41852_44158

Prévia do material em texto

,
NPLICACION DEL CBNTROL DE CALIDtrD
EN LF INDUSTRItrLIZtrCION DEL TRIGO
StrNTAFE DE BO6OTA D. C.
Oe tub re de 199 1 .
ÉLVARO COCA CADENR
M . S c . T e c n o l o g i a d e A l i d e n t o s
INSTITUTO COLOITIBIANO AGROF'EtrUNRIO - ICñ
L á b o r a t o r i o d e F a r i n o l o g i a -
ÉROLOÉü t ,EL r iUT Cl l l
E i p r . e s e n ! e d o c ' . r m e n t o f r - ' . e l a b o ] ' á d o c o n e I p r o p ó s í t o f r . t n d a n e n b a l
d e d a I . a c o ¡ o c e r ' " r s p e c t o s 
d e i . n v e s t i g a e i é n , F a r ' á m e t I ' o s t í 5 i c o s
d , 3 m e ¡ ' c * 1 d e o , m o l i e n c á , c á l i d a C i ' n c ' - t s t r ' : . a 1 y r e c o m e n d á c i o n e 
- .
s o b r e h a r - i n " r s , á l a s p e r ' E o n a s q L l P t l . e n e n L t Í l c a r " e s p o n s a b i 1 i d a d
¡ ' e l a c i o n á d a E c o n e 1 t l ' i g o . i n r . r - r l m e n t e É e h a o r i e n t a d r r c a
b e c n É . l . o g o s y p F o f e s i o r r á 1 e E d e l á r ^ e á d ee s t r - t d i a n t e s d e p ¡ ' e g ! ' B d o t
r r r l i p r . á ñ ¡ m ñ | 1 ¡ ? - g r - lL I L L E H ' - r ¡ E ' 6 ¡ l
m r o ñ t ñ
c o m p L e m e n t . r . r ' i o c o n 1 a s a y ' - r d á 5 b e c n o l ó 9 i c ' r s q r - t e e n 1 a ¡ . - f I - . a 1 i C - r d
- r - É , 1 ñ . - - , : r , l n I ¡ t ¡ 4 , . - - - -! r r l J u , . E , , l - - , - " : o n o c e l ' c r l n 
f I c . J o r ' P r - - - - 1 u l ? 3 I
p r - o : 1 e m s s q r - i : I a s n a i . i . n á i P t ' e 5 P n t a n . 1 1 I l á i l ( ] r ' . l e 1 ¡ t r n .
f l d e m á s c o n E t i t ' - t / É r - i n c o m p i . s m e n t o a l ¡ - r n ' - t ¿ r 1 P r - t i : i : c a C o P ú r ' e i
I n s i i t ¡ - r t o C o l o n b i a n o A g i ' o p e c ' - t a i ' i r - I l ; É 1 , q : r i e i t i t r - r 1 o " C U ñ 9 0
JIETÜDO$ f l i \ J f ]L I ' i ]CQ5 EN 
' I 'ECI 'JCLOG 
I Í : I DE CE¡ iE i IL :S"
É I - ] ¡ ? f I D E C i M I E N T Ü 5
c o m o a u t o I . ñ a g o e s P e c i c a l m e ¡ c 1 ó n ¿ 1 I d o É ] ' a } . i : l o d r i g Ü i ] ' i . i t t o 
1 ' l u l i n a '
s r - r p e r . i o r - i n m e J i a t o y l i d e l " d e I G F L t F o M r - l I t l d 
j . s c i p i i n a r i o d e r r i q o ,
p c r ' s r - ! a F o y o y m e n s á . j e ñ a c i . o n . r i i s E a a c e l ' í : 3 ' J e ] É f F ¡ ' F y e c c l Ó n c e L
c r - r l i í v o e n c o l o ú b i a . I 9 r - t a l m É r , t e a 1 d o c t o l ' i l l ' i ¿ 1 n É ó m e z , v r ¡ c a i
J | . l n : a ' i : . P c t r V 3 N a c i o n ' e 1 ¡ e I . r ' ! o c ¡ e c a d E o l i ] n i ] 1 . 1 ¡ ¿ - ( c j e C i c n c r a 
. ¡
T e c n o l s g í . 1 d e F . l i i m e n t o s ( S C T F i r p o i ' = ' - t c o 1 - r n c ¡ ' ¿ r c i . ó n e r r ¡ i 
' - - r F 1 Á d o
d L ' i i . r r - i n P I " m r n ' - t : c r i t o ' É l a l l e c c i ó ¡ 
o e A r ' 1 : e r l e i i ¡ ; t i t t - r L o
É D _ L c n b i ¿ n o f i g " . - o p e c r - r a r . i . o - i c F i , . 1 t ¡ ' c a v 5 d e i d o c t o t ' R a r i l F . l Á v a f ' r ' o '
F o ¡ ' s i - i q e : ! r ó n e n I a e i * r b o r ' ¡ c r ó n d e 1 
t n - r t i : r - i a 1 g i ' * i i ' 1 c Ó ' F I ' i
d i V i s i ó n d É F i . 0 m e b r . j c ] F Ú } . 5 . i . r ¡ - i i ; r L . ¡ 1 . 1 e c j : c r r . t n ¡ Í n . i i d P l t e x - : o .
t r \ t n l f ' l =
F.ROLOISO DEL AUTOR
A É R ñ D E C I M I E N T O S
I NT ROI]UEC I ÉN
5 I TUÉIC I ON ACTUAL DEL T R I EO EN CC]LSFIB I N
D I S T E N I B I L I D I I D Y C O N S U F 1 O E N C O L O I ' 1 B ] f l
VAi?IEDADES NÉlCIONffLEs I4EJORADÉs Y ZONÉIS F 'REDUCTERí iS
E L A S E S D E T R I G O S I N F ' E R T R D O Y Z O N I A S F ' R O D U C T O I i A S
C R I T E R I C S F l S ] t r O S D E C A L T D A D _ G R A N O
F.REiJA.qI ]CI8I ' . I DE LA I4UESTRñ - LIT4F' IEZA 
- I I t lF 'UREZÉ5
E C N T E N ] D O D E F I U M E D N D
i:'ELi¡ HEtr'IOL I T II 1Dtr
] N D I C E D E D U R E Z N
F'i:SD DE ¡Í I L 5¡=M I LLAS
TEXTURA DEL ENDOSF'=Ri4I ]
t r A L ] D A D E M O L I E N D A
É t r O N D I C I E N ñ M i E N T O
!.1RÚÉESO ] | . ¡DUSTRIAL DE I4ILIEI ' IDÉ
E X F L I E A C I e N D E L A F I G U R ñ N o . 7 - 8
REND I : f ] E| ITq HtrRI i \ IEI lO (EXTi i I iEEl I : ]N)
TIADLIRÉIC I t rN DE Lfr HARINf l
i ' lEJE I lADO RES I ]E I IARIF] I ]S
CEI\ IT=gL DE CI : IL IDÉD INDUSTRi,qL DE LA HÉ' iJ l ] ¡ \ iF I ( -J i l ITE-:<IO5
EFI\ITEI'] T,DÚ !E I'II.J14EDffN
P a g '
E
7
s.- 1¿'
1 =
1 É ,
.L LT
¡ : ,
: 1 9
Ér¡
É i
É J
¡ 3
É 5
jra-J 1
3 1
3E
3 3
B U I F I I C O S ) 4 l ¿ |
/+ kl
C O N T E N I D O D E F R O T E I N r t
EOI ' ]TEN I DO DE CEN I Z N
C E N T E N I D t r D E E L U T E N
F I C T I U l D F D D E L N L F A f f M I L A S t r ( F É I L L I N E N U M F E R )
E FIii: i CÍ]DO I1E5 DE LRS F'RCF'IEDADES DE ¡fEZCLI]Dtr I]E LÉ ¡Vlf;Sf;
GRAFICFTDúRES DE LAS F'REF IEDÉDES DE ;YIEZCLADO DE LA FIASFI
I1LVEOGRAFO DE t rHOF I ¡ ,
IVI I Xt rERAFE DE 5b,¡ANSON
FNR I NOE RIqf . -E I ]E BRABENDER
E T É } F . ñ S F . É R A L É E V A L U N C I t r N D E L F ñ R I N O E R É ¡ M A
C U I I U A D E D O S I F I ü A C T O N - N F S O I I E I Ü T t D E ñ G U É ( ' / . } _ 4 .
DESfIRRCLLO DE LA MtrsR F.Etr I lT i ME-T I EIT iF 'O DE I ' IEZCLA iFI IN) -8.
TIL:MfrE i iE LLEGIIDA-UENs L STi : . ! t r . i A r l l : 'T i i l f l - r l lR i t I V i lL TI i '1E ( iY l I ¡ l ) - r l .
E s - f F r B i L i D É r D ( i ! I N ) - C D
C I F R A V A L Ü I i i M E T I : t I t r ñ - i ] E C A ; H I E N T C ( U B } - q .
AM I L I ]GRÉFIA
B I B L I E E R A F I ' i
4t¿l
4 t
¡ + r
4 9
4 9
5 1
5¿.
= 7
= 7
Li ra
á 4
I h iD I EE DE TABLAS
TEBLA 1. I ITIF 'ORTñC I ONES Y F 'RODUCtr ITI NtrCIONI]L I ]E
1 9 5 l B - 1 9 9 r ¿ .
r d v '
I l { I t rU UELI{ul - lE
:
T E B L A ¿ , N R E ñ S E F 1 B R A D A - F ' R Ü D U É C I U N N É É ] ¡ ] N i ] L F ' ' R E | 4 E D i D U S
I M P O R T A C I C J N D E T R I G O 1 9 A t A - 1 9 9 ü . 4
T f i B L A J . F . R E D U E C I Ú N Y ñ R | = l ¡ I : U L T I V í ] D A E I . ] C E | I E ! ] L E S Y T R I E o F ' Ü R
F , F I I S E S 1 9 4 E , 
=
TÉBLA zr . v l lR iEDADES T4EJOIIADAS LlE TRIf :O OBI-ENIDAS FfJR EL l : ' r iúERA¡I1A
DE t rEREALES FIENÚRES DEL ICA. 19=¡ - 1C) 'J1. 
9
TABLA E. EÜI'ItrOS I C 1 O¡! NU I II I CÉ'l DE
I I , IF 'ORTffDCs' .
rqLGuhl f lS CLf i€ES l lE T i i IÉf lS
TñBLA É: : . ERIJF'OS DE l -FIüO Y HUiTIEI IAD t rF i lOXI l f i ioÉ l lE ñCÜNDiCMjr lDO.
Tf lL- lLA 7. F 'RINÜiF.ALES f r |ÉJÚFÉlDtrRES ( f i l ] f T iUEs) El t lF ,LEñl ]ElE :N
H r q R I N F S . I X I ¡ E N T E S O X I D f f N T E S .
T ñ F L É B . F ' R I N C I F ' A L E S M E J E I R F D ! R E s E I ' I F I É I ' { 1 I \ i A ' 3 Í R f i N E Ú s D E i J s C .
Tf tBLt l 9 . F R I N C I F A L E S f i E J O l i A D L l R E g ( É D I T i ( r D S ) E f ' l F L E A C Ü S
H A R I N A S . E G E N T E S R E D U t r T O R E S .
I I I B I . A 1 O . I 4 E J ü R Í 1 D O R E S B i O L O G ] ü O S E I I U F ' Ú
T S F L A 1 1 . I ' I E J O R N D O R E S B I C I L O G l L : O S G R I J F ' Ú
Tr: l l iLA 1¡ . I IEJORADOFt:S CÉFIBINf lOOS -
riA$És DE i:,4¡\.1 i F l: cAc I o¡i.
Tr:rL1LA 1i . Cü¡1f- ' r l l !EN-f ES f- iF IEr lS DÍ: l - i l CÉ¡l IZñ DE LG l l l l i?INA'
Tl . rL¡LÉ 14. F'ROTtrINl lS DEL ELr.rEÑ - CÉlf iá i l - l -Éi{ I5TICFr5.
Ai f I Lí ]545.
F RtrTEr: tEA5 - NalTUftAL.
rl i-:L i I i l RDi: üS I iO DE {.. i5 Ü i: i\ j
r7
;:5
i 6
¡7
3e
f,4
¡ 5
E9
4 i
F i É U R A 1 .
F l EURÉ¡ T.
F I E U R A J ,
f- t Lr u ñ¡l +.
F I É U R A g .
F I E U R É A .
F I GU NF¡ 7.
F I E U R A g .
I : I G I J R A 9 .
F ] E U R A 1 E I .
! : I f i {J RA 1 1,
T I L : u ñ t i t ¿ .
F J U R A 1 3 .
i : I tS lJ RA l¿r .
t rag.
1 1
1 A
1 f ,
IB
ée
eg
4 3
4 ú
4 B
5 ü
5 ¡ - 5 4
¡ 3
Í é
5 9
É E
- I t A R ] N É
- iiftil i Nrf.1
I N D I I ] E D E F I I : U R A S
É t r L T M B I A Z O N A 5 T R I É U E I I I ] 5 .
D E F , A R T A I 4 E N T O D E C U N D I N f i M t r R E N H U N I C i F ' I C S T R I E U E R O S .
D E F ' N R T A M E N T O D E B É Y N C A F I U N I C I F . I I ] 5 T I l I G U E ¡ i o s .
D E F . f i R T T M E N T O D E N I A R I i i o F I U N I C I F , i O S T I I I E U E R O S .
Z E N A S F ' R ¡ f D U C T O I I A S D E T R I E ü E U F .
CORTÉIGRFINOS DE ERtrBEtrKER.
F. I1OCE5O DE FI{JLINEII I I l - DIFI6RAi I1A DE FLUJO.
C L N S I F l C A t r I O N D E L A S F ' R O T E ] N I i s .
ÉCCIOI! DEL IYIEZCLA¡]D SOBRE EL IJLUTEJ\ .
F , R C I C E D l M l É N T O D E L F A L L I N G N L I ¡ Í T 4 E R .
; IEF.RESENTÉC I üN i ]E UN ÉLVEÜ{¡EÉi ' ] f i .
GRUF.O DE MiXEIÉRAMAs DE HA; i INAEJ I , ] I . ]E { /AI \ ] DESDE
EXTREI4ADAMENTE SLiTqUES' HñSTA EXTi iE ÉiDt¡F lENTE FUEIIT- iE.
