</p><p>Quando se estiver perante uma intoxicação importa</p><p>lembrar que, em muitos casos, o melhor socorro é não in-</p><p>tervir, devendo ter sempre presente que, em caso de dúvi-</p><p>da, deve ser contatado o Centro de Informação Anti Veneno</p><p>(CIAV). No contato com o CIAV indicar:</p><p>a) Em relação ao tóxico:</p><p>• Identificar o tóxico:</p><p>– Nome do produto;</p><p>– Cor;</p><p>– Cheiro;</p><p>– Tipo de embalagem;</p><p>– Fim a que se destina.</p><p>b) Em relação à vítima:</p><p>• Idade;</p><p>• Sexo;</p><p>• Peso;</p><p>• Doenças anteriores.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>69</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>8.4 ATUAÇÃO</p><p>As embalagens devem acompanhar o doente à unida-</p><p>de de saúde, para facilitar a identificação do agente tóxico</p><p>e assim permitir uma intervenção no tempo mais curto pos-</p><p>sível.</p><p>a) Atuação para intoxicação por via respiratória</p><p>Antes de se atuar, verificar se o local é seguro e areja-</p><p>do. Caso seja possível abordar o doente em segurança, reti-</p><p>rá-lo do local para uma zona arejada, se possível administrar</p><p>oxigênio e contatar os meios de socorro.</p><p>Retirar a vítima para local arejado.</p><p>b) Atuação para intoxicações por via digestiva</p><p>Muitas das intoxicações por via digestiva são de fácil</p><p>resolução pela remoção do conteúdo gástrico através da in-</p><p>dução do vômito, no entanto, a sua realização está depen-</p><p>dente do tempo decorrido e do produto em causa. Assim,</p><p>somente deve ser efetuada quando lhe for dada indicação</p><p>pelo CIAV.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur</p><p>adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>70</p><p>Quando indicado pelo CIAV, induzir o Vômito.</p><p>c) Atuação para intoxicações por via cutânea</p><p>Nestes casos, remover as peças do vestuário que es-</p><p>tiverem em contacto com o tóxico e lavar a zona atingida</p><p>durante pelo menos 15 minutos. Logo que possível contatar</p><p>o CIAV.</p><p>Efetuar a lavagem da zona afetada</p><p>d) Atuação para intoxicações por via ocular</p><p>Nestes casos, lavar o olho atingido, com recurso a</p><p>água. A lavagem deve ser efetuada do canto interno do olho</p><p>para o canto externo e deve ser mantida durante 15 minutos.</p><p>Assim que possível contatar o CIAV.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>71</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Lavagem do olho atingido</p><p>Os restantes casos, devido a sua especificidade, po-</p><p>derão apenas ser socorridos com intervenção médica. As-</p><p>sim, devem ser acionados os meios de socorro o mais pre-</p><p>cocemente possível.</p><p>Capítulo 09</p><p>CONVULSÕES E DESMAIOS</p><p>9.1 CONVULSÕES</p><p>O indivíduo apresenta perda da consciência, contração</p><p>involuntária dos músculos com movimentos desordenados,</p><p>dentes travados, excesso de salivação, evacuação e micção</p><p>após a crise.</p><p>Como o indivíduo não tem controle sobre os seus mo-</p><p>vimentos, o mesmo pode cair em qualquer local, ocasionan-</p><p>do ferimentos, fraturas e outras lesões.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>72</p><p>9.1.1 MEDIDAS DE PRIMEIROS SOCORROS</p><p>9.1.2 O QUE FAZER</p><p>- Afastar a vítima de locais que ofereçam perigo</p><p>tais como escada, fogo, piscina, etc;</p><p>- Afrouxar as roupas e gravata, de modo a facilitar</p><p>a respiração;</p><p>- Retirar objetos que possam ferir a pessoa, tais</p><p>como óculos, gargantilhas, pedras, etc;</p><p>- Proteger a cabeça com almofada, travesseiro ou forro;</p><p>- Observar a respiração durante e após as convul-</p><p>sões. Normalmente, a respiração volta por si só, mas se</p><p>isso não acontecer informar ao Serviço de Urgência;</p><p>- Após a crise, manter a vítima deitada e em posi-</p><p>ção confortável até que ela esteja consciente;</p><p>- Encaminhar ao médico para avaliação do estado geral;</p><p>- Se necessário, limpar o excesso de saliva.</p><p>ATENÇÃO!</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu</p><p>tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>73</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>- Como a convulsão não pode ser controlada, não</p><p>segure a vítima e deixe-a debater-se à vontade;</p><p>- Não dar tapinhas no rosto ou jogar água sobre a vítima;</p><p>- Não oferecer algo para cheirar ou beber durante</p><p>a crise;</p><p>- Não se ‘pega’ epilepsia ao tocar a vítima durante</p><p>a crise convulsiva;</p><p>- Durante a crise convulsiva, não dar medicamen-</p><p>tos para a vítima beber;</p><p>- Não colocar pano dobrado ou outro objeto entre</p><p>os dentes para proteger a língua durante a crise convulsiva,</p><p>devido ao perigo de asfixia por aspiração desses objetos ou</p><p>de danos nos dentes e/ou língua.</p><p>9.1.3 COMO EVITAR CONVULSÕES</p><p>- Evitar a auto medicação e dosagem excessiva de</p><p>medicamentos, pois alguns remédios podem desencadear</p><p>convulsões;</p><p>- Após convulsão repentina, procurar auxílio médi-</p><p>co, porque a convulsão não tratada pode desencadear ou-</p><p>tras crises;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>74</p><p>- Para evitar novas crises na vítima que apresentou</p><p>convulsão e faz uso de medicamentos anticonvulsivante,</p><p>encaminhar ao médico para reavaliação do medicamento e/</p><p>ou da dosagem;</p><p>- Nos casos de febre, evitar o aumento súbito da</p><p>temperatura corporal através de banho morno, compressas</p><p>frias na testa, axilas e região da virilha.</p><p>9.2 DESMAIO</p><p>É a perda da consciência causada pela diminuição do</p><p>nível de açúcar no sangue (devido jejum prolongado, por</p><p>exemplo), permanência em ambiente pouco ventilado, emo-</p><p>ções muito fortes, nervosismo, queda da pressão arterial,</p><p>alteração no ritmo dos batimentos cardíacos ou pancada na</p><p>cabeça.</p><p>Normalmente, o desmaio é consequência da má circu-</p><p>lação cerebral repentina, o que provoca perda de consciên-</p><p>cia com queda, relaxamento muscular, palidez, pulso fino e</p><p>respiração superficial.</p><p>Na maioria das vezes, alguns sintomas antecedem o</p><p>desmaio: tontura, palidez, frio, suor, pulso e respiração su-</p><p>perficial, dificuldade para manter-se em pé ou sentado.</p><p>É importante saber diferenciar o desmaio da histeria.</p><p>Na histeria, a vítima escolhe um local que não ofereça perigo</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis.