Abraham Ortelius- Theatrum Orbis Terrarum (1570)

Prévia do material em texto

•^
V
'&':
%
X ^•N
^
u
'ili^f^'-
'jrt
»1^
"?
^n
ftk'
'a
***^
\j
«K
>fti
% fi
.«^^ '
*t
'^
"7
nc
*f
X
^ '
^«-.
«
tv^
Accessioiis ^^ Shelf No.
FROM THE
~^s^
*V
.6f' m
*
r
•• fy%»
K
^- n
r
•»i
fWW 15u3^
^R ^^Br ^^sI^^bV '^^^^a^^^Bkh
^^
[ Sff"^ -jHLii..i s1
\ ^
^riA^f^
Epigramma
DANIELIS ROGERII
ALBIMONTANI
IN THEATRVM ORBIS TERRARVM
AB ABRAHAMO ORTELIO
ELABORATVM.
T^rifca Jidesftleatfecli monumentn priom^
Laudet^&' inuentisfamajtt cequa nouis.
JA^c modo Tjramidum iaUetfafigia 3\[ilus^
3\(eq Tharias yltra Memphis adoret opes,
^B^a triumphales taceat quos extulit JrcuSy
oJAdarmore nec yarioJlruBa Tropha:a canat.
3\(ecmiram injpeciem Tmis digejia columnis
Torticus intonfo concelehranda T>eo ejl^
Quis nunc decantet CircoSyCoeloque ColoJJos
jEquatos^Tariis c^faqueJtgna iugis ?
Singulafc aui quce attriuit cana yettiJtaSy
Vt maneat fneter nomen inane nihil
,
EJlybi Tomfei gradthusfublime Theatruml
T)ignaquefydereis Jmphitheatra tholis ?
CunBa nouo Ortelij cedant ea prtfca Theatro
:
QuodJiruBum ingenio ejl,fine carebit opus.
€
^U.
vJO
Kr\AS
V
'V.lS'!
D-PHILIPPO AVS
TRIACO CAROLI V.
AVG. RO M. I M P. E I N
D I ARVM H I S PA N I
ARVMQVE, E T C. R E
G I>0 M N I VM AETA
TVM ET TOTIVS OR
BIS AMPLISSIMI
IMPERII MONAR
C H A E
,
A B RAH AMVS ORTE
LIVS ANTVERPIA
NVS DED. CONSE
C R ATQV E*
Aij
Adolphi Mekerchi
brvg ensis i.c.
P^A^nAIA 'EKAT02TIX0 2,
FRONTISPIGII
EXPLICATIO.
1MmEKSAM Terr^ molem , yaftique meatus
Oceant , toto Jparfas (^ in aquore terras^
Scriptorum multi yeterum, multijue recentum ,
Ingenio prcejlanti cjt* rerum diytte cenfu
HaBenm aggrefti , triplices tantummodo partes
Inyenere Orbis^ quas nec defcribere plene
ToJJe datum eU . 3\(oHro idtonge felicius ^yo
Traftitit 0\TELiys multo majortbus aufts
:
%TB LlVS^ quem quadrijugo /uper aera curru
Thoebusayrpolloyehifecumdedit^undejacentes
Luftraret terrasfinumfufumque profundum^^
Htnc oUi T^hoebum , qui confttcit omnia, prorfus
IgnotaSyalio penttus penitusque fub Orbis
Axefttas monftrafe plagasyjbltsque reteBas
Indigents^Orbemque noyum,gentesque,yirdsque
Detexife ferunt^ mundique arcana remoti .
IUe igitur^ftudtis quo conJulat,hocceTHEAT\VM
Otl^ IS TEWAT{yM toti communicat Orbi .
In quo non yeterum errores , incertaDe tradit
Somnia ^fed trtpode ex ipfo certtftma ytfa^,
Qudque magis mirere, trtbus fuperaddidit Orbis
ORB 1 s PAK J- <^^ttbus btc btnas altas, quas nemo prtorum
ih^, Velfando audierat» Frontemfoliim adjfice libri,
Inyenies etiam quod tepiBura docebit
,
tv R o p A . (^rcefedetJummafolto ^R^ginafuperbo
EV%0 TE, cujiis Vtridis fajiigia lamhit
T^ampinus , (T dulci yitisfecunda racemo.
{[h(am colit Europe ^acchum, ^acchus colit illam)
T)extra manusfceptrumgeftat, c/ayumquefniftra
Jdmotum ftht^r^ , caput esi infigne corono—,,
Ha:c reliquis UsQjnphis excelfior omnibus una eft^
Et late^ aujficibm quondam yiUricibus armis
ASIA.
APRICA.
AMERICA.
T^w^ tuts yfinesporrexit adufque calentent
In Ltbyam , inque Afiam , dhifoscme orbe ^ritannos,
Ejtts (jT' Imperium proferre Hilpania nuper
fiAufa ,per ignotum pelagrn noya regna ^nolposjue
Inuemtpopulos , cjui nunc 3\Qo vus o h^bis habetur,
^djpicis a dextris (lAsiAM^ qu^e Jplendida Eois
Tota nitet gemmisytotn ef/ ornata lapiUis*
Hcec mantbus plenam turis beneolentis acerram
OHentat , myrrham redolens ^fiaUen^uefua^vem^
Et gummi crocetm ,pigmentn, (^ aromatu, cy* omnes
(lAjJyriosfucos yArabum pr^dttia dona^.
(lAF\1 CA parte alia efiferuore notnbilis ipfo
jEthiopiJfa^perinfano Thaethonte perujia^
Infrenos dum Solis equos currumque fatigat
Ignarusjuyenis , nec fleBere nolpit habenas^
(lAc terra propius candentem deprimit axern^:
T)emens qui tantos animo conceperit aufus .
Hinc habet i/la caput radiis cinBum omne corufcis^
eS\^embrajueperpetuum propter nudatn calorem^ •
(L^tquia odoratofudantia ^alfama ligno
jEgypttisproprtefbi loendicat^ hicc quoque Virgo
^aljameum dextra ramum pr^tendtt olentem^,
Inferiorefolo quam cernvs A MEJ^ICA dtBa eft:
Quam ntiper yeUtispelago Fejpucius audax
Vi rapuit , tenero nympham complexus amore^.
Illa oblttnfuiy caflique oblitn pudoris
3\(udafedet totum corpus yntfytttn capillos
Tlumea yinciret^fontem nifgcmma notnret,
Ambirent teretes nift tintinnabulafuras^
Lignea claya oili in dextra : qua maBat obefos
(tAtqueftginatos homtnes, captiydque bello
Corpora,qu^ difcijfa in frufia trementia lentis
Vel torretflammis^calidoyel lixat aheno •
Vel yfiquandofamis rabiesfitmulat mage^ cruda
Etjam c£fa recens , nigroquefluentia tnbo
z5\4embra yorat , tepidi paVttnntfub dentibus artus^
Carmbus (sr miferorum (^fanguine^vefeitur atro:
Horrendumfactnusyijii^ horrcndumque relatu.
Quid non impietas defgnat barbara ? quid non
Contemptus Superum^^
Aiij Ad^
JMtcis in Uyafccdatum cade recenti
Humanum caput . En arcum celerescjuefagittnSy
Queh folet, adduHo dum fleBit cornua neryo,
Fulncra certa 'viris certdmque infligere mortem^.
(iS\4ox defejja hominum yenatu tradere fumno
Membra yolens, leBum contextum rarius in/lar
V^icult ^gemino a palo quemfixit utrtmquey
Confcendit^ textoque caput reclinat (^ artus.
M AG E L LA Haudfrocul hinc nitidum caput exferit ultima ^J\Qmphe
NICA.
Ftrginis os inultumque gerens
^
peSusque yenu/lum
:
Trunca manus (r trunca pedes^ix cognita paucis •
Hujus amore aiunt Magellum nuper iherum
Exarfife^freto dum fe commift adAufiruw-i ,
Et ipocttaffi fuo de nomine (ifA/CA ELLaKA M.
IUe etenim tum forte^micantibus undiqueflammu^
Incautamfemel adfl^extt^folemnia fejla
T>um parat: Htnc Vtrgo multo ftfjfufa rubore
Extemplo caput occulutt ^furlpoquefeipftm
InDohttfumo (^fufcie caliginis umbris.
<tAt^ ne fors iterum temerefefe illa Videndam
Tr^ebeat^ hancfixit memoremfub peBorefiammam-j,
(tAudifii qtiidprima foris ttbt pagina monfiret
SpeUator, nefiEe oculos htc \ injpice porro^
(tAtque Orbem breVtbus yafi^um metire tahellis.
Sic poteris tuto regtones ire per o?nnes^
Ignotasque inter longtnqua per oppida genteSy
Fluminaqtte, (s^ montes^ yalles, marta omnia circum
<tAcperagrare yagi quidqutd capit orbtta mundi^
ABRAHAMVS ORTELIVS
ANTVE R P I A N VS,
BENEVOLIS LECTORIB. S.D.
CVM omnibus pcrfpedum facis efle crcdam,quanra fit cognitionis hiftoriarumvtilitas, bcnigne Le»5tor j ecjuidcm mihi perfuadeo, neminem pene e(Te,mod6
hiftorias primis (quod aiunt) labris guflarit, qui nefciat, quam neceflaria (ic ad
eas rc(5tcintelligenda?, Gcographia:(quxmerit6aquibuldam Hiftorixoculus
appellata cl1,)cognitio. Multa cnim in hiftoriisoccurrunt, ne dicam penc
omnia
,
quae nili aUqua locorum cognitione polleas , non folijm intelligi bene non pofTunt,
verijm etiam contra quam debeanc nonnunquam intelliguntur ; vti fit,cum in aliis, tum po-
tiflHmum in Rcgum,[mperatorumq; expcditionibus,in diucrfis gcntium migrationibus,&: in
clariflfImorumvirorumdiuerrarumRegionumperluftrationibus,pcrcgrinationibusq;.Qupd
cum cxperientiaipradoceac, non efl:, quod ego heic latius dedarem . Hxcvero tam necclTa-
ria Geographiae cognitio,vt multi egregij &dodi viri tcftati funt^exTabulisGeographicis lon
ge facilhme peti addifciq; potcft. Atque vbi aliquantulum harum Tabularum vfui adfueueri-
mus,vcl mcdiocrcm etiam Geographia? indc cognitioncm adcpti fucrimus,quxcunquc legun
tur,Tabulis his quafi rerum quibufdam fpcculis nobis antc oculos collocatis,memoria? multo
diutius inhaercnt.qu6fif,vttum dcmumcum fruclualiquo,qua:lcgimus, pcrcipere videa-
mur. Omitto iam,mult6iucundiorcm vidcri&clfe,Hiftoriarumlectionem,fiTabulis ob
oculos propofitis liccat quafi pracfentcm , res geflas ,aut loca in quibus gefta: funt , intueri
.
Nam,quantoperc iuuemur,cum in ficris litteris Ifraelicarum icer cxyEgypto per mare vubi um
& immcniam propc fohtudinem in terram promiflam fadum lcgimus , i\ Palxftin.T Tabula
infpedta, id quafi praefentcs videamus
;
quemuis exiftimo f^pius cxpcriri . Qua? cum ita fint,
quantopcrc impcdiantlir rcrineanturque , immo retrahantur criam fazp^ in ipfo curfu, hifto-
riarum ftudiofi, facile cft videre,ciim vel omncs Rcgionum dcfcriptionesnon poflint haberi
,
vel fi habcri quidcm poiTint, cariores finc ,qunm vc quiuis poffic,(pra:fercim cum plurimi finc
tcnuioris forcunae) coemcre . Mulci enim funt, qui deled:antur quidem Geographia vel Cho-
rographia)imprimisver6Tabulis,quxdeRegionumdcfcriptiGnibus,delinearionibusq; variae
cxftant:fcd,quoniamaut nonhabent,quod iis comparandis impcndant ;aut, fiquidem ha-
bcant,tantum,quanri illae valerc foIent,impcnderc noIunt,ab iis abftinenc ; ncc fibi ipfis fatis-
faciunt. Sunt eriam,qui cum habcant quocmant ,emercquam lubenriffimc vellenc,nili
locorum anguftia obftarec,qu6 minus \azx Charcae cxplicari Sc infpici commode poffinc.