I : ¡ J R V f , D E D O S I F l C á t r I O F ] .
ETAF.É5 F.ARA LN EVALUffCIÉN DEL FÉlRINUGRII I ' ]N
F LJE RT E.
FIEUI lN 1=. ETí1F'AS I : ' I ¡ i?A LÉ EVALUgCION DEL I : f .1 i l iNOÉi lA i .4A
9 E B ] L .
FI I :UJiA 1É. i?EF'REsEI!TI ¡CICN I ]EL I - i i t IL t r IJRAFlÉ DE Dt ]5 HÉi ] IÑ11S
I I F i X t r . ¡ \ ] I t r . L F I L . L ! H U .
L a a F l i c ¿ r e i ó n d e I c o n t r o l d e c a l i d . a d e n I a i n d r s t l ' i a l i z a c i ó n d e l
t r i g o , g t o n s t i t ' - t y e u n 5 e c t o r ' s u s t a n c i a L d e I a i n d ' - r s t I ' i a
a l i m e n t a ¡ - i . r . F , o i . t á 1 r a : ó n I o : p a i E { : s , i n d r - r e t r - i . . a I i r a d o s c a d 4 r d í a
p r o p e n d e n p o i ' q L t e s ¡ - t a l i m e n t a c i ó n E e e m e j o r r c o s g a q r - l e n L l e s t i ' o
; * i ; n o d e t e d e s c ' - r í d a r " r s i n o 
q ' ' t e , p o ! ' e 1 c o n t r a r i o ' p ¡ ' o p L ' n d e r
p o " q r r e c a d a d i a t o n P m a y o l ' F ' - t e r ' ¡ a y s i g n i f i c a d o e l v á I o r d e
n r . r B s t r o p r o d r l c t o n á c i o n a l i p u e s g o I o a s i e 5 t a l ' e m o s p l ' e P ¿ 1 r a ü o s
n a r a a f r o n t a F c o n a l t r - t r ' a y c o n o c i m i e n t Ó E l Á v a n i a d Ó p a 9 0 
q r - t e n o g
1 1 u , r ^ e 1 d e s a r l o l l o . t r o r I D t á n t o c o n s i d e r - o o p o i ' t u n o 
l a
6 r e g p n t a c i ó n d e e s t e d o c ' - t m e n t o e n { ] t - t y a i n f o n m a c i ' ó n s e P o d i ' i = 1
- r p t . e c i a r e n p a r t e l a s h e ¡ ' r ' . r m i e n t a s y c r i t e r " i o s t e c n D l d g i c o s P a r a
e v a l ¡ i a i ' L t n o d e n r - ( e g t F o s c P I ' e a l e É y q r - t i : á e I m á s l e p t ' e s e n ! a t i v o
d e n t r o d e 1 á n b i t o n a c i o n a l .
F ' o I . o t F a p a ! t e s e p } . e t e n d e m B s t r - " 1 t ' c o m o l o s d e i ' 1 v ¿ r d s g d e 1 t F i g o
e s t a n P . 1 . . á n d o d e l a f a s e m e c á n i c ¿ r a 1 ' r 
e t l = e r a t l e I ' r
a r ¡ t o m a t i = a c i ó n , 5 i n q r - t s t e s t o s i g n i F i q r - r e r ' q L ' l e e 1 p a 9 Ü d e s e ] . 
r " t n
a i . t e a r - ( n a c i e n c i a h a y á t e r m i n a d o ; p o ¡ . e I c o n t i " r l ' i ' o , e s t o d ' 1 v i e
m L r y i . m F o ! ' t a n t e 1 a c o m p n e n 5 i Ó n C e t o d o s l o E F r o c e 5 ü 3 a ' ; í r o m o d e
1 á e x p e l i . e n e i a . E s t o s i g r ' r i t ' i c a q ' ' t P n ' 1 5 o n e n o s 5 y ' c a d " r 
t n a s
d c a d . 1 1 . a i n d r - r s t r i . 1 v e 1 a j ' - r b i l a c i ó n o . , - 1 1 i d a v o 1 r - ! n t a ¡ ' i . f d É ' s r - t s
c o n p a i i i ¿ r l d É r - r n a g r . a n p á r i b e d e ' , r - t É ¿ r t i f i c e r ' y t c n i e o - = d e g l " a n
Á n t i g r - t e d a d y e x P e I ' i e n c i a t l c J c r - t á 1 s e c o n s t l t L t y e e n ¡ - l n 9 t ' ¿ a F F e t o
p a r - a 1 a n r - r e v a q e n e l - a É i ó n I a c r - t ¿ r 1 d e b e c o m p r o m L . ! e i ' B L . e n c Ú n t 1 n r - l a r
c o n m , - t c h a r - e s p o n s " l b i l i d a d y t a L e n t o c i e n t í f i t r o l . . r 1 . 1 b o | r d e
n r l e s t r r J g ¿ 1 n t e C e É o l . e E p e r o s L n p o d e r c o n { : á i " c o n e . 1 , l i l s d e c e } ' c a
p a F a c o m p d ' r ' t i r ' É r - l E a b i d ' - t r ' í . r y c o n o c i m i e n t o d e ' j r - t o f i c j o '
[ : s t e c á m b i o g P n e t ' a c i o n á I h a t r s i d o c o m o t : o T r 
- > ¡ ] c ' - ' e n c i a q r - t e p ' 1 i 5 e i
? n v i a d e d e s á r ' F o 1 1 o t t ' a t P n d e i n v e ¡ ' t i r ^ r : - r t e c n o i ' t r ! l í a y
m . 1 q r . r i n ¿ 1 r . i ; l m a 5 p f i É i { r n t e F á r . . 1 q r r e s r - r s e n F r ' É 5 * a s F L t L . d É I n L - o n p e t i I '
t " l n t o L l n r a l i d a d , p r - e c i o y e f i c i e n c i . a " r n t 
e I a 5 P x j . g e n c i . e s d e l
m P r L ' 3 d o .
I N T R O D U C C I E N
F o r t o d o I o a n t e r i o l ' e s F e I ' o q ¡ - t e e l d o c ' - { m e n t o s e i a r - t n e l e m e n t o d e
c o n s ' - r 1 t . l - ' i n s e l j f ? ' o P i . a n e n t s r - t n t r a t a d o d e t e c n o l o g i a s i n o t - t n a
} ^ e c c p i l a c í ó n d e e x p e t ' i c " n c i " 1 s y d e c ¿ r p c 1 c i . t ' a ( ] j . i l n a 1 o i a ¡ ' E ú d e ' m a s
d E i f , ¿ l f r o s d e t l ' a s L 5 g á r ' e n 
" L 
c f , r ¡ l T l o d L . I D e ü e i - e ¡ 1 e s c E T l : r f ' e a
m a y o r . L : ¡ t i ' j . g o y s r - 1 9 d e t ' i v . r d o s .
APLICACION DEL CBNTROL DE CNLIDND EN LA INDUSTR IALI ZACION
DEL TRIGO
I .1 SITUNCION ñCTUAL DEL TRTGO EN COLOMBIA
L a p r ^ o d t - t c c i ó n d e t l ' i g o h Á f I u c t r - l a d o t r e l ¡ e n d a m e n t e d r l r a n t e
l o s ¡ l 1 t i m o s 3 5 a í i o s y h a s i d o m á E i n f l u e n c i . a d a p ü l ' 1 . 1 É p o l i t i c a s
d e g o b i e r - n o q t - l e P o F a s ' . t n t o E t e c n i c o s . E n 1 o = a i i o E 1 9 6 ü r s P
c ¡ - r 1 t i v a r o n m a s d e 1 O O . E A 0 h e c t á r ' e a s d e t r i g o e n e I P a i s r c o n r - t n a
p ¡ . o d r - l c c i ó n a p r o x i m a d a d e 1 ü 4 . r ¡ l ¡ E t o n e l a d á s . ( T a b l . r 1 ) 6 i n
e m b a F r o . e n 1 9 6 5 s e s e m b l ^ a F o n 3 O . | a ü t Z l h e c t . l r ' e a s i t n i c a m e n t e r c o n
r- rna t r rodr- rcc ión de +8.AúA üoneIádas s€+tr+sr t t : -e- . D L r F á n t e l o s
i r l t j . m o s d i e r a i i o s e l a r e a d e d i c a d e a t r i g o h a s i d o e s t a b l e e n
c e r e : | d e 4 l a . ü ü t ¿ h e c t á ¡ . e a s , C o n r - t n i ¡ c t . e m e n t o g r a d r - t a l e n l a
p r o d r - r c c i é n h á s t a c l e 7 t z l . l Z l Z t ü r t o n e I a d " l E t d e b i d o . + 1 i n c r e m e n t o e n l o s
l e n d i m i e n t o s d e 1 . E t o n / h a e n 1 9 8 t Z t h a s t a 1 . 9 1 t o n / h a e n l o s
r l l t i m o s 4 a i : i o s , . . ( T á b 1 a É ) . Q u e 9 i s e c o m F - 1 I ' a c o n e 1 . 1 r e a y
¡ . e n d i , r i e n ' b o m r - r n d i a l e s t a m o 5 p o ¡ ^ e n c i m a d e 1 a I n d i a , L I R S S !
f i r - r s t r a l i . r y B F a s i l / ( T a b 1 a 3 ) r C o m o s e e x P L i . c o . r n t e r i o t ' m e n t e , 1 a
p r . o d r - r c c i ó n t l e t i ' i g o h a s i d o . 1 f e r : t á d á P o r ' 1 ¿ r s F ü I i t i É á E d e I
g o b i s l r n o r e l a c i o n . r d a s c o n e 1 F I ' o g l ' a n Á L F 4 6 A (I c J E J - 1 9 7 i ) y e s t o
h á r e s r - r l t a d o e n u n d B s e s t í m r . t l o F a r a 1 á j f r q d r - r c c i ó n n a c i o n á I .
g d e m á s , e n l a s S a b * : . n a s e x i s t e ¡ - t n a g ) - a n c o m F e t L " n c i . l p o r F a t ' t e d e
l a s a c t i v i d a d e s . r g r i c o l ; r s m á 5 r ' c n t . l b l e = ( i n d ' - r s i ; ¡ ' i a d e f l o r " e s ) t 1 o
q ¡ - r e r p s ¡ - r 1 t a e n 1 a p n o d r - t c c i ó n d e t r i g o e n 1 4 5 l c T l a s c o n 5 r - L P l o g
$ p n L . l : - > f a v o r a b l e s . A d e n á 5 r 1 a i n d r - r s t r ' i a d e f r . l r i n . r p r c ' f i e l e e l
t r ' i g o i m p o ¡ t a d o p r - r e s t o q ' - L e e l p l o d r - r c i d o . a n i v P l n a c i o n a l e s P a r a
e l l o - , d e " c a l i d a d d i s c ' . r t i b I e " .
E o m o c o n s e c , - r e n c i a d e t o d ó s e s t o s f . e c t o r e s , 1 a t r I ' o d ' - l c c i . é n n a c i o n a l
r e n r e g e n t a s o l o e I B ' l . d e l c o n É r - t m o N á c i o n a l ' E n r - P S r - t P r r 1 a
p r - o d r - r c c i ó n n a c i o n e l d e t r i g o n o e s d e i m p o r - t , a n c i a e c o n ó n i c a , s i n o
q , - r e e E r - r n f a c t o r . s o e i a l F a ¡ ' a l o s l k l m i 1 a q r i c r t l t o r e s
( . a t r r o x i n s d " r m e n t e ) q r - 1 q c ' - r 1 t i v a n e s t e c e r e a l .
D o n t - 1 b r - r c i ó n d e I . a D r o d r - r 4 É i ó n a 1 . e e c o n o m i a á E t ' i c o l s i .
E c o n ó n i c . r m e n t e t
1 a s q r i e u l t t r r a t
e n c i . m a d e U S s
c o n E t i t ' - r y e s ó I o
i n F o r t e n t e F a r . a
¡ n r - i n r r l F n r - p . -
F r ' r m a r - 1 o s .
1 i ñ " . Á F l , , r r r A ñ . l F + ! - i e i n n i t i C a t i v a p a r ' . e
p r - r e s t o q u e 1 . e s i , n p o ¡ ' t a c 1 o n e 5 t i e n Q n r - t n v a l o I . P o l '
l O Z r m i l l o n p s Á n ' - t a l m e n t e y 1 a F : ' ú d ' - t c c Í Ó n n a c i o n a l
, , r n l l Z l ' l . d e e s t e v a l o r - . 5 i n e I ¡ b a ] ' q o r e I c r - t l t i v o e 5
l o s p r . o d r - r t r t o F e s e n 1 a Z - € ñ € F l n d i n a e ñ d s n d L - , 1 I a . I ¿ l l ¡ t ¡
d e p e n d e n d e 5 r - 1 5 É ' - r l P i v o s P á I ' a s r - i 5 L n g I ' e E o 5
' t,
t
-{
=
c')
=
m
c/,
(-)
2
=
=,
t-
m
m
-)
a/)
to
\J't
I
trl
U)
=
='€
=9
tTl i
qr>
(-)
-to
o=
=
>t,
=rF
og
m
t3
o
E
o
=E
t'11 F
'iE
(-)
=(-
tfl =
v)=
.= -tl
=
2l
F 1..¿ l-¡ ts
EESEE
\¡ gr \¡¡ F
FFFFF O (¡ \Jrl \¡¡ 5
tsF¡
o) or \.¡l t\) \á¡
r-o o'l o l\) o
ts rJl Lo (o \.rt
'n
m=,
m
m
U' -{
=.
f-
rñ
-
6)
f
=,
@
\
l.e
¡\
'-{
F
<.