</p><p>Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>75</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>ao cair e com pessoas que possam presenciar e atender o</p><p>‘desmaio’, tremor palpebral, respiração profunda e suspirosa</p><p>e não melhora com as medidas que aumentam a irrigação</p><p>cerebral.</p><p>9.2.1 O QUE FAZER????</p><p>As medidas de primeiros socorros tem por objetivo</p><p>facilitar a chegada do sangue ao cérebro e, dessa forma,</p><p>melhorar a circulação cerebral:</p><p>- Deitar a vítima de costas, com a cabeça mais</p><p>baixa em relação ao resto do corpo, exceto nos casos de</p><p>traumatismos na cabeça;</p><p>- Colocar a cabeça virada de lado (exceto nas sus-</p><p>peitas de trauma de cabeça e pescoço) para facilitar a res-</p><p>piração;</p><p>- Verificar se o desmaio não foi provocado por cor-</p><p>pos estranhos nas vias respiratórias;</p><p>- Arejar o ambiente e afastar os curiosos;</p><p>- Afrouxar as roupas, se necessário.</p><p>9.2.2 COMO EVITAR O DESMAIO</p><p>- Sentar a pessoa em uma cadeira com os braços</p><p>estendidos entre as pernas separadas;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>76</p><p>- Segurar a região occipital, forçar a cabeça para</p><p>baixo e solicitar para a vítima tentar levantar a cabeça en-</p><p>quanto outra pessoa tentar manter a cabeça para baixo, ou</p><p>abaixar a cabeça da vítima entre as pernas.</p><p>- Não se levantar bruscamente da cadeira, cama</p><p>ou sofá, porque esse movimento brusco provoca queda da</p><p>pressão arterial;</p><p>- Não deixar intervalo muito grande entre as refei-</p><p>ções porque o jejum prolongado leva à diminuição da taxa</p><p>de açúcar no sangue.</p><p>ATENÇÃO!</p><p>- Nunca se deve tentar acordar uma vítima desmaia-</p><p>da através de atitudes como jogar água fria, sacudir a vítima,</p><p>tentar colocá-la em pé;</p><p>- Não permitir que a pessoa se levante ou caminhe</p><p>logo após se recuperar de desmaio;</p><p>- No caso da vítima desmaiada apresentar rosto</p><p>avermelhado, não se deve colocá-la com a cabeça em nível</p><p>mais baixo, porque provavelmente está ocorrendo proble-</p><p>mas na circulação cerebral.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque</p><p>eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>77</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Capítulo 10</p><p>CHOQUE ELÉTRICO</p><p>São abalos musculares causados pela passagem de</p><p>corrente elétrica pelo corpo humano. As alterações provoca-</p><p>das no organismo humano pela corrente elétrica dependem</p><p>principalmente de sua intensidade, isto é, da amperagem.</p><p>A patologia das alterações provocadas pode ser es-</p><p>quematizada em três tipos de fenômenos: eletroquímico,</p><p>térmico e fisiopatológico. Esses efeitos variam, porém, con-</p><p>forme a sua frequência, a intensidade medida em amperes,</p><p>a tensão medida em volts, a duração da sua passagem pelo</p><p>corpo, o seu percurso através do mesmo e das condições</p><p>em que se encontrava a vítima.</p><p>Como a maior parte da resistência elétrica se encontra</p><p>no ponto em que a pele entra em contato com o condutor,</p><p>as queimaduras elétricas geralmente afetam a pele e os te-</p><p>cidos subjacentes. A necrose progressiva e a formação de</p><p>escaras geralmente são maiores do que a lesão inicial po-</p><p>deria sugerir.</p><p>Se a corrente for intensa, determinará a morte pela</p><p>paralisia do centro nervoso central (bulbo) que regem os</p><p>movimentos respiratórios e cardíacos. Em outros casos, a</p><p>morte se dá por fibrilação cardíaca (ventricular). Em condi-</p><p>ções habituais correntes de 100 a 150 Volts já são perigosas</p><p>e acima de 500 Volts são mortais.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>78</p><p>A intensidade da corrente é o fator mais importante</p><p>a ser considerado nos acidentes com eletricidade. Corren-</p><p>te com 25 mA determinam espasmos musculares, poden-</p><p>do levar à morte se atuar por alguns minutos, por paralisia</p><p>na musculatura respiratória. Entre 25 mA e 75mA, além do</p><p>espasmo muscular, dá-se a parada do coração em diástole</p><p>(fase de relaxamento) ventricular. Se o tempo de contato for</p><p>curto, o coração poderá sobreviver a fibrilação ventricular.</p><p>Cada segundo de contato com a eletricidade diminui a pos-</p><p>sibilidade de sobrevivência da vítima.</p><p>“Os acidentes com eletricidade também oferecem pe-</p><p>rigo à pessoa que vai socorrer a vítima.”</p><p>10.1 CAUSAS PRINCIPAIS</p><p>Nos ambientes de trabalhos encontramos este aci-</p><p>dente quando há:</p><p>• Falta de segurança nas instalações e equipamen-</p><p>tos, como: fios descascados, falta de aterramento elétrico,</p><p>parte elétrica de um motor que, por defeito, está em conta-</p><p>to com sua carcaça, etc.</p><p>• Imprudência</p><p>• Indisciplina</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico</p><p>em Enfermagem</p><p>79</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Ignorância</p><p>• Acidentes, etc.</p><p>Observação:</p><p>Corrente Alternada – tetanização com tempo de ex-</p><p>posição</p><p>Corrente Contínua – contração muscular brusca com</p><p>projeção da vítima, podendo ocorrer traumatismo grave.</p><p>10.2 SINTOMAS</p><p>Efeitos Gerais:</p><p>• Mal estar geral</p><p>• Sensação de angústia</p><p>• Náusea</p><p>• Cãibras musculares de extremidades</p><p>• Parestesias (dormência, formigamento)</p><p>• Ardência ou insensibilidade da pele</p><p>• Escotomas cintilantes (visão de pontos luminosos)</p><p>• Cefaléia</p><p>• Vertigem</p><p>• Arritmias (ritmo irregular) cardíacas (alteração do</p><p>ritmo cardíaco)</p><p>• Falta de ar (dispneia)</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>80</p><p>10.3 PRINCIPAIS COMPLICAÇÕES</p><p>• Parada cardíaca</p><p>• Parada respiratória</p><p>• Queimaduras</p><p>• Traumatismo (de crânio, ruptura de órgãos internos, etc.)</p><p>• Óbito</p><p>Percentagem de corrente que intercepta o coração</p><p>Cabeça / Pé 9,7%</p><p>Braço / Pé 7,9%</p><p>Braço / Braço 2,9%</p><p>Cabeça / Braço 1,8%</p><p>Pé / Pé 0%</p><p>(*) – A passagem de corrente</p><p>elétrica pela cabeça (bulbo-</p><p>raquiano) pode acarretar</p><p>parada cardio-respiratória</p><p>10.4 PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Antes de socorrer a vítima, cortar a corrente elé-</p><p>trica, desligando a chave geral de força, retirando os fusíveis</p><p>da instalação ou puxando o fio da tomada (desde que esteja</p><p>encapado).