Lingua Latina Per se Illustrata - Part I Familia Romana (Hans H Orberg) - 2003 (1)

Prévia do material em texto

CAPITVLVM VNVM ET VICESIMVM 
• l.-.-::;;;;. , . � & . -
PVGNA DISCIPVLORVM 
I Ecce puer qui e ludo domum revertitur. Quis est hic 
puer? Marcus est, sed difficile est eum cognoscere, nam 
sordidus est et sanguis de naso eius fluit. Hodie mane 
vestimenta Marci munda erant atque tam candida quam 
5 nix nova, nunc vero sordida et umida sunt. Cur vestis 
Marci umida est? Vestis umida est, quod Marcus per 
imbrem ambulavit. Nec modo Marcus, sed etiam Titus 
et Sextus per imbrem ambulaverunt. Omnes discipuli 
vestimentis umidis domum revertuntur. 
10 Sed cur sanguis de naso fluit Marco? Sanguis ei de 
naso fluit, quod Marcus a Sexto pulsatus est. Nonne 
Marcus Sextum pulsavit? Primum Sextus os Marc! 
pugno pulsavit, deinde Marcus et Titus Sextum pul­
saverunt. Sextus, qui maior est quam ceteri discipuli, 
15 cum Marco et Tito pugnavit et ab us pulsatus est. 
Pueri pugnaverunt in via angusta quae ltisculo ad 
vnIam liilii fert. 
CAP. XXI 
rnundus -a -urn = purus 
candidus -a -urn = albus 
(ut nix) 
vestis -is f = vestirnenta 
Marcus a Sexto pulsitus est 
(pass) = Sextus Marcum 
pulsivit (act) 
pugnire curn = pugnare 
contra 
angustus -a -urn ++ latus 
via fert = via ducit (ad) 
163 
CAP. XXI 
genu -us n,pl genua 
-uum 
humus -if = terra; humi 
(/oc) = in humo 
genu� 
) 
I 
• I f 
cruor -Oris m = sanguis 
con-spicere -io = videre 
meus mius, voc mi mi! 
cornua �� JfJ[j 
bOs bovis mff 
cornu -us n (dicl lV): 
sing plar 
nOm cornu cornua 
ace cornu cornua 
gen cornUs cornu� 
dal cornu cornibus 
abl cornu cornibus 
164 
Non modo vestis, sed etiam facies et manus et genua 
Marci sordida sunt. Cur tarn sordidus est puer? Sordi­
dus est quod hunU iacuit; humus enim propter imbrem 20 
umida et sordida est. Et Marcus et Sextus humi iacue­
runt. Primum Marcus iacuit sub Sexto. Titus vero Mar­
cum vociire audivit ac Sextum oppugnavit. Mox Sextus 
ipse humi iacens a duobus pueris pulsatus est; magna 
vOCe patrem et matrem vocavit, nee vero parentes eum 25 
audiverunt: vox Sexti a nullo praeter pueros audita est. 
Marcus atrium intrans non statim ii patre suo cognos- I/ 
citur, sed cum primum filius patrem salutavit, IUlius 
vocem filii cognoscit. Tum cruorem in facie eius conspi-
ciens exclamat pater: "0 nU fili! Quis te pulsavit?" 30 
Marcus: "Bos iratus cornu me pulsavit!" 
IUlius: "Id verum non est! Is qui te pulsavit cornua 
non gerit. A quo pulsatus es?" 
Marcus: "A Sexto pulsatus sum." 
IUlius: "Intellegebam te non cornibus, sed pugnis 35 
pulsatum esse. At cur tu pulsatus es? Certe non sine 
causa Sextus te pulsavit. Incipe ab initio: iIIe primum a 
te pulsatus est!" 
Marcus: "Minime! Primum iIIe me pugno pulsavit 
sine causa, deinde ego ilium pulsavi!" 
Iulius: "rune solus Sextum pUlsavisti?" 
Marcus: "Ego et Titus eum pulsavimus." 
I IUlius: "Quid? Vos duo unum pulsavistis? Duo cum uno pugnavistis?" 