=
I
lJ-J
(J
¡.C(\l
F
(J
=o
=
oFe
(J ,_i
t¿J ,-t
=,
O l¡J
t - >
cL<
r\¡
l¿l =
( . ' l
dE
=É
u.J o
t)_ tlt
c )c ' c ) c ) r \ r . ¡ )C )OooOr \
r / \ o r r \ q ro ( . ooo$ñ rñ l
s rñ ¡ \ s l . ¡ ' \ ¡ f oo t t ñ l j \
ñ l O F l ( . o ¡ ¡ ^ g r l . f ' l O ( O ( . o
l.l\ lJ\ (.o t¡\ tO (^o t.o (O l\ LO tO
oooooo)ñ ¡o t . r \o@
ooc)ooñ ls , t .+oo¡ . ¡ f
l \ ¡ (O Or ln S f N ' - i ñ l g l tñ
Lñ ñ¡ F{ l\ o) € ln ñ¡ l.r\ F.l o
sr (¡) t\ l\ r-o to l\ (D (o l\ ol
(\l ñt oo ¡ ir t\ o) €r fv\ ¡¡'\ Fl(\¡ .Í l-l\ (.o l\ l\ 6 LO l\ r\ Or
'-l F{ '-l F{ '-l Ft Fl !-i '-l '-l F l
oooooL^oooo l \
ooooooooooo(o lo€(oo¡g )oor ¡ \oo r (o ! -1 ñ l
N 5 u \ l \ o l € o l \ l \ F l t \
tf\ s. sr <- F^ tfl tr tf'r t\ñ ir 5
O ' - . 1 ñ l ¡ i a g | - r 1 ( O l \ o O O r O
€óooóóoooocoooooq l
o¡ g) or ot 6r ot ctr ct.) or o) or
'-i '-l Fl '-.t '-t '-l '-l Fl Fl ri '-"1
C.1
(t', <,
<c
a<
< F
= 6 -
o=
=
lrl <
' i -
E \
= , 1
l¿J
U)
=,t-
F
lJ', Ct')
t¡J É
<,É.
F E E
f J =
IIJ UJ
t=
t!
=,
O
CJ
F
=
c.h
'i cñ
l-!J ri
=o
É l
o-
<oo
=, o1
O F {
qJ
=
= t D
O '-.
( J F
(J
o
I
ú
ce
=
t-¡J
c/)
l¿J
G¡
- l
=.
e
T'
(-)
(-)
-=,
o<
-r>
o- F|Tl
>-t
añ a-
m-l (/, á
tsr=
G'>
@
N)m
=,
(-)
m
m
DI
m
o
-,
r/,
U'
=
o
2
m
f,-
B>
F
m
UI
'tt
F
i
¡{E
oz,
=
f-F
|- -{O
oF It
=-c
m6) 11
ttol:t
o
Oz
z, al,
-)
m
m
t-
m
at,
o
m
2
'RH
6)-
-tn
2-{
o
o
('
(0
f$s ts F
r,rt ó t! t-¡ F t\) o (o lJ \
o-e r.o ls t.o \¡ or F¡ N) l$ \ \¡
\J.l Ol l\) O \ lg \^ Ol (.o \ t.o O ¡
t$ lr
r-.,1 O) \ l-¡ l-¡ NJ l\) U|1 \r'¡
6 F,@ FFs\F1$r\)\\l-¡ o
.F \¡F O (O 6 f\, \'"l 01 \¡ O1 \J'¡ lO Q
t
\-^¡ l$ \rrl F 5 \Jl \ lJ1 f\) N) E S
ñ so1 o @ (o l- o @ r-¡ (o co ts l\)
O'l lJl OO (¡) Or \¡ OO Or \¡l \ @ O) ¡ L.o
¡. F \,¡.1 \¡t
6 t\)(Jl t\) H F t$ \J O) OO :.1
;: \Jr \.rr stsv'tso)\. w \o'r o . 
O-
|-¡ OO v.l tJl\\J,l\J1tOt OOS 
Q
Nt 1\) |-¡ SFr¡¡$FN)Ff$tst$
o o(o \r'l S Nt O ¡ l-¡ dl f\) vl \¡ >¡
É \rt r.o o t$ \¡ t-¡ t$ (o (.o Oo lr t¡ t*n
b ¡'E ó l-. t-- E ort O \.jrl l.r.l @ !|'l O
'Tl
trl
=
rn
o
F
otr'
c'l
o
z
rn
E
o
ô
to
oot\)
E n c o n s e c r . r e n c i a
n o n i n n o <
a p } ' o x i m . l d a m e n t e
e s ' r n É r . r I t i v o d e
p o b r e s d e I P a í s
3 C . , t Z ' ü q f á m i I i a s ,
s r r b E i s t e n c i a e n L r n a d e l a s
c o n r - r n c u b t ^ i m i e n t o d e
R e E t I . i c c i . o n e s a I á F l ' o d r - r c c i ó n .
F , o I í t i t r a d e l 6 o b i e | . n s .
E l f a c t o l ' p n i n c i P a l q l . t e a f e c t a n e g a t i v a m p n t e 1 Á P ] ' o d L t c c i ó n
n á c i o n a l s o n I o s g r a n d e s e r . t b s i d i o s p a r a l o s q o b i e r n o s d e l o g
E s t a d o s u n i d o s y C o l o m b i a , q r - t e f a v o r e c e n l á i m P o r t t . r c i ó n d e t r i g o .
H i s t ó F i c a m e n t e h a s i d o i m p o s i b l e p a r a I o s p r o d ' . r c t o I . e s c o m p e t i r '
c o n t F a e s t e f a e t o r ,
R e c i e n t e m e n t e y d e b i d o a 1 o 5 a v a n c e s l ' e l a c i o n a d o s c o n l o s P r . e c i o s
n . ¡ c i o n a l e s d e t } . i g o l a p r o d r - t c c i ó n n a c i o n a l e s m á s c o m P e t i t i v a .
F r . o b l e m . a s t c n i c o s .
L o E f a c t o r ' e s t e c n i c o s q u e l i m i t e n 1 a p } . o d t t c e i ó n n a c i o n a l s o n ¡
1 . t r o c a d i s t r o n i b i l i d á d d e v a r i e d a d e s m e . j o r a d a s t r o n r e E i 6 t E n t r l á á
1 a s p l ' i n c i p a l e s e n f e ¡ ' m e d a d e s ( l ' o y Á s ) y d P c a l i d a d p } . e f e r . i d . e
o o r 1 o s m o l í n e r o E .
N o h a y s t r f i c i e n t e s e m i l l a e e t ' t i f i c a d a y s o l a m e n t e r - t n a r o m F a n i i a
e É t á i n v o l , . r c r a d ¿ + c . n l a p F q d ' - t c L - i ó n d e 1 a m i s m . e , . 1 d e m - a 5 r l . a
s e m i l l a s o 1 _ o a l c a n = a F a r ' ¿ 1 e 1 J t Z t p o F c i e n t o d e 1 á ¡ ' e a s e m b r á d a .
F o c o s a g r i e r l l t o r e s p 6 6 e e n 1 o s r e c r . t l s o s p a r ' á á d q r - t i r i ¡ ' l o s
i n s r - r m o s ( f e r t i I i = a n t e s ) .
e n e 1 r n a n e j o
77
d e 1 c r - r l t i v o y e n p a l t i c t - t 1 a ¡ c o n
h a y d e p e n d e n c i a p o ¡ ' e 1 c q n t t ' o : .
' - a n a ' - l m e n t o d e 1 p l ' o b l e m a .
E x i s t e d € t i " i t
e I c ú n t r o I d e m a l e = a ;
q u i m i c o I o c L r á 1 r ^ e s L r l t á e n
F a I b a t e c n o l o g í . e a p r o p i a d a
I = f p r - e p a r ' . r c i é n d e 1 a
a l m a c e n a m i e n t o f i n . 1 1 d e s r - r t r f ' o d r - L c t o .
F l e . j o r a m i e n t o d e 1 a s v a l ' i e d e d e s
T o d a s l á s v a r ' i e d a d e s q r . r e 9 e s i e , q l b r a n a c t , - t a L m e n t e s o n a n t i g r - t a s .
5 i . n e m b a r g o , e L p r ' o g r a m a d e t l i g o d e 1 I E n e n E r - t n d i n s , m a r c a , B o y a c a
y N a ¡ . j . f i , : , . r c á bá d e l a n : a F c r - l a t r o n r l e v a s v a r i e r J a d e s r l 1 1 : c r - t a l e s
s o n m á s F e s i s t e n t e s d e n f p F m e d a d e s y d e m e i o r c á i i d - l d q r - t e l a s
a c t r . r a l e s .
. r ' = F : É 1 Á n F i r - r 1 t r - , F m i n i f r - r n d i s t á e n
t i r a l ' ] ' e 1 r 1 a c o s e c h a t y e n e 1
1 . E DI SPON I SI L IDAD Y CONSUITIO EN COLOFIBI A
E l t r . i q o E n C o l o m b i a 5 e 5 j . e m b r a e n r - r n S r E f b a j o e l s i s t e m ' a d e
p F o d , - t c c i ó n d e m i n i f u n d i o ( t r a d i c i o n a l t n o m e c a n i ¡ a d o ) e n á I ' e ' a s
m e n o r e e r J e E h e c t á r e a s ; g e r r e r - a a P I ' o x i n a d . 1 m e n t ' : J E j o r n a l e s P o l '
h e c t a F e A s , y c o n s t i t ' - r y e r - t n a d e i Á s F o c a s a l t e r n a t i v a s d e
p r o d r l e c i ó n e n I a s r e g i o n e É f r i ¿ 1 5 ( E . 4 O t Z . e 3 . ü ' l l ¡ r ¿ m . 5 ' n ' m ' ) d e l o g
d e p a l ' t á n e n t o s d e N Á r i í i o , B o y a c . 1 , C r - ¡ n d i n a m a F c . r , S . r n t á n d e r e s t C a l l c a
y V a 1 1 e . l l A s d e 1 5 . ü ü l O f a m i l i a s s i e m b r a n p a r c e I a s d e 1 a E
h e c t á r e a s d É t F i g o e n e l p a Í s . E l t r i g o h á c e P a I ' t e d P 1 a c a n a s t a
f a n i l i a r d e l p ' i e b l o c o l o m b i a n o , y 5 ' - t c o n s ' - L m o e s d e E 3 a E E
k i . l o B r . 1 n o s / p e r s o n a / a í i o . E I P . f n d e t F i g o P o r 5 i - l v a F l a d a y
l l a m a t i v s p r r e s e n t a c i ó n ! p a l a t a b i l i d a d r c ó l o r r e s l r ' t m e n , t e x t u r ¡
s r _ r L r v e y c a l i d a d n r _ r t r i c i o n a l ( 1 E ' l . p r - o t e í n a s ) , e s p F e F e P i d o P O r '
t o d o e 1 p r 1 b 1 i c o . L a h á r i n a d e t r - i q o 3 e t - t t i l i r a e n n r - t m e | . o s r ? s
r e c e t a s d e c o c i n a ; i g r - t a l m e n t e É 1 c r - t c h r - t c o d e t F i ' g o ( g t ' a n o s i n
e ' - t t i c ' - r l a ) e n F ¡ o F a 5 . L o s p f ' e c i o s d L ' I a h a r i n a y e 1 F a n s o n
r e l a t i v a m e n t e b á j o s y l o s h a e e P l ' o d ' - t c t o s p o F ' ' t l a I ' e s d e r - ( s o d i a l ' i o '
E l t r i g o e s e n I a a c t , . t a I i d a d e I p r o d r - t c l ; D a g r ' í c o 1 " 1 q r ' t e m á s g a s t a
d i v i s a s a l P a i s i m á 5 d e U S $ 1 8 5 m i l l o n e s P ú t ' a f r o r p t r t ' 1 a
i m o o r t a c i ó n d e 7 l Z l 5 , ü r Z l ü t t o n e l a d a E e n 1 9 8 9 .
E 1 á r - e a d e ] c , _ r l t i v a d e l t t r i B o e n e 1 p a í s F r - r e d P i n c l ' e m P n t a I ' 5 e d e
r F 6 . r ¿ t ¿ 1 r ¡ l l a { . . + l r Z l ü r . r a r a r ¡ H " r / , , É i n t r o m F e L i r c o n o 1 : ¡ ' o : i : ' - t l b i v o - . 
' /
o r o d u c i . r ' i g ' a . o a a t o n . d e g r - a n o / a i i n , y r e d r - t e i r e n P ' 1 r t e 1 a 6
e I e v ¿ r d ¿ ¡ s y g r a v o s a s i . m F o r t a c i o l - 1 ( ' 8 . F a l a a l o g l r a r ' L o á n l : e r ' 1 o I ' s e
i ' e q L r i e I ' e " r 
m e d i a n o p l a : o a n p l i a i ' e l á r ' e ¿ r d e ' , i P m b i ' a e n 1 o g
d e p á f ' t á m p n t d É d e l o s S á n t a n d e r e s r E d r - t c . t r V ¿ 1 1 I e Y T o I i ' m a ; y a
l a r g ¡ o p l a z o p r o d , - t c i r v a r i e d a d e s a d a p t a d a s a 1 a 5 r o n a E P l a n a E d e
c l i m a c a l i e n t e ( o a l r a o ü m , 5 . n . m . ) e n d o n d e n o h Á y l i i n i t a c j . o n e s
d e á r ' e Á s F a r t a a ' - l t o á b a s t e c e t ' d e t r i g o a 1 p a í 5 . L o s . 1 g i ' i c r - ( 1 t o ' ' e E
t r i g r - r e i ' o E ¡ ' e c i b i e r o n e n 1 9 8 9 I a r - - a n l : i d i l d d e 1 " ¡ . 3 r - - 1 m i l l o n P e d É
p e e o s , p o ] ' I a . v P n t a d e 7 9 . 7 ü l t Z l t o n . a l P l ' e c i o d " 5 r ' l s t e n t " a c i ó n d e
9 1 i r ¿ . ü ü r A / t o n .