</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>81</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Se o item anterior não for possível, tentar afastar</p><p>a vítima da fonte de energia utilizando luvas de borracha</p><p>grossa ou materiais isolantes, e que estejam secos (cabo de</p><p>vassoura, tapete de borracha, jornal dobrado, pano grosso</p><p>dobrado, corda, etc.), afastando a vítima do fio ou aparelho</p><p>elétrico.</p><p>• Não tocar a vítima até que ela esteja separada da</p><p>corrente elétrica ou que esta seja interrompida.</p><p>• Se o choque for leve seguir os itens do capítulo</p><p>“Estado de Choque”.</p><p>• Em caso de parada cardiorrespiratória iniciar ime-</p><p>diatamente as manobras de ressuscitação.</p><p>• Insistir nas manobras de ressuscitação, mesmo</p><p>que a vítima não esteja se recuperando, até a chegada do</p><p>atendimento especializado.</p><p>• Depois de obtida a ressucitação cardiorrespirató-</p><p>ria, deve ser feito um exame geral na vítima para localizar</p><p>possíveis queimaduras, fraturas ou lesões que possam ter</p><p>ocorrido no caso de queda durante o acidente.</p><p>• Deve-se atender primeiro a hemorragias, fraturas</p><p>e queimaduras, nesta ordem, segundo os capítulos especí-</p><p>ficos.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>82</p><p>Capítulo 11</p><p>ESMAGAMENTOS E AMPUTAÇÃO ESMAGAMENTO</p><p>Trata-se de lesão comum em acidentes automobilís-</p><p>ticos, desabamentos, e acidentes de trabalho. Pode resul-</p><p>tar em ferimentos abertos e fechados.</p><p>Existe dano tecidual extenso das estruturas subja-</p><p>centes. Os esmagamentos de tórax e abdome causam gra-</p><p>ves distúrbios circulatórios e respiratórios.</p><p>11.1 PRIMEIROS SOCORROS</p><p>1. Procurar assistência especializada.</p><p>2. Executar o ABC da vida.</p><p>3. Transporte rápido, pois o estado do acidentado é</p><p>potencialmente grave.</p><p>11.2 AMPUTAÇÃO</p><p>As amputações são definidas como lesões em que há</p><p>a separação de um membro ou de uma estrutura protube-</p><p>rante do corpo. Podem ser causadas por objetos cortantes,</p><p>por esmagamentos ou por forças de tração. Estão frequen-</p><p>temente relacionadas a acidentes de trabalho e automobi-</p><p>lísticos, tendo maior prevalência em homens jovens.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>83</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Seu tratamento inicial deve ser rápido pela gravidade</p><p>da lesão, que pode causar a morte por hemorragia, e pela</p><p>possibilidade de reimplante do membro amputado.</p><p>O controle da hemorragia é crucial na primeira fase do</p><p>atendimento de primeiros socorros. O membro amputado</p><p>deve ser preservado sempre que possível, porém a maior</p><p>prioridade é a manutenção da vida. São três os tipos de am-</p><p>putação:</p><p>1. Amputação completa ou total: o segmento é to-</p><p>talmente separado do corpo.</p><p>2. Amputação parcial: o segmento tem 50% ou mais</p><p>de área de solução de continuidade com o corpo.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue</p><p>interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>84</p><p>3. Desenluvamento: quando a pele e o tecido adipo-</p><p>so são arrancados sem lesão do tecido subjacente.</p><p>11.3 PRIMEIROS SOCORROS</p><p>4. Controlar a hemorragia.</p><p>5. Tratar o estado de choque, caso este esteja pre-</p><p>sente.</p><p>6. Cuidados com o segmento amputado:</p><p>a) Limpeza com solução salina, sem imersão em lí-</p><p>quido.</p><p>b) Envolvê-lo em gaze estéril, seca ou compressa</p><p>limpa.</p><p>c) Cobrir a área ferida com compressa úmida em so-</p><p>lução salina.</p><p>d) Proteger o membro amputado com dois sacos</p><p>plásticos.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>85</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>e) Colocar o saco plástico em recipiente de isopor</p><p>com gelo ou água gelada.</p><p>f) Jamais colocar a extremidade em contato direto</p><p>com o gelo.Lesão por objetos perfurantes, a pele e tecidos</p><p>mais profundos ficam parcialmente exteriorizados.</p><p>11.4 PROCEDIMENTO</p><p>• Expor a lesão.</p><p>• Nunca remover objetos encravados. Existe o risco</p><p>significativo de precipitar hemorragia, devido ao destampo-</p><p>namento de vasos sanguíneos.</p><p>• Estabilizar o objeto com curativo apropriado.</p><p>• Não tentar partir ou mobilizar o objeto, exceto nos</p><p>casos em que isto seja essencial para possibilitar o trans-</p><p>porte.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>86</p><p>Capítulo 12</p><p>FRATURAS</p><p>É uma interrupção na continuidade do osso. Consti-</p><p>tuem uma emergência traumato ortopédica que requer boa</p><p>orientação de atendimento, calma e tranquilidade por parte</p><p>de quem for socorrer e transporte adequado. Apresentam</p><p>aparência geralmente deformante devido ao grau de defor-</p><p>mação que podem impor à região afetada.</p><p>A fratura ocorre quando existe não solução de conti-</p><p>nuidade de um osso. Ocorre geralmente devido à queda, im-</p><p>pacto ou movimento violento com esforço</p><p>maior que o osso</p><p>pode suportar.</p><p>O envelhecimento e determinadas doenças ósseas</p><p>(osteoporose) aumentam o risco de fraturas, que podem</p><p>ocorrer mesmo após traumatismos banais. Estas lesões são</p><p>chamadas fraturas patológicas.</p><p>A fratura pode se dar por ação direta, por exemplo, um</p><p>pontapé na perna, levando à fratura no local do golpe, ou</p><p>por ação indireta, por exemplo, a queda em pé de uma altura</p><p>considerável, ocorrendo fratura da parte inferior da coluna</p><p>vertebral, isto é, o impacto foi transmitido através dos ossos</p><p>da perna e bacia até a coluna vertebral. Ainda se pode dar</p><p>por ação muscular, sendo, neste caso, a contração muscular</p><p>com força suficiente para causar fratura.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>87</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Nos ambientes de trabalho a fratura pode ocorrer de-</p><p>vido a quedas e movimentos bruscos do trabalhador, bati-</p><p>das contra objetos, ferramentas, equipamentos, assim como</p><p>queda dos mesmos sobre o trabalhador; portanto pode</p><p>ocorrer em qualquer ramo de atividade, ou durante o trajeto</p><p>residência-trabalho-residência.</p><p>A pessoa que for prestar os primeiros socorros deve</p><p>ser muito hábil na avaliação e decisão da conduta a ser to-</p><p>mada nestes casos. Aqui, a dor do acidentado e as lesões</p><p>secundárias resultantes do traumatismo são mais graves e</p><p>perigosas do que nos outros casos de emergências ortopé-</p><p>dicas. As sequelas nas fraturas podem ocorrer com maior</p><p>probabilidade e gravidade. A imobilização deve ser cuidado-</p><p>sa; as lesões secundárias atendidas com redobrada atenção</p><p>e o transporte para atendimento médico só poderá ser feito</p><p>dentro de padrões rigorosos.