Baixe o app para aproveitar ainda mais
Prévia do material em texto
O Q U E É S O C IO L O G IA C a r l o s B e n e d i t o M a r t i n s 38 ª ed . - S ão P au lo B ra sí lie ns e, 1 99 4, (C ol eç ão p rim ei ro s pa ss os ) 2 ÍN D IC E • In tr od uç ão ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3 • C ap ítu lo p rim ei ro : O s ur gi m en to ... ... ... ... ... ... ... .5 • C ap ítu lo s eg un do : A fo rm aç ão ... ... ... ... ... ... ... .1 8 • C ap ítu lo te rc ei ro : O d es en vo lv im en to ... ... ... ... 38 • In di ca çõ es p ar a le itu ra ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5 1 • S ob re o a ut or ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5 3 3 IN TR O D U Ç ÃO A s oc io lo gi a co ns tit ui u m p ro je to i nt el ec tu al t en so e c on tra di tó rio . P ar a al gu ns e la r ep re se nt a um a po de ro sa a rm a a se rv iç o do s in te re ss es d om in an te s, pa ra o ut ro s el a é a ex pr es sã o te ór ic a do s m ov im en to s re vo lu ci on ár io s. A s ua p os iç ão é n ot av el m en te c on tra di tó ria . D e um l ad o, f oi p ro sc rit a de in úm er os ce nt ro s de en si no . Fo i fu st ig ad a, em pa ss ad o re ce nt e, na s un iv er si da de s br as ile ira s, c on ge la da p el os g ov er no s m ili ta re s ar ge nt in o, c hi le no e ou tro s do g ên er o. E m 1 96 8, o s co ro né is g re go s ac us av am -n a de s er d is fa rc e do m ar xi sm o e te or ia d a re vo lu çã o. E nq ua nt o is so , os e st ud an te s de P ar is es cr ev ia m n os m ur os d a S or bo ne q ue " nã o te ría m os m ai s pr ob le m as q ua nd o o úl tim o so ci ól og o fo ss e es tra ng ul ad o co m a s tri pa s do ú lti m o bu ro cr at a" . C om o co m pr ee nd er a s av al ia çõ es t ão d ife re nt es d iri gi da s co m r el aç ão a es ta c iê nc ia ? P ar a es cl ar ec er e st a qu es tã o, to rn a- se n ec es sá rio c on he ce r, ai nd a qu e de f or m a ba st an te g er al e c om a lg um as o m is sõ es , um p ou co d e su a hi st ór ia . Is to m e le va a s itu ar a s oc io lo gi a - es te c on ju nt o de c on ce ito s, d e té cn ic as e d e m ét od os d e in ve st ig aç ão p ro du zi do s pa ra e xp lic ar a v id a so ci al - no co nt ex to hi st ór ic o qu e po ss ib ili to u o se u su rg im en to , fo rm aç ão e de se nv ol vi m en to . E st e liv ro p ar te d o pr in cí pi o de q ue a s oc io lo gi a é o re su lta do d e um a te nt at iv a de c om pr ee ns ão d e si tu aç õe s so ci ai s ra di ca lm en te n ov as , c ria da s pe la en tã o na sc en te s oc ie da de c ap ita lis ta . A t ra je tó ria d es ta c iê nc ia t em s id o um a co ns ta nt e te nt at iv a de d ia lo ga r co m a c iv ili za çã o ca pi ta lis ta , em s ua s di fe re nt es fa se s. N a ve rd ad e, a s oc io lo gi a, d es de o s eu in íc io , se m pr e fo i a lg o m ai s do q ue um a m er a te nt at iv a de r ef le xã o so br e a so ci ed ad e m od er na . S ua s ex pl ic aç õe s se m pr e co nt iv er am i nt en çõ es p rá tic as , um f or te d es ej o de i nt er fe rir n o ru m o de st a ci vi liz aç ão . S e o pe ns am en to ci en tíf ic o se m pr e gu ar da um a co rr es po nd ên ci a co m a vi da so ci al , na so ci ol og ia es ta in flu ên ci a é pa rti cu la rm en te m ar ca nt e. O s in te re ss es e co nô m ic os e p ol íti co s do s gr up os e da s cl as se s so ci ai s, q ue n a so ci ed ad e ca pi ta lis ta a pr es en ta m -s e de f or m a di ve rg en te , in flu en ci am pr of un da m en te a el ab or aç ão do pe ns am en to so ci ol óg ic o. P ro cu ro ap re se nt ar , em te rm os de de ba te , a di m en sã o po lít ic a da 4 so ci ol og ia , a na tu re za e a s co ns eq üê nc ia s de s eu e nv ol vi m en to n os e m ba te s en tre o s gr up os e a s cl as se s so ci ai s e re fle tir e m q ue m ed id a os c on ce ito s e as te or ia s pr od uz id os pe lo s so ci ól og os co nt rib ue m pa ra m an te r ou al te ra r as re la çõ es d e po de r e xi st en te s na s oc ie da de . 5 C A PÍ TU LO P R IM EI R O : O S U R G IM EN TO P od em os en te nd er a so ci ol og ia co m o um a da s m an ife st aç õe s do pe ns am en to m od er no . A e vo lu çã o do p en sa m en to c ie nt ífi co , qu e vi nh a se co ns tit ui nd o de sd e C op ér ni co , p as sa a c ob rir, c om a s oc io lo gi a, u m a no va á re a do c on he ci m en to a in da n ão in co rp or ad a ao s ab er c ie nt ífi co , ou s ej a, o m un do so ci al . S ur ge p os te rio rm en te à c on st itu iç ão d as c iê nc ia s na tu ra is e d e di ve rs as ci ên ci as s oc ia is . A su a fo rm aç ão co ns tit ui um ac on te ci m en to co m pl ex o pa ra o qu al co nc or re m um a co ns te la çã o de ci rc un st ân ci as , hi st ór ic as e in te le ct ua is , e de te rm in ad as in te nç õe s pr át ic as . O se u su rg im en to oc or re nu m co nt ex to hi st ór ic o es pe cí fic o, qu e co in ci de co m os de rr ad ei ro s m om en to s da de sa gr eg aç ão d a so ci ed ad e fe ud al e d a co ns ol id aç ão d a ci vi liz aç ão c ap ita lis ta . A s ua c ria çã o nã o é ob ra d e um ú ni co f iló so fo o u ci en tis ta , m as r ep re se nt a o re su lta do d a el ab or aç ão d e um c on ju nt o de p en sa do re s qu e se e m pe nh ar am e m co m pr ee nd er a s no va s si tu aç õe s de e xi st ên ci a qu e es ta va m