Nam,vt verum fatcar,magnae illae dc amplas Gcographicae Charte conuolutac,non ita commo
difunt; ncCjCumaliquid forte lcgitur,infpc(5lufaciles. Omnes vcr6ordine paricti cxpanfas
adfigcrc volenti , opus eflec , non mod6 amplilfima, latilTimaquc domo , verum ciiam Regio
quodamThcatro. Haecegofaepcnumcroexpertus, cogitarecoepi,quie ratio inueniripoflec»
hifce,qua: iam dixi incommodis,medendi,vcl vt dimin ucrentur aliquo modo ; vel, fi fieri pof-
fet,vt omnin6 e medio tollcrcntur. ac tandem vifum cft , hac rationc
,
quam in hoc libro no-
ftro (cui (vti fpcramus fingulisque optamus) quiuis facile locum inter fuos libros darc poccrit)
obfcruauimus ; fieri pofle . Qu6 ver6 intclligas , quid a nobis in hoc Thcatro noftro prarfti-
tum fit,quidvedccotibifitcxpcdandum;id tibi hcicpauciscxplicandum efl^eduxi. Prim6,
nobis animus fuit reprxfcntarc tibi,quicquid in vllis Geographicis,aut Chorographicis Char-
tishinc indctam rcccnter,qudm nuperrime mulrisabhincannis(quofadumcft ,vtearum
criam multaenuncinucniri ncqucant) in luccm editis , vnquam habucris , vcl criamnum ha-
bcas. quod vt pracftarcmus, hac rarionc fumus opus aggrcffi . Omnium Rcgionum, quarum
GeographicxTabula:cxftant,vnam nobis (quarundamcnim funtplurcs) noftro iudicioo-
mnium optimam propofuimus : quae tamecfi eflet aUquando magna 6c laca , in eam tamen
A iiij for-
formam contraximus,vt noftfo operi coniienirct ; ac vno,tota abrokiereturfolio : vel, qucm-
admodum aliquoties fadum eft,vti videri licet,vno,continerentur plures ; nulla tamen,ne vcl
minima re omifla^quae erat in maiore obuia,nullave mutata 5 nifi,qu6d faepius,qu.T in prfmis
vixlegi poterant,eaitain noftris expreiferimuSjVt legi facileaquolibet pofient. Interdum
ver6,vbi resipfa admonuit,&locus tulit,quorundam locorum vulganbus nominibus adfcri-
pfimus antiqua. quod ( vti putamus ) nobis bona ipforum Au6lorum venia licuifte ; fic fpera-
mus,prifcarum hiftoriarum le(5loribus,obferuatoribusque,fore non ingratum. In Tabulis,
qnx Audoru nomina habent,nihil (vt diximus) eft a nobis immutatum,exceptis duabus auc
tribus Belgicarum Regionum maritimis oris,quas mare p6ft, quam ab Audloribus defcripti-
ones earum edita? funt, multum mutauit : quemadmodum (exempli gratia) in Flandria, e re-
gione Zclandix, non longe ab oppido Watervliet , vbi mlris beneficio poft eius loci defcripti-
onem editam,continenti mukum accreuit: nos, pro vt hoc tempore is locus eft, (accepta eius
Topographiaa Clariftimo,Nobiliffiraoq5 Sc ftemmate & literis Viro,D.Mavco Laurino iftius
loci Domino,)formam,Regionis ipfius hodierni ficus declarandi ftudio,mucauimus. In aliis
ver6,quiE nullum habebant Audloris nomcn, furmus pauI6 audaciores. in quibus & mutaui-
mus aliquoties pro noftro iudicio quxdam , &. quaedam detraximus , & qua^dam ctiam non-
nunquam
,
pro vt rcs videbatur poftulare, adiecimus . Quarundam etiam Regionum , ad fe-
riem noftram aliquo modo complendam , nouas primi pro noftro modulo Tabulas confeci-
mus,vtquampauciffima2,quoad hoc temporefieripo{fet,dee(Tent. In iftis,quasdiximus
Audorum nominibus additis,contrahendis; cafidevfi fumuSyVt non mod6a Led:ore nos
gratiam fperemus inituros : verum ab ipfis ctiam Audloribus. aut ita fakem egifle, vt nemi-
nem merit6 pudere huius noftr2e,quaecunquc etiam eft,pofliJ: ; imm6 hanc paruam noftram
non minus
, quam illam magnam pro fua & agnofcere poliit & habere . Studuimus cnim 5c
ipfis Audoribus hocnoftrolabore,fi non gratificari, fakem nondifplicere.-Nccaliorum hoc
temporc mores fumusimitati,quivtnoui aliquid in lucem videanturcdere^nil faciunt a-
liud,quam huiufmodi Aud-orum opera & labores mutarc,atquc ex bonis ixpt aliquid quod
bonum non eft,vulgo pro bono vcnditare
j
quibufdam nunc adic(5tis,nuncdetradis,6i ipfius
Audoris nominediffimulato,velappofito fuo,VcI fido quopiam,qu6 nouitads gratiapla-
ceat vulgo,vendique pofifit j vt pecuniam quouis modo corradant. Nos enim infana illa auri
famenonfumus adhunc laborem impulfi:fed noftraadftudiofosharum rcrum adiuuan-
dos propenfavoluntate,pofthabita omni exalieno laborcvanas gloriolx aucupandae occa*
fione . Quid enim erat opus,cum aliorum, qua? extant Tabulaj,noftro fatisfacerent operi, no-
iias facere ? Erunt fortaffis,qui plures in hoc noftro Theatro particulares Regionum dcfcripcr-
oncs dcfiderabunt (quemadmodum quiuis naturi^ dudu optabit proeul dubio patrix i\ix
defcriptionem heic extare) verum ij fciant,eas,quic heicnon habentur,noneflreautnGftra
negligentia omiflas , aut qu6d iis fumptus impendere verici fuerimus : fed quia aut nullas vn-
quam viderimus , aut ad noftras manus nunquam vllae venerint. Qu6d fi eft quifpiam
,
qui
hniulmodi vel habeat,vel fciat haberi pcffe,eum oratum etiam atque etiam vehmus,vt nobis
earu copiam faciat,cert6 promittentes,eas noftro fumptu non fine gratiarum ad:ione,& hono
rinca nominisfui mentione,feparatimexfcnlpendascuraturos; vthuicdeindelibro.fuoloco
aut vbi quilque volet , adiungi pofllnt . De ordine quoque in Tabulis his collocandis a nobis
obferuaco, ratio quoque tibi,Candide Ledor, redcJenda videtur ; vt,fi fint forte,quibus aliter
collocari debuifle vidcancur,iis hac noftra exponenda vel fatisfaciamus,vcl nos,quod officium
poftulare videbatur, faltem excufemus. Prim6 omnium,Tabulam vniucrfum terrarumOr"
bem complexam exhibemus ; deinde eius prxcipuas partcs,veluti funt -, America,Africa,Afia,
&. Europa ; naturam fecuti,qua femper antc,quam partes fint ; totum aliquod, cuius illae finr,
necefle eft efle . His fubiecimus harum partiura finguias Regiones ab Occidentaliore Euro-
pae parce exorfi,Ptolcra^ura Geographorum Principem ,& ceteros pene omnes imitati.
SicqueBricannicaElnfulieprim3eprodcunt.p6ft Hifpania?;deindeGallix:HineGermaniam
pedmus,cuiusRegionibus perkiftrads, cxHsIuetia tranfimusinltaliam huic condguam,
fingulas eiusquoque vifuriprouincias. Indein Gracciamnauigauimus.vndeiaSclauoniam
pro-
9
prorc(5li,fingulasProiiincias,quibus vfus c(liiagUx5ciauonic.r,vciriinrt4ungAria,TranlTyi-
ii?.nia>Po!onia,Scanclia,&:Rufiia perfpcximus . Hocmodo F.uropa ablblutaad I{l:hiiuim,c|ui
cft inter fontes Tanais , 8c Oceanum reptencrionalcm , Europx ac AHas terminum venimus
;
eoque in Afiam
;
quam contemplati, in Africam per anguftias^qua: funt iutcr intimum Sinus
Arabici recefllim,&: Mediterranei maris Sirbonim lacum,de{'cendimus . Vndc pcr /4:gyptum,
Barbariamquead fretum Gaditanum peruenimus.quo traic(5lo,domum , vnde eramus d-
greffijtandem reuertimur,viatorifimiles velpercgrinanticuipiam,qui nationibu5fingulis,&:
Regionibus , longo ordine, quo fibi inter le coniundar funt, (nulla pr.rtcrita) perluftratis, taa-
dem,vndeexierac,la?tus atqueincolumisredic. Hadcnusde ipfisTabulis 5 nuncdeTabula-
rumauerfapartedicemus. Quoniam vifum nobiseft,ingratum Ledori,aut Spcv!;\atori fore,
foliorum tergaita vacua videre&omnino inania, flatuimus ibi fingularumTabularum bre-
uem quandam declaratiunculam adfcribere,codem modo,quo in ipfisTabulis diximus,a nd
bise(Tefad:um
; nullius,qui nobisvfui fuerit, nomincomiifoautdinimulato. Infinc, liifce
adiecimusomnium,quotquotvelnouimus,velhabuin1us,Auv5torum nomina^cquibus lin*
gularum Regionumplenior cognitio(fi quifpiam requirat)petiponit.Quapropccr,Geogra-
phia!candidatihabebunthic,his Audtoribusordineadfcriptis,& Audorum TabularumGeo
graphicarum Catalogo,quem libro pra?fiximus,ac his ipfis noflirisdemum Tabulis,qUandam
quafi officinam omni inftrumentorum apparatu inflructam; c qua , Ci forfan vel ad librum
aliquem,velad Regionum defcriptiones fibi deefPc quippiam fcncianc,leui , imo nullo nego-
cio vidcre poflmc, vnde id peti queat . Harc funt,quie putauimus Ledori cfle indicanda*
Supereft , vt fingulos oremus , ne alio animo hunc laborem noflrum excipiant
,
qunm quo a
nobis & inchoatuseft & abfolutus,ac tandcm in luccm editus . V^alc,(3^ frucre ; atquc
Fr,ancisci Hogenbergi artificiofa: manui, cuius vnius indefatigabili
diligencia fere omnes ha: TabulrE ca^laca^: funt, benc faueto .
Antverpi/e.m* d.lxx.
CATALOGVS AVCTORVM
TABVLARVM GEOGRAPHICARVM,
aVOTdVOT AD NOSTRAM COGNITIONEM
HACTENVS PERVENERE; dVlBVS AD^
DIDIMVS>VBI LOCORVM, aVANDO,
.
ETAaVIBVS EXCVSI S V N T.
.i^gidius Bulionius Belga, Oallum 'Belgkam Jefcripfit . qitam edidit Jntuerpidi loamm Liefj
rinck i tfT Sidhiudiam cum 'Burgundice Comitatu; euulgatam apud Hieronymum Cock, Antuerpiid
iEgidrus Tfchudus , 'i{lKtiamjHduetiamque ; Bafde.t apud IJingnnum.
AndrC2LsThcUCtU$j Galliam.fednondumedidit.
Antoniuslenkinfonus jXujsiami Londini. ijei.
AntOniUS Wied , Mofiouiam; Jntuerput.
AuguftinUS Hirfvogel
,
\cponum haShm non Vtfarum [vti titulia habet ) tahutam ediJit;
Continet Vero Slauoniam , Carmthiam , Styriam^ Oorit;^iam, i^c. Vicinoique J{e^wnes j Kurenher^
^itj apud loannem J^VeygeL
Auguftinus luftinianus yNchi^Efifi. Corfic^ deJcriptio?iem inTahulam rede^it,Vtipfimei
inquit infua Hifioria Ocnucnfi.
A V
BarthoIemaJUS ScuItetUS, MifnU ir LufluU Coro^ra^hiam ,• Corllt^^j.Jn.i^^eo.
Benedictus Bordonius, halutTahdamy^vtih.iha Lcanderinfua Itali^e defiriptioncS.
Bernardus Syluanus , Cum Galham,(sr haliam/ttat l{obertM CcEnalii in Callicafita hifloria,
Bonauentura Brochardus , TaUfiinam; Tarifiis^ apud Toncetum k freuic .
Bonauentura Caftllioneus, Longohardiam -^ JuSlor loannes Jntonim Cafidioymisfim lihdlo
qui de bifubrum aritiquis fedibus infinhitur.
Carolus HeydanUS , Cermani^ Typum; Jntuerpi<e apud Hieronymum Cock»
Carolus ClufiusA . Hifpamam ,• antiquis ac recentibus locorum in ea nominihtts infcriptam .
quamnospropediemedituri fumus
.
Cafpar Vopellius Medebach , T>efiriptionem Orhis terrarum- Item Europ^ totias; ac f^heni
traSlum ; omnia Colonia.
Cafpar Brufchius EgranUS , Montis Tmiferi (quernFiechtelher^Vulg^ nuncupant)Tahulam.
yim^ apud Sehafiianum trancum.
Chriftianus Schrot Sonsbekenfis, Ceh-iamcumCliuia,Vicinasque1{egioneSyAntuerpi^apud
(BernardumTuteanum . Eandem tabulam idem recognouit ,ediqtte curauit per Hieronymum Cockj
Jntuerpict; Deficripftt quoque V?iiuerfam Germantam,quam idem Cockpr^elo excudit.
ChrifliOphorus Zellius , Ettrop^Typum; Kurenbergdi.
Chrifl:ophorus Pyramius , Germania: Tahtilam^ "Bruxellis 'Brahantice.
Cornelius Antonij , %eoionum Orientalium Tahulam(Vti Titulus hahet) Cofttinet autem 'Dania
%egnum^i!r circumiacentes l^egiones^ ExCufaJmftekodami. Idem defcripfit Europamyeditam Fran*
cofurti ad M(£nUm
.
DiegUS Qutierus , ^Americam.Jntuerpu apud Hieronymum Coch
Dominicus Machaneus , Benaci lacus Coro^raphiam. a Leandro Jlherto citatam lepmus \
Erhardus Reych Tyrolenfis, Talatinatus 'Bauari^traSium; Kurenherg^. 1 540.
Ferdinandus a Lannoy , 'Burgundioe Comitatus Tahulam ; apudHieronymum Cock ,Jntuer*
pi<x . Sed nondum edita^ .
Fernandus Aluares ZeCCUS , Ltt/itaniam; J{om^,apud Michaelem Traine^^^tnum . i ^eo,
FrancifcUS Monachi Mechlinienfis , T{egiones Septentrionales ; Antuerpi<€, apudSylue-
firum a Tarifits.
Gabriel SymeoneUS , Jlmania tahulam ,• in Ithetlo inficripto Dialogus Tius (ir Speculatiuus
Liigdunt.
Gemma Frifius , Vniuerfi OrhisTahuLm . Jntuerpi^,
Georgius CoIIimitms , Hungarine Tahulam (quam Cujpinianus edidit ) recognouit.
Gerardus Mercator Rupelmundanus
,
TaUftin^.fiue Terr^ SanR^; itm Flandricf,
Louantj . foftea Europ^ ; 'Oeinde Orbts Vniuerfiad vfum nauigantium accommodati Tdhulam
Tiuisburgi edtdit. Excudit quoque Britannide InfuU Tahulamjah alio quopiam defcriptam
.
Godefridus Mafcopius Embricenfis , T>ia:cefis Monaflenenfis (jr Ofnahurgenfis Typum;
Emhric^ edidit per 'i{emigium Hogenbervum. i j J 8.
Gregorius Amafeus , Fori lulij Tahulam defiripftt- quam ah Auclorefe hahuifiejnquit Lean-
der infita halid->.
HenricUS Zellius , Ettropam; Kurenherg^.
\\\tVOnymxsC[nQiVit'ZyJmericamdefcripftt,qudinondiim in lucem prodiit^
Hieronymus B ellarmatus , Thtfdam . l{om^.
Humfredus Lhuyd DcnhygiQnfis, Mgli^ l^e^niTahulam; lumCambrUCoro^apbiam,
iju.ts HGS Deo fauente aliqiiando publicabimHS.
lacobus a Dauentria, S/a^.t/irw; Hullandij>- Gelri^; Frifi^i Zelandice Tabuloi defcripfit,^
cJulit Mcchlmid'
.
lacobus Caftaldus Pedemontanus, Orbis Vmuerfalis typum^magnaforma: eandem minori
forma > Item /iJJit j /^fride ; Hifjhinict -, Italu i Sicdiit j Hiin^arioe i ir Tedemontan^ TabuUs-^ye"
nctUs^ onmia pcr Matthceum Taganum
.
lacobus Zieglerus , TaUflinte •, Scondice ; /€^pti,^Jrabiie hbriforma^is' in iii Commentaria.
j{rgentoratij apud Tctrum Opilionem . 1 5 ) i
.
loannes A uen tin US , ^auari^e Tabubm i Landshuti . Anno . in ) •
loannes Baptifta Guicciardinus , f^niuerft terrarum Orbis imaginemj maximaforma-yquani
Aquda cnmpr.chendit^ Antuerpite . 1 549.
loannes Bucius Aenicola, Europam -Jub forma pueUc^^Varfiis apudChrifiianumTVechelum.
loannes Calameus, 'Bituri^um l^^ionem j Lu^duni apud Gryphium .
loannes Crigingerus, Bohemice , Mfnut , Turin^i^e, O- collateralium T{egionum Tabulam ;
Trctgce . I >- 6 8 .
loannes Cufpinianus, Hfm^^rww^ quam Tetrtis Jpianm ediditimJuBoyeflPVolfg.La'
:^U6 mfua Hun^ari^e Tabuld-,.
loannes Dominicus M ethoneUS , Europam •, VenetOs, apud Matthceum Vaganum
.
loannes Georgius Septala Mediol. ^ucatum Mediolanenfem,^ T^giones Vicmas,Jnt'
uerp. apud Hieronymum Cock .
loannes Hafelbergius a ReichenaU , Tabulam quam Expeditiojiis Turcic^ titulo infcri-
pftt- loannes Liefrmck Antuerpite edidit
.
loannes a Horn , Germanue Inferioris Tabulam •, Antuerpi^e,
loannes HonterUS , Tabults Geogrcphicas edidit libelli forma -yfub tituloy ^{udimentorum Cofmo^
^raphicorumfTiguri apud Chnfloph.Frofchouerum .
loannes loIiuetUS , Galliam -, Tarifis, aut Lu^duni
.
loannes Mellinger Halenf, TuringictTabulam •.M^miarice,
loannesStumpfius, HehtetiteTabuLis;in hifloriceHelueticceVolumine^jTi^uri excufo,apui
Chripophorum Frofhouerum .
loannes Sambucus Pannonius, Tranfyluaniatn , Viennce AuPri^.1^66. Item Hungariam^
ibidcm; 1570.
loannes Surhonius, Veromanduorum l{cgtonem -.Jntuerp. apud Chriftophoru Tlantinum. 1 5 5 S,
LaurentlUS rrifius , Cartam Vniuerfalem Marinam (Vt Vocant) alicubi in Germanid^.