</p><p>12.1 SUSPEITA-SE DE FRATURA OU LESÕES ARTICULA-</p><p>RES QUANDO HOUVER</p><p>1. Dor intensa no local e que aumente ao menor mo-</p><p>vimento.</p><p>2. Edema local</p><p>3. Crepitação ao movimentar (som parecido com o</p><p>amassar de papel)</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>88</p><p>4. Hematoma (rompimento de vasos, com acúmulo</p><p>de sangue no local) ou equimose (mancha de coloração azu-</p><p>lada na pele e que aparece horas após a fratura)</p><p>5. Paralisia (lesão de nervos)</p><p>Antes de descrevermos as condutas básicas do pri-</p><p>meiro socorro em fraturas, vamos conhecer os tipos de fra-</p><p>turas mais comuns.</p><p>12.1 CLASSIFICAÇÃO</p><p>As fraturas podem ser classificadas de acordo com</p><p>sua exteriorização e com a lesão no osso afetado.</p><p>- Fratura fechada ou interna</p><p>São fraturas nas quais os ossos quebrados perma-</p><p>necem no interior do membro sem perfurar a pele. Poderá,</p><p>entretanto romper um vaso sanguíneo ou cortar um nervo.</p><p>- Fratura aberta ou exposta</p><p>São as fraturas em que os ossos quebrados saem do</p><p>lugar, rompendo a pele e deixando exposta uma de suas par-</p><p>tes, que pode ser produzida pelos próprios fragmentos ós-</p><p>seos ou por objetos penetrantes. Este tipo</p><p>congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>8</p><p>mas em parada cardiorrespiratória ou que estejam sangran-</p><p>do muito.</p><p>10. Seja socorrista e não herói (lembre-se do 2o man-</p><p>damento).</p><p>1.2 ASPECTOS LEGAIS</p><p>É importante saber que a falta de atendimento de pri-</p><p>meiros socorros eficientes e a omissão de socorro, são os</p><p>primeiros motivos de mortes e danos irreversíveis às víti-</p><p>mas de acidentes de trânsito. Os momentos subsequentes</p><p>a um acidente, principalmente as duas primeiras horas são</p><p>os mais críticos e importantes para garantir a recuperação</p><p>ou sobrevivência das pessoas envolvidas. Segundo o Art. 135</p><p>do Código Penal Brasileiro, deixar de prestar socorro à víti-</p><p>ma de acidentes ou pessoas em perigo eminente, podendo</p><p>fazê-lo, é crime, mesmo que a pessoa não seja a causadora</p><p>do evento. Ainda de acordo com a atual Lei de Trânsito, to-</p><p>dos os motoristas deverão ter conhecimentos de primeiros</p><p>socorros. Abaixo podemos verificar o artigo na íntegra:</p><p>Código Penal</p><p>Art. 135 – Deixar de prestar assistência, quando pos-</p><p>sível fazê-lo sem risco pessoal, à criança abandonada ou</p><p>extraviada, ou à pessoa inválida ou ferida, ao desamparado</p><p>ou em grave e iminente perigo; ou não pedir, nesses casos,</p><p>o socorro da autoridade pública. Pena: Detenção de 01 (um)</p><p>a 6 (seis) meses ou multa.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>9</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Parágrafo único: A pena é aumentada de metade, se a</p><p>omissão resulta lesão corporal de natureza grave, e triplica,</p><p>se resulta em morte.</p><p>Importante:</p><p>O fato de não chamar o socorro especializado, nos ca-</p><p>sos em que a pessoa não possui um treinamento específico</p><p>ou não se sente confiante para atuar, já caracteriza a ocor-</p><p>rência de omissão de socorro.</p><p>1.3 DIREITOS DA PESSOA QUE ESTIVER SENDO ATENDIDA</p><p>O prestador de socorro deve ter em mente que a vítima</p><p>possui o direito de recusar o atendimento. No caso de adul-</p><p>tos, esse direito existe quando eles estiverem conscientes e</p><p>com clareza de pensamento. Isto pode ocorrer por diversos</p><p>motivos, tais como crenças religiosas ou falta de confiança</p><p>no prestador de socorro que for realizar o atendimento.</p><p>Nestes casos, a vítima não pode ser forçada a receber</p><p>os primeiros socorros, devendo assim certificar-se de que o</p><p>socorro especializado foi solicitado e continuar monitoran-</p><p>do a vítima, enquanto tenta ganhar a sua confiança através</p><p>do diálogo.</p><p>Caso a vítima esteja impedida de falar em decorrência</p><p>do acidente, como um trauma na boca, por exemplo, mas</p><p>demonstre através de sinais que não aceita o atendimento,</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst</p><p>de fratura pode</p><p>causar infecções.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>89</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Fratura Fechada Fratura Exposta</p><p>- Fratura em fissura</p><p>São aquelas em que as bordas ósseas ainda estão</p><p>muito próximas, como se fosse uma rachadura ou fenda.</p><p>- Fratura em galho verde</p><p>É a fratura incompleta que atravessa apenas uma par-</p><p>te do osso. São fraturas geralmente com pequeno desvio e</p><p>que não exigem redução; quando exigem, é feita com o ali-</p><p>nhamento do eixo dos ossos. Sua ocorrência mais comum é</p><p>em crianças e nos antrebaços (punho).</p><p>Fratura em Fissura</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>90</p><p>Fratura em Galho Verde</p><p>- Fratura completa</p><p>É a fratura na qual o osso sofre descontinuidade total</p><p>- Fratura cominutiva</p><p>É a fratura que ocorre com a quebra do osso em três</p><p>ou mais fragmentos</p><p>Fratura Completa Fratura cominutiva</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin</p><p>tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>91</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>- Fratura impactada</p><p>É quando as partes quebradas do osso permanecem</p><p>comprimidas entre si, interpenetrando-se.</p><p>- Fratura espiral</p><p>É quando o traço de fratura encontra-se ao redor e</p><p>através do osso. Estas fraturas são decorrentes de lesões</p><p>que ocorrem com uma torção.</p><p>- Fratura oblíqua</p><p>É quando o traço de fratura lesa o osso diagonalmente.</p><p>- Fratura transversa</p><p>É quando o traço de fratura atravessa o osso numa</p><p>linha mais ou menos reta.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>92</p><p>O indivíduo que sofre uma fratura apresenta dor, que</p><p>aumenta com o toque ou os movimentos, incapacidade fun-</p><p>cional (impossibilidade de fazer movimentos) na região atin-</p><p>gida, acentuada impotência funcional da extremidade ou das</p><p>articulações adjacentes à lesão; inchaço, alteração da cor da</p><p>área afetada; presença ou não de pulso no membro atingido,</p><p>pode haver, ainda, fragmentos de ossos expostos e angula-</p><p>ção ou curvatura anormal da região afetada. A pessoa que</p><p>está atendendo não deve esperar deparar com todo esse</p><p>quadro, em todos os casos; encontrando duas dessas carac-</p><p>terísticas, já há uma forte suspeita.