E l v a l o r a g t - e g a d o a p o r t a d o p o r ' 1 a i ¡ d r - t s t r i - r m o I i n e r a y P a n a d e f ' a t
e s a F r o x i m a d a m e n t e e 1 1 ü r O / . d e l v a l o r d e 1 . 1 p P o d r i c e i ó n N a c i o n á 1 d e
1 : r ' i ¡ o . E 1 á t ' e á s e m b F a d a d e t i - i g o e n 1 - q 6 9 o c r - t P o e l L ' r - t a F t o l ' ' t q a r '
d e = p r r s e d É P a F a ( 1 7 : . 5 q t 0 i o n . ) , I ' r q ¡ ' i : " 1 I i : a s d e c l i m a f r ' í o
( . q p r o x i n . ¡ d . r m e n t e = 7 . e ü A t o n . ) , c e b . a d a ( r ¡ 9 . B r Z l t Z l t o n ) y t r ' i g o
( l f 6 . 4 q 1 A t o n ) . g 1 6 r - L l t i ' ¡ o d e l : r i g o t i e n e r e n o - ' r i e a g o r 
- ' a : i t a r i B E
y e s m e n o s e x i g e n t e E r ' l t r r - l c a r l t o á t r a l i d a d d e 5 t - { e 1 ' o s r q 
j - l e 1 a P a P a r
f r ' í . j o I y * 1 v e | j a . 5 e - . i . e f i b ) ' . 1 p r i n c i p a l r n e n t e d P É . l r k l r ¿ ' t a ü ' 7 0 1 4
m . 5 . n . n . t p e I . o E r - l a m F l i a a d a F l : á c i ó n l e F P I ' m i t e c r . e c e I . m a s o m e n o s
b i e n h a s t a I o E i . r Z l Z l O m . E ' n . m . a l t r - L ¡ ' . r L ' n i R c ' - l a I F D C ü s c ' - t l t i v o r
É o n ¡ ' e n t a b 1 " s .
7
I
I .3 UARIEDtrDES NACIONALES IYIEJORADAS Y ZONAS PRODUCTORAS
L á i n v p s t i q a e i ó n d e t r - i q o e n c o r o m b i a c o f l e n r ó e n e r a í r D d e1 9 J g e n l a E s t a c i ó n E x p e n i m e n t a l , , L a F , i c o j : a , , , t o m a n d o L r n g i - a ni m p r - ¡ 1 5 ¿ e n 1 9 5 l z l p o r e 1 a p o y o c o n . j ¿ _ r n ü o d e l a F r - { n d é t c i ó n R o c k e f e l l e } -y e l l Y l i n i s t e r - i o d e f f g r i e r _ r l t , . r r a . E s t e a p o y o d i ó c o m o f r . r - 1 ¡ e e lI a n r a m i e n t o e n e l p a i E , d e I a p r i m e ¡ . a v Á I - i p d a d m e . J o r a d á ,M e n k e m e n , e n l 9 S E .
D e s d e e s a e p o c a h a s t a n r - r e s t r o E d i a s l á i n v e s t t g a c í ó n s e h ac o n c e n t r a d o , p r i . n e i p a l m e n t e , e n 1 a s s ¡ - L b I - e q i o n e s d e i r : s A l t i p l a n o sC ¡ - r n É i b o v a c e n s e y N a r - i í i e n s e , d e c l i m a F r í o , i o n - 
- i " " É J ; o = 
n oc o n t i n ' r o s e n o t F a ' - r e g i o n e s y s r - r b r ' e g i o n p s d e c r . i f l a c a r i d D E D n os o n _ 1 a E r i . n o q r . ¡ i a , I a C o s t a d e l E a r . i b e , E s p i n a l f f o f i m a l 
- y - 
U " f f *d e I CaLrca.
E 1 o b j e t i v o p . i n c i p a r d e l f i t o m e j o r . a m i e n t o h t s s i d o l a o b t e n c i , ó nd e g e n o t i . p o s s r - r p e r i s ¡ - É 5 a p a t l . o n e s p r É v i . l m e n t e e : t a b l e e i d o s p o r1 a s e x i g e n c i a s d e l m e r . c á d o . L o á n t p l . i o r . p I . e s , - t p o n e q , _ r e e 1r n v e s t j . q a d o r t e n d ¡ . á q ' l e e s c o g e F ? i n j . c i a l m e n t e , d e r _ 1 ¡ ¡ ! a t [ á on r - r l t i t r - r d d e g e n o t i p o s ' , e l m e j o r . , , p a n a t r a ü a r " U " ' r o n t * r ] " * , 
" , 
r - l n as e r i e d e c A l . a c t e r í s t i c a s q r _ ¡ s I o h a g a n , , i d e a l , ' , p n r l n í r o m e n t cc I a d o t p á I ' a r - t n a d e t e t ^ m i . n a d a z o n a s e g r i n É t s i E , - 1 i s i ¡ u * = q , - , * r " - l ¡
l'l e .j o r
E e n o t i p o
f - ) R e n d i m i e n t o
tra1 i d.rd
R e s i s t e n c i . r
E n f e r m e d a d e s
) O t r a s C a r . r c t e I . í s t i c a s
A g r o n ó m i c a s
G e n o t i p o
F e P o t r e l ! a t ' e a n o , e g r r . r d a f a c í i p o r q r - L É c a d á c a l . a c t e F i , t : . c - e ! 9 e
l n t ¡ . c l d r _ t c l r e r ¡ p 1 n r _ t p v o g e n o . b i p o p o s F r á ) ^ e p r . e s e n t . 1 F , e !
m e j o r a m i e n t o d e L r n á s r . t m a d e f a c t o r . e s , c a o a r j n o I . L : g r , d o p o r L r n o ov a l i o s p a l ' e : , d e g e n e s d e s i s t e m a s i n d e p e n d i e n t e s { , - ¡ q n l c e n m á s, - p i f i c i l : r r a c r _ r : r r - r 1 a c i ó n . S Í n e m b a r g o , E o m o f r . r - r t o d e e s t e e = l = r - r e r ¡ o
l : : i l o 
p o s i b l e 1 a o b t e n c i ó n a . v * i n i i c r . r a t r - o v a r . i e d á d e s n e J s r a d a Ed s t r i g o d L { } - e n t e e 1 F e } . í o d o l g E e - i ? 9 1 ( T a b i a ¿ r )
s
t\ € oO OO (.o r.c¡ O'l t..\ O1 I ={ 5
EgSEhbhH$EBS
= r.l r-t F! r-t !-r r-l r-l
ñ¡ I.ñ ú1 t\ o) 01 M\ tn ñ1 ¡ ¡f\ tf\
rJl t.rl t r.l.\ r.l\ t (o (.o (.o (o (o (.o
or or ol o: (tr o1 c'] or c'1 cr) o1 o)
Ft t-.1 ¿ '-l '-l '-t Fl Fi 'i Fl Fl Ft
IJ.J
v,
U.J
J
lJ.l J
tJ.J tJJ( J e
l¿J
! !=
=
=
(E'
CL É,
J o l = .
l¿J O1 u-¡
e' I lJ.l
OGI e r
g ro
a/) P,4 l=
=<,
IJ.J (J
F Hcae
O J
o É q . J(J,
- ar, É,
e, Lu
t- e'
tJ) =
- = - )
c/) ul
É e ,
- =
= = .
c./t
u.¡
a
É tJ.J
f.¡. é,
F
4 =q u.J
t¿J
o
< t =- l
=
ZONAS DE PRODUCCION DE TRIGO
L o s d e p a F t á m e n t o s d e C r - t n d i n a m a r c a r B o y a c . l y N a i ' i í í o h a n s i d o
r - e s p e c t i v a m e n t e p n o ) ' d e n d e i n ¡ p o r ¿ á n c i ¿ 1 , l o s p r i n c i P a l e s
p r o d ' - r c t o r e s d e t r i g o e n C o l o m b i a r d e 1 9 5 1 a a 1 9 9 1 ' ( F i g . 1 - E - 3 - 4 - 5 )
E n I a a c t , . r a I i d a d , e l d e p á i ' t a f l e n t o d É N á F i f i o s i e m b r a e I 4 9 . 3 f d e l
á r e e d e t r i g o d p l p a i s ; F o y a c á e 1 9 4 . 8 ' l ' y C L r n d i n a n a r c a e 1 é t { r . 6 ' 1 .
E s t o s i d e p a r t a m e n t o s p ¡ ' o d r - r c e n e l 9 4 . 7 / . d e l t l ' i g o d e l p a í s ; e 1
r e s t o d e 1 á r ' e a , 3 . 3 / . s e p n c r - t e n t P a e n 1 o s D a p a l . t a m e n t o s d e N o r t e
d e S á n t a n d e r , S a n t a n d e r , V a 1 1 e y C á r r c a i v á r ' i o s m , - r n i c i p i o s d e 1 a
c o F d i l l e t . a C e n t t ' 4 1 d e 1 T o L i m a ' t a m b i e n 5 1 É m h i ' a n t I . i g o r P e r ó e n
m e n c r c a n t i d a d
E I p I ' o m e d i o d e á r ' e . e s e r n b r a d . r e n N a r Í ñ o e n 1 o s a i : o s 1 9 B r ¡ r 1 9 8 4 r Y
f 9 8 7 f , - r e d e 1 7 . 9 8 ü h e c t á l ' e a s ( 4 5 . , 9 ' l ) ¡ 9 . C . ü ü H a s . I t ¿ t . 7 l l e n
B o y a c A ; y 9 . l a l a H e s . ( 3 i . 6 ) e n E , . t n d i n a m a r c a . L o a n t e | . i o t ' m L t e E t r . a
q r - r e N a F i i í o s i e ¡ b t ' a e n t r i g o u n a A r e a q r l e e s P r s c t i c a m e n t e I s 3 r - t m a
d e 1 a s , r p e r f i c i É t I ' i g ' r e l - á d e l o e d o s d e F . a I ' t a m e n t o É ( 4 8 . J 7 . ) . E i
p r . o m e d i o d e á r e á t r i g ¡ - r e r . a d e l r e s t o d e l o s d P p . a l ' t c l m e n t o s e n l o s
a i i o s 1 9 8 t Z ' 1 9 4 4 y 1 9 8 7 f ' - t e d e É . 8 4 4 H a s ' ( A - 4 / . ) . E s t a F e q , - ( P í i a
á r ' e . e , a r l n q , - r e n o s i g n i f i c . 1 t i v a e n I a p r o d r - r c c i ó n n a c i o n a l t o t J i l r 5 i
e E i m t r o t ' t . l n t e s i s e p r o y e c t a a m F l i a F e l . l r e a d e t r i g c l e n
E o I o m b i a . E I á r e a d e e s t o 5 d e P A ¡ - t . 1 Í e n t o s q r - r e r ' e r i 4 a i r l c o I ' F o r . a d Á a
1 a p I ' o d u c c i ó n d e t r i g o r s e r i a a q r - t e 1 l a q L L P e s t c r ¡ ' í a e r r i ' c t a c i ó n c É n
l o E c ' - r l t i v o s d e p á F ¿ r r f r ' í . j o I , a l v e r , i a y p . r s t o s r P ¿ a l - a ' i n t o l : á l d e
' L l ¡ . r ¡ ü O a 1 5 , ñ A A H a s . i s r - r p e I ' f i c i e c a n s i d e r . r b l e q , - t e F ' - L B d e p ¡ ' o d r - { c 1 r
' Jk l . Dtak l a 3ü. rA¿18 Ton i ; . por aí i o ,
o f e l ' t a t o t a 1 .
t / a | i . o s m r - r n i c i p Í o 5 d e l o s d i f e r e n t e s d e p a F t a m e n t o s s P h a n
c . l r ' c r c t e ¡ ' i r a d o p o r s u v o c a c i ó n c o m o p r o d r r c ! o t ' e s d e t r i g o , e n f ü I ^ m a
r n a s o n e n o s c o n t i n ¡ - t a a t r ' a v s d e l o E a i i o s t a s í :
N é r i ñ o . F a s l ; { 1 , T r - r q r - t e r . r e s r T a n g u a , I Í t l r l e s r E s p i n . e , I l e s , F r - l n e 5 t
E r - r a l m a t a n r I p i á l p s t F ' o t o s i t t r , - t P i a 1 e s .
E o y a c á . 5 a m s c Á , T , ; n . j a r 5 o i ' a c a t S i * e c h o q r - t s r O i c a t . a t E ó m b i t a ' T D c a t
T r - i t a , S a n t . r s o f i = r , U r l l a d P L e y v . r , f ' 1 ' - { n i . c i P i o s d e 1 V a l I e d e
! r ¡ g . 1 ¡ r - t x i , F e s c , : ' , i : á n f l a t e o , C h i q t - ¡ i ¡ q ' - r ' - r ' á .
y p e E a r ' É i g h i f i ! : ' r ' ü i v i ¡ m e n t z e n I ¿ :
S i m i j . e c a , l J b á t e r E r - r a c h e t á r F r l q r - t e n e t C r - t c n n r - t b á ,
B o j a c á , l r ' l o e q ' - 1 s ¡ ' ¿ t i v t a d r ' 1 d t Z i p a c ó n r G , - t a s c a .
F a n p I o n a t C . l c o t a t i 4 r - ( t r s c r - { - = l .
Cund inerarca . S ¡ - t g . t r
C a l d á s , 5 r - t b a c h o q L t e t
N o r t e d e S a n t a n d e r .
S a n t a n d e r . F l ; i 1 ; " q : , Z o n . 1 d e i l l f 1 r - l e n c i s '
1 ü
MAR CARIBE
I t B o Y A C A
/ \--.i .... .i
1.Nnr. , r iÁp.¡ . - - ' i
M EfA
V I C H A D A
:
CAQUETA
G U A I N I A
. ' . . ¿ - - - - - - - . .
I
I
I
I
V A U P E S
ECUADOR
I
I
I
I
I
,
I
BRASIL
ZONAS TRIGUEFAS
D o"rro.."
1ro. . "" ,o. . ,
A M A Z O N A S
PE RU
FIGURA L COLOMSIA Zonas Trigueras
CALDAS
iJ
ii
))
((
'tj
(
tl
\\
i :rl
\
11
t)'
\
//
l l
TOLIMA
META
DEPARTAMENTO CUNDINAMARCA
MUNICIPIOS TRIGUEROS
H U I L A
1. C¡¡lei
2. C¡rÍrn da C¡aup¡
3. Cogu.
¿f. Cotr
5. Cucunubá
6. Chlp¿qú.
7. Chocontá
8. F.c¡úttvá
9 , Fun r ¡
10. Fúquen
' l1. G.ch¡ndpá
12. Gu.clFts
13. Gúóc.
11. Gú¡t v¡t
15. Lá C¡|. .a
16. Molqu€.a
17, N.mocón
18. Mdrld
19. S.lqu¡lú
m, Slml¡.c¡
21, Soáchs
22. Sop¡t
B. Sobachoque
24. Su6¡c.
É. T.b¡o
26. Tausá
27. T.ojo
A. Toc¿nc¡pó
29. UbelÉ
BOYACA
F IGURA 2 .