Lazarus Secretarius Cardinalis Strigon, Hww^^n.fO'/'"^ pnmus defcripfit^qui edltus
cft In^ol/Iadij pcr Apianum, Anno .1518.
Lcumus AJgoet, l\egionimt ScptentrionaliumTypum •^apudGirardum ludceumjAntuerp.
M arcus Am brofius NiiTenfis , LiuoniamjVicmas^ %egiones -y Jntuerpiatj fed nondum edita»
Marcus lordanUS , 'D.inite %5«/ Typum • Hafnice^apud loannem Vinitorem .1^5:1.
M arcus Zecfnagel Salisburg. Vitionem SaUiburgenfem i SaUsburgi .
!M artinus de Brion , faUftmam • Tarifits, apud Hieronymum Gormontium
.
^iartinus Helwig NeilTenfis , Sileftoe Tabulam-.quce Nifice excuf e/?
.
1 56 1.
Martinus Ilacomilus Friburgenfis,F//rc»/'.tw i eam ahcubi in Germania impreffam habemus,
A vj
Martinus Waldfeemuller, Vnmrfalem namgatoriam (quam Marinam Vnl^o appellant) in Cer
mania editam . Tuto hunc eundem ejfc cum llacomilo ^rtcdtSlo
.
Mathias Cynthius, Hun^ariam ,• Kurenbergoe . 1 5 67.
Nicolaus aCufa , Hum Chartam Germanite, citat Jlthamerus.
Nicolaus GenUS yHum Tahula '^giomm Septentrionaliufn hahetur in Geographia ftolem^i,^
Girolamo l{iifcelli in Italicam Verfa ; excufa Venetiii^ apudVmcentiumValgrifium .
Nicolaus Germanus , Hum Galliie Chartam citat 1{ohertu6 Cwnalis . Tuto hunc eundem ejfe
cum Nicolao a Cufo-..
NicolaUS Nicolaius Delphinas, Euro^am mari^iam- ^ntuerpi^ apud loannem Stelfium,
Idem Gallite Tahulam promittit .
N icolaus SophianUS , Gr^ci^ Tahulam ; l{pm^
.
Orontius Fineus Delphinas, G^/Zw defcriptionem; <j; Orhk terrarum typum
, fuh forma^
cordis humani. Idem Tahulam l^gionumjquarum infacris 'Bihlttsjit mentto. Omnia fartf^ apud
Gormontium
.
Olaus MagnusGothus, %egtonum SeptentrionaliumTahulam^Venetiis.
Paulus louius, Larij lacus tahellulam, cum lihello . Venetiis.
1 etrus Apianus, Europam . Veregrinationem T).Tauli ; (srTypum Vniuerfalem. omnia Ingolfladij.
Petrus ab Aggere, Or/^w terrarum Typum^yfquila compr^henfum . Mechliniie.
I etrus Boekel , Thietmarforum %egtunculam \ Antuerpide^ apud loan.Liefrinck»
Petrus Coppus , Hyfiriam ,• Vfi Leander Alhertus AuFior esf.
Petrus Laicftein , lud^amperlufirans eius loca defcripjit, quam defcriptionem Chriflianus Scrot in
J^akdam redegit . Bxtat Antuerpioe apud Hieronymum Cock .1570.
Philippus ApianUS , 'Bauari^ Tahulam ; Ingolftadij .1568.
Pyrrhus Ligorius Neapolitanus, ^^^«i Keapolitani} item Gr<tci<e tahulam i l{pm<€jper
Michaelem Trame:^inum
.
Sebaftianus CabotUS VenetUS , Vniuerfakm Tahulam . quam impreffam <)eneis formis Vu
dimusjedftne nomine locij iF imprefforis
.
Sebaftianus Munfterus , Germani^ Typum, Bajile^. quem Tilemannus Stella^ emendauit O*
locnpletauit . Wtttenherg,^^ apud Tetrum Zeit^. i^^V'
SebaftianUS a Rotenhan , Franconiam Orientalem ; IngolfladijtJmw. i jj j.
Sta . Por. depinxtt Ducatum Ositfiec:^imen. (sr j^atorienfem, Venetiis . 1 56 j
.
Stephanus GtlitnhoitV^Campani^tTahulam . fuppreffo tamenfuo nomine^^Xntuerpi^ i
Thomas GeminUS , Hijpani^ TahuUm . Londini.
Tilemannus Stella SigenenflS , TaUftin^ tahulas duas defcripftt ^ quarum Vnaminfcripjit,
hinerarium Ifraelitarum ex y^gypto. alteramjCorographia %egni ludce^ <tsr Ifrdeiis. PVittehergie
.
Vincentius Corfulenfis , Hijpatiiam; Venetits^ apud Matthceum Tagantim
,
VVenceflaUS Godreccius , Toloni^ Tahulam ; 'Bafikct apud Oporinum
.
VVoIfgangUS Lazius , Hungari^ Corographiam • Viennx. Item yfuflri^; Kurenherg^ . Idem
Comitatum fyroknfem ; Styriam ; Hiftriam ; er Carinthiam edidit
.
V VoIfgangUS Wiftenburgius Bafilieil . TaUflinam . Jrgentince,apud '^helium
.
^^^ 'iV
Index Tabularum huius operis/iue
Infcriptionum earundcm.
Aegyptvs
Africa
Anglia
America
AsiA
As I A Minor
AVSTRIA
B
Bavaria
B A V A R I A E Palatinatus
Barbaria
BlLEDVLGERID
BlTVRIGV M Rcgio
B O H E M I A
BONONIENSE Territ.
BOSNIA
B^ITANNICAE Infular
Brabantia
bvrgvndia
C
Caletes
C A N D l A Infula
Carnia
CaRTAGINENS. Portus
Clivia
COMACENVS Lacus
CORFV InfuU
Croatia
CyPRVS InfuU
D
Dacia
DaNI A
E
ElBA Infub
EVROPA
Folio yt
ful. 4
fol. 6
fol. 2
fol. J
fol. yi
fol. 2/
fol. 2^
fol. 56
fol. 53
foL 5j
fol. 10
fol. 25
ful. tt
fol. 4t
fol. 6
fol. i^
fol. tz
fol. it
fol.
fol. 4t
fol. 5i
fol. tj
fol. jjr
fol. jS
fol. 4t
fol. 19
fol. 43
fol. 21
fol. 58
fol.
f
Flandria foL tr
FORVM IVLII fol. 3j
Franconia fot. 24
Frisia fol. 29
G
Gallia fol. 9
GaLLIAE N A R B. Ora marit. fol. tl
Geldria fol. 1;
G E R M A N I A foL tj
G E R M A N I A Inferior fol. t4
Graecia fol. 40
H
Helvetia fol. 31
HeBRIDES Inful« fol. 6
HlBERNIA foi. 6
HlSPANIA fol. 7
Hollandia fbl. 19
HVNGARIA fol. 4»
t
InDIA Orientalis fol. 48
ISTRIA fol. 4t
Italia fol. 3»
L
L A R l V S -Lacus foL 5j
L I M A N I A foL to
U
jMaLTA InfuU fol. 3J
MeDIOLANENS. Ducat, foL 33M I S N l A fol. 2J
MoNASTER.Epifcop. fol. 24
MoscoviA fol. 4^
N .
Natolia fol. jt
NARBONENS.Oramar. foI.*ti
NEAPOLlT.Rcgnum fol. 5/
A\i;
KORTGOIA fol. 3©
NOVVS ORBIS fol. t
O
O R B I S Terrar. fol. t
OsNABVRGENS. Epifc. fol. 24
P
PaLATINATVS Bauariz fol. 30
Palaestina fol. y»
PeDEMONTANA Rcgio fol. 34
Persia fol. 4p
POLONIA fol. 44
Portvgallia fol. 8
Prvssia fol. 2X
R
R O M A E Tcrritorium fol. 3j
R V S S l A fol. 4^
s
Sabavdia fol. %t
SaLISBVRG. Dioeccfis fol. 28
Sardinia fol. 38
Saxonia fol. 23
S C A N D l A
S C O T l A
SepteNTR. Regioncs
SlCILIA
Silesia
Slavonia
T
Tartaria
Terra SANCTA
Thietmarsia
Thvringia
Transsylvania
TVRCIA
Tvscia
V
V E RO M A N DVO RVM TraAus
Vindelicia
VVl E RT E B E R G, Ducat.
Z
Zelandia
ZeRBI Infula
fol. 4?
fol. ^
fol. 4<f
fol. 58
fol. 1$
fol. 4t
fol. 47
fol. fl
fol. 2t
fol. 25
fol. 45
fol. yo
ful. 3i(
fol. u
ibl. 2p
fbl. jo
foL iS
fol. 3g
BJ^ONIJM VE\0 fLr\ES IIE G I N E S JFT IN-
fuUin his Tahulis interclum defcriptdefunt, quamin titulis earundem continentur^Vtfum
nobiifuit operaprecium^ eas hoc altero Indice etiam ftudiojts indicarc^.
A
«Alcratbe fol 8
Arabia fol.^o
Artefia fol.14.
B
Bornholin, infuU fol. Zl
Brefilia fol. z
c
Cataio fol. 47
Calabria fol. 37
Campania
Corfica
fol.37
Crabaten fol. 41
L}
Drent fol.io
FefTa
Friflant,'ni'ul»
fol.5?
fol.45
G
Genuenfis ora
Gothia Infula
Guinea
Groenlandia
fol.34
fol. 1
1
fol. 4.
foL^.)
H
Hannonia
Holftein
Horn Corhitatus
I
lapan infuia
laua Infula
Iflandia infula
luitlandt
luliacum
K
Krain
L
Laufnitz
Leodienfis Dicecefis
Limburgum
Lithuania
Liuonia
Lombardia
Lutzenburgum
M
MagnaGrsecia-
Maiorica,&
Minoricainruia:
MarOCchum Regnum
Mafouia
Moluccae infulx
Monsferratus
Morea
Murfa Comiratus
N
Namurcum Comitatus
fol. 14.
fol. 21
fol. 16
fol.4-8
fol.4.8
fol.4.5
fol. 2 1
fol. 15
fol. 4.1
fol. 2
3
fol. 16
fol. 14.
fol. 44
fol. 4.5
fol. 3 2
fol. 14.
fol. 57
fol. 7
fol. 53
fol. 44
foL4.8
fol. 33
fol.4.0
fol. 15
fol. 16
Negroponte infuU
Noruegia
NouaGuinea
o
Ooftfrifia
Orchades infula:
OrmUS Rcanumo
Oueryfiel
p
1 apiaC Tcrritorium
Peru
Podolia
Pomerania
R
RhoduS Infula
Rhutenia
Romania
s •
Samogithia
Stiria
Suedia
Sumatra
T
Traiecflcnfe Territor.
Twendt
V
Valkenburgenfe Territ
Voithlandc
Volhinia
VVmdifchlandc
z
Zeilan infula
fol. 40
fol. 45
fol. 48
foI.2
fol. 6
fol. 50
fol. 15
fol.
3 3
fol. z
fol. 44
foL 21
fol. 52
foL 44
fol. 40
foL 44
foL27
fol. 45
fol. 48
foL 19
foL 15
fol. 15
fol. 23
foL 44
foL 4»
foL 48
. _™i
A viij
ORBIS TERRARV M.
HyE C TA B V L A comprxhendit, Sc exhibet totius terrarum &c circumambientis Oce-
ani effigiem
;
quem vniuerlum terrarum Orbem Veteres (cjuibus nouus nempe Orbis
nondum innotuerat) in tres partcs diuifere: in AFricam fcilicet, liuropam ,6: AllamiSed
inuenta America,eam proquartaparte noftra aftasadiecif.quintamque expedatfub Mcri-
dionali cardine iacentem. Gerardus MercatorGeographorum noftri temporis corypha^us,
in fuanunquam fatislaudata Vniuerfali TabulahiuicOrbem terrarum in tresContinentes
diftinguit: primam vocat eam,quam Vcteresdiximus in trespartitas fui(re,&: vndehuma-
numgenusoriginem fumpfiffeex facris litterisconftat: fecundam,quam hodie Americam
vel Indiam Occidenralem vocamus: tertiam dicit terram Aullralcm^quam nonnulli MageU
lanicam nuncupant,paucis hactenus httoribus dete<5tam. HuncOrbcm continerc in cir-
cuitu
,
quo maxime patet , milliaria Germanica 5400 , fiue Itahca 1 1 600 , antiquitas docuic,
idemque recentioraffcrit ajtas. Jtque hce tot porttones terrde,{\[.?\\n.'\n fccundo Naturae li-
bro inquit ) imo yfero^ V^ plures tradidere ^mundi punBus (neque enim efi aliud terra in Vniuer/o) Ihxc
efl materia gloriie noflrde, h^ec fedes : hic Iwnores
^erimus^ hic exercemus impena^^ hic opes cupimut^
hic tumultuatur humanum genus^ hic wftaiiramus bella etiam ciuilia^j mutui^que c^edibu^ laxiorem fa»
cimu6 terram . Et Vt publicos gentium furores tranfiam , h^c m qua conterminos pellimu^^ furtoque Vi-
cini celjntem noflro folo ajfodimuSjVt qui Lti/?ime rura metatus fuent , vltraqiie fines exegent accolof^
quota terrarum parte gaudeat ? Velcum ad menfuram auariti^ fu^ propagauerit^ quam tandem por^
ttonem eius defunBus obtineat. Hadlenus ille.
HuiusTerrae,Oceanique fitum,Regionum difpofitioncm,finuumque anfra(5lus, gcntiumqj
mores, & quicquid cognitionc in iis ac fcitu dignum videbatur, defcribere aggreffi iunc
cx Vetcribus
Ptolemaevs ALEXANDRINVS;
c. PLiNivs sECVNDVS.5.4.5.(J.lib.Natural.
hiftoriat •,
AKisTOTELES DE MVNDO,ad Alcxand.
STRABO .xvij. Iibrisi
SOLINVS POLYHISTORJ
POMPONlVS MELA ;
DiONYSivs APHERj&cius ComcntaloP
EVSTATHlVSi
APVLElvs, in libellodemundo-,
DiODORVS sicvLvs,libris.5,priorib.Bib-
liotbccaf,
MARTIANVS CAPELLA;
J>AVLVS OROSivs.in frontc fuaE hiftorix j
BE ROSVS deraiplit OrbisAntiquitates ;
AN rOMNVS AVGVSTVS (fi VCFUS cft tltulus)
Itincranaj
STEPHANVS, cius Vrbes \
ViBivs. SECtytSTER, ordinc Alpbabetico,
eius Flumina, Fontes, Paludcs,Nc-
mora, Montes,Gcntc5.