</p><p>12.3 PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Observar o estado geral do acidentado, procuran-</p><p>do lesões mais graves com ferimento e hemorragia.</p><p>• Acalmar o acidentado, pois ele fica apreensivo e</p><p>entra em pânico.</p><p>• Ficar atendo para prevenir o choque hipovolêmico.</p><p>• Controlar eventual hemorragia e cuidar de qual-</p><p>quer ferimento, com curativo, antes de proceder a imobili-</p><p>zação do membro afetado.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>93</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Imobilizar o membro, procurando coloca-lo na po-</p><p>sição que for menos dolorosa para o acidentado, o mais na-</p><p>turalmente possível. É importante salientar que imobilizar</p><p>significa tirar os movimentos das juntas acima e abaixo da</p><p>lesão.</p><p>• Trabalhar com muita delicadeza e cuidado. Toda</p><p>atenção é pouca; os menores erros podem gerar sequelas</p><p>irreversíveis.</p><p>• Usar talas,</p><p>caso seja necessário. As talas irão au-</p><p>xiliar na sustentação do membro atingido.</p><p>- As talas têm que ser de tamanho suficiente para</p><p>ultrapassar as articulações acima e abaixo da fratura.</p><p>- Para improvisar uma tala pode-se usar qualquer</p><p>material rígido ou semi-rígido como: tábua, madeira, pape-</p><p>lão, revista enrolada ou jornal grosso dobrado.</p><p>- O membro atingido deve ser acolchoado com panos</p><p>limpos, camadas de algodão ou gaze, procurando sempre</p><p>localizar os pontos de pressão e desconforto.</p><p>- Prender as talas com ataduras ou tiras de pano,</p><p>apertá-las o suficiente para imobilizar a área, com o devido</p><p>cuidado para não provocar insuficiência circulatória.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>94</p><p>- Fixar em pelo menos quatro pontos: acima e abaixo</p><p>das articulações e acima e abaixo da fratura.</p><p>- Sob nenhuma justificativa deve-se tentar recolocar</p><p>o osso fraturado de volta no seu eixo. As manobras de re-</p><p>dução de qualquer tipo de fratura só podem ser feitas por</p><p>pessoal médico especializado.</p><p>- Ao imobilizar um membro que não pôde voltar ao</p><p>seu lugar natural, não forçar seu retorno. A imobilização</p><p>deve ser feita dentro dos limites do conforto e da dor</p><p>do acidentado.</p><p>- Não deslocar, remover ou transportar o acidentado</p><p>de fratura, antes de ter a parte afetada imobilizada correta-</p><p>mente. A única exceção a ser feita é para os casos em que</p><p>o acidentado corre perigo iminente de vida. Mas, mesmo</p><p>nestes casos, é necessário manter a calma, promover uma</p><p>rápida e precisa análise da situação, e realizar a remoção</p><p>provisória com o máximo de cuidado possível, atentando</p><p>para as partes do acidentado com suspeita de lesões trau-</p><p>mato-ortopédicas.</p><p>- Providenciar o atendimento especializado o mais</p><p>rápido possível;</p><p>- Fraturas expostas requerem cuidados extra;</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>95</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>- Ficar atento para o controle de hemorragia arterial;</p><p>- Não tentar jamais recolocar o osso exposto de volta</p><p>para o seu lugar;</p><p>- Limpar o ferimento provocado pela exposição do osso;</p><p>- Colocar um curativo seco e fixá-lo com bandagens;</p><p>- Não tocar no osso exposto;</p><p>- Manter o acidentado em repouso, tranquilizando-o,</p><p>enquanto se procede à imobilização da mesma maneira que</p><p>se faz para os casos de fratura fechada.</p><p>12.3 FRATURAS DE MEMBRO SUPERIOR</p><p>12.4.1 BRAÇO</p><p>Colocar algodão ou pedaços de pano para acolchoar</p><p>debaixo da axila, em seguida usar talas dos lados externo e</p><p>interno do braço, com comprimento suficiente para ir até o</p><p>cotovelo. Fixar com tiras de pano ou atadura.</p><p>Fazer uma tipoia para imobilizar o braço com o ante-</p><p>braço flexionado em ângulo reto, e fixá-la junto ao tórax.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt</p><p>ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>96</p><p>Capítulo 13</p><p>AFOGAMENTO</p><p>Sufocação após imersão em líquido. É causa comum</p><p>de morte acidental em crianças e jovens adultos</p><p>13.1 CAUSAS DE AFOGAMENTO</p><p>• Pessoas alcoolizadas,</p><p>• Crianças deixadas sozinhas,</p><p>• Pessoas com TCE, traumas cervicais</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>97</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>• Pessoas com Intoxicação por drogas,</p><p>• Convulsão,</p><p>• Cãibras,</p><p>• Cansaço ou mau súbito,</p><p>• Exaustão,</p><p>13.2 CLASSIFICAÇÃO DO AFOGAMENTO</p><p> Resgate: tosse e falta de ar,</p><p> Grau I: vítima lúcida, apresentando tosse seca, taqui-</p><p>cardia e taquipnéia com melhora quando se acalma, não há</p><p>aspiração pulmonar e o tratamento é aquecimento e O².</p><p> Grau II: lucidez ou agitação, elevação moderada da</p><p>frequência respiratória e da frequência cardíaca, sem gran-</p><p>de dificuldade respiratória, há presença de tosse, vômitos e</p><p>pequena quantidade de espuma na boca e nariz. Óbito em</p><p>0,6% dos casos.</p><p> Grau III: vítima agitada e pouco colaborativa devido</p><p>a ausência de O², taquicardia e taquipnéia estão presen-</p><p>tes, apresenta dificuldade respiratória muitas vezes cianose.</p><p>Ocorre tosse com espuma esbranquiçada ou rósea em gran-</p><p>de quantidade. Óbito 5,2% dos casos.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus.</p><p>Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>98</p><p> Grau IV: semelhante ao grau III, porém o pulso radial</p><p>está fraco ou ausente (sinais de choque). Óbito em 19,4%</p><p>dos casos.</p><p> Grau V: presença de parada respiratória. Óbito em</p><p>44% dos casos.</p><p> Grau VI: presença de PCR. Óbito em 93% dos casos.</p><p>13.3 CONDUTA</p><p> Remover a vítima da água o mais rapidamente possível,</p><p> Fique atento a sua segurança pessoal,</p><p> Não tentar resgates se não for treinado e estiver em</p><p>boas condições,</p><p> Solicitar auxílio, manter a vítima paralelo à água,</p><p> Executar a avaliação primária: A, B, C.