e m c ur so . O sé cu lo X V III co ns tit ui um m ar co im po rta nt e pa ra a hi st ór ia do pe ns am en to o ci de nt al e p ar a o su rg im en to d a so ci ol og ia . A s tra ns fo rm aç õe s ec on ôm ic as , po lít ic as e cu ltu ra is qu e se ac el er am a pa rti r de ss a ép oc a co lo ca rã o pr ob le m as in éd ito s pa ra os ho m en s qu e ex pe rim en ta va m as m ud an ça s qu e oc or ria m n o oc id en te e ur op eu . A d up la r ev ol uç ão q ue e st e sé cu lo t es te m un ha - a in du st ria l e a f ra nc es a - co ns tit uí a os d oi s la do s de u m m es m o pr oc es so , qu al s ej a, a i ns ta la çã o de fin iti va d a so ci ed ad e ca pi ta lis ta . A pa la vr a so ci ol og ia a pa re ce ria s om en te u m s éc ul o de po is , p or v ol ta d e 18 30 , m as sã o os a co nt ec im en to s de se nc ad ea do s pe la d up la r ev ol uç ão q ue a p re ci pi ta m e a to rn am p os sí ve l. N ão c on st itu i ob je tiv o de st a pa rte d o tra ba lh o pr oc ed er a u m a an ál is e de st as d ua s re vo lu çõ es , m as a pe na s es ta be le ce r al gu m as r el aç õe s qu e el as po ss ue m c om a f or m aç ão d a so ci ol og ia . A r ev ol uç ão i nd us tri al s ig ni fic ou a lg o m ai s do qu e a in tro du çã o da m áq ui na a va po r e do s su ce ss iv os ap er fe iç oa m en to s do s m ét od os p ro du tiv os . E la r ep re se nt ou o tr iu nf o da in dú st ria ca pi ta lis ta , ca pi ta ne ad a pe lo e m pr es ár io c ap ita lis ta q ue f oi p ou co a p ou co co nc en tra nd o as m áq ui na s, a s te rr as e a s fe rr am en ta s so b o se u co nt ro le , 6 co nv er te nd o gr an de s m as sa s hu m an as em si m pl es tra ba lh ad or es de sp os su íd os . C ad a av an ço co m re la çã o à co ns ol id aç ão da so ci ed ad e ca pi ta lis ta re pr es en ta va a d es in te gr aç ão , o so la pa m en to d e co st um es e i ns tit ui çõ es a té en tã o ex is te nt es e a in tro du çã o de n ov as f or m as d e or ga ni za r a vi da s oc ia l. A ut ili za çã o da m áq ui na na pr od uç ão nã o ap en as de st ru iu o ar te sã o in de pe nd en te , qu e po ss uí a um p eq ue no p ed aç o de t er ra , cu lti va do n os s eu s m om en to s liv re s. E st e fo i t am bé m s ub m et id o á um a se ve ra d is ci pl in a, a n ov as fo rm as d e co nd ut a e de r el aç õe s de t ra ba lh o, c om pl et am en te d ife re nt es d as vi vi da s an te rio rm en te p or e le . N um p er ío do d e oi te nt a an os , o u se ja , e nt re 1 78 0 e 18 60 , a In gl at er ra h av ia m ud ad o de fo rm a m ar ca nt e a su a fis io no m ia . P aí s co m p eq ue na s ci da de s, c om um a po pu la çã o ru ra l d is pe rs a, p as so u a co m po rta r en or m es c id ad es , n as q ua is se c on ce nt ra va m s ua s na sc en te s in dú st ria s, q ue e sp al ha ra m p ro du to s pa ra o m un do in te iro . Ta is m od ifi ca çõ es nã o po de ria m de ix ar de pr od uz ir no va s re al id ad es p ar a os h om en s de ss a ép oc a. A fo rm aç ão d e um a so ci ed ad e qu e se in du st ria liz av a e ur ba ni za va e m r itm o cr es ce nt e im pl ic av a a re or de na çã o da so ci ed ad e ru ra l, a de st ru iç ão da se rv id ão, o de sm an te la m en to da fa m íli a pa tri ci al e tc . A t ra ns fo rm aç ão d a at iv id ad e ar te sa na l em m an uf at ur ei ra e , po r úl tim o, e m a tiv id ad e fa br il, d es en ca de ou u m a m ac iç a em ig ra çã o do c am po p ar a a ci da de , a ss im c om o en ga jo u m ul he re s e cr ia nç as e m jo rn ad as d e tra ba lh o de pe lo m en os do ze ho ra s, se m fé ria s e fe ria do s, ga nh an do um sa lá rio de su bs is tê nc ia . E m a lg un s se to re s da i nd ús tri a in gl es a, m ai s da m et ad e do s tra ba lh ad or es e ra c on st itu íd a po r m ul he re s e cr ia nç as , qu e ga nh av am s al ár io s in fe rio re s do s ho m en s. A de sa pa riç ão do s pe qu en os pr op rie tá rio s ru ra is , do s ar te sã os in de pe nd en te s, a im po si çã o de p ro lo ng ad as h or as d e tra ba lh o et c, t iv er am u m ef ei to t ra um át ic o so br e m ilh õe s de s er es h um an os a o m od ifi ca r ra di ca lm en te su as f or m as h ab itu ai s de v id a. E st as t ra ns fo rm aç õe s, q ue p os su ía m u m s ab or de c at ac lis m a, f az ia m -s e m ai s vi sí ve is n as c id ad es in du st ria is , lo ca l p ar a on de co nv er gi am t od as e st as m od ifi ca çõ es e e xp lo di am s ua s co ns eq üê nc ia s. E st as ci da de s pa ss av am p or u m v er tig in os o cr es ci m en to d em og rá fic o, s em p os su ir, n o en ta nt o, u m a es tru tu ra d e m or ad ia s, d e se rv iç os s an itá rio s, d e sa úd e, c ap az d e ac ol he r a po pu la çã o qu e se d es lo ca va d o ca m po . M an ch es te r, qu e co ns tit ui u m 7 po nt o de r ef er ên ci a in di ca tiv o de ss es t em po s, p or v ol ta d o in íc io d o sé cu lo X IX er a ha bi ta da po r se te nt a m il ha bi ta nt es ; ci nq üe nt a an os de po is , po ss uí a tre ze nt as m il pe ss oa s. A s co ns eq üê nc ia s da rá pi da in du st ria liz aç ão e ur ba ni za çã o le va da s a ca bo p el o si st em a ca pi ta lis ta f or am t ão v is ív ei s qu an to trá gi ca s: a um en to a ss us ta do r da p ro st itu iç ão , do s ui cí di o, d o al co ol is m o, d o in fa nt ic íd io , d a cr im in al