40 
CAP. XXI 
45 Marcus se et Titum excusare conatur: "At pugnavi- ex-cusare +-+ accUsire 
mus cum puero maiore. Solus Sextum vincere non pos-
sum, nam is multo maior ac validior est quam ego. 
Sextus tarn validus est quam bOs!" 
lulius: "Et tu tarn sordidus es quam porcus! Cur sor-
50 dida est vestis tua nova? Humine iacuisti?" 
Marcus: "Humi iacui: Sextus me tenuit. Sed is quo­
que humi iacuit: nos eum tenuimus!" 
liilius: "lam satis audivi de pugna vestra indigna. 
Nam certe non decet pulsare puerum minorem, sed 
55 duos pueros cum uno pugnare indignissimum est -
hoc nullo modo excusari potest! Noli mihi plus narrare 
de hac re! Age, i in cubiculum tuum ac muta vestimen­
tal Davus tibi alia vestimenta dabit." 
Marcus Davum sequitur in cubiculum, ubi cruorem 
60 et sordes e facie, manibus, genibus lavat ac vestimenta 
mutat. Puer vestem sordidam ponit aliamque vestem 
mundam et candidam induit. 
Interim Aemilia atrium intrat. Mater familias statim 
sordes et vestigia Marci in solo conspicit et "Sordidum 
65 est hoc solum! " inquit, "Aliquis pedibus sordidis in solo 
mundo ambulavit! Quis per ostium intravit? aliquis e 
familia nostra?" 
"Porcus intravit!" ait lulius. 
Aemilia: "Quid ais?" 
70 lulius: "'Porcum intravisse' aio." 
Aemilia: "Ain' tu? Porcusne atrium intravit?" 
�� 4Y� � 7 ' � � 
porcus -i m 
humi-ne 
pugna -aef < pugniire 
in-dignus -a -um = non 
dignus 
non decet = indignum 
est 
sordes -iumfpl 
(vestem) p6nere 
+-+ induere 
interim = dum haec 
aguntur 
solum -i n 
ali-quis (: nescio quis) 
ali-quid (: nescio quid) 
ait = dicit 
iiio 
ais 
ait iiiunt 
ain'? = ais-ne? 
165 
CAP. XXI 
post-quam +-+ ante­
quam 
lUdo-ne 
sum fui 
es fuisti 
est Cuit 
esse fuisse 
falsus -a -um +-+ verus 
mentiri = falsum dicere 
multa (n pt) = multae res 
cetera (n pt) = c:eterae res 
nos, dat nObis 
qui de causa? = de qui 
causa? = clir? 
omnia (n pt) = omnes res 
(- nihil) 
credere = verum esse 
putire 
166 
Iiilius: "'Porcus' qUI intravit est tuus Marcus filius!" 
liilius 'Marcum intravisse' dIcit, at non dIcit 'eum a 
Sexto pulsatum esse et humI iacuisse. ' 
Aemilia, quae iam intellegit puerum sordidum a pa- 75 
tre 'porcum' appellatum esse, "Ubi est Marcus?" in­
quit, "Ciir nondum me salfitavit?" 
Iiilius: "Marcus lavatur et vestem mutat." 
Marcus, postquam vestem miitavit, mundus redit et III 
matrem saliitat. 80 
"Salve, mI filII " inquit mater, "Bonus es puer, quod 
statim vestem miitavisti. In hidone quoque bonus puer 
fuistI?" 
Marcus: "Profecto bonus puer fuI, mater. Laudatus 
sum a magistro. " Marcus dIcit 'se bonum puerum fuisse 85 
et laudatum esse', quamquam puer improbus fuit et a 
magistro verberatus est. Quod dIcit non verum, sed 
falsum est: Marcus mentltur. 
Iiilius: "Quid magister vos docuit hodie?" 
Marcus: "Multa nos docuit: legere et scrIbere et com- 90 
putare et cetera. PrImum magister nobis aliquid recita­
vit, nescio quid: nihil enim audIvi praeter initium! " 
Marcus dicit 'se nihil audivisse praeter initium', id 
quod verum est. 
Aemilia: "Qua de causa non omnia audivistI?" 95 
Iiilius: "Hahae! Magistro recitante, Marcus dormi­
vit!" liilius 'Marcum dOrmlvisse' dicit, nee vero mater 
id credit. 