ExRecentioribus,
RaPHAEL VOLATERRANVS;
ARiLFEDEA iSMAt L, lingua Aiabica \
lOANNtS HONTERVS-,
SEBASTIANVS MVNSTERVS;
AN lONiNvs Ardiicp.rlorcntinus,in opcrc
hil^oricoTituio. i.Cap.j,
DOMINICVS NIGERi
ioannes AVENTrNVS.Boiorum Ann libro.i.
JOANNES CAMF.RS.in Solinumj
GIORGIVS RYTHAlMERVSj
lOACHIMVS VAUJANVSj
PETRvs lOANNHS OLiVARivs in Mclam i
LAVKENTIVS CORVINVS NOVOf.
ANIONIVS VtRUNENSlSj
cvALTERVS LVDOvicvs , in Spcculo Orbis
}
ISIDORVS Hls;PALENSISj
MICHAEL VILLANOVANVSjin PtoJemjEnm-,
ZACHARIAS LILIVS VICENT. dc SitU OrblSj
ALEXANDER CITOLINVS , \U Tipocolinta-,
VJNCtNTivs GALLVS,in Spccuio hiftoruli
lib.lecur.do
;
CVILIELMVS POSTELLVS',
HARIMANNVS SCHEVDEL in calcc Chronici
chronicorum
j
lOANNES MANDtVILlVS,& ciuSCOmCS
ODERICVS .i Foro lulij;
GAVDENiiVS MERVLA.Iib.j.MemorabJliumj
rRANCiscvs MONACHi , in Epifiola ad Ar-
chicp.Panorm.
ANTONIVS PlNEiVS,Gallicalinguadercrip(tt
& iconibus cxhibuit quampliirimas fsii titu-
lus habct ) tam Europ.T,quani Africx, Afiae,
& Noui Orbis l\egionum,Vrbiuin,Opido-
rumqucTabulas
j
IVLIVS BAi. LiNVS,celebrium totius Orbis Vr-
bium lconcs edidit.cumcorundembrcuihi-
ftorica enarratione,ltalica linwua;
BENEDICIVS BORDONIVS,tOtIUS Otbis In-
VVOLtGANGVS LAZIVS,& (liilasj
lOHANNts GoROP. BLCANVS, cJus gentium
Onginc«,& .Mi^rationcsj
PETRVS APiANVS, &
BARfri. AMA.Niivs,eiusInlcript.antiquas;
lOANShS BoHLM\S,Si ALEX-^NDER SARDVS,
omfiiiini C!Usgcntium,populoium^uc luo-
res Scruus.
I
TTPVS ORBIS TERRARy
'^
NOVVS ORBIS^
X Otum hoc Hemifpliierium (cjuod America,atque ob immenfam fiiam amplitu-
dinem,Novvs Orbis hodievocatur) vetcribusincognitum manlide vfciuc adan-
num aChrifto nato.M .cccc.xcn .quo primum ChriftoFero CokimboGenuenfc
detedum fuit^humanaeadmirarionismodumexcedere videtur. Confiderata namqj
cijm antiquorum in defcribendo cerrarumOrbe diligencia^&amplifllmorum hii-
periorum ad perquirendas Regiones commodicace, opporcunitateque ; cum humani
generisdira atque inlaciabili auro acque argcnco inhiance cupidine, nihil non cen-
lance ,qu6 iis pociacur quibus ha; Regioncs incrcdibili copia abundanc, cam diu po-
tuifle noftroOrbil3Cere,non iemel miraci fuimus. Sunc,qui hancContinentcm a
Platone fub nomine Atlantis delcripcam opinencur ; Inquicquc Marinxus Siculus
in Chronico fuo Hiipaniaj,hicnummum anciquum Augufti Cariaris effigie inlT^^ni-
tum,in aurifodinis inuencum e(re,miirumquc in rci veritacem ibmmoPoncifici,
perD.IoannemRufum,ArchiepifcopumConrentinum. NonnulliSenecam Poccico
iaftropercicum,prasfagiifie huius inuencionem,hifce fatidicis verfibus,opinancur;
Venknt annis Tateat tellnSjTyphliijue nouos
S^cuLi fertSj cjuibus Oceanus Vetegat Orbes^
Vincula rerum laxet <ijr ingens ISlecfit terrts Vltima Th)lc^,
Quemadmodum&illud SibyllasCarmen ,quod lacobus Nauarchus inuencum
fcribic Anno.M.ccccc.v. in calce Lunas promoncorij (Rochan de Sinna vulgodi-
d;um)ad liccus Oceani,quadraco columnx iniculpcum ; regnance limanucle Luii-
tanorum rege : Voluenturfaxa lltteris^ ordme reFi^s,
Cum Videa^s Occidensflrientis opes.
GangeSjhidwsfl^aguSj erit mirahile Vifuf
Merces commutahitjua^ Vterquejthi .
Tota hxc Orbis pars hodie circumnauigata eft, prxter eum tracf^um qui Scptcncrio-
ncm afpicic , cuius lictora nondum perluftraca iunc. A Sepcentrione in Meridiem de-
fcendic iub forma duarum Peninfularum, qux cenui Ifthmo difccrnuncur. Ea Pcnin-
fulaqux Sepcencrionalior cft, Nouam Hilpaniam,Mexicanam Piouinciam,Terram
Floridam , &: Tcrram nouam comprxhendit . Meridionalior vero ( quar Tcrra firma
Hifpanisvocatur)Peruuiam,Biefiliamque concinec. Q£arumomnium Regionum
cognicionem legere poteft Gcographiac ftudiofus apud Leuinum Apollonium ;Pe-
trum MartyrcmMediolanenfem ;MaximilianumTranftyiuanum,qui Lacina lin-
guadciis fcripierunc. Plura non negligendaeriam videre func incerleluicarum cpi-
iiolas. Promicrit&PoftellusCommencaria rerum Atlanricarum.
Hi (equcnces ex profciTo de ea fcripierunt : fed vernacula lingua omnes,qux vtpluri*
mum Hifpanica eft j fed Italica interpretari magna ex parte eriam extant
.
1
rETRVS CIECVS LEGIONENSIS, FRATER MARCVS NIZZENSIS
GONSALVS FERNANDVS OVIEDVS, FERNANDVS ALARCHONIVS.
FERNANDVS CORTESIVS, FRANCISCVS XERESIVS,
PETRVS ALVARADVS, . lOANNES VERAZZANVS,
DIEGVS GODOYVS, AMERICVS VESPVCIVS,
ALVARES NVNNIVS, FRANCISCVS LOPES DE GOMARA,
NVNNIVS GVSMANNVS, HIERONYMVS BENZON IVS,Italic^^
FRANCISCVS VLLAVS,
'
lACOBVS CARTIER,&
FRANCISCVS VASQVES, ANDREAS THEVETVS^Gallic^fcripfTr,
ANTONIVS MENDOZA, lOANNES STADEN SES Germanice.
A S I A.
jTi. S IA diufditur ab EuropaTanai fluuio , 6c linca ab eius fontibus
tradta ad Granduicuni Oceani Scptentrionalis Sinum : ab Africave-
r6,Ifl:hmo,qui eft inter mare Meditcrrancum (3c Sinum Arabicuin:ce'
teraOceanus dc Maria ambiunt. Hanc veteres multifariam diuifcre
:
hodie vcro eam in quinque partcs,fecundum eius Imperia quibus ad^
miniftratur, nobis non inepte diuidi pofle videtur. Cuius prima pars,
c[uajEuropaecontiguaeft,6cMagnoDuci lVIofcouiseparet,MariGla^
ciali , Obij fluuio, Kytaia lacu, 6c linea indc duda ad Cafpium mare,
Ifthmoc[ue,qui inter hoc Mare 6cPontum Euxinum eft,terminabitur.
Secunda erit, quae Magno ChamoTartarorum Imperatori obedit;
cuius fines a Meridic , funt Marc Cafpium , laxartes fluuius, Imaus
mons ; ab Ortu & Septentrione Occanus : ab Occidente,iam diclum
Ducis Mofcouise Rcgnum.Tertiam partcm Ottomannorum profapia
occupat, continetque quicquid terrarum eft intra Pontum Euxinum,
Mare ^gasum,(nunc Archipelagus di(5lum)Mediterraneumque,^^
gyptum,Sinum Arabicum. Pcrlicumque,Tigri fluuio, Mari Cafpio,
^ Ifthmo,qui inter hoc,(3c Poncum Euxinum vid^re eft, Sub quarta
Rcgnum Pcrfi^ie, quod hodie a Sophis gubernatur,compraEhendetur;
habet Ottomannos (quibulcum continuum fcre bcllum gerit) ab Oc-
cidentc; Magni Chami Rcgnum a Septentrione -, 6c in Orientem fer^
me ad Indum fluuium cxtcnditur : a Meridie vcro mari quod hodie
Indicum,olimRubrum appcllabatur,alluitur. Qjiintapars cetcrum
obtinebit,quodlndiasnunc,vti&olim,nuncupant;quacnon ab vno
folo,vt ali2e,fed pluribus R cgulis (nam quaElibet illius Rcgio proprium
fcrc habet Principem,quorum nonnulli etiam Magno Chamo ve(fli^
gales funt) moderatur. Sed neque hoc prastereundum, quod loca ma-
ritima,quaE funt a Sinu Arabico ad Promontorium vfque vulgo Cabo
de Lampo di(5lum,(quod vides ad 30 gradum latitudinisBorcalis)ferc
omnia Lufitanus poffidct,aut fibi tributaria fccit. Hanc Afiam Stra-
bo fcx,ab vndecimo incipiendo,libris perfcquitur. Ptolemasus eam
tribus y quinto,fexto 6c fcptimo, libris defcripfit i item duodecim tabu^
lis; tribuitque illi quadraginta Prouincias. Ex neotericis ncmo eam
in vniucrfum fingulatim dcfcripfit . M. Paulus Vcnetus, Ludouicus
Vartomannus,(5c loanncs Mandeuilius (kd fabulis refertus hic} tan^
tum ,quantum eiusregiones pcrluftrantcs in ea dignum fcituco-
gnoucrunt,literis mandarunt.Vidc ctiam lacobi Nauarchi lefui-
tx cpiftolam . Nos quoquc eius defcriptionem in maiori
Tabula ante tres Annos edidimus.
•
3
'±' iM^y eflc £c^JicCnu-. ^°\^R5ARETH
0e/ertimjL N^ <I)efermm\ jna„sAMay
Jtachtt
(
Caracaratm
('TficjsUcyvs OcjaC<T.m.TA'B.o
'^r^^^p'tSb./^^'?^^:^f^f^-^^'i^^ -^ ^^
o
/
/
,' Santm-^
i»
'Pancnt
^'"•/Aj-..^
^S JT
, i»i.-JAi Sarubum ^CK..^J. Jf ^««:..l!iM»».- '^ rnj™™ „ , -
<;*
^
^ f^tUucuna
^ »
;5l ^^fr)L7jacotora alim
H^^I^\^i^curuiJa /
1
#^^\ I N /d I A, olim
•^^ >^uirL—>m# B^
'SalfU:
ASIAE NOVA
DE^CRIPTIOl
_£),. Oual
- '".' peneu -,^
* qulquc ^
•pJt.nrd
wjt iimr r
.C7
@
ENSV
LA S.Jlpcl:
C?
f^^^cr Comjiajnos
a.
LAVKENTirjfe^ J7«ip<,„yo
'TJan ^'<i
<^J-
^£ ^V
i
"~ ^jt r '1 » al Ctpru^bit ^A _
rnCmaem J^^caka.: ^ \ ^v^ Rw'«'^.affT^'"''2«/
-'H^^l.i^' -^ '^^rr- *l^' >^.l I >WHd,nllM/ \:M.pmyrrua 'Sainmr Mn
j.S5p-^,.r^ """^'"V^'acoit4n^i.^ ~;:^~~..^^Cab^ j^'^/A f^(t.<;lg^!)^Ssr^—^%>«^ iLrzprjt.i IJ V-ira^i,^^L. , sS^^U-t-i%J\J^ALai.j~^^^:g^ ^^S-"-' \ ^^«ir^a ^^Cr^/."»- _-,^^^^^^^
.?.•« »*.C*i^/V ' ^tir '^^''''^\P'Scierm, ,i^^Al,\C'mmJ^m.rj \r,hU, ^^i^ATTCINCUl
rw^„- OK^s£
'^'.'^.....̂ ^T ly^^ k/ l^ V^ /LP-r " ^^''"''*'
Tmacn\ oTv^*^
I lil 'illil»' ^jj I (^? ^^V-\W^^<^ / J W^
^S^.<gl^. ,^,j-=^'W^.''ii^Jl?»^ fe__J^^''.!^-#3Ml^''^
CAAIP^
^C
-f^o
A F R I C A*
TJTANC veteres mulriFariamdiuireriintiliodie eamin quaruordiflinguunt partcsj
^ -^ Barbariam , Numidiam , Libyam , & Nigritarum terram . BARBARIAM,
cjuam mcliorem cenlent, Mari Atlantico,& Meditcrraneo ; Atlante monte, &c Barcha
Rtgionc contermina -^gypti circumfcribunt. N V M 1 D I A,qux illis Biledul^e-
rid dicirur , Sc dadylos producit , vnde Arabibus non alio nominc quam Dad:ylife-
ra Regio nominatur, Atlantico Mari ab Occidente terminatur;6<: Atlante montei
Septentrione : Orientem verfus excurrit ad Eloacat Vrbem ab/Egypto ccntum mi-
liaribusdillnntcm . Libya? dercrtaarenoiailli aMcridie funt. L l B YA vcro tertia
pars,Arabicalingua Sarra appdhwr
;
qux vox idcm cjuod defertum fignihcat,aNilo
ad Orientem Solem principium habet,indcque ad Mare Atlanticum verius Occi-
dentcm pergit: Numidia illi Septentrionalis ell:in McridieNigritis ic iungit. Se-
quitiirc:|uartapars,quamN I G RI T A RVM terram voant,nomineautab Inco^
lis,qui nigro colore alticiuntur, fiuca Humine Nigro, qui hanc Rcgionem iambir,
iumpto : Hxc habet a Septcntrionc Libyam ; a Mcridie Oceanum /Lthiopicum : ab
Occidcnte Gualatie,&abOrientc GoagxRcgnum. Aduertcndum,qu6d hoc mo-
dovniueriam Africam Mari Mediterraneo, Atlantico,y£thiopico, &:Ni!o flumiac
conllringiint
j
vnde &/Egyptus & iEthiopia, Afi^e afcribuntur. Nobis tamcn cum
Ptolemarapotius mari Mediterraneo & Oceano, qu.im fliuiio circumfcribi oporterc
iudicamus,habebitque Pcninfula? formam,lfl:hmo,qui ed interMarc Meditcrra-
neum, & Sinum Arabicum Afiac iund:am . Huius pars Meridioiaiis vcteribus inco-
gnitapermanfit,vfqucadannum .m.cccc .xcvii .quo VafcodcGama primusPro»
montorium Bonx Ipci praftergrcifus, Africa circumnauigata ad Calccutium peruenit.