id ad e, d a vi ol ên ci a, d e su rto s de e pi de m ia d e tif o e có le ra qu e di zi m ar am p ar te d a po pu la çã o et c. É ev id en te qu e a si tu aç ão de m is ér ia ta m bé m at in gi a o ca m po , pr in ci pa lm en te o s tra ba lh ad or es a ss al ar ia do s, m as o s eu e pi ce nt ro f ic av a, s em dú vi da , n as c id ad es in du st ria is . U m d os fa to s de m ai or im po rtâ nc ia r el ac io na do s co m a r ev ol uç ão in du st ria l é se m d úv id a o ap ar ec im en to d o pr ol et ar ia do e o p ap el h is tó ric o qu e el e de se m pe nh ar ia na so ci ed ad e ca pi ta lis ta . O s ef ei to s ca ta st ró fic os qu e es ta re vo lu çã o ac ar re ta va p ar a a cl as se t ra ba lh ad or a le va ra m -n a a ne ga r su as co nd iç õe s de v id a. A s m an ife st aç õe s de re vo lta d os tr ab al ha do re s at ra ve ss ar am di ve rs as fa se s, c om o a de st ru iç ão d as m áq ui na s, a to s de s ab ot ag em e e xp lo sã o de a lg um as o fic in as , r ou bo s e cr im es , e vo lu in do p ar a a cr ia çã o de a ss oc ia çõ es liv re s, fo rm aç ão d e si nd ic at os e tc . A c on se qü ên ci a de st a cr es ce nt e or ga ni za çã o fo i a de q ue o s "p ob re s" d ei xa ra m d e se c on fro nt ar c om o s "r ic os "; m as u m a cl as se es pe cí fic a, a cl as se op er ár ia , co m co ns ci ên ci a de se us i nt er es se s, co m eç av a a or ga ni za r- se p ar a en fre nt ar o s pr op rie tá rio s do s in st ru m en to s de tra ba lh o. N es ta t ra je tó ria , ia m p ro du zi nd o se us j or na is , su a pr óp ria l ite ra tu ra , pr oc ed en do a um a cr íti ca da so ci ed ad e ca pi ta lis ta e in cl in an do -s e pa ra o so ci al is m o co m o al te rn at iv a de m ud an ça . Q ua l a im po rtâ nc ia de ss es ac on te ci m en to s pa ra a so ci ol og ia ? O qu e m er ec e se r sa lie nt ad o é qu e a pr of un di da de d as t ra ns fo rm aç õe s em G ur so co lo ca va a s oc ie da de n um p la no d e an ál is e, o u se ja , es ta p as sa va a s e co ns tit ui r em "p ro bl em a" , em "o bj et o" qu e de ve ria se r in ve st ig ad o. O s pe ns ad or es ingl es es q ue t es te m un ha va m e st as t ra ns fo rm aç õe s e co m e la s se pr eo cu pa m n ão e ra m , no e nt an to , h om en s de c iê nc ia o u so ci ól og os q ue v iv ia m de st a pr of is sã o. E ra m an te s de tu do ho m en s vo lta do s pa ra a aç ão , qu e de se ja va m i nt ro du zi r de te rm in ad as m od ifi ca çõ es n a so ci ed ad e. P ar tic ip av am at iv am en te d os d eb at es id eo ló gi co s em q ue s e en vo lv ia m a s co rr en te s lib er ai s, co ns er va do ra s e so ci al is ta s. E le s nã o de se ja va m pr od uz ir um m er o 8 co nh ec im en to so br e as no va s co nd iç õe s de vi da ge ra da s pe la re vo lu çã o in du st ria l, m as p ro cu ra va m e xt ra ir de le o rie nt aç õe s pa ra a a çã o, t an to p ar a m an te r, co m o pa ra r ef or m ar o u m od ifi ca r ra di ca lm en te a s oc ie da de d e se u te m po . T al fa to s ig ni fic a qu e os p re cu rs or es d a so ci ol og ia fo ra m re cr ut ad os e nt re m ili ta nt es po lít ic os , en tre in di ví du os qu e pa rti ci pa va m e se en vo lv ia m pr of un da m en te c om o s pr ob le m as d e su as s oc ie da de s. P en sa do re s co m o O w en (1 77 1- 18 58 ), W ill ia m Th om ps on (1 77 5- 18 33 ), Je re m y B en th am ( 17 48 -1 83 2) , só p ar a ci ta r al gu ns d aq ue le m om en to h is tó ric o, po di am d is co rd ar e nt re s i a o ju lg ar em a s no va s co nd iç õe s de v id a pr ov oc ad as pe ta r ev ol uç ão i nd us tri al e a s m od ifi ca çõ es q ue d ev er ia m s er r ea liz ad as n a na sc en te s oc ie da de i nd us tri al , m as t od os e le s co nc or da va m q ue e la p ro du zi ra fe nô m en os in te ira m en te no vo s qu e m er ec ia m se r an al is ad os . O qu e el es re fle tir am e e sc re ve ra m f oi d e fu nd am en ta l im po rtâ nc ia p ar a a fo rm aç ão e co ns tit ui çã o de u m s ab er s ob re a s oc ie da de . A s oc io lo gi a co ns tit ui e m c er ta m ed id a um a re sp os ta i nt el ec tu al à s no va s si tu aç õe s co lo ca da s pe la r ev ol uç ão i nd us tri al . B oa p ar te d e se u s t em as d e an ál is e e de r ef le xã o fo i re tir ad a da s no va s si tu aç õe s, c om o, p or e xe m pl o, a si tu aç ão da cl as se tra ba lh ad or a, o su rg im en to da ci da de in du st ria l, as tra ns fo rm aç õe s te cn ol óg ic as , a or ga ni za çã o do t ra ba lh o na f áb ric a et c. É a fo rm aç ão d e um a es tru tu ra s oc ia l m ui to e sp ec ífi ca - a so ci ed ad e ca pi ta lis ta - qu e im pu ls io na u m a re fle xã o so br e a so ci ed ad e, s ob re s ua s tra ns fo rm aç õe s, s ua s cr is es , se us a nt ag on is m os d e cl as se . N ão é p or m er o ac as o qu e a so ci ol og ia , en qu an to in st ru m en to de an ál is e, in ex is tia na s re la tiv am en te es tá ve is so ci ed ad es p ré -c ap ita lis ta s, u m a ve z qu e o rit m o e o ní ve l d as m ud an ça s qu e aí se v er ifi ca va m n ão c he ga va m a c ol oc ar a s oc ie da de c om o "u m p ro bl em a" a s er in ve st ig ad o. O s ur gi m en to d a so ci ol og ia , co m o se p od e pe rc eb er , pr en de -s e em p ar te ao s ab al os p ro vo ca do s pe la r ev ol uç ão i nd us tri al , pe la s no