)
l¡¡
t¡,|z
u¡
üsstsH;eeÉÉs33e
€
EsEE: i C
l;lEE;# i;;;3; i
6 ! O F ( \ | ( t t t | J ' ( o t \ a o ( l t o F
¡' t lrf rt !t rt ? !t !l tt rft r¡¡
ÉFg$3i,siÉsE¡¡sÉ;¡;
d - ñ ('i c úi d ñ d ct ct F ñ Ít {'¡i <i ñ di
N I\I N ñ¡ N N N r\¡ l\ N lrl (' I' c' t|' (v) O' {r, IY:
F
2
o
UJ
z
v,
()
t¡¡
a
z
|.z
\ , a
t¡ -uo; í
g -=
z t s
t ! q
4 0
: { :
: z
E f
O E
F I G U R A 3 .
OCEANO
PACTFTCO
ECUADOF
PUTUMAYO
DEPARTAMENTO OE NARIÑO
MUNICIPIOS TFIGUEROS
l. Pato
2. Abma
3. Bu6¡ó
¿1. Coñtd..o
5. Córdob¿
6. Cuospud
7. Cumbrl
8. Fun€a
9. Guachucel
10. G(¡al te¡ l l l .
11. cu¿lni ¡ ten
12. l l .a
lmu€.
lp i r l i .
L. Cruz
Orp¡na
Puarr6a
Pupl.16
S.ot.c.uz (GúáchaYé¡¡
Sápuyos
Tdrgu6
Túqu6rr€3
13 .
1¡1.
15 .
1 7 ,
18 .
19 .
21.
22.
23.
+
ICAUCA
F IGURA 4 .
T o l i ¡ a . S a n t a I E a b e I r R o n c e s v a l L e É .
CLASES DE TRIEOS IMPORTEDÉS Y ZONAS trRODUCTORAS
Ex i s ten c i nco c l aEes a sabe l ' :
Cauca- Cocon r . rco r
Ua I I e . Barr"a g an .
1. HARD RED I , I INTER:
f ¡ - r e ¡ t e e n g 1 ' - t t e n ' S e
y p a n e c i 1 1o s .
E. HARD RED SPR I NGi :
F l ' o t e i n R p e 1 ¡ ' a r - l 3 o
p " e n e c i l l o r .
F r - t r ' . t c e , S i l v i a .
( D ' - r l o R o j o d e I n v i e r t o ) A l t o
r - t 3 a D a r € a t r . f n e s d e l e v a d ' - t t ' a d e
e n p t o f e í r r a r
" r 1 t a c a l i d . i d
( D r - r n o F o j o d e
ñ ¡ ñ . J q ¡ F
F l ' i m a v e I . a )
l e v " r d 
' - t r ' a de
E l m a s a i t o e r l
Y
3 . D U R U F I : S e t l s a p c l l ' d m c l c r l r ' I ' o n e E ? e s F c a g r - t E ? üi .
4 . WHITE:
p q s t e I j . t o E ,
5. SOFT RED
j J ¡ L 1 ¡ ¡ e 5 r P A r e
( B l a n e o ) 5 e r - t e a
g a 1 l e t á s y f i d e o s -
t ' ,1 I NTER: (5, . tave l l o . j
e l e s , p a - . 1 ; e 1 i t I 5 y
par '3 F<n e 5 F r 6 > ! E r L - f , t
o d e I n v i e r - n o )
g a I I e t . e s .
q 6 , , r 5 h . r r - F
E l - t r i g o s P c r - l l t i v a e n L - a s i t o d o s 1 o s e É t a d o s d "
l j n i d o - . .
1 c s E s t . l d o g
L o s : i n c o p r t j . n c i p . 1 l " e p a i 5 e s F l ' o C r c t o " e : i e i : ' i 3 r ' s o n l . r l - J n i á n
S o v i e t i c ; r , 1 a n e F r i b t : . ; a F o o , - t l a l d e D l l i I r . l r L r r 5 i : i : a d o s u n i d o s t
I n d i a y u a n a d á . D e e s t o s c i . n c o p a i s e s s o l . m e n t e l o s E 5 t á d o s
u n i d o s y t r a n á d á c ' - r t t i v a n m a - " t r i g o d c l L 1 r ' r É l - r s ' a n y v e n d e n e i
e x c e s o á o t f ' o 9 p a i s e s . L a s L l t r ' á s t t ' e ; n a c i o n e s t i e ¡ e n
p o b l a c i o n e s t a n g r a n d e " Q r - L t ¡ r - r 5 a n 1 ; L . l d o a 1 t r i g o q r r e p ' ' t e d e n
c r - r l t i v a r y t i e n e n q ' - t e É ü m F r ' a r - m á s . A l g r - t n o = d e i o s P I ' i n c i . p a l e s
c l i L i n l : p E p a i ' a t r i g , : d e 1 ' : : E s ! . ¡ d c s L l l r i d o s l r * r r ] : i d o r , C h i n a r I n d i ' 1 '
l a U n r o n S a v i e t i c a , J a p ó n , B r d f i i 1 y C o l É r r . . 1 .
E t n i - ' ¡ e i d e F r o t e i ¡ a v . r r ' í a 3 e E : 1 I r c " i t r l i : o t l ¿ b r : g o t 1 a E
c o n c j . c i o n e = d e c r - e c i r n i . e n t o y o t r - o B f a c t c ¡ . e 1 . L o s t r ' i g o s d r - t l ' o 9 d e
1 5
p r i m á v e F a t i e n e n d e ¡ . r n 1 i a 1 B p o r c i e n t o d e P P o l : e í n Á i l o s t I ' i g o s
d L r r o s d e i n v i e r n o ü i . e n É n d e l r z l á 1 5 p o r c i e n t o y l o s t t ' í g o s
s r - r a v e s t i e n e n d e B a 1 i p o r e i e n t o d e p r o t e í n a . ( T a b I a 3 )
L o s t r l , g o s d e i n v i e r n o s e s i P m b l a n e n e l o t o i í o . D e s p r - L e s d e q L l e
l o s b F o t e s r q r - l a F ¿ r l ' e t r e n P . a s t o t e r n e l ' q L - r n d e I a t i e r r a , 9 e q r - t e d a n
d u r . m i e n d o d r - r ¡ ' a n t e e I i n v i p r . n o . V , . r e 1 v e n a s a 1 í r e n l a p r - i m a v É I a !
m a d r . r r a n y s e c o n s e c h a n a l t r r i n c i . p i o d e l v e r ' á n o ' L o s t F i g o s d e
p t ^ i m a v e ¡ ' a s e s i e m b r a n e n 1 a p r i m a v e l ' a y s e e o E e c h a n a f i n e s d e 1
L o E t l i g o s d e p r i m a v e r a s e P l ' o d r l c e n m e j o r e n l a ev e r á n o .
r ' e g i o n e s n o r - t e i i a s d e I p a í s e n d c n d e 1 o s v e r ' . t n o s n ( ] s o n d e m a s i a d o B
c . r l r . r r o s o s p a ' ' a I a s p l a n t a 5 j o v e n e s . L o s t ] ' i g o s d e i n v i e r " n o E e
p r o d L l c e n m e j o r . e ¡ I a s r e g i o n e s d e I p á i 5 e n d o n d e l o s i n v i s r - n o s n o
5 ü n d e m a g i a d o g e v e ¡ o s p . r r a I a s P L a n t á s . j o v e n c ' s .
E I c r - r l t i v o d e l t i ' i g o r e q r - t i e t ' e g o l o r a g r - i á y 1 r - t =
a g r - i c r - r l t o r e s u e a n e q ' - t i p o e s p e c i . l I P R r . 1 F r e P á r ' ¿ l r
s e m b r ' a F I a E s e m i l l a s , r e g a ¡ . e 1 c t . t 1 t i v o y c o s e c h . a ! ' I o .
d o s t e l ' t r i o s d e 1 t r i g o q r - t e 5 e p F o d r - r c e e n 1 o s E ¡ t a d o s
v e n d e a I e x t e r i o r ' . E s t e p a i s e s c o n s i d e r a d o c o n o e I
p } . i m o r d i a l d e t i ^ i g o d e l m r - r n d o . ( F i g r - r r a g )
E. 1 . .PREtrtrRACION DE LA
s o l a n 
- - 
L o s
e I t e r r e n o ,
M a s 0 m e n o s
l j n i d o s s e
a b a E t e c e d o Y '
E. trRITERIOS FISICOS DE CALIDAD -GRFNO
L a c , . l I i d a d d e , - r n t r I . o d r - r c t o s e . j r - t ; : q a p o r ^ 1 o , q d e c r - t - r d o q r - r P E e a
p a n a e 1 p r o p ¿ r s i t o a q ' - r s 5 e d e s t i n e . L a c a l i . d a d e n ! r i g o e c ) r - r n
É o n c e p t o ! ' e l a t i v o y e s e s t i m a d á c c n ¡ ' e I - c c i ó n á r - L n ! l F o d e
p r ^ o d r - r c t D d e t e t ' m i n a d o . L a c á l i d a d p t - r e d e e 5 b r m a l ' s e d e s d e e l ¡ r - t n t o
r i e v i s t a d e s r . r 5 c a r a c t e r i s t i c a s i . n t r í n 5 É c ¿ t s r q r - l e d e p E n d e ¡ C e 1 a
i r e r e n c i a o d e I a m b i e n t e t F ' - t e d e e s t i m a r s e t á m h i e n d e s d e e 1 p r - r n f , ú
d e v i - ' t a d e l a c o n d i c i ó n d e I a m , - L e s t r s o l o t e q r - t e 5 e c a l i f i c a ¡ ' á
a s o e i a n d o e s t a c o n d i c i ó n á 1 e 5 t . 1 d o d e d e t e r i o F o , c o n t e n i d o d P
i m p ' - r ¡ s ¡ * r , o d e E r - r s t a n c i a s t ó x i c a s . L a c a l i d a d d e l t r i q o e s l : á
a s o c i a d a p o r ' n e c e s i d a d a 1 a c a I i , d a d d e l c l É p r o d r - t e t o s d e E L t
n ' ú I i e n d ¿ t , F r i n c j . p á I m e n t e a l a s l ¡ a r t i n ¿ s .
Nt
üUESTRA - LIFIPIEZñ \ IMtrUREZAS
L a f i ' e s e n c i . 1 d É c r - r F i ' p o s e x t r ' ¡ í : o s * n . f t t i g o t d e F e n d e d e 1 a
l i f l p i e = a q r . r e p r e s e n l ; e p 1 c ' - i l t i . v o y C e 1 . r e f i c . l c i a c o n q ' - t e s e
l r r ' á r = t i c a I a t I . i 1 l a . S i e n d o a É i r - L n d e f : c t ( l ! r . t e e I a g ¡ . i c r - t l t o I ' P ' - t e d e
e v : - b a ¡ ' e n p á r ' t e ' , t a n t o c o n e 1 b ' r e n c ' - l l t i v o d e s r . \ c a m p o t c D m o c o n
e 1 C e b i d o f r - t n c i o n a m Í e n t o d e l a s n á q t - t i n a 5 d É . o 3 P c l - r a .
n ñ ¡ ñ I á < i r ¡ n r r r . e : ¡ . - ' e n e n t o i ¡ n t r o ! ' t a n t L - d é l a? - L I E r r ¡ ' r ¡ r
c a l i d * + d e o n ¿ ' r ' c i : r l a l r : 1 t . - i 5 ¡ , d e b e n 
" ' r 
L i - r : ' ; e , f I r . , ' 1 : 1 : F o ' p ' - t ¿ - ' t D q t . t L á
r - e d r - r c É n e l I . e n d i m i e n t a i n d r - t s t l . i . r L , a L Á / e : q r - L e e r - i e l i m i ¡ " r e i ú n . r L
r t f ,
oo r\ l\ l\ ¡\
'-.'t '-t Fl t-{ '-'t
' r } {
=,
l¿J
(J
R 8RR8
'-t '-.i (\¡ G¡ 'i
RRB88
S¡ ñJ F.l ñ¡ ñ¡
ÉE¡
t!
=,
l¿J
F
CL
u\ tf'\ + oo lJ\
rjt OO Or Or |.r\
r.o r.o Lo (5 l\
=,
Kl RRRoI. l - : r l
=l ss=dl
o o l ¡ r o l l r
S l..\ ñ¡ -f -''!
r-{ 'i Ft '-i
l¿.¡
=-
I.r\
e
!.r ¡;'!
Lcng !
W H I f E SO FT RED
W I N T E R
H A R O R E D
W I N T E R
(Ouro F o io
dc lnv ¡erno l
A l to en Pro te tna ,
fu€r ie qñ g lu tcn
Se u5a Para Pancs
de levadur ¡ oe
a l ta ca l idsd Y
pancc i l los .
{Duro Ro io)
de Pr imavera)
E l más ¡ l to cn Pro '
te Ína Par¿ u50 cn
pancs dc levodura
de a l ta ca l idad Y
Panec i l los .
( D u r u m )
Se us¿ para
macar ron€s y
€spague l t i .
(B lanco)Se usa Para
pancs p lanos '
pastcle5,
pas tc l i to r ,
qa¡letas Y
f idcos .
(Suavc Roio
de lnvierno )
Sc usa para
pones planos'
pastelcs,
pas te l i tos Y
galletas'
FIGURA 5. Zorns PnonucroRAs DE TRIGo. t .U.A.
