Logo Passei Direto
Buscar
Material
páginas com resultados encontrados.
páginas com resultados encontrados.
left-side-bubbles-backgroundright-side-bubbles-background

Crie sua conta grátis para liberar esse material. 🤩

Já tem uma conta?

Ao continuar, você aceita os Termos de Uso e Política de Privacidade

left-side-bubbles-backgroundright-side-bubbles-background

Crie sua conta grátis para liberar esse material. 🤩

Já tem uma conta?

Ao continuar, você aceita os Termos de Uso e Política de Privacidade

left-side-bubbles-backgroundright-side-bubbles-background

Crie sua conta grátis para liberar esse material. 🤩

Já tem uma conta?

Ao continuar, você aceita os Termos de Uso e Política de Privacidade

left-side-bubbles-backgroundright-side-bubbles-background

Crie sua conta grátis para liberar esse material. 🤩

Já tem uma conta?

Ao continuar, você aceita os Termos de Uso e Política de Privacidade

left-side-bubbles-backgroundright-side-bubbles-background

Crie sua conta grátis para liberar esse material. 🤩

Já tem uma conta?

Ao continuar, você aceita os Termos de Uso e Política de Privacidade

left-side-bubbles-backgroundright-side-bubbles-background

Crie sua conta grátis para liberar esse material. 🤩

Já tem uma conta?