va s co nd iç õe s de ex is tê nc ia p or e la c ria da s. M as u m a ou tra c irc un st ân ci a co nc or re ria t am bé m pa ra a s ua f or m aç ão . Tr at a- se d as m od ifi ca çõ es q ue v in ha m o co rr en do n as fo rm as d e pe ns am en to . A s tra ns fo rm aç õe s ec on ôm ic as , qu e se a ch av am e m cu rs o no oc id en te eu ro pe u de sd e o sé cu lo X V I, nã o po de ria m de ix ar de pr ov oc ar m od ifi ca çõ es n a fo rm a de c on he ce ra n at ur ez a e a cu ltu ra . A p ar tir d aq ue le m om en to , o p en sa m en to p au la tin am en te v ai re nu nc ia nd o a 9 um a vi sã o so br en at ur al pa ra ex pl ic ar os fa to s e su bs tit ui nd o- a po r um a in da ga çã o ra ci on al . A a pl ic aç ão d a ob se rv aç ão e d a ex pe rim en ta çã o, o u se ja , do m ét od o ci en tíf ic o pa ra a e xp lic aç ão d a na tu re za , co nh ec ia u m a fa se d e gr an de s pr og re ss os . N um e sp aç o de c en to e c in qü en ta a no s, o u se ja , de C op ér ni co a N ew to n, a c iê nc ia p as so u po r um not áv el p ro gr es so , m ud an do a té m es m o a lo ca liz aç ão d o pl an et a Te rr a no c os m o. O e m pr eg o si st em át ic o da o bs er va çã o e da e xp er im en ta çã o co m o fo nt e pa ra a e xp lo ra çã o do s fe nô m en os d a na tu re za e st av a po ss ib ili ta nd o um a gr an de ac um ul aç ão de fa to s. O es ta be le ci m en to de re la çõ es e nt re es te s fa to s ia po ss ib ili ta nd o ao s ho m en s de ss a ép oc a um c on he ci m en to d a na tu re za q ue lh es ab ria p os si bi lid ad e de a c on tro la r e d om in ar . O p en sa m en to f ilo só fic o do s éc ul o X V II co nt rib ui u pa ra p op ul ar iz ar o s av an ço s do p en sa m en to c ie nt ífi co . P ar a Fr an ci s B ac on ( 15 61 - 1 62 6) , po r ex em pl o, a t eo lo gi a de ix ar ia d e se r a fo rm a no rte ad or a do p en sa m en to . A au to rid ad e, q ue e xa ta m en te c on st itu ía u m d os a lic er ce s da te ol og ia , d ev er ia , e m su a op in iã o, c ed er l ug ar a u m a dú vi da m et ód ic a, a f im d e po ss ib ili ta r um co nh ec im en to o bj et iv o da r ea lid ad e. P ar a el e, o n ov o m ét od o de c on he ci m en to , ba se ad o na o bs er va çã o e na e xp er im en ta çã o, a m pl ia ria in fin ita m en te o p od er d o ho m em e d ev er ia s er e st en di do e a pl ic ad o ao e st ud o da s oc ie da de . P ar tin do de st as id éi as , ch eg ou a pr op or um pr og ra m a pa ra ac um ul ar os da do s di sp on ív ei s e co m e le s re al iz ar e xp er im en to s a fim d e de sc ob rir e f or m ul ar le is ge ra is s ob re a s oc ie da de . O e m pr eg o si st em át ic o da r az ão , do li vr e ex am e da r ea lid ad e - tra ço q ue ca ra ct er iz av a os pe ns ad or es do sé cu lo X V I I, os ch am ad os ra ci on al is ta s, re pr es en to u um gr an de av an ço pa ra lib er ta r o co nh ec im en to do co nt ro le te ol óg ic o, d a tra di çã o, d a "r ev el aç ão " e, c on se qü en te m en te , pa ra a f or m ul aç ão de u m a no va a tit ud e in te le ct ua l d ia nt e do s fe nô m en os d a na tu re za e d a cu ltu ra . D ig a- se d e pa ss ag em , qu e o pr og re ss iv o ab an do no d a au to rid ad e, d o do gm at is m o e de um a co nc ep çã o pr ov id en ci al is ta , en qu an to at itu de s in te le ct ua is pa ra an al is ar a re al id ad e, nã o co ns tit uí a um ac on te ci m en to ci rc un sc rit o ap en as a o ca m po c ie nt ífi co o u fil os óf ic o. A li te ra tu ra d o sé cu lo X V II, po r ex em pl o, c on st itu ía u m a ou tra á re a qu e ia s e af as ta nd o do p en sa m en to of ic ia l, na m ed id a em q ue s e re be la va c on tra a c ria çã o lit er ár ia le gi tim ad a pe lo po de r. A o br a de v ár io s lit er at os d es sa é po ca i nv es tia c on tra a s in st itu iç õe s 10 of ic ia is , p ro cu ra nd o de sm as ca ra r os fu nd am en to s do p od er p ol íti co , c on tri bu in do as si m p ar a a re no va çã o do s co st um es e h áb ito s m en ta is d os h om en s da é po ca . S e no sé cu lo X V III os da do s es ta tís tic os vo av am in di ca nd o um a pr od ut iv id ad e an te s de sc on he ci da , o pe ns am en to s oc ia l d es te p er ío do t am bé m re al iz av a se us v ôo s ru m o a no va s de sc ob er ta s. A p re ss up os iç ão d e qu e o pr oc es so h is tó ric o po ss ui u m a ló gi ca p as sí ve l d e se r ap re en di da c on st itu iu u m ac on te ci m en to qu e ab ria no va s pi st as pa ra a in ve st ig aç ão ra ci on al da so ci ed ad e. E st e en fo qu e, p or e xe m pl o es ta va n a ob ra d e V ic o (1 66 8 - 17 44 ), pa ra o q ua l é o ho m em q ue m p ro du z a hi st ór ia . A po ia nd o- se n es se p on to d e vi st a, a fir m av a qu e a so ci ed ad e po di a se r co m pr ee nd id a po rq ue , a o co nt rá rio d a na tu re za , el a co ns tit ui o br a do s pr óp rio s in di ví du os . E ss a po st ur a di an te d a so ci ed ad e, qu e en co nt ra em V ic o um de se us ex po en te s, in flu en ci ou os hi st or ia do re s es co ce se s da é po ca , co m o D av id H um e (1 71 1- 17 76 ) e A da m Fe rg us on ( 17 23 -1 81 6) , e se ria p os te rio rm en te d es en vo lv id a e am ad ur ec id a po r H eg el e M ar x. D at a ta m bé md es sa é po ca a d is po si çã o de t ra ta r a so ci ed ad e a pa rti