Harc pars .i Perfis Arabibusque Zanzibar dicitur . Ad didhim Promontorium Bonx
fpei incola^funtnigcrrimi ^quod mi.iime taccndum duximus ;quiacaufam nigredi-
ris,calorcm propinquitatemque Solis omneseikopinentur,atque hic non magis
Sol torreat,quam ad Frctum Magellanicum (fi c^Ii rcfpectu loci calorcm metiri ve-
limus ) vbi tamcn candidifiimi cfle pcrhibcntur : Qu^od fi hanc nigrcdinem Solis
aduftioni tribuercveIimus,videndum,vndeHifpanis,Italisquc,illecorporumcandor:
cum aeque diflent ab /Equinodiali cum didis Bonx ipci incolis ; hi icilicet verius Au-
ftrum, illi vcro veifiis Boream . Qui fub Prcsbytcro loanne dcgunt, fubfufci funt; in
Zeylan &: Malabar habitantes nigerrimi cxiflunt,fub vna eadcmquc ab ^quatorc di-
llantia, codcmquc c<rli parallclo. Scdhocmirari magisquis poilit,in tota America
nuiquam nigros inucniri,pixtcrpaucosin loco ^.^rfc^ illisdid^o. Qux ergohuius
coloris caufa efficiens , an cscli aut terrae ariditas? aut fortafle ibli qu.rdam incog-
nita proprietas.^ an iplbrum hominum qu^edam naturx innata ratio?aut omnia?
Scd ha:c arcanorum naturie indagatoribus confideranda rclinquimus. H«ec Rcgio
Cr.ecis Libya dicitur; Latinis Africa^quod frigoris rigiditate careat : aut( fi lofcpho
credimus ) ab Afro quodam cx Abrahx poftcris. Aliam nominis rationcm habes
apud loanncm Lconem. Apud vctcrcs ncmo hanc Regionem figillatim dcfcripfit.
Scd de ea vide Hannonis Africx circumnauigationcm apud Arrianum ; & lamboli,
apud Diodorum Siculum. Ex reccntioribus conililc Aloyfium Cadamoftumj
Vaiaim de Gama ; Francifcum Aluares, qui /Ethiopiam perluftrauit ; Sed
omnium accuratilfime eam defcripfit loanncs Leo. Promittit&:
loannes Barrius Africx volumcn . Dc Nilo fiumine totius
Orbis terrarum maximo, habes littcras loan.
Baptiftas Rhamufij, & Hicronymi
Fracaftorij
.
4
''•:''emi'Pii:ulcnhi
Oc y s,
/ F^t^wr
'
'
'
'
" •
-1 1 ...... ' I J'M I ""
r vardos ^
fl^
MkGualata </ ,. ' _
GTGIL^TA jAP^*
'ge^rid.^'
J ^'P vT^^ «-^
^qaJ^j^
_ tcmo ifost'
T.-aopa
\pr.dt.i
jVl 6 () f 'J1 E K' J< .A \' E VM
.
^OILIA
j^amalca
.J^MjJit-olT
^9
.^Q^
9 'H.
d*^"^- Syrtu!-
fijmr %^
imyutilk. lil^^y SirJm
-^fy^
^MeJinarabalfi
iflinhut
Satta
Z^: \0hmis'
i£:
BELLO
Gheogan
JnJa .^KarS^ltf^fi^
»^i
Suatt^ant ^hitam: far tem: C^,
Soixs
r:^
C-'JL 0X0 .
-
,
Gvbfi
butum; hac ttm: (- , iSaLsfc. \ GAiyso. .,
Amaztn ji^ttvix ^"^"^"^JWaxttm. ^, __ Mi
^tmtarea
--v^^^
C.Sierra LiatiaA
SS^ SJLO'.!/^ j^lekgete ll>ari/e^
'-'
' \»y *"
^-^ ^i
S.Taulo
'''«•
O'' C'tnmrns
f
\r%ielrrin:v^
A£i :octijli.75 crBLcyLy5.
.
^jmfil CtJce.
S-.ltat/x.
^\ <l\
"'"7, ^p^sssrfi^-—~
cflSB^^ B.L.WTT.
.: yvi''^*^"'^-
Lii'/u iunj j
^
u
afmtl
t
s
'''^W^'*'
ilfc.C«m« S-Mihet
Temei.
Ceme:
niot
amtimf
Zeila.i
Zachct i^%^?hifjt'
JTetln
QYE. I flOTlAy
-ti GOrAJtlE.
fr^
^
pp:
&T' f^iiTk^ Cemen
j^yf .Amhianj ^C^ 7^ ^^fontbaxai
"SiaraL r^ana -«fr. .I&^l^" C-Jaluaa
r\ jT r "^^^ CEMEn. JamolaAGAG.\ ^?^ y ''Wl^SGortye\J^a'mj^M^r:SINV3 BAJ!-3A;/
aqatm * y^<M. 7 %#i «l is-Tlal^elt^^f^-f.R. ICYS, qui et jjjie:/
ooa \ nitara fmK^-t^i^^i^OA.mm':/.:^-:,^ ' /
^A-r^A. I ^^AA. r r ^/ i-tf—-^^'1 ^K:.i -'SkAiLirnJ. aiifj
T£S. /- - --'^l-^yj Stfaaal^mi^^.^.^^^^.-/-——
-J—f^katA ,̂
' '3"^Lw,i! y' -^ ^
^^f Isolas tnu hitllj Vafco
; / JeAcwia
Ttal: S-Franc^ca
C
/5£
''^.4h'ca!o.
S.Vu$-l._
JI..JeSUt^^^
.s.i^'
f^dtfi,
tfjy»
'"^; '^' Uurimdad
A
M ^
'/'Ul T/- v?^
\ifi^-Je a
hS CiUitliv
ladrijo".
A F R I ^
CAE TA
B VLA
N O VA'
cdtA \ ylcamur.^^f ^^?^
falhui'ast^ ^lCaitJ -^S^JJ, \
Deferta
^^^^'JeUn-a.
-JrtatjTwtis
dkrii/f^ S.Sjtirito ..
''s/rlln^
Seinlii
iiji'^
/'~tf^c iiifulii ab/mcohs Muiiya/cir
ah 'Htipatm s/Laurentij, flim CiCe:
nuthiat Ttol/Cemc farte Tlin
liicitiir^
'
^."tij .ircffS
'"•f ZA2V zi:'
cMg^^ BAR Hfcvm-,
Cje Us ^W^^-ZiJhcf meri&ma&
TTi.oricv
CJiaia Je fa*
-s^
10 de la pja / t^ irjtnt . f' ii
C Slanto a.
JJO j<ro\
Wila Je^Ih/ta a^''
'
'^ft Je g.>n^ah
i-°
{'^M^arivzo^
C A ^i'nru\
fuiixos <.k )\'azm'ct
i/af-iii
WVfififr if^S
^
C'i^f^^i,
'£CVPRICORIvri./
J^.iietla voJti^ ]
^S-y,
° tianu
.Jieocos j6dir*^3^* ^ ^.
iS lom^ ,p^ cyflilS.
1 «.- ^.V.^spf^
Cgrtatj!ai ^,
-^
Cameca \
'ule J , ms^^f^
6oj SO,
rj^
i
E V R O P A
JlIV RO P A vnde hoc nomen acccperit, neque quis nominis Audof
cxtiterit,ab aliquo mortalium compertum eft^nifi quoJ dicimus ab Eu-
ropaTyria nomcn accepifle Regionem,inquitHerodotus libro quarto.
Hanc Plinius altriceni vicfloris omnium gentium populi,terrarumquc
pulcherrimam nominat. AUxdcAfncx aliquando non magiiitudme,
fedvirtutecomparatam.CertumeftjeamjCumhabitaurilmafit^gentium
frequentia non multo alterutra inferiorem eirc. Huius latus Scptentri-
onalior & OccidentaIior,Occano alluitur ; Meridionale,mari Mcdi-
terraneo ab Africa feiungitur. Deinde Orientem verfus mari ^^Egaeo
(nunCjArchipelago) Ponto Euxino, (hodie,mare Maggiore ) Palude
Meotide ( hodie,mare delle Zabacche )Tanaj fiuuio, (\ ulgo Don,) &C
Ifthmo
,
qui eft ab eius fontibus, recfta ad Septentrionem ab Afia diri-
mitur,Glareano tefte. Habetque hoc modo PeninfuLc effigiem,vti ipfa
in Tabula videre licet. Huius caput R oma,olim totius Orbis domitrix,
Habet hxc noftraEuropa,praster Romanum Imperium toto terra-
rumOrbe reuerendum,vltra viginti od:o,fi quatuordecim,qUa& Dami-
anus aGoes in fola Hifpania numerat,adiunxeris, in vniuerdim Regna,
Chriftiana Religionc imbuta : vnde huius Regionis dignitatem aefti-
mare liceat. Regio vltra modum fertilis, naturalem temperiem,cX'
lumque fatis clemens habens. Frugum omnigenum ,vini ,6c arborum
Gopia nullis pofthabenda, fed optimis Regionibus comparanda eft:
ddeo amocna, cultiffimisque Vrbibus
,
pagis, & vicis exornata,vt po-
pulorum,gentiumque virtutc aliis terrae partibus, 6c fi forma minor^
tamen praeftantior habetur,atque femper habita fuit. Ab omnibus prif-*
cisScriptoribus,cum ob jVJacedonum Imperium, tum ob Romano.
rum potentiam maxime celebrata. Eius laudes apud Strabonem vi>dere licet, qui eam libro tertio , feptemque fequentibus libris elegan^
tiffime defcribit. Vide etiam ceteros veteres-Geographos. Ex recen>
tioribus eam inter cetera defcribere conati funt, Volaterranusi Scb^
Munfterusj DominicusNiger; Georgius Rithaymerus, in fuis Geo>
graphiis . Sed peculiariter eam defcripferunt Pius. 1 1 *; Chnftopho-
rus,& Ancelmus Cell^e •
Multa per vniuerfam ferc Europafii Itfnerariajocorumque diftanriis
annotatisjlitteris mandarunt,Cherubinus StellaTohannes
Herbaceusj (3cGeorgius Meyerus. Idem Guilielmus
Gratarolus fecit in calce libri, qui infci ibitur
De Regimine iter agentium <
5
•"' "Um "" - •" 1E53
A N G L I A-
B R I T A N N [ A omnis
,
qux hodie Anglia & Scotia duplici nomine appcllatur, & diid
regna in fe concinet, totius noftri Orbis Infula maxima eft ; Occano, mari Germanico 6c
Gallico ambitur. Cuius pars maxima, & Auftralior, nunc Anglia, ab Anglis cjui eam oc-
cupauerunt vocata,proprium habet Regem,& in trigintadiuilaeft Conuentus,c]uos Co-
mitatus vocant. Hi Comitatus in feptemdecim diuiii funt Pontificales lurifdidtiones,
'C]uasGr.ycidicuntDioeceres. Hxcautem AngliaabOrtu & Auftro terminaturOceano;
abOccalu Solis Wallia&Cornubiar finibus;a Septentrione Tucda flumen eft,c|uoddif-
cnminat cam aScotis. Terra eft frugiFera,pecore maxime abundans:qu6 fit,vt incol.r
quafi plures pecuarij quam aratores fint
;
quod magis ferme pabulo c]u<\m aruo colcndo
Itudeant
; fic vt tertia propemodum terra? pars tantum pecori reliv5la fit inculci. Regio eft
quocunq; anni cempore ccmperati{fima,atc|ue cajli nulla grauitas,ade6 vt rari fint morbi,
&:indeminorMedicinxvfus,quamalibi.Tcrra!motus hic fere nunquam . Fulmina ad-
modum rara. Solum cftfixcundum. Sed vinum telkis non gignit.Pro vino cerciiifiain
vlueft. Collespan]mmuIti,nuIIisarboribusconfiti,nequeaquarum fontibusirrigui,qui
herbamtcnuirfimamatquebreuifiimamproducunt,quctamenouibusabundcpabulum
fuppeditat; pereosoiiium greges candidifiimi vagantur
;
qux,fiueca:li ,feu bonitate ter-
raj,molIia,& longe omnium aliarum Regionii tenuilllma fcrunt vellera . Hoc vellus vere
aureum cft,in quopotifinnuminfulanorum diuiti.r confiftunt: nam magnaauri &:ar-
genti copia .1 negociatoribus eiufmodi imprimis coemendas mercis gratia,in Infulam
qucrannis vndiqueapportatur. Cancs pr.€ftantiffimoshabet. Pilciumomnis generisco-
pia redundat. Oftrea nonalibi delicatiora,nec plura. Fert aurum,argentum,ftannum,
plumbum ; &. fcrrum, ied eius exigua copia
.
S C O T I A.
O C O T I A reliquam Infiil.r partcm fibi vendicat
;
quar paffim Pcrtus habec tutos,&:acJl-
tus marinis aquis peruios : Item lacus, paludes, fluuios longe plenifllmos pifcibus . Lin-
guam habent cum Angliscommunem. Ec cum rar.t!hic filua-^ignem fnciunt ex nigro
<:arbone,qiiem ex tcrra effodiunt. Difterunt ab Anglis, Legibus &c laftitutis : quia^ifti
Ciuilc ius vfurpant, illi vero municipale cancum habenc.