CAP. XXI 
Aemilia: "Audisne, Marce? Pater dicit 'te in liido 
100 dormivisse' ! Nonne falsum est quod dicit pater? Num 
tii vere in liido dormivisti?" 
Marcus: "Ita est ut dicit pater. Nec vero ego solus 
dormivi: omnes dormivimus!" 
Aemilia: "Ain' vero? In liido dormivistis? Mali disci-
105 puli fuistis! Nonne piiniti estis a magistro?" 
Marcus: "Certe mali discipuli fuimus ac piiniti su­
mus: omnes verberati sumus a magistro. Adhiic mihi 
dolet tergum. Sed paulo post magister lineras meas 
laudavit. Tabellam vobis ostendam. Ecce tabella mea." 
HO Marcus parentibus non suam, sed alienam tabellam 
ostendit. Cuius est ea tabella? Sexti est: Marcus enim 
tabellas eorum miitavit inter pugnam! Non Marcus, 
tabella -ae f = parva 
tabula 
vos, dat vobis 
sed Sextus scripsit lineras quae in ea tabella leguntur. scrips- < scribs-
Aemilia vero, quae tabellam Marci esse credit, a filio 
HS suo improbO fallitur. Non difficile est matrem Marci 
fallere! 
120 
Aemilia: "Tune ipse has lineras pu1cherrimas scrip­
sisti?" 
Marcus: "Ipse scripsi profecto. Mihi crede!" 
Marcus mentitur; nam id quod Marcus 'se ipsum 
credere + dat: mihi 
crede! = crede id 
quod dico! 
scripsisse' dicit, a Sexto scriptum est. Sed Aemilia, script- < scribt­
quae litteras a Marco scriptas esse credit, "Aspice, 
IUli!" inquit, "Marcus ipse haec scripsit et a magistro haec (npl) = hae res 
laudatus est. Quid dixit magister, Marce? Narra nobis dix- < dies-
125 omnia!" 
167 
CAP. XXI 
dubitire = incertus esse; 
dubitire (de) ++ cre­
dere 
sumps- < sums-
faIsi! (n pi) = res faIsae 
168 
Marcus iterum mentitur: "Dixit 'me pulcherrime et 
rectissime scripsisse'." (Nos vero scimus magistrum 
aliud dixisse!) 
IUlius, qui Marcum discipulum pigerrimum esse scit, 
iam de verbis eius dubitare incipit. Aemilia vero nihil 130 
dubitat, sed omnia credit!Aemilia: "ateri discipuli nonne recte scripserunt?" 
Marcus: "Minime! Titus et Sextus prave scripserunt 
et mali discipuli fuerunt, nec a magistro laudati sunt. 
Ego solus laudatus sum!" 
IUlius: "Vosne omnes eadem vocabula sCripsistis?" 
Marcus: "Omnes eadem scripsimus, sed ego solus 
recte sCripsi - ut iam vobis dixi. " 
135 
lam IUlius, qui Sextum discipulum industrium ac 
prudentem esse scit, Marco non credit. Marcus patrem 140 
suum fallere non potest. Ergo IUlius, qui interim tabel­
lam in manus sumpsit, "Mentiris, Marce!" inquit, "Hoc 
tua manu scriptum non est. Falsa sunt omnia quae no-
bis narravisti!" 
Aemilia vero "Qua de causa" inquit "eum falsa dix- 145 
isse putas? Cur non credis filio tuo?" 
Sed antequam IUlius ad haec respondere potest, ali­
quis ianuam pulsat. Quis pulsat? Vide capitulum quod 
sequitur! 
150 GRAMMATICA LATINA 
Verbi t empora 
Praeteritum perfectum et imPerfectum 
Nox obscura erat: nulla luna caelum illustrabat; caelum 
neque liina neque stellis illustrabatur. 
155 Turn fulgur caelum illustravit; caelum obsciirum fulgure 
c1arissimo illustratum est. 
'Illustrabat, illustrabatur' est praeteritum imperfectum. 
'Illustravit, illustratum esf praeteritum perfectum est. 
Perfectum 
160 [A] Activum. 