r do es tu do d e se us g ru po s e nã o do s in di ví du os is ol ad os . E ss a or ie nt aç ão e st av a, po r ex em pl o, n os t ra ba lh os d e Fe rg us on , qu e ac re sc en ta va q ue p ar a o es tu do da s oc ie da de e ra n ec es sá rio e vi ta r co nj ec tu ra s e es pe cu la çõ es . A o br a de st e hi st or ia do r es co cê s re ve la a in flu ên ci a de a lg um as id éi as d e B ac on , co m o a de qu e ë a in du çã o, e n ão a d ed uç ão , qu e no s re ve la a n at ur ez a do m un do , e a im po rtâ nc ia d a ob se rv aç ão e nq ua nt o in st ru m en to p ar a a ob te nç ão d o co nh ec i m en to . N o en ta nt o, é en tre os pe ns ad or es fra nc es es do sé cu lo X V III qu e en co nt ra m os u m g ru po d e fil ós of os q ue p ro cu ra va t ra ns fo rm ar n ão a pe na s as ve lh as f or m as d e co nh ec im en to , ba se ad as n a tra di çã o e na a ut or id ad e, m as a pr óp ria s oc ie da de . O s ilu m in is ta s, e nq ua nt o id eó lo go s da b ur gu es ia , qu e ne st a ép oc a po si ci on av a- se d e fo rm a re vo lu ci on ár ia , at ac ar am c om v ee m ên ci a os fu nd am en to s da s oc ie da de f eu da l, os p riv ilé gi os d e su a cl as se d om in an te e a s re st riç õe s qu e es ta im pu nh a ao s in te re ss es ec on ôm ic os e po lít ic os da bu rg ue si a. A in te ns id ad e do c on fli to e nt re a s cl as se s do m in an te s da s oc ie da de fe ud al e a bu rg ue si a re vo lu ci on ár ia qu e le va os fil ós of os , se us re pr es en ta nt es in te le ct ua is , a at ac ar em de fo rm a im pi ed os a a so ci ed ad e fe ud al e a su a 11 es tru tu ra d e co nh ec im en to , e a n eg ar em a be rta m en te a s oc ie da de e xi st en te . P ar a pr oc ed er a um a in da ga çã o cr íti ca da so ci ed ad e da ép oc a, os ilu m in is ta s pa rti ra m d os s eu s an te ce ss or es d o sé cu lo X V II, c om o D es ca rte s, B ac on , H ob be s e ou tro s, r ee la bo ra nd o, p or ém , al gu m as d e su as i dé ia s e pr oc ed im en to s. A o in vé s de u til iz ar a d ed uç ão , c om o a m ai or ia d os p en sa do re s do s éc ul o X V II, o s ilu m in is ta s in si st ia m n um a ex pl ic aç ão d a re al id ad e ba se ad a no m od el o da s ci ên ci as d a na tu re za . N es se s en tid o, e ra m i nf lu en ci ad os m ai s po r N ew to n, c om s eu m od el o de c on he ci m en to b as ea do n a ob se rv aç ão , na ex pe rim en ta çã o e na a cu m ul aç ão d e da do s, f io q ue p or D es ca rte s, c om s eu m ét od o de in ve st ig aç ão b as ea do n a de du çã o. I nf lu en ci ad o po r es se es ta do de es pí rit o, C on do rc et (1 74 2- 17 94 ), po r ex em pl o, d es ej av a ap lic ar o s m ét od os m at em át ic os a o es tu do d os f en ôm en os so ci ai s, e st ab el ec en do u m a ár ea p ró pr ia d e in ve st ig aç ão a q ue d en om in av a "m at em át ic a so ci al ". A dm iti a el e qu e, u til iz an do o s m es m os p ro ce di m en to s da s ci ên ci as n at ur ai s pa ra o e st ud o da s oc ie da de , es te p od er ia a tin gi r a m es m a pr ec is ão d e vo ca bu lá rio e e xa tid ão d e re su lta do s ob tid as p or a qu el es . C om bi na nd o o us o da r az ão e d a ob se rv aç ão , os i lu m in is ta s an al is ar am qu as e to do s os a sp ec to s da s oc ie da de . O s tra ba lh os d e M on te sq ui eu ( 16 89 - 17 55 ), po r ex em pl o, e st ab el ec em u m a sé rie d e ob se rv aç õe s so br e a po pu la çã o, o co m ér ci o, a r el ig iã o, a m or al , a fa m íli a et c. O o bj et iv o do s ilu m in is ta s, a o es tu da r a s in st itu iç õe s de s ua é po ca , e ra d em on st ra r q ue e la s er am ir ra ci on ai s e in ju st as , qu e at en ta va m c on tra a n at ur ez a do s in di ví du os e , ne ss e se nt id o, im pe di am a li be rd ad e do h om em . C on ce bi am o in di ví du o co m o do ta do d e ra zã o, po ss ui nd o um a pe rfe iç ão i na ta e d es tin ad o à lib er da de e à i gu al da de s oc ia l. O ra , se a s in st itu iç õe s ex is te nt es c on st itu ía m u m o bs tá cu lo à l ib er da de d o in di ví du o e à su a pl en a re al iz aç ão , e la s, s eg un do e le s, d ev er ia m s er e lim in ad as . D es saf or m a re iv in di ca va m a l ib er aç ão d o in di ví du o de t od os o s la ço s so ci ai s tra di ci on ai s, ta l c om o as c or po ra çõ es , a a ut or id ad e fe ud al e tc . P ro ce de nd o de st a fo rm a, o s ilu m in is ta s co nf er ia m u m a cl ar a di m en sã o cr íti ca e n eg ad or a ao c on he ci m en to , po is e st e as su m ia a t ar ef a nã o só d e co nh ec er o m un do n at ur al o u so ci al ta l c om o se a pr es en ta va m , m as ta m bé m d e cr iti cá -lo e r ej ei ta -lo . O c on he ci m en to d a re al id ad e e a di sp os iç ão d e tra ns fo rm á- la e ra m , p or ta nt o, u m a só c oi sa . A fi lo so fia , d e ac or do c om e st a co nc ep çã o, n ão co ns tit uí a um m er o co nj un to d e no çõ es a bs tra ta s di st an te e à m ar ge m d a 12 re al id ad e, m as , ao c on trá rio , um v al io so i ns tru m en to p rá tic o qu e cr iti ca va a so ci ed ad e pr es en te , vi sl um br an do o ut ra s po ss ib ili da de s de e xi st ên ci a so ci al al ém d as e xi st en te s. O v is ív el p ro gr es so d as f or m as d e pe ns ar , fru to d as n ov as m an ei ra s de pr od uz ir e