H I B E R N I A«
Jrl I B E RNI A Britannix Inful.r abOccidentali parte vicina, c.rlo & folo non multum
differr,nifi qu6d montofior eft,&:aquisabundantior, quippc qu.e in a-ditilTlmis etiam
montibuspaffimpaludes &ft.ignahabet. Vrbs Dublinum totius Inful.x caput. Pars In-
fulx Orientalis qu.i? Angliam refpicit,eidcm Regno paret :reliqua paj-s, qu.r occidentalem
fpedat , tota fylueftris eft incultaqiic,&: a pluribus Regulii polfidecur. HcCC fcre delibaui-
mus ex Polidoro Virgilio, qui fufifllme,dodiffimequc hasBritannicas Infulas defcripfit»
Idem Paulus louius ; loannes MaiorScotus ; Robertus C(]enalis,Periochc.2.de re Gallica;
GregoriusLiIius;SyluefterGyraldusCambrenfis;GuiIicImusParadinus;Ant.SabeIlicuSi
Enn.jo.lib 5;BedaPresbyter;F.ft &fragmentumHiftorixBritannica:Humfredi Lhuyd
apud nos^in quo hanclnfiilam Britannicam(quac Angliam (ScScotiam hodic continct)
tam fingulari diligentiadclcribit,vtomnes ceteros fcriptores hallucinafle in eadefcriben*
davideantur. Deveterum Britannorum moribus 5clegibus lcripiitComentarium Da*
niclRogeriuscognatusnoftcr,fed nondumedidic;Vtantiquiorcs,vri C.rlarcm,Tacitum,
& ceteros fileam . Scotiam feorfim deicripfit Hedor Boethus magno volumine»
De M o N A Druidum Infula, antiquitati fux rcftituta, habes in cake
huius hbri, Humfredi Lhuyd do^aiffimam Epiftolam
.
mkm.'ir.^ V V .x.na,i—3:^3; to);- -jt.x^.^ng-—ic:fCT-° \..i.Mv-' rr^
^wc^ x^<^:^^^:^y,(^)C ^jc)L,. A-yyy- t.;y,y.Y^ V jiZrr: ^.^yji &tJt 'Hk.rf lAAA J^jar
,:>
iil ISTAKIA Stmboni corio bubulo humiprotenfo comparatur.Ea pelagotfndique
cingitur^ nijiquaparte Tyren^i montis obtectu a (jalliis dtuiclitur. Habet Htjjfania
ab Ortu^montem T^jrenceum: qui a Feneris Templo fiue ^Promontorio exortus^pro^
pe IUiberos ( Colibre hodi(LS) tn OceanumprocurrttTiritanntcuni-j^ atque hacparte
maximc angu/la efi ; adeo yt ego^ dum pcr Cantahriam tterfacerem {tnquit Vafeus)
tn Monte 'Diui Adrtani^ mjifefelltt aJJ?eclus^ ytrumque mare me yidtjje memine-
rim-jj Oceanum yidelicet , cui eramus proximi : atquc eminus^ quantum oculorum
^proJpeBus ferre poterat^Medtterranet maris albicantcsJluUus , J Septentrione aw^
tem clauditur Oceano Cantabrico ; ab Occaju mari Occtduo ; a Mertdte Freto Her^
culeOy (jT mari TialeartcofDiutdttur yero Hijpania in tres Trouincias-^ H^ttcam^
Lujitaniam (jr Tarraconenfem-^, ^Mica a Septentrione claudttur (t/fnajluuio ; ak
•OcCaJu habet eam aJtlanttct Oceani partem-j, qua: eft inter ojlium Jna (sr Fre^
tum Herculeum-j ; a Aicridte-^ mare 'Balearicumj quodeji inter Fretum Hercu^
Jeum^<(^ Chartdamipromontorium , quod yulgo appellari dicunt Cabo de (jata^^
^Ab Ortente terminatur Itnea ducla ab hoc Tromontorio per Cajlulonem adAnam
fuuiurfi-},T)iBa eft Ha^tica a B^tiJIuuio mcmorabilt^qui Trouinciam totam inter^
fecat : qui ortus injaltu Tjgen/t^ decurrit tn Oceanum Atlanttcum : atque hodte tfo^
ratur yocabulo Arabico Quadalquibtr, quodfonat^Fluuium magnum-j, Hac T^ro^
uincia pojlerius a Vandalts habttatorthus Vandaltcia dtBa^y hodie quoque corrupto
yocabulo ^ndalufia dtcttur. Lujttania habet a Septentrione T)uriumfuuium^^
ab o/lio ipfuSj^fque adpontem, qui ejl contra Septtmancas: ab Occafu eam Atlan^
tici Oceant partemyqu^ eft interoftta (tAn^ O^Durijfuuij: a Meridte B^ticam:
•ab Ortente tcrmtnatura Tarraconenfi^ Itnea duBa ab Oretania yeteri^lpfque adpon
tem, qui habet e regione Septimancas, Lu/ttania habet nomen a Lufo Liberi l^a^
trisfilio, (t Lyfa etujdem Ltberifocio^cum Lufo 'ISacchante^iynde nunc^a Lufo^
Ltjttania-nunca Ljfa^LjJitania dicitM\%eliqua Htjpani^ parspertinet adTar
raconenfem Trouinciam , qu^a Tarracone Ctmtate nomen accepit, eius Trouinci^
AAetropoli, Ctuitate ad excipiendas Trincipum peregrinationes^yt inquit Strabo,
€grc(rie nato-j : (s^ in qua Imperatores lurtfdtBionem agitabant. CompleBitur hac
^J^egto Murci^e T(^gnum-jy (^ Vakntice^ O^ (lAragonum cum Cathalqnia—>,CafteU
lam Veterem^ ^h^amrne 'B^gnumfPortugalliam InteramnemfjaUcti^^gnumy
^Jlurtas, totam Cantahrtam^. Hac Vafeus infuo Chronico HtJJ^ant^^apud quem
plura^ . Vide (s* Marineum Siculum^ Marium (tAretium^ Tjamiantm a (Joes-
Francifcum Taraffam, Et quos idem Vafeus in eodem Chronico Cap,^. Hijpani^e
fcrtptores recitat. Exyeteribus quoque confuIendtfiintC^far,StrabOj(jrcetert^quos
Damianus a (joes in ltbello,Hifpanta infcripto^indtcatMxtat (srlibcllus
Viatortus Alonfi de Menefes Hifpamcefcriptus^ continens
totitisfere Hijpani^ itinerarto-j, in qmbus etiam
dijlantias locorum annotamt.
7
Scvthiiiitn
pn»u
.
j£-!Zkj -^~^45^^£l^Ei£^^3-^
i^\ 'S\
^\.~
C A "K T A^ T\T C V S O C Z A ^ T 5- 17 T C ^SJ.mn Je Iitz.
-^ iS-Jue Jf pt
l^S
>.J8
i^' „
o i-
r " " w
-y'.
r,
HH
jE >"w ^i;: IH
^oi:: ^
-j -i
jf
'^-/CMCiV,^
Matjeim
^«Bflt
GAi,i.rcy .11
3t .t RJl^
1:^.^
TIWEJO
A.;*.
fBmonaS^
ji^. JcjrumTti
YS,>rt,>Km
4'";^ ''•""^/ita.'^, •^'i":»:'.-"
lA.
r/iir^j LahuiJ.il^''^
Cjt,.jjj
^4 SSffm,in
I
./,,t„; iie.itiSLY'1'.vtcrfim ^
,
.-%.• i/;^s!».„>.A'e-''>'«J'*'
Jurt>Ri\oo.
PoffHffs
'^^"^fi^^^sisfte
!>-J
i3l,niamt f£.
'uruim ptv -
^^'^gL,
^Cttu.a Vill„,v,.l'~- r''P
Ir^ ,.1 /Ai^''"''""",.»-
^fSifT^.ih.l' , >y . OljmifiiiairtmPi
gcatn... J^,,>- .WW fc»,i
„,. ^aSicJjr.-i,'""""'?
^!...,-<*»- ^ T7,n
« ^^«4»»;. #S'f'' 4*L''/g«"- ^
tnrrjJilL,^ '"'„,5^^-""'«'j^^
CuK-eti^'/-
jtjUrm. ,^jn,StMa
.f.
N^^Jfi
ALZAnilfES fllir liXM^E
.STAE.. in/iih diie
^M._,t^_ 2S?Kr \^\i^^
L,yBsl
K5sr.i-<-f^
.-7T/<^
^p'^
k .1^iViI
, /^^'•^ii.^^^rN^ii '^•^ R C^ ^^.!"aa. if^ ^^MIa ^^^rf^OP J /ca«a.'^-^-
.*,Uari, ,r,na JLT^-^^ "^;^^ }:.\ii^ pjfSrr/T .-^'^ "'^ ''^^^'^-S.f.v.M/^ '''^WSr^**-> '^^S:''''*fc-
J». ./Va.«,4A 'Rjmtrta
_ ,,. „,. „„. A^'^>i/r:.„.^^^!:*^V_^qi£>^=.c.L^-'^'^OF v;?'
,f^-'l-W9^ SJtartm^^^^ ?^^ ^^.^%.^Sh . ,
|%*¥^i.-^^P-'f^'^-. -ir^'*^ ^-^^^^'^^^^^'''^^'''"''"..u^^^J^b:^-^ S,'>a?^ifli^>
l-.»,.^TOn... ^'.'...iS^. ,111-0- ampj. tlvif..!»A. ""•
'^'ff^"^ '^'jP'''^ I '^llhfir,:
QranJjui
tkVriHtt
/^•"imy^^^^Mi, ^ltr
fOJima^- A> ) -^ , i^
tftfe/ , JTJiyiLA.
iVi'*'-*^^'^**^'^!*
/T^
^, 4«t , -»7- ,XV^ JWnK. ..ujjjtj,ud -
''^''•- i^Sism^- _ ™ >&./» /.,» rjTyjijS'iV'A.4lv «kibia:
iV%^SWbr.rn.'^''""-lli'rj, .lttHrJjk,\' ~,.
J^^^^iUjJth^rm, \3iaiiU, . H
*^- ,- JULirJeej-
fira ^X
^.<^
^
/ '!>'
.it:;L> -
-, =. r
- ^p J "''-" "i/^
'/r..
vra,.,alrc
cr- . r
'r.vm£}ttir.l tru:
.il- Ojihiitfi
Drihfjman,, Cah-e
i?
V
^^^T».^ ^ .tha.mat'rf'%.'- ^
V .Bnnialtmuatr iM_ .^^.^
ZjrJiii
, •-'^'//r^,
'Jrrn^ta */Jmj
yi".,/)
'•/•fr/.-J .imJfSlt,Frait K 1i>(i'a1 .^f-°'^'* SmJraia - t.
%^<, V, [i^/.i^XtrtjJ,'^ ^ ymjfiattra _^ ^
-
M/),i.l
//'
«4.
^i/5,^""'
ili{rjnfA.A
.,.1'r^".f-il.;,
I 7! E 31 T i- T ,11
s„p 4*k.3H(r
Chill'i,l,titttl.nTi'jnt
.
\
\
^
\V'
u
Scala, icucdnim'r<s>^^\_
'VxxTv.il 'olrji^Lrr.il^.smi tiUhiT.ai:,!,'
Cjhe,{.i) (Q 0nift,. ^%
\ le>ion di
^''^
OCEANVS ATHIt >f T I c yj
v.n-'^""-
E//,/„ ^Wl^ ,
JlloaoTua J
;faniA'E p<
EBI'
'VFLIEII
I) T.
s^
PORTVG ALLIA;
1 ORTVGALLIAM impropric Lufitanfam appellant, cum alioqili
rrec tota Portugallia Lufitaniae finibus circumfcripta fit , nec totam
Lufitaniam compleditur : iilud tamen negari non poteft, potiorem
Lufitanias partem Portugalli.x Regi parere. Diuiditur vero PortugaU
]ia in Tranfl:aganam,Cill:aganam,6c Interamnem . TranftaganaBe^
ticas partem carpit,eam fcilicet, qua; ab Ana fluuio ad Regni limites
porrigitur. Interamnem appello Portugalliam,qux efl:interDurium
6c Minium fluuios,Regio non minus amoena quam fcrtilis. H^c In^
teramnistota extra Lufitaniam efl:,nifi repudiata dcfcriptione pofita,
Straboni magis accedamus
,
qui ait , maximam Lufitanorum partem
Callaicosappellatos. HuiusRcgionis longitudo cft diiodecim leucsej
latitudo qua maxima eft, duodecim ; alibi tantum fex, aut etiam qua-
tuor. Atque in hoc tam exigno terr^ interuallo, prsetcr Ecclefiam
Bracarcnfem Metropolitanam ,& Portii^allenfem Cathedralem, ac
alias quinque ColIegiatas,reperias pluti^iShifbhtumtriginta Mona^
fteria, quorum pleraque redditus habent ampliffimos : pr^terea plus
minus mille quadringentas fexaginta Parochiales, cum fuis Baptiftc-
riisjVt fcribit quidam. Certe in ea parte,qUcX Bracarenfem agnofcit
Ecclefiam,odlingent3e rccenfentur. Ex qua re fertilitatcm ScReligio-
nem antiquam gentis facilc agnofcas . De amocnitate vero quid opus
cftdicere,cumin eanumerata fint vltra viginti quinque milliafon^
tium perennium : Pontes quadrato lapide elegantiffimc conftru<fli,
propc ducenti :portus marini fex. Qupd propterea minimc taccn-
dum duxi, quia bonitas & dignitas huius Prouincise ferc ignoratur»
Huic Prouincia^ adhaeretea quam Tranfmontanam appcIlant^Regio
optimi tritici
,
generofique vini fcrax, in qua eft. Brigantia, caput am-
pliffimi Ducatus. Hxc ex Vafeo. Vide etiam Marineum Siculum j Sc
Scb.Munfterum. DehuiusRegni origine,legcprimum caputDe-
cadum Afiaticarum lohannis Barri. Huius Regni Vrbem primariam
Vliffiponam defcripfit Damianus a Goes peculiari libello
Lufitanorum Imperium hodie quam latiffimcpatet ; nam ab Herculis
columnis vfque ad Chinam & Lequios per omncs Prouincias
maritimas Infulasque adiacentes extenditur,
8
i--. jfbalttira
m 9^rTnsif>SJacvrra
'Tgrrvhlhai
i ^TaraS
- {'% i-ticarianava \ V^
jCoura V
*. •'' 'i.
Jtamffte
i.ampode
^ .,-.^4kC5liSl
iViticofa ^K ' f\^ j •^''' - \'9^*''~'
wS^Mpuerto
mTriana
^ ^IO 5F0i(TJAE 5-7\.-^__
E- CARJ). CA^l?El^^ifl«5fiitou.
'^^ 5<i;. ^ ^*^"^
'l^i^rmrr^erruu^dbiari vtiv^-ia. ieprij^ tihl ob ^
jtrtttis iw^bjpatrocimum Hcanm, ^ujJo Sfirtia:l{m£ ho=
mines ina-eMtliyirate acjelkitate^tvfe/H.oes Orhis terraru
yartes ohieriit,.i/ria; ma^tajmrtem inTroiunaa reJe^erunt.- in'
mmerahiles injulis, piatvaut nomen tanum, aut tu nonun qta-
tUm vVum^tahat,piTmi fdtefecerut, iJeque occiwmumntT^
£^fim terram heat^.JthijHfeniiariamfecerunt-^ re
i mo±J?. nationesjfhefu ChriiWcultum, rehgionemjju
Jocuerunt. rifaJe) ^me
CalmJai JTunias,
-'ifi.u '
i&2!t^^""'^-r'^'B;J.
fViiarJtjparat,
AivfmAii rer ^
. D _ _. .^ivi^-f^i^ Jawre
sr».<Mj-„
fMfi^ax^ C^
Cervli^
w-^fB^^^ 'SrS^V'-*^'-^^^T^^I» /^> if *»*«St8^J\ '^"i<'"ft.'^i* c T.«i 1
' «2r '^'"""« JiJS
l TntaSHjx,
--'^ijfe^^<^»*4»i£"TT''!^'>-''.'A.
'^'''c#'''''tV&<'.~A5-J:#:£5^J *if*'*'^ .r»../f*A*#. ^\
: \r»iTO K%X '^'*'!^*^miTn,„ in,n;!i^^'""»^'«'^'z."'