</p><p> Cuidado com a coluna cervical,</p><p> Iniciar ventilação pulmonar se houver indicação,</p><p> Administrar O² se for indicado,</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>99</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p> Não retirar água dos pulmões e estômago,</p><p> Paciente inconsciente, colocá-lo em posição lateral</p><p>de segurança,</p><p> Não colocar a vítima com a cabeça mais baixa que o</p><p>corpo,</p><p> Iniciar RCP na ausência de pulso carotídeo, mesmo</p><p>que a vítima ficarem submersas por longos períodos,</p><p> Aquecer a vítima, secando-os e cobrindo-os com co-</p><p>bertores,</p><p> Prevenir aspiração pulmonar em vítimas com respira-</p><p>ção espontânea, colocando-a em decúbito lateral esquerdo,</p><p> Se tiver desfibrilador automático analisar o traçado.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>100</p><p>Desfibriladores</p><p>Capítulo 14</p><p>ACIDENTE COM OFÍDICOS</p><p>14.1 INTRODUÇÃO</p><p>Acidentes causados por picada de cobra. No Brasil,</p><p>cerca de 90% dos acidentes são causados pela jararaca (Bo-</p><p>throps), que é encontrada nos locais úmidos, são agressivas</p><p>e podem ser reconhecidas pela cor parda, fosseta loreal e</p><p>escamas da cauda lisas.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis.</p><p>Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>101</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>As cascavéis (Crotalus) respondem por 9% dos aci-</p><p>dentes ofídicos no Brasil. A extremidade da cauda destas</p><p>serpentes tem guizo característico, apresentam fosseta lo-</p><p>real e coloração amarelada.</p><p>As corais verdadeiras (Micrurus) e as surucucus (La-</p><p>quesis) são responsáveis por 1% dos casos, são extrema-</p><p>mente venenosas e não possuem fosseta loreal.</p><p>Coral Verdadeira Surucucu</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>102</p><p>14.2 DIFERENÇAS ENTRE COBRAS VENENOSAS E NÃO</p><p>VENENOSAS</p><p>Característica Venenosa Não Venenosa</p><p>Cabeça Triangular Arreedondadas</p><p>Olhos Pequenos Grandes</p><p>Fosseta loreal Tem Não tem</p><p>Escamas Pequenas Em placa</p><p>Cauda Curta, afina bruscamente Longa, afina gradativamente</p><p>Dentes Presas Dentes pequenos e iguais</p><p>Picada Com uma ou mais marcas</p><p>mais profundas</p><p>Orifícios pequenos e mais ou</p><p>menos iguais</p><p>14.3 PRIMEIROS SOCORROS</p><p> Manter o A, B, C,</p><p> Manter a vítima deitada e em repouso absoluto,</p><p> Imobilizar a extremidade picada,</p><p> Manter a extremidade picada abaixo do nível do corpo,</p><p> Afrouxar a roupa, remover anéis e braceletes que po-</p><p>dem interromper a circulação após edema,</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate</p><p>ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>103</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p> Levar a cobra ao hospital para identificação, sem as-</p><p>sumir riscos desnecessários,</p><p> Estar atento para choque ou parada respiratória de-</p><p>corrente do veneno.</p><p>14.4 O QUE NÃO DEVE SER FEITO</p><p> Aplicar torniquete,</p><p> Sugar o ferimento,</p><p> Aplicar gelo,</p><p> Incisar a lesão,</p><p> Lembre-se: soro é o único tratamento.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>104</p><p>Capítulo 15</p><p>ACIDENTES COM PICADAS DE ESCORPIÃO</p><p>Escorpiões são animais invertebrados que apresentam</p><p>corpo, quatro pares de pernas e cauda, na ponta da qual há</p><p>bolsas de veneno e um ferrão. Nem todas as espécies pos-</p><p>suem veneno tóxico o bastante para causar acidentes gra-</p><p>ves.</p><p>15.1 SINTOMAS</p><p> Dor intensa,</p><p> Sensação de ardência ou agulhadas,</p><p> Inflamação no local.</p><p>2. Sintomas mais graves:</p><p> Taquicardia,</p><p> Sudorese,</p><p> Náuseas,</p><p> Hipotensão,</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>105</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p> Agitação nas crianças.</p><p>15.2 COMO AGIR</p><p> Mantenha a vítima calma,</p><p> Não esprema nem sugue o local da picada,</p><p> Lave o local com água e sabão,</p><p> Encaminhe o acidentado para a emergência,</p><p> Se possível leve o escorpião ao serviço de emergência.</p><p>15.3 COMO PREVENIR</p><p> Use sempre calçados e luvas apropriadas ao manu-</p><p>sear material de construção ou lenha,</p><p> Vede a soleira das portas com frisos de borracha ou</p><p>saquinhos de areia,</p><p> Não coloque as mãos em tocas e lugares escuros</p><p> Feche bem os sacos de lixo e mantenhas os terrenos</p><p>próximo de casa limpos,</p><p> Examine roupas, calçados e roupas de cama e banho</p><p>antes de usá-las.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor</p><p>neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>106</p><p>Referências bibliográficas:</p><p>Manual de Primeiros Socorros. Fundação Oswaldo Cruz</p><p>(FIOCRUZ), 2003 – Ministério da Saúde.</p><p>Guia Prático de Primeiros Socorros. O que fazer em</p><p>casos de Emergência. Dr. Gerson Trevilato, 2001.</p><p>SANTOS, Raimundo Rodrigues et Al. Manual de So-</p><p>corro de Emergência. Ed.Atheneu. São Paulo. SP. 2005</p><p>COPYRIGHT © 2022 FORMA CURSOS ENSINO A DISTANCIA LTDA</p><p>1ª EDIÇÃO. TODOS OS DIREITOS RESERVADOS.</p><p>© 2023 TODOS OS DIREITOS RESERVADOS</p><p>quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>10</p><p>fazendo uma negativa com a cabeça ou empurrando a mão</p><p>do prestador de socorro, deve-se proceder da seguinte ma-</p><p>neira:</p><p>· Não discuta com a vítima.</p><p>· Não questione suas razões, principalmente se elas</p><p>forem baseadas em crenças religiosas.</p><p>· Não toque na vítima, isto poderá ser considerado</p><p>como violação dos seus direitos.</p><p>· Converse com a vítima, informe a ela que você pos-</p><p>sui treinamento em primeiros socorros, que irá respeitar o</p><p>direito dela de recusar o atendimento, mas que está pronto</p><p>para auxiliá-la no que for necessário.</p><p>· Arrole testemunhas de que o atendimento foi recu-</p><p>sado por parte da vítima.</p><p>· No caso de crianças, a recusa do atendimento pode</p><p>ser feita pelo pai, pela mãe ou pelo responsável legal. Se</p><p>a criança é retirada do local do acidente antes da chegada</p><p>do socorro especializado, o prestador de socorro deverá, se</p><p>possível, arrolar testemunhas que comprovem o fato.</p><p>O consentimento para o atendimento de primeiros so-</p><p>corros pode ser formal, quando a vítima verbaliza ou sinaliza</p><p>que concorda com o atendimento, após o prestador de so-</p><p>corro ter se identificado como tal e ter informado à vítima</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>11</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>de que possui treinamento em primeiros socorros, ou im-</p><p>plícito, quando a vítima esteja inconsciente, confusa ou gra-</p><p>vemente ferida a ponto de não poder verbalizar ou sinalizar</p><p>consentindo com o atendimento.