vi ve r, co nt rib uí a pa ra af as ta r in te rp re ta çõ es ba se ad as em su pe rs tiç õe s e cr en ça s in fu nd ad as , as si m co m o ab ria um es pa ço pa ra a co ns tit ui çã o de u m s ab er s ob re o s fe nô m en os h is tó ric o- so ci ai s. E st a cr es ce nt e ra ci on al iz aç ão d a vi da s oc ia l, qu e ge ra va u m c lim a pr op íc io à c on st itu iç ão d e um es tu do c ie nt ífi co d a so ci ed ad e, n ão e ra , po ré m , um p riv ilé gi o de f iló so fo s e ho m en s qu e se d ed ic av am a o co nh ec im en to . O " ho m em c om um " de ss a ép oc a ta m bé m d ei xa va , ca da v ez m ai s, d e en ca ra r as in st itu iç õe s so ci ai s, a s no rm as , co m o fe nô m en os s ag ra do s e im ut áv ei s, s ub m et id os a f or ça s so br en at ur ai s, pa ss an do a p er ce bê -la s co m o pr od ut os d a at iv id ad e hu m an a, p or ta nt o pa ss ív ei s de s er em c on he ci da s e tra ns fo rm ad as . A in te ns id ad e da cr íti ca às in st itu iç õe s fe ud ai s le va da a ca bo pe lo s ilu m in is ta s co ns tit uí a in di sf ar çá ve l i nd íc io d a vi ru lê nc ia d a lu ta q ue a b ur gu es ia tra va va n o pl an o po lít ic o co nt ra a s cl as se s qu e su st en ta va m a d om in aç ão fe ud al . N a Fr an ça , o co nf lit o en tre as no va s fo rç as so ci ai s as ce nd en te s ch oc av a- se co m um a típ ic a m on ar qu ia ab so lu tis ta , qu e as se gu ra va co ns id er áv ei s pr iv ilé gi os a a pr ox im ad am en te q ui nh en ta s m il pe ss oa s, is so n um pa ís q ue p os su ía a o fin al d o sé cu lo X V III u m a po pu la çã o de v in te e tr ês m ilh õe s de i nd iv íd uo s. E st a ca m ad a pr iv ile gi ad a nã o ap en as g oz av a de i se nç ão d e im po st os e p os su ía d ire ito s pa ra r ec eb er t rib ut os f eu da is , m as i m pe di a ao m es m o te m po a c on st itu iç ão d e liv re -e m pr es a, a e xp lo ra çã o ef ic ie nt e da te rr a e - de m on st ra va -s e in ca pa z de c ria r um a ad m in is tra çã o pa dr on iz ad a at ra vé s de um a po lít ic a tri bu tá ria ra ci on al e im pa rc ia l. A b ur gu es ia , ao t om ar o p od er e m 1 78 9, in ve st iu d ec id id am en te c on tra o s fu nd am en to s da so ci ed ad e fe ud al , pr oc ur an do co ns tru ir um E st ad o qu e as se gu ra ss e su a au to no m ia e m fa ce d a Ig re ja e q ue p ro te ge ss e e in ce nt iv as se a em pr es a ca pi ta lis ta . P ar a a de st ru iç ão d o "a nc ie n ré gi m e" , fo ra m m ob ili za da s as m as sa s, e sp ec ia lm en te o s tra ba lh ad or es p ob re s da s ci da de s. A lg un s m es es m ai s ta rd e, e la s fo ra m " pr es en te ad as ", pe la n ov a cl as se d om in an te , co m a in te rd iç ão d os s eu s si nd ic at os . A i nv es tid a da bu rg ue si a ru m o ao po de r, su ce de u- se um a liq ui da çã o 13 si st em át ic a do v el ho r eg im e. A r ev ol uç ão a in da n ão c om pl et ar a um a no d e ex is tê nc ia , m as fo ra s uf ic ie nt em en te in te m pe st iv a pa ra li qu id ar a v el ha e st ru tu ra fe ud al e o E st ad o m on ár qu ic o. O o bj et iv o da r ev ol uç ão d e 17 89 n ão era a pe na s m ud ar a e st ru tu ra d o E st ad o, m as ab ol ir ra di ca lm en te a an tig a fo rm a de so ci ed ad e, co m su as in st itu iç õe s tra di ci on ai s, s eu s co st um es e h áb ito s ar ra ig ad os , e ao m es m o te m po p ro m ov er p ro fu nd as in ov aç õe s na e co no m ia , na p ol íti ca , n a vi da c ul tu ra l et c. É d en tro d es se c on te xt o qu e se s itu am a a bo liç ão d os g rê m io s e da s co rp or aç õe s e a pr om ul ga çã o de u m a le gi sl aç ão q ue l im ita va o s po de re s pa tri ar ca is n a fa m íli a, c oi bi nd o os a bu so s da a ut or id ad e do p ai , fo rç an do -o a um a di vi sã o ig ua lit ár ia d a pr op rie da de . A r ev ol uç ão d es fe riu t am bé m s eu s go lp es c on tra a I gr ej a, c on fis ca nd o su as p ro pr ie da de s, s up rim in do o s vo to s m on ás tic os e tra ns fe rin do pa ra o E st ad o as fu nç õe s da ed uc aç ão , tra di ci on al m en te c on tro la da s pe la I gr ej a. I nv es tiu c on tra e d es tru iu o s an tig os pr iv ilé gi os d e cl as se , a m pa ro u e in ce nt iv ou o e m pr es ár io . O im pa ct o da re vo lu çã o fo i t ão p ro fu nd o qu e, p as sa do s qu as e se te nt a an os do s eu tr iu nf o, A le xi s de T oc qu ev ill e, u m im po rta nt e pe ns ad or fr an cê s, r ef er ia -s e a el a da s eg ui nt e m an ei ra : "A R ev ol uç ão s eg ue s eu c ur so : à m ed id a qu e va i ap ar ec en do a c ab eç a do m on st ro , de sc ob re -s e qu e, a pó s te r de st ru íd o as in st itu iç õe s po lít ic as e la s up rim e as i ns tit ui çõ es c iv is e m ud a, e m s eg ui da , as le is , os u so s, o s co st um es e a té a l ín gu a; a pó s te r ar ru in ad o a es tru tu ra d o go ve rn o, m ex e no s fu nd am en to s da s oc ie da de e p ar ec e qu er er a gr ed ir at é D eu s; q ua nd o es ta m es m a R ev ol uç ão e xp an de -s e ra pi da m en te p or to da a p ar te co m p ro ce di m en to s de sc on he ci do s, n ov as t át ic as , m áx im as m or tíf er as , po de r es pa nt os o qu e de rr ub a as b ar re ira s do s im pé rio s, q ue br a co ro as , e sm ag a po vo s e - co is a es tra nh a - ch eg a ao m es m o te m po a g an há -lo