?s5fe?°'^S»V^'tJ>Sis?'^»^?o.!!?"'^'- '•'""i.-si
" pk'* ^rrt^^S v-.^ .1-, "^i-Tl ^Mms\
•>^«f'^«*'-.SJ!feC^'tf42^J^^''a^V''"-'t '
•S^^g^Nl^Sk^S^» '^*'^ N ^'''^'*-J"v
Bttnatc
00
«n
,V//"Af
G A L L I A.
v^y Tc QV I D tcrrarum a Rhcno pcr Occanurn, Pyrcnxos montes, marc Mcditcr-
raneum,&: Apenninum moncem vfquead Anconam claudicur,communi appel-
latione Gallia Lacinis appellatur . Pyrcnneis cnim iugis ad Occailim includicur, &
ab Hifpania fecludicur ; Ad Septentrioncm Sc Boream,Gallico Bricannicoque Oce*
ano; AdOriencemautcmSolem ,Rhenus illi paribus penc fpatiis 6c Alpibus in
Oceanum,quibus Pyrenxum iugum ex interno mari ad externum procurric ; qua
Meridiem rped:ac,Narbonenfe illi procendicur pclagus. Acandore aucem populi
nuncupaca efl Gallia . Nam monces & rigor cajfi , ab ca parce Solis ardores exclu-
dunt,qu6fit,vtcandida corpora noncolorentur. HincGra^ci Gallos,Galacas vo-
canc, propcer ladlcum gencis colorem : yaXa. enim eis eft
,
quod nobis lac : a quo
nomine Latini Gallos deflexere ; Hanc ccymologiam omnes fere fcripcores pro-
bancjfunt tamen quihanc deridencjacque eam pociusa pluuia,quod Hcbrneis
Galah , & anciqua Bricannorum lingua Glau dicitur , nomen habere putant
,
quafi
impluuiati vel inundati ab ipfo diluuio(cum gens antiquifiima fit)voccncur.
Huius Regioncm olim in Cilklpinam 5c Tranfalpinam diuifcre . Cilalpinam di-
xerunc
,
quam hodie fcre communi vocabulo Lombardiam vocamus
,
qua? Icalix
pars cfl; ;Tranfalpinam, qu2E his quinque mctis , Rheno ncmpc,Oceano,Pyrcna:is
moncibus,Medicerraneo mari, &c Alpibus finicur. HancTranfalpinam,Cicfare in
fuis Commcntariis tefte , tripliccm fecerc j Bclgicam.Celticam, Sc Aquicanicam .
Bclgicam qux Occano , Rheno, Macrona, &: Sequana fluminibus includicur, ho-
dicque maiore ex parcc linguaTeuconica vcicur,& Germania infcrior vocatur.
Cclticam fiue Lugdunenfem,quac Garumna,Macrona,Sequana,& Rhodano flu-
minibus compledticur. Harc nuncFranciadicicur. Celrxenima FrancisGerma-
ni.T fuba«5ci,Franci Occidencales coepcre dici,a quibus ipfa prouincia denominatur.
Aquicanicam,ab obliquis aquis, Ligeris dida, Arcmorica ance appellaca,a Ga»
rumna ad Oceanum,&: Pyrena:os monccs cxcendicur. A Circio vero Sepcencrionali
vento Occidentem verfus Oceanum habet , qui Aquitanicus finus dicirur , ab Oc-
cafu Hifpaniam,aSeptenciionc Lugdunenlcm prouinciam,a Meridic Narbo-
nenfem; Corporibus hominum ,& lingua a ceceris diffcrt , hodieque Gafconia
dicicur. HicGallorum antiquuscerminus . Sed Gallorum Rcgio,quarhodieRe-
gni nomine gauder, atque vernaculo vocabulo Franciaj Regnum vocanc, non cam
lacepacet,fed tantum verfusSeptentrionem angufl:iorefl:,quantum illilineaab
ArgentoratoadRhenum fito, lccium portum (hodie Cales)vfquedu<5taadimic;
Compra:hendicqucomnem eam terrarum tradum ,qui haclinea, Oceano,Pyre-
n.Tis, mari Mediterraneo,Alpibusque montibus continetur. Gallias omnes defcri-
pfit integro volumine Robertus Coenalis ; Dequciis vide cciam Gilbercum Co-
gnacum Nozorenum ; lohanncm Marium ; Poftellum in libello Vniuerficacis •
Aimoinum in fronte Hifl:oriae Francorum ; Sebaftianum Munftcrum ; E,c ceteros
Orbis defcriptores ; Ex veteribus ante omnes Cxfarem . Scripfit & Claudius
Champierius Lugdunenfis vernacula lingua,opufculum de praccipuorum
totius Gallia^ Oppidorum originibus ; Simphorianus huius pater
cius flumina; Aquarumque &;fontiummiracula.
Lutctiam Parifiorum dcfcripfitcarmine
Euftathius a Knobelfdorf
.
9
r.ATTTAF 'RmsjrPOTENTISS: IVQVA DESCRIPTIQ, IQANNE IQLIVETQ AVCTQRH
if; l̂iW/'^ T A R S.
CP^i,?
*}it-rcnr^^r
Anmiitl.
Jl
__ , Permq
iche. l6"Hj
^SreitumJ
^•Runrt
,.V.V
'Ki'
./i/i'« falmiiiul}
JO^
.IfARE BRITAJSTNIC V jVf ''**''®i!
iifrj/'''*
.jpL-s <«^.,„„,w
Putvru J iii^ia-^'^'^^'"
i^j^irt»^^ Ai> ^^^.
v^*'^
L.v.-fcoi'
\>lviim
«,«;;j.jj ^^ ,^-LM,l^j£j''^'f fMConirvitm A6',, £f"\l^.vk. .j-..,,,PSi,.„„«, ./:,'5r., f^Con/^-ltin-y^, V^.j^^^r^!:....!^^""" ^.mQf^, f ^a<^:Z&"'"'"/'"''i^-..T..'^»<^„ ..&„,-
^*'
•//.J, l&aiie Brctdi^ne ,j>fa. \'"^m /-^^|^™'°,^ .^^'''^^P^f '^S.^I^^^,-,;: '^.^^^^'^""iaS^jijrf^
< 1 ; '^^ '^''"j«*aL-iV/'I'rV
.... X .... JCiKjtc ..,:... .fi:.^... .\j™r j^^>'Jm\. Stauek ..„•, ,
l.onlai,
„u. .'.*,£}, -foj . .wi... acB-'"- — --Mi^ • ''*'• f SdnMtmc .''ruc Canii'',^,^., „,
(liimdo
QtrSriS.D.
"'lihJi.
. iuk -^ "^tt,»,, //.(«, A'-!"^'^'',"" A'''^l
./.ir"^:—^i-fois. ''XS. •'*'''?&
a 1 . /S^^A. Trmc^jrt^
fin-.f^ l.unj.-r,u:au »&i_ „
^."^••'v-'
_
_J%^'--^Lcs (hufcs
^p^-/- •^,..^ 'Brctminc. ^cMm<^^.' — , ""-:
,'«s,s V' /,^ i^ i..,j,u;-,k- • . Lemaini-
Jl)„oj,..r.vn,.,K-m r.ml„nl . l .^ .•'<••«'
^^^t^u,Htj'cH.ty ^^ I^.f/(. l^
.ififl. L,jLrux \ Tin,."^- -^ )W ^ •oV t lermjnt ^ Tii-afche
,'*^'T
•£)i
.«. jkl^rrri-r.m-Aini,. ^nif ""i. , fpJffS, .«,)>',.. 'f- -JhMI'! „£i. -7-6». . t ''.."•"" .^8*4- ' ''*n.
.•;u,K/vu -^'s/i^i^^^Lorraine.^ .^ .wfrt'
/^
iHRiiil.
H\
<^ yj^ ^hfi.-
U/W/a ton» /am ottm non. o»
opesJomm.&^virturem beUt:
cam, quivusJcmver pre/fmr,
verum ctiam oS continentia^
(S~difcwltnam,qu^Ji(mmum «-'
vua iUas locum fiaSuit ccicfns
juit.XOtm S). artium im^iri'
um, ct (Jrccc ctiam linqujpe'
ritia^^cclluit , matre vt arbi'
tror Mi^i^a Qrfca Vrvc.tn ma.
ritima ora Trouinc^Jica.atfqtia
quonaa cijcipiiruiru) aratia xulex
vpsa 'Vrue 3<^oma miptsue—" r ^ ==
qut aocereatr.^
fS
''"P'.ia^\,. ^ ''^!<i^"''r'^'i''""^\^~^'j..'i^ji'i^-".^ ,^_ ^ . /JiVrn,' ^ /^j^'i»' . ,-
y^nnerr^ '
^1
0/W
Con/lc
Schwit
r Salu. ^.-^ '»«.te..r7;Ji, ^.^ ^._^^^^_^_
'.InJrr
OCEANV5\ 'r ^.^''^^^fBrcj,^ - . ^'i';^*^»'-.^-'''-'''?^.. ^^N^--^-"!'^^''' tev,:.. ^.-'•^/As. -^,*.
C%- ^ '^nJ.inJnmiJ^' Toirtoir iW ri.. \ ^, CAjff,.«,™,A jS
V»^ V "'"'"' J'-™".J>' "p.'W7,'riA ^^'.w.^ ^- *"'"• jJii f ^ -,,'"^^^ ^^"^,^^^'''l.''=^^''i«i^"'"'-«'J- r^^«>-<«" 'T4^'-r/. ^^--^^ IE£"^'^ -^"*ffi'^'"""'^ ^<.<^' •i''^»' ,^ i. , r-^- ,^ ......
r,-/z.j,^^?^r^^'^^^'^^' .«^ \i ^''"'"'''''^f^^^w^"^ '^ui^-jy^^Q -^^'•"*'"j
^- iflif' \^ Mj.aRlchrlU „>, If-^^ V- .'Ar. ( 2«»5»^i^rr,,m}B.„ SlA V, 3t'/»'-.-.'»"''M' '-^"^W l^ ji^^d^fc^^SO-"^'^^'^'^
^a,,j^./i, A,,'4^r. '•''/'''''''^^vJisg?'^.**'. ^ iT^*.A.fr -^yi- ^^^^^''"'"'f,
»-«' li Ciui-roiois^ «k -"^^ff^ i/^^^^^^IW
^,^^,. Sh^ni/in
^!^.
JZjl!' '^ II 4U.-,41«/' ,—/ «11
B.™,^« ,^/V •A-.^r. / Bom-cwb-ne '*'-P'"'^p=s^J'^ ' ^"iL
* ^' ^ '*;^Si-;'--''jR"^Lafraiicheconfc
„ «Hl 'urn , Ml,:,\ .p„/,.,„. asi, ^— %
-'••\mJJ,n • |_
lant
'iil/}^u7chur ^^%
L .i^^^-^i s^S^r^r—^J- '''-'•'/'"^"'•ii-' r^-^^hjfin ^ '-V"^^-^'
^--'4- >t : ;"aai4i$^ ^^ rCi-i^irrr,^'^^"'^^^.^ U„„-,„,c fi. _^ j^ , . ^. .,/irm.,.,„,.J . *t
i.i C/,d|-,.
'^cTX^m^oiqni ^v>:(j;' i, ^cichj r^'^^^. ^"'"•'- >7
.
Airuero/ne
ci\
..r^l
, •*
l/j,,
'*»,
"z^-
• *^ -^^Larmffnr '^ - -r» .y^Jlrn,lii.'ii\ tr.n,.
53"^ L,„„l R^f«l- J^^^sijj^/"""--""
^"J.^.W.iriij Ji.irJeawc
^S 'Itiir.iri
jfh,-.>c r^^*^-_^feC'^'^'' ,.,,*,'«*''"'••" ,., ^-\'l>.l-br,,.-h ., \Cl,i;,IMt.A.iDrCt ll.rB&i ^lkv*'=T^^^=**te=i.''^'''.'' /^)7TXii-/-.r i At/hy.:'.'" I',"'
./t..rjfi;;iut
,,vy?„
i/ O C CI D E^n-.l v.^
',™^—v;^»^E«s*;;3i2/i.r.,,j " OTTyPi-,-V ch,/h7-''"^•-/-J^^ssrj5r=^^„„,,„,„;i.^<-itji,,^.„ '^./^-
; iioi
W^-^gAff
'^'-^""'^'fl
»,'„ *Tr -'"^' "^*-!. 1,
s>»^/-""'"^<S?' ^•'''^^'^-
,P A B. S.
CuntpriutQ^
['fTre^
J^o
• l.'i-/i',T,,il
itf
1 ,«•«.,-
l.hiCn J.uf,n,.
£qyjaift\
"fi
"sJanJcliis
CwUHj £?,.,;, , /.jXart .^/j
r^Bthic Soli-! lCm
Guienne ^ii/&''.' ^ ,
iy.iK~/^—^™.,r/a<<\ ,,dfc.O /
CaPiU Cuf p
,,/
,/,„•;//,
JilMraii- ^C'ii Ohmhi .liiuics 1 , ^
*^A. relLrr
.A^.i.i.ziL'!^''"''::'^',**^
'
- - ^jrtn \
l^ato.iriiu .r^
Vienriois.
aJfM-
^^iiiitsivlk
Don^s
'jiSfiL Orta
^C ^^-^
^om ; lijan • \die
.
t'*"/' Si^
^onc ,
JS;"j/''' rr}ii^iii
'inJM
rlplur
*i'.irma
xye icfcirt^^
'I{piu
Dtu-arujJ .
/- ^^"^ - '-
JAl
Ct-fi ST aVi a:
Nauarvi; CujA'
^l^^atir^hna
-d:fittr_cauiuinjj"*ni \cfL)u\^.\.^ ^LMuniedoc^'' ^ ^''"'^«f ^rt 't ',S:- ^"^^- J jy
4bGafcoieneL-,,At*.'.^/.,.,MA^^^ ^^^^r''' '^ \ \ ^^" ^i %:'liF^M;:?^>,.^'fe-^ '
»^ _ ii 6l*L^L. ,-^,611 Sb.^^rK'^.7tii:r,.ir AS....,„. A- ^„1 A* ^^«^1. . r"^ i!SS^ .'"'J^'- Mi/-.iP.'° '?•"'
ehouni ^^^^AA -S^^'' ^^^4'-' La imm^ - , asi «BCl j. , .
"
^^ J^iiruivimj ^ «aa. -^i^
I TA L I AI_
^f'''.''flMl,
^th<ctia,t,ir
^ ,i4'^w - v.t-/^?'y' ?-^^l
/'/7/« --*'V; Lli.;rji.'
~~tiilliaria CaiEca ^^^omntmiaj>
*'-& yatici
Irtr >•
(~l/on.
llyU '^ilrhi
^L-zit'ys ^^LmrfcBu'
'onttitqney^M /^.^ ^**^ .^
duSaiilf-
S^-t/ra
^^iir^!"^ -—rromience
U^'/.:.- '^^,\, Laliaubn^jLabu
\K
~/^9' rs& J jsS£l
'/'^;7,r„=.-,/i.''
*"^.-l,,?.-,, /'cTohn
'firrU
JcllIfitnA
/.^^tfi-t.Lcra ^JaiirlL
f A R S
/,»,/.-
'^^ a-«
''2^'S&- *" J 'mrnlim y^
JFr^llir' •lili.^vifft-
-^ '^"^*" /Tat^ Arragon. Pirrficjiian
ij/Je •^to"
^tW
1.i''l.y ! .• ^V.s^ CnBT
JVlf.A J?. E 31 E D I
.^"^
yuic
^'Ji Jiicn'at ';:' nrtife
^l jol
'uchc
T X X
.J/
injtilcjiavs
l. /irtl
R A >J E V J\I
.!ji
=^
i
/-
B I T V R I G V M
R E G I O.