</p><p>Neste caso, a legislação infere que a vítima daria o</p><p>consentimento, caso tivesse condições de expressar o seu</p><p>desejo de receber o atendimento de primeiros socorros.</p><p>O consentimento implícito pode ser adotado também</p><p>no caso de acidentes envolvendo menores desacompanha-</p><p>dos dos pais ou responsáveis legais.</p><p>Do mesmo modo, a legislação infere que o consen-</p><p>timento seria dado pelos pais ou responsáveis, caso esti-</p><p>vessem presentes no local. No entanto, deixar de prestar</p><p>socorro significa não prestar “nenhuma assistência à vítima”.</p><p>Uma pessoa que solicita os serviços especializados, já está</p><p>fazendo o seu papel de cidadão, providenciando socorro.</p><p>Nunca é demais que procuremos ter conhecimento de</p><p>técnicas de primeiros socorros, pois nunca se sabe quando</p><p>poderemos precisar. Mesmo achando que não teremos co-</p><p>ragem ou habilidade para aplicá-las não devemos deixar de</p><p>aprender. Pois muitas vezes espírito de solidariedade ape-</p><p>nas, não basta, é preciso que nos utilizemos de técnicas</p><p>que nos possibilitem a prestar um socorro rápido, preciso</p><p>e eficiente, auxiliando pessoas que se encontram, naquele</p><p>momento totalmente dependentes do auxílio de terceiros.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim</p><p>diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>12</p><p>Capítulo 02</p><p>SINAIS INDIRETOS</p><p>O socorrista pode avaliar muitos sinais indiretos, de</p><p>modo a complementar os quatro sinais vitais clássicos, le-</p><p>vando-o a obter visão mais clara da situação do paciente.</p><p>Citaremos os mais simples e mais importantes:</p><p>Coloração das mucosas: Em especial as mucosas la-</p><p>bial e ocular (parte interna do lábio e da pálpebra), uma vez</p><p>que alterações nelas podem sugerir perda sanguínea pro-</p><p>gressiva, diminuição da pressão, intoxicação por gases ou</p><p>anemia. Procure avaliar sob adequada iluminação. Se tiver</p><p>dúvida ilumine a mucosa ocular com lanterna.</p><p>Diâmetro e reflexo pupilar: O primeiro aspecto im-</p><p>portante é analisar o diâmetro da pupila. Se muito dilata-</p><p>da (maior que 5mm) ou muito contraída (menor que 3mm),</p><p>pode ser indicação de alterações a serem pesquisadas (in-</p><p>toxicações medicamentosas, dor intensa, etc.).</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>13</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Outro ponto importante é se existe diferença no diâ-</p><p>metro das duas pupilas, e se essa alteração (anisocoria) se</p><p>mantém quando um dos olhos é exposto à luz.</p><p>Também é importante analisar se existe esta reação</p><p>(contração de ambas as pupilas quando apenas uma delas</p><p>for estimulada como luz), e se é rápido o retorno ao nor-</p><p>mal ao ser retirado o estímulo luminoso. Alterações na foto</p><p>reatividade das pupilas podem sugerir lesão intracraniana</p><p>(estando a pupila mais dilatada do lado afetado) ou lesões</p><p>oculares.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>14</p><p>2.1 AVALIAÇÃO DO CONJUNTO DE SINAIS VITAIS E SUA</p><p>UTILIDADE PRÁTICA</p><p>A soma das avaliações proverá um quadro sugerindo</p><p>maior ou menor gravidade, necessidade de transporte ime-</p><p>diato, convocação de ambulância e pessoal especializado,</p><p>ou ainda um tratamento simples pelo próprio familiar ou</p><p>socorrista.</p><p>Sempre é importante avaliar o conjunto, não valori-</p><p>zando um tem mais que outro.</p><p>Um dos itens pode estar</p><p>incorreto, ou pode requerer reavaliação antes de se tomar</p><p>decisão mais definitiva.</p><p>Da evolução dos sinais vitais ao longo do atendimento</p><p>pode ser inferido o prognóstico do caso e sugeridas pros-</p><p>pectivas de atendimento médico.</p><p>2.2 AVALIAÇÃO DE PACIENTES INCONSCIENTES ATRA-</p><p>VÉS DAS ÁREAS-CHAVE Cabeça: Paciente com face con-</p><p>gestionada (intoxicação alcoólica); rosada (intoxicação por</p><p>monóxido de carbono). Depressões localizadas (fraturas ou</p><p>concussões). Perda de líquido claro pelo nariz ou ouvido</p><p>(fraturas em áreas que permitem a saída de liquido – risco</p><p>de meningite). Múltiplas cicatrizes (antecedentes de epilep-</p><p>sia).</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>15</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Sinal de Guaxinim</p><p>Pele: Vermelhidão geral distribuída em pontinhos mui-</p><p>to próximos (coma por medicação para dormir, do tipo bar-</p><p>bitúrico). Suor intenso e frio (diabético com falta de glicose</p><p>no sangue).</p><p>Hálito: Característico em alguns casos: álcool (intoxi-</p><p>cação alcoólica), acetona (diabetes), pútrido (infecções tipo</p><p>sinusite, amigdalite, pneumonia).</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>16</p><p>Vômito: Em caso de ocorrência, procurar coletar parte</p><p>do material para envio ao médico, em especial nos casos de</p><p>suspeita de intoxicação ou envenenamento.</p><p>Braços ou pernas em posição incomum: Possibilidade</p><p>de fratura ou luxação de articulações.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit</p><p>amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>17</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Depressões torácicas ou alterações da superfície ab-</p><p>dominal: Possibilidade de lesões de vísceras, com hemor-</p><p>ragia interna.</p><p>Capítulo 03</p><p>ETAPAS BÁSICAS DE PRIMEIROS SOCORROS</p><p>O atendimento de primeiros socorros pode ser divi-</p><p>dido em etapas básicas que permitem a maior organização</p><p>no atendimento e, portanto, resultados mais eficazes.</p><p>3.1 AVALIAÇÃO DO LOCAL DO ACIDENTE</p><p>Esta é a primeira etapa básica da prestação de primei-</p><p>ros socorros. Chegando ao local de um acidente, ou onde se</p><p>encontra um acidentado, deve-se assumir o controle da si-</p><p>tuação e proceder a uma rápida e segura avaliação da ocor-</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>18</p><p>rência. Deve-se tentar obter o máximo de informações pos-</p><p>síveis sobre o ocorrido. Dependendo das circunstâncias de</p><p>cada acidente, é importante também:</p><p>a) Evitar o pânico e procurar a colaboração de outras</p><p>pessoas, dando ordens breves, claras, objetivas e concisas;</p><p>b) Manter afastados os curiosos, para evitar confusão</p><p>e para ter espaço em que se possa trabalhar da melhor ma-</p><p>neira possível.