{1(. s. r.¿ ¡r r, -
I
ijt i f¡ ll" tr-¡
] , 
' .
n o m e n t o d e I a m o l i e n d a e l e ' ¡ a e I c ¡ s t o d e e l a b o } . a c i ' ó n ' l - u E
c r - r e r p o E e x t t ' a í i o s e s t á n s u . j e t o s . r n e g l a m e n t " l c i o ¡ e s q r - t e v a ¡ ^ i a n É n
c a d a p Á í s c o n e 1 s i g t e m a d e c o m e l ' c i - a I i r , 3 c i ' : 5 n e n ' ' t s o ' F o } . t a l
r - a z ó n a n t e s d e p o d e r . p r . o c e s a ¡ - e 1 t l - i g o , e s n e c e g a t ' i o F e m o v e r r - l n
E i n n r l ¡ l e r o d e i m F u r . e ¡ a s q r - r e e s t e h á a d q ' - l i r i d o d r - t r ' . r n t e 3 r - t
r e c o l e c c i ó n e n e l c á m p o y d r - t r a n t e s t - t n a n e i o É n t i ' É e I p r - l n t o d e
r e c o l e c c i ó n y e 1 r n o l i n o . E 5 t a s i m F r - t F e r a s i n c l r - L y e T r :
A . G r a n o s d e o t r o s c e r e a l e s
B . S e n i l l a s d p m a l a s h i e F b a s
E . R e s i d r - r o s d e o t r a s P l a n t á 5
D , t r a . j - e s y p á 1 o s
E . F i e d r . a s , b a r r o r a r . e n a y F o l v o
F . O b . j e t o s d e m e t á I r P 1 á s t i c o y v i . d r - i o
G . E x c r e m e n t o s y p e l o s d e r o e d o t ' e s
H . I n s e i : t o s t á n t o s ¡ l e l t o s c o m o a l o . j a d o s e n e l q r a n o
I . C a b r - t y a s , z a p a t o g t a n i m á l P s m r t e t ' t o s , e t c '
?.? CONTENIDO DE HUMEDAD
E s , - L n f a c t o r i m t r o l ' t a n t e d e s d É e 1 p r - ¡ ¡ g s d e ' ¡ i s t a d ¿ ' I v L l 1 o r '
E o m e l ' c i s 1 d e 1 g r a n o y á q ¡ - t e , t - t n c o n l : e n j . d o e x c e s i v t r d e h r - l l ] t e d ' " r l t p o l '
' - i n e p a l " t e h a c e F É l i E I ' , : ) 5 o e 1 a l n a c e n . r m i e n t t r y p o i ' o t r a d : f i e r - t 1 + ; ' s d
1 a m o l i e n d , f , .
F o r c e n t a . j e d e
E L c o n t e n i d o d e h l - r m e d a d e n 3 í
d a b a s e p á f ' a g e n e r e a l i ! a r o t ! ' . 1 3
d e p r o t e Í n a , t a n t o e n e i
e x t F a t r c i ó n t
n c r e 5 r . r n a m e d i d á d e c a l i d a d , p e r - o
d e t e r r n i . ñ a c i o n e s c o i n L i e I c o n t P t r i d c
g r ' a ¡ o c o n o e r ¡ 1 . 1 h a i ' i n a t L a n e L
c e T ] i : : ¡ e y F Á r ' - 1 r e a i i : a r e I
d { : . ; d É e : t r ' - ! n t o d B , ¡ i - : ! ¡ c u m e r c i ; ¡ 1 y . 1
p ' - r n t Á . j e . , f i . j a e l v . t 1 o I . q r - t e p . r . g i n e L
F e s o l ' 1 e c t o 1 i l : r ' i ' - - o 5 e v , , a F ¿ c t ' 1 ú ü p o r '
c o m o F o l ' 1 a h r - t ¡ n e d a d r e l . m a n i p r - t l g c , t
c o n C i c i o n r : : É e L i e m p o q , - ¡ ( - ' P l ' i l d ' - L ; : c . l n
' ' " 1 t r o n d i c i o n a m i e n t o " d e l g r ' . e n o .
E x i 3 t e n v a n i o = m t o d o s p a r ' á i . 1 d e t e r m i n a c i ó n d e i a h r r m e d á d d e l
g t ' a n o y e n 1 a h a } ' i n a - F i g ' - 1 ¡ 3 5 5 o n n r ' l y r t l F i d B : i t L - o m o l o s
e l e c t r ' ó n i . c o = , i n f ¡ ' á F o . j o 5 r e t c . 5 i n e m b a r ' q o ¡ i ' r . r y q ' - 1 s i . n d i c a r q ' - t e
t o d o s e s t o s m e t D d o s 5 e v e r i f i r = a n r o n t r a e i n r ' : l o d o c l e 1 . + e s t r - t f a a
1 . : ü C d r r l - á n t e t r n a h o } . a ó l l Z l 5 E d , - r r a l r t e c r - L a t ¡ - o h o r ' a i
C.3 PESO HECTtrLITRICO
T a m b i n s e c o n o c e c o r x o F e 5 o v c l r - t ¡ l t r i c o ó p ' - L n t - 1 . . e y e E r - l i l r 1
m e d i d a d e I a Á i r t i t ' . r d m o I i n s ' r ' a d e l t r : i g o t P r - r e s 5 e h ¿ 1 d L ' r Í ' J q t r - a d o
q r - t e á m a y o l ' P r - t n t a j e t m a y o r e x t ¡ ' . r c c i ó n d e h ¿ r I ' i l l " 1 .
E É L i n a L l É ' t e r m i n a c i . ó r ' r b á s i . c á
F l ¡ . ' , = . o n e c t o L í t r . i c o o
¡ ¡ r : 1 i ; r e r o ¡ : o F e 1 , t r i q c . E I
1 ¿ r f o ¡ ' n . r d e 1 c s g r ' a n o l , a s i
I s s i e l s d a s , e n ' ; - t r ' m i ' - d e d e s Y
n " rd , - r r ' . rc i o n C i ! :pa? 'e .Ja .
E 1 p e s o h e c t o l í t r i . c o d e l t r i g o l i m p i o ' e n e 1 q t - 1 s e E t á e x c l r - t i d - l 1 a
i . n f 1 r - r e n c i a d e o t p o s f a c t o P e s a j e n o s a I d e s a l ' l ' o l 1 o d e l g r ' Á n o t
c o m o 1 o s c u e r p o s e x t r a í i o = , g t - l á r ' d Á ' - t n a I . e l , a c i é n a p l ' o x i m a d a t r o n 1 á
p I . o d r . t c c i ó n d e l a h a r i ¡ a , c a l c r - t 1 á n d o s e d e r - t n á m a n e r i g e n e i - a l q L ( e t
L l n a r - r m e n t o o d i s m i n ¡ . r c i ó n d e u n k i l o g r a n o d e p e s o , d e t e r . m i n a r . t n e
v a r i á c i ó n e n i g r - r a l s e n t i d o d e a l g o Í t á 5 d e l ü . 5 ; ¡ . e n e L r e n d i m i e n t o
h a r i n e I . o . E 1 F a n q o d e v a r i . a c i t J n d e e s t e f á c t o r f í s i c o d e c a l i d a d
o s c i l a d e 7 E a A 5 K q l H l .
E n l o s E s t a d o s l J n i d o s y t r . e n a d á
m i e n t F a s q ' - l e e n l o s p a í s e s q r - t e
s t e e s e x p l ' e s a d o e n k i l o g r a m o s
L o : s i g r - r j . , : n t e s f a c t o F p s B p r i 5 ¿ a ñ
d e L r n s i . E t e n a a o t r . o :
E e P X P r e s a e n I
r l s a n e l s i E t e r a
p o r h e c t o l i t r ' o -
F a ' . a c o n v e F t i r "
i b r a : p o r b r - r s h e 1 r
n t ¡ ' i c o d e c i n a l ,
p E s o h e c ü o l { t F i . c o
L i b ¡ ' á s / L J S b r - r - , h e I
L i b r á s / b L { 5 h e 1 i m p r e i . a l
l / , i l o g r a l o s l h e c t o l i t r o
K i 1 o g l ' a m o s / h e c t o I i t i ' o
1 . e S T E k i 1 o g r Á m o s , / h e c l ; o I i t r o
1 . e 6 5 k i l o g r a m o s , / h é c t o I j . t i ' o
ü . g ' ¿ 1 S I i b ¡ ' . r s / U S b ' . r s h e I
r ¡ . B l i b r ' . r s l b r - t s h e 1 i n p e F i a l
E.4 INDI t rE DE DUREZA
E s t a F l r - r e b a s e ¡ ' e a L i : a c o n P 1 o b j e t o d e d i f e t ' e n c i . a l ' L n ¡
t l - i n o < . l r r r ó E d É r - - - t - ¡ - p 4 , - l n i r d i c . l c l o ¡ ' d e 1 - 1t ? < x r u f r l
c a l i d a d d e p a n i . f i c a e i ó n d e r - t n t r . r g o . L o 5 g ¡ ' c r n o s d e a e p e c t o
v i t r L ' o y d r - l r o g e n e F a l m e n t e 5 o n d e á 1 L o c o n t e n i d o d e P ¡ ' o t e í n a y
p ) - o d ' - r c e n h á r ' i n a d e t e x t r - t r ' e g n a n r - t l a r ' ; a m b a E c a r ' a c t e r ' í s t i c a s
p e F m i t e n p F o d r - r c i I ' p á n I e ' - r d á d o t r o n f Á c i 1 i d a C . , - o s t I . i q r l s C e
a s F e c t o s r - r a v e h " r F i n o s o s o n n á a P ¡ . o P i . l d o s P a ¡ ' a I a p r o d r - L É c i é n d e
p . r s t e l e E y q a l l e t a s .
l ¡ r - l r i . p r á . l É i ñ i . a n o s e e s t i m a f ¡ ' e c r - t e n t e m e n f e e n f o f ' n a v i s r - t a 1 n
p e I . o e - . t a o h É e r ' v a c i é n e s n r - t y i l n F F e c i s a P { l r ' 1 c q ' - l e 5 e h . 1 n
d e s a t . F o I l a d o m t o d o s d e e . . c " r r i f i c a ( ] i . ó n y r n o l i e n d a q r - ( e p e ¡ . m i t e n
c B n o c e t ' c o n m á y o r p r r - ' c i s i C , n r - L n d a b o n u n r ' i c o .
E ¡ e 1 l a b o ¡ ' " r t c ¡ t 'i o , e s j . r p o I - t ¿ , t i : : e r c ' n o c e F 1 3 d ¡ - l i . e r a d e 1 g ? ' a n o F a ! ' á
c a l c r - r l J r r ' ¿ ' l á q ¡ - r a q r . r e s É - 1 g i ' { ¡ E á t ' á ( a c o n d i c i o n - r d a ) ¡ n t e s d e l a
m o l i e n d . r . L ¿ r d ' - $ ' e = a d e 1 g r : r n o s e d e t o r . ¡ n i ' r r c 1 € l ' l r - l r l c l p e I * r d o I . a t P n
L á c u . e l c . I g t ' ¿ ¡ n o s e . r o m e t e a - l n p ' r 1 i d o F o I ' r . t n d e t P r ' m i n a d o t i L ' m F o .
L a p r d Í d . e d e l g l ' Á n o d r - r l " a n t e ? 1 p r - r l i d o i r ' 1 d i c a r Á 1 - r d ' - t r . e i a i e
m . a y o r p r d i d a , t t e n o E d r l t ' e z e .
Er¡
E . 5 P E S O D E 1 . O E O S E M I L L ñ s
' E I P e s o d e 1 . r ¿ ü r a 9 É m i 1 1 a s e s t Á e n f 
r - r n c i ó n d e l t á m a í í o t
d e n s i d a d y r r n í F o r f i i d á d d e l q ¡ ' a n o r y v a r ' í a e n i ^ a ' : ó n d a l a d e n s i d a d
d e 1 a e s p i g a , d e l c l i m a d e l l u g a r y d e 1 á f e r t i l i d á d d e 1 s u e l o
d D n d e s e r . e a L i = ó e I c ' - l I t i v o . E s t a c a r . e c t e r i E t i c a e e r . t ñ P E t i m a d o r '
d e I r - e n d i m i e n t o h a l ' i n e r o F e r o n o e s n á s P ¡ ' e c i E o q L t e e 1 p L ¡ 9 o
v o i ¡ - r m 1 : r í c o ( h e e t o l í r i c o ) . E 1 p e : o d e I g l ' a n o s e d e t P r - i i l l 1 1 c a c o n
f r . e c r - t e n c i a e n m r - t e s t r a s p r o v e n i e n t e s d e 1 o s F r o g t ' a m a s d t '
m e j o r : m i e n t o g E n % i c o r P a r ' á e E t i m a ! ' e 1 p o t e n c i á I r e n d i d o ¡ ' d e I a s
l i n e a 6 g e n t i c a s e n e s t u d i o . E 1 t a m a i i o d e m t e q t } . a n e c a É á F t o F a l . a
e s t a o ¡ ' u e t j a e s d e h a s t a l O g } ' a m o 5 m i e n t r a s 4 ' - L e P á r a p e 3 o
u o 1 . , , n h i ' i " o ( h e c t o l i t . i c o ) 5 P t ' e q L t i e . e n h a s t a 
g r Z l q g * a m o s ' 5 ' - t ' ' t s o
É n 1 o E l r . t g a F P s d e a c o p i o d e t l i g o n o e s f l ' É c r - t e n t e r P o F q r ' l e I a
p t ' L t e b a d e l p ' . l n t ' a j e e s m á s s i m F l e y p r o d r - r c e i ¡ f o ¡ ' m a c i ó n s i m i l ' a r '
E I t r e s o d p 1 . f a l ¡ ü s e m i l t a s d e t r ' Í g o v a r í a r z n t r e E E y 4 3 g ¡ ' a m o s ,
c o n u n p e E o m e d i o d e 3 4 s i e n d o I o s m e n o l ' e 5 v a l o l ' e s P s F a 1 c ' É
t i ' i g o a 9 r - t á v e s y l o s m a y o r e s P ¡ l ' a t o s t r i q o s d e 9 1 ¡ - l t e n f ' r e r t e '
E l c o n t e o d e l a s 5 e m i . 1 1 . 1 s s e ! ' e a 1 i : a c o n l c a á y ' - r d ' 1 d c + 1 c o r ' t a d o r '
e l e c t r ó n i c o e I c , _ r a 1 p o I - m e C i o d e v i b r a c i ó n v a c s l o L - . 1 n d c 1 o E
q ? ' a n o s e n s e t . i e 1 o s c r - r a l e s P a s a n F o t ' I i n o r i f i c i o e i n m e d i a t a n e r t e
r e g i s t n a d o s , e s t a o P e l ' á c i ó n d L t r ' . a a p r o x i m a d s m e n t e i m r r ' \ r - t t o l '
i r ' r - : 1 , - r y e r , d o 1 a F e s a d Á p o s t e n i o r ' E s d e a c j * r ¡ ' a n q ¡ - L e 1 = r m ' - r e s t I ' " 1
C e b e e E t . 1 r ' 1 i b ¡ ' e d e g r a n o q ' - t e b r ' : 1 d s y c r - t e r P o s e x t l ' . a f r l J :
E.6 TEXTURA DEL ENDOStrERMO
S e r e c l l
v i t r e o s d e 1 . e
s , - t s t a n c i a s n i
. E m p l e á n d o r - t ¡ 1 '
' . a r 1 a n = ¡ n n , l n
e I d i 3 c o d o g
y s o n c o r t a
d e i ' e c l r a . O u
o b s e i ' v a ¡ ' C e ' - L
9 r ' - c n o 5 , e n É
r . u 5 g f c { | | U > Y ¿
1 a ¡ i , , n ¡
t ext '-r r'*r en e 1
i r a c o n e 1 f i n d e c o n o c e ! ' e l c r r n t e n i d ¡ d ? g r a n o r :
m u e s t F - l r e l É ' - t a l g r - t a l . d . 1 r e l . r c i ó n c o ¡ 1 ' r c ¿ f n t i d : 1 i d e
t r o g e n a d á s y É 1 c D n t e n i d o d e 5 1 ' - t t e r i P n e l t r ' L g o .