.A.NNO abOrbc conc!ito.i79i.GomerGallas dcdndam in Bitii"
riccnnum ditionem coloniam ,in Vrbc primaria Biturigum coulli-
tuit, incolis a Noa auo fuo Ogygis nomine honoris caufa impolito
;
quod ab incolis poflca pro fauore (5c amore erga fundatorem fuo cx
Ogygis gencre procreatum mutatum cll:;qui fc Bitogygcs dixcrunt,
quodArmenorum lingua/Ogygispoftcros fignificat.Vcrum vt con
fuetudine corrumpi vocabula pla^rumque folcnt, duni vt familiaria
fiant,aut magis propria,iis aliquidvcl adimitur,vel mutatur;ea auc
potius Principis (quod facilius credidcrim ) Biturigum, qui Biturix
cognomcn habuit,voluntate faclum cil, vt Bitogygcs Ditio,(3c priE-
cipuaBituriccnfium Vrbsdeinde Biturigcs didta fit. Intcralias au-
tcm hacde re opiniones,vna efl:eorum,quiBiturim,quafi Biturrim
aduabusantiquis turribi]s,qu« olim in ea Vrbe fucrunt,diclam ar-
bitrantur; vnde Grammatici cuiufdam antiqui talc carmcn extat;
^urribtisa binisjndelpocor^ituris . Hxc lohannes Calamxus \n fuo de
origine Biturigumvolumine^vnde hanc tabulam mutuati fumus.
L I M A N I A>
Longitudo totiusRcgionis (quam ab alimoniisnonnuHi Alimaninm,
alij vero a pingui vcl limofo iolo Limaniam dictam putant,
(
portio^
nemque Aucrniae continet ) 6c quam hic intcgram ob tcmporis bre^
uitatem,6c vallium, montiumque conglomcrationes,finuofic|uc foli
orbicularesflexitudincs oilcndere, locorumque interualla punc^lim
metiri nequiuimus) a ponte vcteris BriuatxGanatum vique Cfru-
gibus , vino , melle , pecudibus , iumentis , croco , nucibus , oleribus,
pafcuis, nemoribus, fontibus, fiuminibus,balncis,bituminc,Iacubus,
argentifodinis, familiis infignibus,locis munitis,mercimoniisquc rc-
fcrt^^ leucarum circiter zo, latitudo vcro fcrc 8 . A t nos fcraciorcm,
cultioremque duntaxat fequutipartem,leucarum longitudinem pau-
lominus 8, latitudinem pcney, complcxi fumus, inferiorcm hanc
collocandis in oppidis(Sc vicisfcruantesmenfaram. Sic Au-
cftor in Dialogo pio & fpeculatiuo ( vt infcriptio
habet) Italiceafe fcripto,ybi hxc
Tabula videri licet
,
10
SOVI.OIGTiX-^
msm m
CTurrifusa £im, itud vocor 'Bitiitis.
HVR-EFOIS
Clenupn
Csruhrti
^Bnnon
Titrrr
jQb,
«EATLS
V 'AfiMI>XAX^riK
SiUa
^^ SOVL01G}iI-^ ^^ ikiiV .^^ ^vI^dJu C^.™J
XOIS.
ji^II"J^ vlThfn^
^ Varrrws^L^
,-;,j
5^*"ci.,^, L„...B»'^»„"r"^
riuifre
lulOfterre
V. ~f ,.L.
,. ^rchaJi
^rutna ittr
f.Vwnm*
;. « ^-*^ B OVRB OlSrOJS.
/nj\/CoSm
s^.k
"'^*
^Ue^St-iiBrtumW i, iW^.
.1 JiK 5'i3rft
«i. >'roi-r
^ B^nyures \S£.
Moup^ 'aulx
Cum vriuUeaio
.
rJTtay
Co\an
giBes
tiucoru
S^'^ aCalttrais
FiJ!ud0t li? haSeroc
"'»«= '»'>^M. -*''y^
Chal'^ /^Ai, \^£J""^ . -^yuifin
-^ iA AfAR.CHE Bi: tljWOSIlV.
Satvraes ' Chantwme
S^Stiaifin
^*^ MERIDIES.
Chafitau ajJa
Jiommt I Qlaines
E/jiirM^
*^J/^S-germaint
.UGnt
iB^eyi
marin
iVtERIDIE.y
irita
C A L E T E S
ET
BONONIENSES.
JL/ E Iioc tradu Bononienfi fic dicit Robcrtus Coenalis, de re Gallica li-
bri.I I . Perioche . 1 11 . De GelToriaco Morinoruni portu red:c cum Meiero
dixerifti,vercdici Boloniam maritimam,a ciua ad Douerium portum An-
glias^breuiffimuseft traiedus Gellbriacum autem nauale (c|uod falfoGaii
dauum Bilibaldus affirmat) potius crediderim efie Call:ellum,nuncCaflel.
iSunt,qui alio nomine Petrefiam vocant,6cScalas,vulg6Scales.Porr6 ex
Bolonix fitu facilc efl: conied:are,an Iccius portus dici debeat. Qjja iii
re ne quis hsefitet, illud ex Strabone fciendum, Interiedum maris ab
Iccioin Angliam, trecenta viginti,nec amplius,fl:adia compledti
;
qune
ex a:quo conflituunt milliaria cjuadraginta. Porr6 7abula: recentiores
defignant a Bolonia ad Douerium milliaria Anglicana fexdecim, ncrnpc
Italicis longiora,aCalefio vcr6 ocftodecim . Qiu) liquid6 conflat,aBo-
lonia in Angliam traietflum efle breuiffimum. Oirferunt itaque poitus
GefToriacuSj^c GelToriacum nauale : quod nouiffimum fi quis Cafletum
dixerit,nolim cum eo contendere. H.tc ille. Hanc ipfam Boloniam his
verbis depingit Arnoldus PVrroniuSjqui Pauli yEmylij hilloriam Gal-'
licani ad fua vfque tempora deduxit . Efl: autem Bononia 6c inferior,
quam vocant, 6c fuperior. Bononia inferior, vicus non feptus manibus
ante Anglorum aduentum , Ibi fanum Diuo NicolaoSacracum,(5c aliud
Francifcanorum Sodalium. Mare Anglicum,vicum alluit : prope Fa-
num fodalium , quod non longe abell; a mari , facillimus traiedlus in An-
gliam . Abcfl: aBononia fuperiore centum ferc paiTus, (5c e6 quid fortc
amplius. At Bononia fupenor, cincta moenibus validiffimis. Ibi folTx
prxalt3e,muros ambientes . Totus ille locus fabulofus, ex eo genere, quod
fabulum feruens maritimi homincs vocant . Vnde Bolonias nomen a fer^
uenti fabulo,Gallico nomine inditum putant , tametfi vetus eflfe nomeii
ex Amm.Marcellino eflc videamus , Haclenus Ferronius.
VEROMANDVI.
J^Vnc tradum, quem olim Veromandui inhabitarunt,hodie adhuc re-
tento antiquo nomine VerM ANDO IS vocant. Hinc duo Humina
Soma 6c Schaldis originem fumunt. Hic olim tefte Roberto Cocnali
fuit Augufl:a Veromanduorum , nunc diruta, reftante pro reliquiis Ca^-
nobio, fedes olim Epifcopalis. Vide de iis populis fcntentiam Petri
Diuei, in libello antiquitatum Galliae Belgicae
.
II
'^^SJfe^
c—^
Sciilit Lcu.vum ljallh-ar-u\
Crf7.iUIMS
C~^9{ij;e,
•^
Cs-)
lyCH^
TenfUiyc r^
/JC DX Jt.^CLlw^Xj-Tji-'''''''''' ^lalmciiK
Injlenei "— • • •-
'tr- ,. T ^ Sceml/edK iiSm^£/^
L ajidretun
iSamei
rcMbfi
drehc
I fi^^^r^ '^ ;
•-*^MEk CJourncbdn
^oiirny ---
\Mlclumi
M At A K I i
f A Q_V I
'
vetcagn
'Or^twt^er y^^oi^uin^ueh ^ -^^
v<Waiium:
Vurri.
ICTouUe GjSe ie 'Btvill^uins a ie
fntmjc
\l ^?-tLff^uvi
T A
\,(trcutt 2.0,-lteues,
t^^^^iS^ HTanpten
^"^^'ilmme
, ..
,^4^ Jeaeisuni
eje Ji^'
^urque
DE B OV
Colemier . ^ I 'Brunenherj
-Al^
rKmtL;r^XeUi
'Bn.zTcmMi.-. ^
rernnl "
Xf huyjjai
ie ;ifaV
fjui
jtiri
dCVS
-U.T T (^ 7 ^M\Tort i'aiJm^'^f»'"jP-' ON ',}ji0,
aentte
Elcanj
onfi^pe^
DaUes
SJ^uie
^Citur/es
Caur^t^
cdm- ^ S.
WCAI.E
T-LNSIYM
ET BONOlVr
Ietvt^ivm DITI
ONIS ACCVRA^Jf*''
ta deline,
atio>.
Coriellel
Sajuel.i^J
^OfarJehl
^STerten^'
ntha^
trxofei
Etyer/en Etyimcl
l,et(li^
9feu
rionts
l ctfDames
X'-'
>^3< \CourCeutUe
J^^a^^lcs XjTormefen (^re^pejen
UJI'.?
Ar AI E R I D 1 E 3 .
(Bentm
'•
I .:^iiii I_ i^
Stie^uin
ySitmoulei
fDcfa-ijJta 3
CaoOficolai
Ticfyljinatc,
'^'Farijijs h539^
rhionffrem
l Cttm priuifjio.
<^<
.Jftj/ii Loucanm
CoM'1
DI A
'olletnlmn^ W.-CV ^
riCAR
^V" ^^far"^^'
:&.
u.
£, ^ ^. ,..'<>
•Vflc • "; "•
'
>,i,iiWiiin
,
'EaUjeSl
Chalanehi
.
lalijeTihfartin
,JlGienpoitt
— 'Y
^S-Lamhert A^
Aft
'7('OT>^».__;£r'#'
i^„
Sart
l,c>^' V
' (fiVoiiheqni 3tS^^i
It^S- '^^ "'fij^
.Mieaumonr ^ ^^'iX ^
^fl«;mr..«« Lcpleflier. ^
Cwai. V '^ "^Jmen chajleau ^^'"•" f
x^nuille ** ,
-aSSf"^A •';fi''^k 1
'^i&
.
'Wi>.u, Aa, ,Offi;\ /<s'ti.i.Ks
'Jlr.iM
'Br
l^«y
'«"«,^«52^»«^ germam i " j&Jpeutje Eterj»ne
ukourt VEM.MAJ('i A /Sj^W' At. „1
T nr„:r.^ yiiT~- lieauoi! JL I •BrunetelleLajfai/m j^j^t^ajeS. ^^j^
Tifafierc
7"* /pars.
o
|w1y»mi-.'»rr '"'
rCTi/Be ^ Veri
cBeauoi! -/ .•Brunetell
.tfartetaSe g^tri j^^,^ „ «a.;Ai
Bfo'K>
Jtfailfm, \3ertaucourc
I ^.^ i^ T^arlfe^'
... ... iZ*,/inr/ilirL I ll-w
rtg^. J?^f ie la
CTPmite
^la^uejni^
OniJtXg''''"^''''^
tPetif^rmrioy
yh-ee CTfmite^^^^ K^SJT ^
C«rCMn^.Tjpg^J^O'EHo)«r . i^
rn^incouit UyJfaey^' Wl
%£^li
\^font S,
nuintin
iiErmaucourt
Courlelle., . . ..„.„,
j™L^ Jaiicourt
cFonfimmejW^''I'"'t X
-^ arana.
jiQtbaie. ^ flhehi
SXartm I <bJS- ."^
Oreurlet
Cvisl—' \
^iyi r~Feruaeq.^1
\ehauri
.
,
I "^';;^ ,;^^^ ''^"' lif^^lfl -.-_ ._^ ,
Wanten; sehoJr- /«i^ill^^g^-^fi- ^,^ «!'»-',»- ^^^^^^
'*W^^4h.^''"^'«''^''' „AKTESIAI_/
cowt ^ari
2L.
'%anteuiUl ^'^"'^
Yauche..
ahhaijc'.
IScaliis
vJlfa • Cantan
£k c.lit£\ '
-B^OMAtf-DV'
TCYM.
OTsrFINI^
JMA DE.SCRirTI?
C- lofinnniSurmi.
ni^all
ajuri
^i£j"
A Creuecettr moitu
Leiam A^ y^^oiellc
Cpoatfi'
Lantmerie
J^unuiM
Canti^n
PronuiUe
k/Premi PARS,
'^/ontay
nioj/Ludlori-^. eA(3^B>
^ontaine nojhre
IPTETsTTlLIO.
GALLIAE NAR
B O N E N S I S
ORA MARITIMA.
HVi vs Tra6lus loca cclebriora defcribic Guilielmiis Paradinus his verbis ; Arela-
tem Sextanorum Coloniam fuifFe tradunt fcriptorcs . Ea Ciuitas ad Rhodanum
vndique fepta eft paludibus : in quibus hodie prarferoces aluntur boues . Olim no-
bile Emporium fuifle, Strabo Audor eft his vcrbis j Narbo ( inc|uit ) amplifllmum
cius Regionis Emporium, fupra exitum Ataxis fluminis,Narbonenfemque lacum,
iacet : Rhodano autem adiacet Oppidum , Emporiumque non paruum Arelace
.
Arelate vicina? lunt aquaccalid^,apud quas Sextius,vc idem Strabo aic, oppidum fui
nominis ardificauic, vocauicque hoc,Aquas Sexcias. Condcndi Oppidi confilium
fuic,vcillic Romanum collocarecpr.rfidium. Illic cnjfos hiiflTeCymbros a Mario,
fcribicD. Hieronymus. Araufio ( hodie Orrangc) Cabilonenfium Imperio olim
infignis ; in qua ThcaC! i ingentis ruinas ,& ftupendi operis murum quadraco affabre
lapide vidimus , &c cui,haud fcio,an Gallia vniuerfa fimilcm habeac. Eft 6c ad por-
tam qua Lugdunum fpedac , Arcus criumphalis,cum infculpca Equeftri pugna,
quam diu magna volupcace fpecSlauimus . Huc (ScNemaufum percinec,Amphiche-
acroantiqui operis vifendum ( Arcnas vocant) mirum illic oftendi fubtcrraneum
mcarum,quiper tranfuerfum Rhodanum fubipfoalueo du(5lus,inprocul diflitam
perueniacciuitatem . Eft &BafiIica Plotinar,quam Hadrianus Imp.cxxdificauit,Au-
d-orc Spartiano.&c. Ha?cex Paradino.Sed accuraciffimc defcripfit hanc Vrbcm, ico-
nibusque eius antiquitates ob oculos ponens, loannes Poldo Albenas . Idemquc lo-
corum vicinorum lirum,&anciquasappellaciones diligenciffimepcrquiric. De hoc
vidcquoqucapud ScrabonemliD.4. Vide ctiamGunthcrum Ligurinum
Poecam. HuiusTabula? archccypum fuamanu defcripcum
nobis communicauic D. Carolus Clufius
amicus nofter.
BVRGVNDIAE
COMITATVS.
BVRGVNDIA duplcx,alccra Inferior,qua2 Sc Regla vocatur; hajc Ducatus
nomine gaudec , olim Heduorum Regio : alcera Superior,quas Imperatoria voca-
tur(Marlianoccfte)&:Comicacus nominc cenfecur, Hanc olim habucruntSequa-
ni :Eam hxcTabulacontinec.CuiusRegionis fercilicaccmhaudfacilequis