</p><p>“Ser ágil e decidido observando rapidamente se exis-</p><p>tem perigos para o acidentado e para quem estiver pres-</p><p>tando o socorro”</p><p>A proteção do acidentado deve ser feita com o mes-</p><p>mo rigor da avaliação da ocorrência e do afastamento de</p><p>pessoas curiosas ou que visivelmente tenham perdido o au-</p><p>tocontrole e possam prejudicar a prestação dos primeiros</p><p>socorros.</p><p>É importante observar rapidamente se existem perigos</p><p>para o acidentado e para quem estiver prestando o socorro</p><p>nas proximidades da ocorrência. Por exemplo: fios elétricos</p><p>soltos e desencapados; tráfego de veículos; andaimes; va-</p><p>zamento de gás; máquinas funcionando. Devem-se identifi-</p><p>car pessoas que possam ajudar. Deve-se desligar a corrente</p><p>elétrica; evitar chamas; faíscas e fagulhas; afastar pessoas</p><p>desprotegidas da presença de gás; retirar a vítima de afoga-</p><p>mento da água, desde que o faça com segurança para quem</p><p>está socorrendo; evacuar área em risco iminente de explo-</p><p>são ou desmoronamento.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum</p><p>dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>Apostila do Curso Técnico em Enfermagem</p><p>19</p><p>PRIMEIROS SOCORROS</p><p>Avaliar o acidentado na posição em que ele se encon-</p><p>tra, só mobilizá-lo com segurança (sem aumentar o trauma</p><p>e os riscos), sempre que possível deve-se manter o aciden-</p><p>tado deitado de costas até que seja examinada, e até que se</p><p>saiba quais os danos sofridos. Não se deve alterar a posição</p><p>em que se acha o acidentado, sem antes refletir cuidadosa-</p><p>mente sobre o que aconteceu e qual a conduta mais ade-</p><p>quada a ser tomada.</p><p>Se o acidentado estiver inconsciente, por sua cabeça</p><p>em posição lateral antes de proceder à avaliação do seu es-</p><p>tado geral.</p><p>É preciso tranquilizar o acidentado e transmitir-lhe</p><p>segurança e conforto. A calma do acidentado desempenha</p><p>um papel muito importante na prestação dos primeiros so-</p><p>corros. O estado geral do acidentado pode se agravar se ela</p><p>estiver com medo, ansiosa e sem confiança em que está</p><p>cuidando.</p><p>3.2 PROTEÇÃO DO ACIDENTADO</p><p>A avaliação e exame do estado geral de um acidenta-</p><p>do de emergência clínica ou traumática é a segunda etapa</p><p>básica na prestação dos primeiros socorros. Ela deve ser</p><p>realizada simultaneamente ou imediatamente à “avaliação</p><p>do acidente e proteção do acidentado”.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at lectus urna.</p><p>Consectetur adipiscing elit duis tristique sollicitudin nibh sit amet. Et</p><p>20</p><p>O exame deve ser rápido e sistemático, observando as</p><p>seguintes prioridades:</p><p>• Estado de consciência: avaliação de respostas ló-</p><p>gicas (nome, idade, etc.)</p><p>• Respiração: movimentos torácicos e abdominais</p><p>com entrada e saída de ar normalmente pelas narinas ou</p><p>boca.</p><p>• Hemorragia: avaliar a quantidade, o volume e a qua-</p><p>lidade do sangue que se perde. Se é arterial ou venoso.</p><p>• Pupilas: verificar o estado de dilatação e simetria</p><p>(igualdade entre as pupilas).</p><p>• Temperatura do corpo: observação e sensação de tato</p><p>na face e extremidades.</p><p>Deve-se ter sempre uma ideia bem clara do que se</p><p>vai fazer, para não expor desnecessariamente o acidentado,</p><p>verificando se há ferimento com o cuidado de não o movi-</p><p>mentar excessivamente.</p><p>Em seguida proceder a um exame rápido das diversas</p><p>partes do corpo. Se o acidentado está consciente, pergun-</p><p>tar por áreas dolorosas no corpo e incapacidade funcionais</p><p>de mobilização. Pedir para apontar onde é a dor, pedir para</p><p>movimentar as mãos, braços, etc.</p><p>00</p><p>Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do</p><p>eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Metus</p><p>vulputate eu scelerisque felis. Sed adipiscing diam donec adipiscing</p><p>tristique risus nec feugiat in. Facilisis gravida neque convallis a cras</p><p>semper auctor neque. Commodo quis imperdiet massa tincidunt nunc.</p><p>Tortor consequat id porta nibh. Vulputate enim nulla aliquet porttitor lacus</p><p>luctus accumsan tortor posuere. Leo urna molestie at elementum eu</p><p>facilisis. Id aliquet risus feugiat in. Aliquam etiam erat velit scelerisque.</p><p>Nec feugiat in fermentum posuere urna nec tincidunt praesent.</p><p>Egestas tellus rutrum tellus pellentesque eu tincidunt tortor</p><p>aliquam. Risus in hendrerit gravida rutrum. Turpis egestas sed tempus</p><p>urna et pharetra pharetra. In vitae turpis massa sed elementum. Blandit</p><p>volutpat maecenas volutpat blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a</p><p>diam maecenas. Dictumst quisque sagittis purus sit amet. At urna</p><p>condimentum mattis pellentesque id nibh tortor id. Dignissim cras</p><p>tincidunt lobortis feugiat vivamus at augue eget arcu. Hac habitasse platea</p><p>dictumst quisque sagittis purus sit amet. Laoreet sit amet cursus sit amet</p><p>dictum sit amet. Aliquet nibh praesent tristique magna sit amet purus</p><p>gravida quis. Tempor id eu nisl nunc mi ipsum. Lectus quam id leo in vitae</p><p>turpis. Purus sit amet volutpat consequat mauris nunc congue. Ut diam</p><p>quam nulla porttitor massa id neque aliquam vestibulum. Vulputate odio</p><p>ut enim blandit.</p><p>Aliquam sem fringilla ut morbi tincidunt augue interdum velit.</p><p>Cursus in hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Tincidunt</p><p>augue interdum velit euismod in pellentesque massa placerat duis. Justo</p><p>donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Ac orci phasellus egestas</p><p>tellus rutrum tellus. Aliquam ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor.</p><p>Tristique nulla aliquet enim tortor at auctor urna nunc id. Lacus luctus</p><p>accumsan tortor posuere. Facilisi etiam dignissim diam quis enim lobortis</p><p>scelerisque fermentum dui. Sed vulputate odio ut enim blandit. Ante</p><p>metus dictum at tempor commodo ullamcorper a. Facilisis volutpat est</p><p>velit egestas dui id ornare arcu odio. Scelerisque eu ultrices vitae auctor</p><p>eu augue ut lectus arcu.</p><p>Posuere morbi leo urna molestie at elementum eu facilisis sed. Morbi</p><p>tristique senectus et netus et malesuada fames ac. Quam nulla porttitor</p><p>massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Diam volutpat</p><p>commodo sed egestas egestas fringilla. A erat nam at</p>