' 
c o ! ' t a g r á n o s d e G r o b e c k L ' r ( f i g r . t r a l r i o . i ' ) ' 
- r e 1 P
l ' a n c s a 1 d i s c o r . t n o ( 1 ) d e s F I - t e s d e h 3 : e f ' d e 3 p 1 . a : a d o
( ¡ ) . L o - - q r . a n o s e e 3 i t i l a n e n l o e a g ' - t . j e r ' ¡ - * p r e v i : t o s
d o s p o F r - r n m o v i m i e n t o r ' á p i d o d e l c ¡ - r c h i l I a h á c j ' a 1 a
i t . ¡ n d o a h D l ' a P l d i s t r o i n f e r i o r d o s ( ! ) 5 e P r - t e d É
n a m a n e l ' a m r - ( y P ! ' e c i s . 1 1 . . 1 3 e c c i . ó n t ¡ " a n 5 v e r ' 5 . 1 1 d e i f , 5
I d i . L - o t r e r . ( f , ) . A c j ; D E e g r - t í d o s e p t ' o c e d L ' Á L - f r . t : a ; ' - | ¿ r ^ 1 r , -
t f ' p o s , h a r i n o s o s r s e m i v i l , - i ' e o e y s B m l h á f ' r n o s o s c l - t y a
' - - ^ - - - - : c - , J n d e 1 ; t6 ¡ 6 L U T n | J U >
e ¡ d o É t r e I ' m o .
[s:eU,frr,
6-r" 9
CNLIDAD DE I'IOLIENDA
E s t e f a c t o F d e i m p o f ' t a n c i a p t ' i m o r d i a l p a r - a e l m o l i n e r . o t l e n e
q r - r e v e r e n f o r m a g e n e r Á 1 i = a d a c o n I o - . p I ' o É e E o s a I o s q L t e s e d e b e
. , o m e t e t ' 
. e 1 g t ' a n o d e t F i g o e n 
r - r n m o l i n o t c o n o I f i n d e o b t e n e r '
h a r . i n a 6 d ' e b ' r e n a c a l i d a d t y É a 5 r - t v e : d e s t a c a I . e 1 p s P e I q u g j t ' ¡ p g ¿ ¡
l a s d i f e F e n t e s c a l ' á c t e r . i s t í c a s d e 1 o s t ¡ . i g o s p a r a e t - t a d e c ' - t a d o
E I o ( : e 5 á m 1 e n 1 : ( ] .
L a h i s t o ¡ - i a d e 1 a m o l i n e r i a s e r e o n t a a a q r - l e 1 L " r s e p o c a s c ¡ l a n d o
] o s p r l e b l o s n ó Í a d á 9 5 e v o l v i e ¡ ' o n s e d e n t a ¡ ' i o s ' I n i c i a l m e n t e
f r _ r e r o n 1 a s m , _ r j e r " e s q r - r i e n e s r - e a 1 Í z a r - o n e 1 t r a t s a . j o d e t t - i t ' - t ¡ ' a c i ó ¡
d e l g r a n o p o r m e d i o d e P i e d I ' a s r y a 1 : r ' a v e e d e l t i e m p o d i c h d
. r c t i v i d a d f u e v o I r - t c i o n a n d o r p a s a n d o p o r ' v a r ' í a : e t a p a s c o m o 5 o n
l o s m o l i n o E d e m a n o , m o l i n e t e s d e p i P , m { l } i n ú 5 h i d ¡ ' a t - t l i c o - '
f l o t a n t e s , m o l i n B s d e v i e n t o y a g L t a h á s t a l I e g a I ' a n ¡ - t P s t t o E
m o l i n o s m o d e F n o s ' d ó n d e E l t r j . g D p r - t e d e E e ? ' s o n e t i d o a d u s t i P o E
d e F l . o c e B á m i p n t o i n d r - t s t r i a l r 1 o s c ' - t a l É i s s o ¡ 1 a m o l t ' - t ¡ ' a c i Ú n 
e n
s e c o y 1 a n o L t r r F a c i ó n h t j m e d a .
L a m o 1 t ' . t r . a c i ó n h ' - r m É d a t i e n e c o m o F } . o F Ó 3 i t o 1 a s e P a r . a c i ó n d e i o s
e o m t r o n e n t e s q ' . r i ¡ r ¡ i c o s d e I t I . i g o o ' ; e a 1 o g a l m i d o n e s r p | o t e i ; r a : t
a c e i t e s y f i b r Á 5 . Y . r q r - 1 s s t e P r o c e s o n o g g ' p t ' á c t i c Á e n E o l o n b i a
s e o m i b i ¡ ' á e n e ' : t a p r e s e n t a c i ó n .
- i D b . j " t o C e i a m o l t ' - L r ' . r c i ó n e n 5 ¿ ¡ c o r L a r ' - L a i s i r n p l e ñ r = n t e 5 E
C e n o m i n á m o l i e n d á r e s E l d e I r a c e r ' ' : 1 t r i g o m 3 5 a g r ' . : d a b I e ' : 1
p a I - i d . 1 r " y d e e s t . a f o r m a m a s d e s e a t l l e c o n o T - ' - i e n t e r J e a l i m e n t o '
Fa r a l o g r ' á I ' 5 t e P n o p ó 5 i r ; o e E n € E e s a I ' i o I r e m t r v ¡ : r ' 1 a c á 5 ! - = ' 1 1 ' ¡ d e l '
g F c r n o q ' j e s e c o m p o n e c e r - r n a s e r i e d e L - á F c l E s r - t P e r P r - t e s t . a E c o r r o c i d . r s * r * ¿ - * ,
a ó r r - r n m e n t e e n e L ¡ n e r c a d o c o m o É . r 1 v - 1 d o r m o g o l l - e Q t e r c e ¡ ' = r y ; r q L t L ¡
c l 1 r _ - h a c á s c . t r - a i m p a r t e ! a n t o ' - r n s a b o i ' c o Í l o ' - t n c o l o I ' i n d e E e t s b l L ' . - . 1 , c , ]
l , á l ' r á r i n a . D e i g r - ¡ ¿ 1 f i a n e r a d e b e m o s E P p á r ' a r e 1 9 r ' n e n , E 6 ' 4 F Ó ñ e n t e 
'
i e a l t o c o n t e n l c i o d e a c e i t e , y a q ' - L e F 5 t e h a c e q r t e 1 ' e h a n i n ' a 5 e
i j ' f n n e n e l n c r á c o n F ! ' { : i . o d o E p r o l o n q ; - 1 d ' 1 5 ¡ e á 1 i n ' a c e n a m i e ñ t o t - i d € f l á s
, l e j . n t e r f e r " i i - c o n l a 5 t r i - o t r i e d a d e s p . r n i . f i c a b l e s d e 1 a m i s m a . L . 1
É e p a r á c i ó n d É e s t o s e l e m e n t o s e s ' - t n h r : c h o I a n r e n t a b l e t y . 3 q r - l e
c . r n t i d a C e s c c l n s i c J e r ' * e b 1 e s d É P t ' o t e i n , : r s , , v i t a m i n a s , m i n e t ' a l e s Y
E r ' ¿ r 5 c 1 s n r : i : : ' t . l n I I r i g á n d o Á 5 e t ' t r o n s
r ' : t á n s i e n d o d e 3 . b i . n a d " a s p ¿ \ ¡ ' ¿ a 1 é l
: ' f n C L j n ! t ' á O O 5 .
3. 1 ACONDICIONAMIENTtr
S s t e F l ' o c e 5 o c o n s i . s t e ' r r a j ' - i s l ' : t r . e 1 n i v e l d e h ' - t m e d a d d e l
t i ' i g r J d E t á I f o t ' m a g ' - 1 s n o a F e r - m i t a 3 ¿ ' p a ) ' á i ' a ' : s a l v á d o y g e f ' m É n
i " 1 r r t r D E p e a m o c D n : r a y o r - e F i c i e n c i . r . l - r a t l i c i / - : n d ' ¡ a E r - \ c f c ' r I . a ¡ t e
e i . r c o n d i c i o I l L l d D t f , : r ' t . r l e É e 1 s 5 d i v e r s s r c a F i : d e I a E : i 5 ¡ : 3 I ' a
e v i i a n d o t r e e s L ; r f l c 1 n É t ' ; t 1 . 1 f r ' a q n t n ' i - r c Í ó n B , { c e E i ' / á É l e ' - ' : h e
i : J , : r p o n € n t É , y a I a ? J l - : ' - l - a ' i i : ' i e i ? r ' : ' | - o I , f P i ' m f r f a c L l i t - r n d o 3 - l
É 3
s e p a F a c i ó n d e I a . c é 3 a s r a y t a m b i n s ' - t P L ' l s ü P ¡ ' i D ¡ ' ¡ ' e d ¡ . t c c j ó n a l
t á m a f r o d e l a h Á ¡ ' i n a ; e s t e t t ' a t a m i e n t o j ' - L e g a r ' t n p a P e I v i t a l e n e 1
c o m p o r t a m i e n t o d e l t } . i q o d ' . r } ' á n t e l a n o i t r - t } ' - a c i ó n y e J ' 1 4 , 1 a
r É n t s b i l i d á d d + l m c L i n o . t
\ t -
L a F ¿ - i c i ¿ ¡ d e a g ' - t ¿ s e e f e c t r l a p o r m e d i o d e r - ! n d i - . p o s i ! i v o d e
* s p e r d i ó n e 1 c , - r a l e x P o r ] e e l c a r . t d a l d e t r i q o á I a c . i n t i d a d i d e a q t : a
n e c e s l r í a . E s t e b ¡ ' i g o É e á l i . m e n t . l d o a ¡ - l n c 1 I ' B - ] c a i n t e ñ E i v a l a
c r r - a I s e É n c á r g a d e h o n o q r 3 n i . : a t ' 1 . 1 d i s t l ' i 6 ' - t é i ó n d e a g ' - r a ; o b r e 1 a
t o t a l i d a d d e 1 á s r j p e t . f i c i e d e l g r a n o .
L s c l a E e d e t } . i g o y l a s c . r r ' . : c t e r í E t i c a E d e i m i ' , 1 r l o . j ' - r e q a n r j n F c a P e l
m r - r y Í n F o r t á n t e e n e 1 p r o c e s o d e . r c o n d i c i ó n Á m i e n t o y P o i " e n d e e n
l a m o l i e n t a . L o s t r i g o g d u r o s E e d i s t i . r : g r - t e n d e 1 c s t : ' i . g o s
b L a n d o s e n t ¡ ' e o t } . o s f a e t o ¡ ' e s ' p o I . t e n e r . m " 1 y o ¡ ' e E c o n t e n i d o s d e
p r . o t e í n a s . E s t a e P l ' o t e i n á 5 t i e n e l a c - f p á c i d c f C d e - . 1 b s o r ' v e ¡ - d e E . a
3 v e c e s m á s a g r - r a q r - t F a l m i d o n e 3 e n t e r D 3 r 1 o q r - 1 s n o s o b l i g a : t
á d i c i o n á r m a y o r - e 5 c . r n t i d a d e - . d e a g r - ¡ ; ¡ c o n L ' 1 f i n d e l - l i d r ' a t a r '
d e b i d a m e n t e e 1 g r " á n o . F o t ' e E t ' r r a r ó n o b s e l ' v a f l c E q { - i e 1 o s t r i g o s
d r - r r . o s É e s ¡ r e I e n a c o n d i c i o n a r a n i ' v e I e 5 e n t n e e 1 1 5 . 9 ' l . y 1 6 . 5 : i ' d e
h r - r m e d a d r m i e n t t ' a s q L r é 1 o É t t ^ i g o s b l a n d o s s o l E r m e n t e r e q ' - t i ' e I . e n d e
r - i n . 1 h f - r m e d . 1 d e n t l ' e e I 1 i . 5 ' l . y 1 4 . 3 ) 1 .
L . i s C i f e I ' e n c i " a 9 P r t d r - ( i P : 4 3 o c o n t e n i d o ' , d e n r - o t e i n a . : o n l i e v ¿ l ¡
l : t ] ' a s e l i e , l e o r o b l e n a s r ' n e I a c o n ' i i c i I n á m i e n t D . l t r r - i 3 ' i : Ü q ' - \ ( :
s a b e m o s c , - r e I a = t r r ' o t e í n a s t - e t i e n e n r . L n a n a y o r c s n t i d a d d ¿ t É - I g t - l a q ' - l e
i o ' i a l m i d o n e s e n t e r o - ' , p o d e n o : É o n c l ' r ' ( i i - q r - t É e s t r l q e n P r ' ¡ f i i i á
d e m o l - . 1 e n I a i ' a t a d e t r e n e t r ' a c i , ' : n C ' - á g r - l a e T i e l ! r ' a n o .
l 1 ; í m i r , m D r I o : t r i q o s d ' - i r . o 3 q r ' L P 3 e d i s t i l l g t - t e n F É ) ' - r ' i * r L ; ' e
d e n E ! d . a d , p t ' e s e n t . l n e s t e m i g m o F r . o b l e m a e n c o n t | ' a 5 + j e c o ¡ I o s
t n i q o : b I Á n d D 5 r y a q ' - l e É 9 n e c e s á ¡ ' i o h i C r a t a r ' r - t i l a m a y c r ' : . l l l r r c a d
C e c B f l F , l n e n t , " e p o r ' g f ' L a n o r m o t i v o p c F e 1 c r - r a 1 L o 9 m ú l i n e I ' o s i r - i e 1 e n
d e . j s : ' r ' e p o s 3 a t r ' ' i q o 9 d r - r i ' ü 3 F o ¡ ' r - t n p l s i D e i l L r e 1 5 y f , l i l o i ' . 1 s c ú n
e l f i n d e p e F m i t i r ' 1 a h i d r a t s c i ó n t ü t . a l i e 1 g } ' a r r o r t ¡ i : n t I . a s c i r - L e
1 o s t r i g o s b I á n d o s : o L . r n e n t e ; ' e q r - r i e r e ¡ e n t r - e 6 ó l g h o i ' a 5 F ñ 1 " ?
i o g r ' . 1 r . e l m i s n o o b j e t i v o .