Ao continuar, você aceita os Termos de Uso e Política de Privacidade

Prévia do material em texto

Makuusi maimu Esenupanto'
APRESENTAÇÃO
 O objetivo deste material é levar o ensino da oralidade e da escrita, aos alunos conhecer e vivenciar o entorno cultural, levando-os a pesquisar e descobrir o valor da sua identidade. Durante nossos estudos, teremos que o mostrar ao educando a importância da língua materna dentro da sociedade indígena e com objetivo de alcançar uma ótima preparação do conhecimento, assim também como conhecimento da nossa sociedade, o seu território, sua cultura e outros.
A FONÉTICA
 O estudo dos sons que usamos para as palavras chama-se fonética. Cada língua é feita de um sistema de sons que são chamados fonemas. Os fonemas se dividem entre vogais e consoantes. Usamos uma letra para representar cada fonema. Em macuxi os fonemas se dividem em consoantes e vogais.
AS VOGAIS
 Na língua macuxi temos seis vogais que são: A – E – I – O – U – Î .
 As vogais a, e, i, o, u, são pronunciadas como em português. Mais a vogal î tem um pronuncia feita com o som de u, mais com os lábios abertos.
 Ex. Morî-____ bom. Sîrîrî_______ agora
 Î'________ o que. Wîtî_______ casa
 Sîrîrîpe___ hoje. Wîttî______ ir
VOGAIS LONGA
Todas as vogais podem ser longas. Veja
AA - EE - II – OO – UU - ÎÎ
 Há palavras que podem ser escritas com as vogais longas. Exemplo:
AA- taa Dizer
EE- eerepamî. Chegar
II- iipî. Vir
OO- toori. Sogro
UU – uurî. Eu
ÎÎ – umîî. Roça
VOGAIS GLOTALIZADA
Como as vogais podem ser longa, elas também podem se glotalizada. Veja.
A’ – E’ – I’ – O’ – U’ – Î’
Veja alguma algumas palavras que podem ser escritas com essas vogias.
A’ – a’kiku..........doce a’nai.........milho
E’ – e’ma.........caminho e’karema.....coçar-se
I’ – i'moi yaponse'......ninho mi’kî.............formiga
O’ – o’ma.........bicho, guloso to’ka.........algodão
U’ –mu’ru........tatu tu’pra..........pica pau
Î’ – î’.................o quê mî’nî............espinho
VOGAIS LONGA
Há também vogais longa em macuxi.
AN – EN – IN – ON – UN – ÎN
Exemplo de algumas palavras que podem ser escrita com vogais longas. Veja:
AN – anko’...............sapo pequeno
EN – entamo’ka.......comer
IN – inkamooro........aqueles
ON – upon.................minha roupa
UN – ipun..................carne
ÎN – mîn......................sangue
CONSOANTES
 Como em português, em macuxi também temos consoantes. Veja: 
 P – T- K – M – N – R – S – W – Y – ‘
 As consoantes m, n, r, tem sons produzidos como em português. Exemplo:
Moro.........aí. Kono’............chuva
Rora...........azul. Kane.............não
Maimu.......voz. Uyemane.......minhas coisas
As consoantes p, t, k, podem ter dois sons.
1) Como em português. Exemplo.
Pata..........terra. Tarî...........aqui
Aka.........cuidado. Kaikai.......caicai
2) Quando as consoantes p, t, k seguem a parada glotal, vogal nasal ou vogal longa, os sons mudam. Exemplo.
A consoante p muda para o som b. Veja.
Pu'pai...........cabeça,( lê-se pu'bai,por que a consoante está após a parada glotal).
Panpî............aumentar, ( lê-se panbî, por que está após a vogal nasal).
Paapa...........papai, ( lê-se paaba, por que está após a vogal longa).
A consoante t muda para o som de d. Veja.
Ro'ta.............barriga, (lê-se ro'da, por que a consoante está após a parada glotal).
Arenta..........crescer, ( lê-se arenda, por que está após a vogal nasal).
Uutî..............vou, ( lê-se uudî, por que está após a vogal longa).
A consoante k muda para o som de g. Veja:
A'ka..........luz/claro. (Lê-se a'ga, pois a vogal está após a parada glotal).
Eserenka...cantar. (Lê-se eserenga, pois a vogal está após a vogal nasal).
Paaka........boi. (Lê-se paaga, pois a vogal está após a vogal longa).
 Como os sons b, d, g, só aparecem desta maneira, não precisaremos usar essas letras.
A consoante S pode ter quatro sons, dependendo da letra que se encontra ao lado. Vejamos.
1) Como em português:
Sa’.....................batata sîrîrî....................agora
Kîse...................mandioca sa’man................duro
2) Quando S precede ou segue a vogal i, ou quando precede a vogal U, tem o som de X do português, ou seja, o (s) tem o som de (x), quando as vogais (i, u) vem após a consoante (s). Veja o exemplo:
 Su’mina..........brincar kaikusi..............onça
 Sui sui............andorinha si’na..................cipó
 Su’ka..............espremer siruru................fino
3) Quando (S) vem depois da parada glotal, da letra (N), depois vogal longa e antes das vogais (A, E, Î, O) ela é pronunciada com o som de (Z) do português. Exemplo:
Sa’sa.............gafanhoto epînse’..........plantar tîîse...........mas 
Pisa’sa..........calçado uyaponse’....minha cadeira epoose..........encontrar
4) Quando (S) vem depois da vogal glotalizada (i’, u’), da letra (n), e quando a consoante (S) vem seguido das vogais (i, u). Veja.
 	Api’sî.....pegar itensi.....filha dele aai’sa.......você veio
	
	Siisi.........sorrir 
 
Nota.melhor maneira de aprender uma língua, seguir as seguintes regras, escutar, entender, imitar ao falante e começar a escrever o que se entendeu. Nesse caso, para se aprender macuxi, é seguir as regras.
1° Conteúdo de Aprendizagem ( As Vogais, longa, nasal, glotalizada).
 Nesses primeiros momentos iremos trabalhar com as vogais A, E, I, O, U, Î, vogais longa, nasal e glotal. Iremos pesquisar palavras e formar pequenas frases em macuxi. Ao longo do nosso estudo, iremos trabalhar mais o macuxi na escrita e na fala. 
 ATIVIDADE 01
1) 10 kaisîrî o'ma kon ese' menuka'kî ( a, an, a', aa yakkîrî sipiatokoi'kon).
2) 10 kaisîrî toron yamî ese' menuka’kî ( A, an, a', aa yakkîrî sipiatokoi’kon).
3) Imenuka'kî 10 kaisîrî i'rî kon ese'.
a) (E) yakkîrî.
b) (En) yakkîrî. 
c) (E') yakkîrî
d) (Ee) yakkîrî.
4) Tarîîpai iku'tî.
A'nai. Arinmaraaka. Anko' arauta 
Escrever as atividades no caderno, para que no final posso avaliar o seu desempenho. E também responder na sala de aula. Atenciosamente.

Mais conteúdos dessa disciplina