s pa ra a s ua c au sa ; à m ed id a qu e to da s es ta s co is as e xp lo de m , o po nt o de v is ta m ud a. O q ue à pr im ei ra v is ta p ar ec ia a os p rín ci pe s da E ur op a e ao s es ta di st as u m a ci de nt e co m um n a vi da d os p ov os , to rn ou -s e um f at o no vo , tã o co nt rá rio a t ud o qu e ac on te ce u an te s no m un do e no en ta nt o tã o ge ra l, tã o m on st ru os o, tã o in co m pr ee ns ív el q ue , a o ap er ce bê -lo , o e sp íri to fi ca c om o qu e pe rd id o" . O es pa nt o de To cq ue vi lle di an te da no va re al id ad e in au gu ra da pe la re vo lu çã o fra nc es a se ria c om pa rti lh ad o ta m bé m p or o ut ro s in te le ct ua is d o se u te m po . D ur kh ei m , p or e xe m pl o, u m d os fu nd ad or es d a so ci ol og ia , a fir m ou c er ta 14 ve z qu e a pa rti r do m om en to e m q ue " a te m pe st ad e re vo lu ci on ár ia p as so u, co ns tit ui u- se c om o qu e po r en ca nt o a no çã o de c iê nc ia s oc ia l". O f at o é qu e pe ns ad or es f ra nc es es d a ép oc a, c om o S ai nt -S im on , C om te . Le P la y e al gu ns ou tro s, c on ce nt ra rã o su as r ef le xõ es s ob re a n at ur ez a e as c on se qü ên ci as d a re vo lu çã o. E m se us tra ba lh os , ut ili za rã o ex pr es sõ es co m o "a na rq ui a" , "p er tu rb aç ão ", " cr is e" , " de so rd em ", p ar a ju lg ar a n ov a re al id ad e pr ov oc ad a pe la re vo lu çã o. N ut ria m e m g er al e ss es p en sa do re s um c er to r an co r pe la r ev ol uç ão , pr in ci pa lm en te p or a qu ilo q ue e le s de si gn av am c om o "o s se us f al so s do gm as ", co m o o se u id ea l de i gu al da de , de l ib er da de , e a im po rtâ nc ia c on fe rid a ao in di ví du o em fa ce d as in st itu iç õe s ex is te nt es . A t ar ef a qu e es se s pe ns ad or es s e pr op õe m é a d e ra ci on al iz ar a n ov a or de m , en co nt ra nd o so lu çõ es pa ra o es ta do de "d es or ga ni za çã o" en tã o ex is te nt e. M as p ar a re st ab el ec er a " or de m e a p az ", p oi s é a es ta m is sã o qu e es se s pe ns ador es s e en tre ga m , p ar a en co nt ra r um e st ad o de e qu ilí br io n a no va so ci ed ad e, s er ia n ec es sá rio , s eg un do e le s, c on he ce r as le is q ue r eg em o s fa to s so ci ai s, in st itu in do p or ta nt o um a ci ên ci a da s oc ie da de . A v er da de é q ue a b ur gu es ia , u m a ve z in st al ad a no p od er , s e as su st a co m a pr óp ria re vo lu çã o. U m a da s fa cç õe s re vo lu ci on ár ia s, po r ex em p l o, os ja co bi no s, e st av a di sp os ta a a pr of un dá -la , r ad ic al iz an do -a e le va nd o- a at é o fim , si tu an do -a a lé m d o pr oj et o e do s in te re ss es d a bu rg ue si a. P ar a co nt or na r a pr op ag aç ão de no vo s su rto s re vo lu ci on ár io s, en qu an to es tra té gi a pa ra m od ifi ca çã o da s so ci ed ad es , se ria n ec es sá rio , de a co rd o co m o s in te re ss es d a bu rg ue si a, c on tro la r e ne ut ra liz ar n ov os le va nt es r ev ol uc io ná rio s. N es se s en tid o, er a de f un da m en ta l im po rtâ nc ia p ro ce de r a m od ifi ca çõ es s ub st an ci ai s em s ua te or ia d a so ci ed ad e. A i nt er pr et aç ão c rít ic a e ne ga do ra d a re al id ad e, q ue c on st itu iu u m d os tra ço s m ar ca nt es d o pe ns am en to il um in is ta e a lim en to u o pr oj et o re vo lu ci on ár io da b ur gu es ia , de ve ria d e ag or a em d ia nt e se r "s up er ad a" p or u m a ou tra q ue co nd uz is se n ão m ai s à re vo lu çã o, m as à " or ga ni za çã o" , ao " ap er fe iç oa m en to " da s oc ie da de . S ai nt -S im on , de u m a m an ei ra m ui to e xp líc ita , af irm ar ia a e st e re sp ei to q ue " a fil os of ia d o úl tim o sé cu lo fo i r ev ol uc io ná ria ; a d o sé cu lo X X d ev e se r re or ga ni za do ra ". A t ar ef a qu e os f un da do re s da s oc io lo gi a as su m em é , po rta nt o, a d e es ta bi liz aç ão d a no va o rd em . C om te ta m bé m é m ui to c la ro q ua nt o a es sa q ue st ão . P ar a el e, a n ov a te or ia d a so ci ed ad e, q ue e le d en om in av a de 15 "p os iti va ", d ev er ia e ns in ar o s ho m en s a ac ei ta r a or de m e xi st en te , de ix an do d e la do , a s ua n eg aç ão . A Fr an ça , no i ní ci o do sé cu lo X IX , ia se to rn an do vi si ve lm en te um a so ci ed ad e in du st ria l, co m um a in tro du çã o pr og re ss iv a da m aq ui na ria , pr in ci pa lm en te n o se to r tê xt il. M as o d es en vo lv im en to a ca rr et ad o po r es sa in du st ria liz aç ão c au sa va a os o pe rá rio s fra nc es es m is ér ia e d es em pr eg o. E ss a si tu aç ão lo go e nc on tra ria r es po st a po r pa rte d a cl as se t ra ba lh ad or a. E m 1 81 6- 18 17 e e m 1 82 5- 18 27 , os o pe rá rio s de st ro em a s m áq ui na s em m an ife st aç õe s de re vo lta . C om a in du st ria liz aç ão d a so ci ed ad e fra nc es a, co nd uz id a pe lo em pr es ár io c ap ita lis ta , re pe te m -s e de te rm in ad as s itu aç õe s so ci ai s vi vi da s pe la In gl at er ra n o in íc io d e, s ua r ev ol uç ão in du st ria l. E ra m v is ív ei s, a e ss a ép oc a, a ut ili za çã o in te ns iv a do tra ba lh o ba ra to de m ul he re s e cr ia nç as , um a de so rd en ad a m ig ra çã o do ca m po pa ra a ci da de , ge ra nd o pr