T ? r i e n r l o e n c r - r e n t . r 1 . a " l n t e f i o ! ' 1 : r f o i ' l t : r c i 
4 n , v P i n o s q ' - l P I o s
F o l i n e l - o 5 c o l o m b i a n B s - . e e n f I . e r - - l . r I l - 1 r - l l . l c l E e r . i e É e p r c ! i e m a s r t - t y . e
s c l , - t c i á ñ e s t ¡ t j c o r p l i c . - , d a d : ' : - ' q ' - , ? ; á r ' e c e r d E b i d l a : : r é ' ' - - ' - J q - r e
d s b i ? n c o n E r - r m i . r ' l : ; a i : , i o l L - J t r i g ú 9 d r - t r t J i ! q - i e ; F i i r n ¡ : ú r ' t . a l l e ' i i ? e t ' 5 o s
p a i . : e s c o n o 1 : s t t ' r ¡ ü 5 É e n i c ' - t . É i 7 b l ¿ i ¡ c l o s : f ' - t e s e J " o d ' - l ; 9 n e r ¡
D e ¡ a f o ¡ ' t r - r n a d s r ¡ e ¡ t e r e i g ¡ ' c - m 1 o F . 1 n I I ' i c - 1 d ; l ] . r ' l D h , i lC t r I o m b 1 s . .
I o g r . s d o o b t E n e l ' ] ' e s r " r 1 t Á c i o s 5 . 1 t i s f a c t 3 t ' i G s 3 o n h a r - i n . r s d e t r i g o s
n a c i o n a l e s 1 o q r - ¡ * ' o b I i g . l * r 1 m o l . i n e i - t 3 I n e l c ! ¿ l ' d i c h á : ' i r a r . i l l a s L - o n
^ Á - i n ñ o r - ¡ á d n q c o l . t - . 1 F i - , d e n n d ¡ - t - ^ e n . i r r m i , r - l O S¿ 1 q ' - ( r i r E l r ' - ¡ t r ü , ¡ c u > ¡ i , F ¡ e ' ' < s e )
d o É t r i q o s s i n ' r á y ol - e E p e r ' . j r - l i c Í o 5 ' E É 1 i t l l l F i ' i L : ' a c ' l n s i d e l a b i " s
Í r o d i f i c a c i o n e s s l e E i n E t . r l a c i o n e s d e L a m a y o r ' i a d e 1 o 5 m o l i n o s t
- - r ' - J - - ' - - i f r . ¡ 3 ¡ ' - r ¡ ¡ : ¡ t - r C c ' . l r - ¡ l e ' ; e i ' ; - ' i e o m á : ' : 1 f r r r 1 ' l s7 d
p a n i f i c s e o r ? : ¡ - r a ¡ ' - a l t . - r r ' e ¡ i g ¡ J r : 9 5 ; , 7 i l : ' 
' : I ' i g o : n a c l o n á : ¡ 5 e I ' a n
d i : m e j c . r ' d c á ' - i t l . - 1 d 7 i t 1 l I . P q - . e r ' i ; i i r , l { i I : t ' - - 1 t ; i r i L ' n 
' ; a : : p e = r ; ' I t r r q t - ¡ p
¡ i l) , 'F¡r '- =o
..1: i'.\
h a y q L t e s o m e t e l ' l o e ! l o y e n d i . 1 ¡ p a | ' r a o P t i m i l ' 1 r ' : r r - r r ' t t i l i = a c Í ó n '
R e s o e c t o a l f a c t o ! ' F e n t a b i t i d a d h a y q L ( e t e n e ¡ - ¡ : ¡ 6 r - ¡ s ¡ ! ¿ q t - ¡ s 
l - t n o
d e l o s o b j e t i V Ó S d e ] a m o } i e n d a e 5 p r . o d r . t c í r h a r . i n a s c o n L t n a
h ¡ - r n e d a d e n t F e e 1 L 3 ' E / " y 1 l r ' l ' c o n e l f i n d e e q ¡ - t i l i b t ' a F E r - t s
p r o p i e d a d e s P a n i f i c á b l e s y d e á L n a c e n a m i e ¡ t o ' Y a q ' - ¡ ' : d r - t r g n t e 
l á
m o l t ¡ - r r . a c i ó n , - . 1 p r . o d r - r c t o F i e F d e . r p r o x i n a d a m e n t e I - r ¡ e ! ' d e a g L t a r e s
n e t r e E a I ' i o a c o n d i c i o n á Y ' I o 9 t r i g o ' > F a ¡ ' a q ' - r e q t - r e d e n c o n r - l ¡ a h r i m e d s d
e n t F e e I L 3 / . y 1 6 . 5 f d e P e n d i e n d o e s t e v a l o F d e 1 a c l a s e d e t r ' r g o
F r l e E t o q r l e e 1 d g ' - t a e s m a s b , a | . a t . ¡ q ' - t e e 1 t r i g o r e 1a m o I e r .
m o l i n e F o p P e f i e r e c o m p r á l ' r - r n a ñ e n o F c á n t i d " l d d e t ¡ ' i g o s e c o v
c o m p l e t a } . 1 a d i f e r . e n c l a e . n a g , - 1 3 , I o c r - ( a l t ' e g r - t l t a e n c o r ' l 5 i d e l ' a l : I e s
= 1 h o r ' ¡ ' o s . L a o t F a n a z ó n p a t ' a p r ' e f e n i r t r i ! o 5 c o n h ' - t m e d ' 1 d e s p o I '
d e b a j o d e l 1 i : . E . / e E 1 . r p o s i b i i i d . r d d e p e r i o d o s d e á 1 m a c e n . 1 i n r . E n t o
p r o l ó n g . e d o s s i n c o r r e r ' r i e s g o s d e q u e 3 e c ó n t á m i n e o g e t - m i n e e l
p r o d , - r c i o y d e e 5 t á f o l ' m a o b ! e n e t ' p r u ' c i o s m á E f ¿ ¡ v o r - a b I c ' s ¡ f o r '
m Á y o F e s v o l ( r m e n e g d e c o m p r . a s . l J n a b ' - t e n a g r - t í a d e a c o n d 1 c 1 Ú n á d o
d e I t F i ! J o s e m ' t e s t I ' a e n i . r t a b L . r 6 .
3.3 PROCESO
L - O n E 1
i n o L t L r F a c i ó n
t L . l ' m i l r a d o s ,
P l ' O t r ? E 0 :
INDUSTR¡AL DE I ' IOLIENDñ
1 S e p a r . a r . 1 a m a y o r c a r t i / a d p o E i b l e d € 9 - h d 1 : l 5 p c i ' m o ' j e L a c * : ; : ' 1 I " 4) / -
t r i q o d e b i d a m e n t e r i c o n d i c i o n . l d o ; o j - 1 , Í e n t - ¡ n o 3 q r - t e ' j . n 1 a
d e l n i 3 ¡ n o a n t e s d e l l e g a i ' a D b t e : l e r ' i c . l s ¡ : - o d ' ' ' : t o =
| ¡ n t n i ¡ r r n r - t a r r L e i o s o c i e t : ¡ ; ¿ n - ' e 5 t 3
P u ¡
. . l l
/
, , . l ó l ñ á ! . d É ñ l
h a r i n a q ' - t e d e I
9 c o n e 1 i = r n d e q r - i e 1 . ¡
* - . . ^ - ^ ' . - i ^y L a 5 r F I - l c t r r ¡ J t u y ' u | t - i 1 L r n c l } '
r _ t n s a b o ! . y a p a r i e n c i a a g t - a d a b 1 e s . D e i q , - 1 . 1 1 1 = o t ' r I a , 5 e i f L t 3 c ¿ 1
m i n i m i r a r ' e I c o n t e n i d o d e c l c e i . t É s F a r t l i n c l ' e m e n t e l ' 1 E s
t i e m p o s d e . 1 I m á c e n a ñ i e n t o s i l l r i e s E o i j e d e t e F i o ¡ ' o d e 1
P r o É r - t c E o .
: . R e d ¡ _ r c i r . 1 a m a y o r c a n t i d " f d d e e n d o s p e r - m o h " r s t . r o b t e ¡ e r ' 1 " 1
f i n q r a a d e c r - t a d . r p a n a 5 r - ( r - L t j . I i ; - r c i ó n c o m o h - r n i n . r .
E s t e F r ^ o c a s c J a e r - í a m y s e n c i l I o E i e i t Í . i g o t r - 1 , / i e l ' . a i - l r l a F o } r m a
p c ' r ' f e c t a l l e n { : e r e d o n d ¿ r i r - l n a s r - i F e I . f í c i a i i e ' r ' D ' - ' s a f ' : r ' t r - t n - + d a Í l e n i e
t a F ¡ ' e s e n c i , l d e 1 s , - t r . c o v e ¡ t r a i a o n v i . r ' t i ó 1 o q r - r e É L ' ] ' i ¿ { 
' - l n 5 i m P l e
t r r ' o c e s o d e t ? ' P E e t a p a s e n r - r n i f , r ' o c B 5 o d e f l á 5 1 l e v P i n t q P a 9 o 3 '
C o n e I f i n d e p o d e r " F t ' o c ? 5 a r c e r e a i e É c o n 5 r ' t r c o v L = r t I " 1 1 ? 3
n ? a e É r * 1 r ' i o l e c r - t t ' P i r a l u s b ; n r s s l r : : i l i n d r o ; ' L É 5 g i s t e ¡ E
b a E - a d o s e n b a n r - o s d e c i L i n d r . u s 9 e p I ' e 5 t . l n l f ¿ i } ' . l r - l n p t ' o c e 9 o d e
I . e C i - l c c i d n g r * a d r . r á 1 . L - r a c t r i ó n d e n o l t ' - t r - . r c i ó ¡ a n r - l n b á n c o 5 e
J b t i ? n e F o f m e c l i o d e ! * - i l r n d r o s q r - : : g - r a i : n d i r ^ e c c i o ; r e s
o t r r j e g t a E . E l : t : L F ! - t n L c d o n d e 1 D 5 c i l i n i j r " ¡ : : e - t i : r . o ) { i m á n m ' { s t
F o d e m o s o L , 5 e i ' v o 1 ¡ ' q r - L e L ¡ - . d o s s r - t F E r f i ' i e s g i : " r n e n o 1 
m i s m o
s e n l : i d o ' o 5 e á t h a c i : 1 s b ; - . . j o - l - D 5 c L l i i - C i ' 1 5 s r ' t i r I e n g l r a t ' . a
I i b i ' e d e e s t t r á - : l e m e n E o s
(.
-,.s
b,t !.r b,¡
N ¡ O O I \
= , t t l
tJ.J O O rJl
l - S l f \ F i
=
¡.1
J ¡.¡ }{ l\
F I \ f \ r \ I(/, (.o
\ ¡-{ r-l
(J
l¿J
u.J Fe
rJ- ¡a ta
oo rJ \
O l \ ( . o F l
t r t
l¿J s|. ¡r'\ '-l
=
l¿J ¡.1
F I \
c É } { } { F {
r ¿ J o o l
= t\ tY\ (¡,
lJ- '-{
CL
o
(9
o
=
e(9
o
o-
(9
o-
IJ.J
o
CL
=
(J
=,
CJ
l¿¡
' '--
><
t¿J
=
(9
u-¡
C¿)
CL
(ó
F
d i f e r e n t e 5 v e l o c i d á d e E r c o n e I c i l i n d r o á n t e r i o r E i r ^ a l r d o d e 1 ' 5 a
É v e c e s m a s r á p i d o q ' . t e e 1 c i l ' i n d r o P É ' i t e i ' i o l " F o r e s t a s
d i f e ¡ ' e n c i a s e n v e l o c i d a d e s , , a d r : r u á s d e á F I á 5 1 l a . r ^ e 1 B F - 1 n o o b t e n e m o s
r - r n e f e c t s d e r a s p a d o o P e l a d o .
D u r - a n t e 1 a n o l i e n d a e l p r i m e i . o t l . j e t i v o L . s ' ! i c P 3 É l l . a } ' . 1 t ' e l g e t ' m e n
y t a c A s c a r ^ a d e 1 P n d o s P É ' I ' n o t 1 o c ' . r . r 1 s e ! o g | a p c r ' f i e d i o d e 1
s i s t e m a d e r o t , - t i ' á s r c o m P I - t e g t o d e c t - t a t r . s o É 1 n c o P a " a . J e 5 c o n
c i l i n d r o s c o I ' l ' L t g á d o s a l o 1 a I ' g o d e s L ( E r - r p e l ' f i c i e ' D e s p r - t s d B
c a d a p ¿ r s a j e e l p r o d r - t c t o m o l i q l o e B c I ; ¡ s i f i c a d o P o I ' n P d i o d e
c e F n i d o ( F o t ' t a m a f i o ) y F o r F ¡ - t i ' i f i c " r c i ó n 
( p o r g l ' a Y e d á d
e s F e c i f i c a ) . C a d a F s I ' d e c i 1 i ¡ d r ' ' l s e : p F e c e ' d i d o p o r 
t - l n c É ! ' n É d o l "
L a s p a ¡ . t í c L r l ¿ 5 g r a n d e s d e c á s c . r ¡ . a c o n e n d o s p e l ' m o s o n e n v i . a d a , s a 1
s i q , - l i e n t e b a n e o d e F o t r . l } . a , m i É n t r . a 5 q r l e l a s d e ¡ x s E p a r t í , = t - | 1 á 5 c o n
e x