Marcus dicit 'se Sextum pulsavisse': "Ego Sextum pulsa­
vi. " Iulius: "lUne solus eum pulsavisti?" Marcus: "Ego et 
Titus eum pulsavimus. " Iulius: "Vosne unum pulsavistis?" 
Prirnum Marcum pulsavit Sextus, turn Marcus et Titus eum 
165 pulsaverunt. 
injiniti'VUS perfecti: pulsavlisse. 
Singuliiris PlUralis 
PersOna prima pUlsavli pUlsavl imus 
PersOna secunda pulsavlisti pUlsavlistis 
170 PersOna tertia pulsavlit pUlsavlerunt 
Exempla: [1] recital re: recitavlisse; [2] parilre: parulisse; 
[3] scriblere: scripslisse; [4] aUdilre: aUdivlisse. 
Marcus malus discipulusjUit: male recitavit, foede scripsit, 
in ludo dormivit, nec magistro paruit. Sed Marcus dicit 'se 
175 bonum discipulumjUisse, bene recitQvisse, pu1chre scripsisse, 
magistro paruisse, nec in ludo dormivisse': "Ego bonus disci­
pulus jUi, bene recitdvi, pu1chre scripsi, magistro parui, nec 
in ludo dormivi!" Iulius: "Mentiris, Marce! lu malus disci­
pulus jUisti, male recitavisti, foede sCripsisti, in ludo dormi-
180 visti, nee magistro paruistil" 
Mareus et Titus mall discipuli jUerum, male recitaverunt, 
foede scripserunt, in ludo dormiverunt, nec magistro parue­
runt. Mareus et Titus: "Nos boni discipulijUimus, bene reci-
CAP. XXI 
perfectum (perf) 
im-perfectum (imperf) 
pu!savisse 
pu!savi 
pu!savisti 
pu!siivit 
pulsiivimus 
pu!siivistis 
pu!siivhwzt 
-isse 
I -i -imus 
11 -isti -istis 
III -it -irum 
[1] recita-: recitav­
[2] pare-: paru-
[3] scrib-: scrips­
[4] dormi- dormi'l>-
[l] recitcivlisse 
���!;I�sti :;1; 
recnav It -av erunt 
[2] parulisse 
Piiruli parulimUS 
p�ru �ti P� �tis 
paru It paru mmt 
[3] scripslisse 
scripsli SCripSlimus 
scr!ps �ti sCl!J's �tis 
scrips It scnps erunt 
[4] dormiv lisse 
dormivli dormivlimus 
dormiv isti dormiv istis 
dormiv it dormiv mmt 
169 
	Index Capitulorum
	I. Imperium Romanum
	II. Familia Romana
	III. Puer Improbus
	IV. Dominus et Servi
	V. Villa Et Hortus
	VI. Via Latina
	VII. Puella et Rosa
	VIII. Taberna Romana
	IX. Pastor et Oves
	X. Bestia et Homines
	XI. Corpus Humanum
	XII. Miles Romanus
	XIII. Annus et Menses
	XIV. Novus Dies
	XV. Magister et Discipuli
	XVI. Tempestas
	XVII. Numeri Difficiles
	XVIII. Litterae Latinae
	XIX. Maritus et Uxor
	XX. Parentes
	XXI. Pugna Discipulorum
	XXII. Cave Canem
	XXIII. Epistula Magistri
	XXIV. Puer Aegrotus
	XXV. Theseus et Minotaurus
	XXVI. Daedalus et Icarus
	XXVII. Res Rusticae
	XXVIII. Pericula Maris
	XXIX. Navigare Necesse Est
	XXX. Convivium
	XXXI. Inter Pocula
	XXXII. Classis Romana
	XXXIII. Exercitus Romanus
	XXXIV. De Arte Poetica
	XXXV. Ars Grammatica
	Tabula Declinationum
	Nomina
	Numeri
	Pronomina
	Verba
	Activum
	Passivum
	Kalendarium Romanum
	Index Vocabulorum
	A
	ABC
	CD
	DEF
	FGHI
	IKL
	LMN
	NOP
	P
	PQR
	RS
	STU
	UVZ
	Index Grammaticus
	Notae
	Formae Mutatae
	Imperium Romanum
	Italia
	Graecia