ob le m as de ha bi ta çã o, d e hi gi en e, a um en to d o al co ol is m o e da p ro st itu iç ão , al ta t ax a de m or ta lid ad e in fa nt il et c. A p ar tir d a te rc ei ra d éc ad a do s éc ul o X IX , in te ns ifi ca m -s e na s oc ie da de fra nc es a as c ris es e co nô m ic as e a s lu ta s de c la ss es . A c on te st aç ão d a or de m ca pi ta lis ta , le va da a c ab o pe la c la ss e tra ba lh ad or a, p as sa a s er r ep rim id a co m vi ol ên ci a, c om o em 1 84 8, q ua nd o a bu rg ue si a ut ili za o s ap ar at os d o E st ad o, p or el a do m in ad o, p ar a su fo ca r as p re ss õe s po pu la re s. C ad a ve z m ai s fic av a cl ar o pa ra a b ur gu es ia e s eu s re pr es en ta nt es i nt el ec tu ai s qu e a fil os of ia i lu m in is ta , qu e pa ss av a a se r de si gn ad a po r el es c om o "m et af ís ic a" , "a tiv id ad e cr íti ca in co ns eq üe nt e" , nã o se ria ca pa z de in te rr om pe r aq ui lo qu e de no m in av am es ta do d e "d es or ga ni za çã o" , de " an ar qu ia p ol íti ca " ecr ia r um a or de m s oc ia l es tá ve l. D et er m in ad os p en sa do re s da é po ca e st av am i m bu íd os d a cr en ça d e qu e pa ra in tro du zi r um a "h ig ie ne " na so ci ed ad e, pa ra "r eo rg an iz á- la ", se ria ne ce ss ár io f un da r um a no va c iê nc ia . D ur kh ei m , ao d is cu tir a f or m aç ão d a so ci ol og ia n a Fr an ça d o sé cu lo X IX , r ef er e- se a S ai nt -S im on d a se gu in te fo rm a: "O d es m or on am en to d o an tig o si st em a so ci al , a o in st ig ar a r ef le xã o à bu sc a de um r em éd io p ar a os m al es d e qu e a so ci ed ad e pa de ci a, i nc ita va -o p or i ss o m es m o a ap lic ar -s e às c oi sa s co le tiv as . P ar tin do d a id éi a de q ue a p er tu rb aç ão qu e at in gi a as s oc ie da de s eu ro pé ia s re su lta va d o se u es ta do d e de so rg an iz aç ão in te le ct ua l, el e en tre go u- se à t ar ef a de p ôr t er m o a is to . P ar a re fa ze r um a 16 co ns ci ên ci a na s so ci ed ad es , sã o es ta s qu e im po rta , an te s de t ud o, c on he ce r. O ra , es ta c iê nc ia d as s oc ie da de s, a m ai s im po rta nt e de t od as , nã o ex is tia ; er a ne ce ss ár io , p or ta nt o, n um in te re ss e pr át ic o, fu nd á- la s em d em or a" . C om o se p er ce be p el a af irm aç ão d e D ur kh ei m , es ta c iê nc ia s ur ge c om in te re ss es p rá tic os e n ão "c om o qu e po r e nc an to ", c om o ce rta v ez a fir m ar a. E nq ua nt o re sp os ta i nt el ec tu al à " cr is e so ci al " de s eu t em po , os p rim ei ro s so ci ól og os irã o re va lo riz ar de te rm in ad as in st itu iç õe s qu e se gu nd o el es de se m pe nh am p ap éi s fu nd am en ta is n a in te gr aç ão e n a co es ão d a vi da s oc ia l. A jo ve m c iê nc ia a ss um ia c om o ta re fa i nt el ec tu al r ep en sa r o pr ob le m a da o rd em so ci al , e nf at iz an do a im po rtâ nc ia d e in st itu iç õe s co m o a au to rid ad e, a fa m íli a, a hi er ar qu ia so ci al , de st ac an do a su a im po rtâ nc ia te ór ic a pa ra o es tu do da so ci ed ad e. A ss im , p or e xe m pl o, L e P la y (1 80 6- 18 82 ) af irm ar ia q ue é a fa m íli a e nã o o in di ví du o is ol ad o qu e po ss uí a si gn ifi ca çã o pa ra u m a co m pr ee ns ão d a so ci ed ad e, p oi s er a um a un id ad e fu nd am en ta l p ar a a ex pe riê nc ia d o in di ví du o e el em en to i m po rta nt e pa ra o c on he ci m en to d a so ci ed ad e. A o re al iz ar u m v as to es tu do so br e as fa m íli as de tra ba lh ad or es , in si st ia qu e es ta s, so b a in du st ria liz aç ão , ha vi am s e to rn ad o de sc on tín ua s, in se gu ra s e in st áv ei s. D ia nt e de t ai s fa to s, p ro pu nh a co m o so lu çã o pa ra a r es ta ur aç ão d e se u pa pe l de "u ni da de s oc ia l bá si ca " a re af irm aç ão d a au to rid ad e do " ch ef e de f am íli a" , ev ita nd o a ig ua ld ad e ju ríd ic a de h om en s e m ul he re s, d el im ita nd o o pa pe l da m ul he r à s fu nç õe s ex cl us iv as d e m ãe , e sp os a e fil ha . P ro ce de nd o de ss a fo rm a, ou se ja , te nt an do in st au ra r um es ta do de eq ui líb rio n um a so ci ed ad e ci nd id a pe lo s co nf lit os d e cl as se , es ta s oc io lo gi a in ic ia l re ve st iu -s e de u m i nd is fa rç áv el c on te úd o es ta bi liz ad or , lig an do -s e ao s m ov im en to s de re fo rm a co ns er va do ra d a so ci ed ad e. N a co nc ep çã o de u m d e se us f un da do re s, C om te , a so ci ol og ia d ev er ia or ie nt ar -s e no s en tid o de c on he ce r e e st ab el ec er a qu ilo q ue e le d en om in av a le is im ut áv ei s da vi da so ci al , ab st en do -s e de qu al qu er co ns id er aç ão cr íti ca , el im in an do ta m bé m q ua lq ue r d is cu ss ão s ob re a re al id ad e ex is te nt e, d ei xa nd o de ab or da r, po r ex em pl o, a q ue st ão d a ig ua ld ad e, d a ju st iç a, d a lib er da de . V ej am os co m o el e a de fin e e qu ai s ob je tiv os d ev er ia e la p er se gu ir, n a su a co nc ep çã o: "E nt en do p or f ís ic a so ci al a c iê nc ia q ue t em p or o bj et o pr óp rio o e st ud o do s fe nô m en os so ci ai s, se gu nd o o m es m o es pí rit o co m qu e sã o co ns id er ad os os fe nô m en os as tro nô m ic os , fís ic os , qu ím ic os e
Compartilhar